BÀI 4 NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG 1 MỤC TIÊU

BÀI 4
NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG

Copyright © 2019 - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

1


MỤC TIÊU

Sau khi học, sinh viên cần hiểu và phân tích được:
• Mơ hình tổ chức của Ngân hàng Trung ương
• Chức năng của Ngân hàng Trung ương
• Hoạt động của Ngân hàng Trung ương

2


Tình huống khởi động: Ảnh hưởng của Ngân hàng
Trung ương đối với nền kinh tế
Bản tin tài chính tối ngày 31/10/2019 đưa ra thông báo
Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) quyết định cắt giảm lãi
suất cơ bản 0,25% điểm, từ biên độ 1,75-2% xuống còn
1,5-1,75%.

1. Cục dự trữ Liên bang Mỹ là gi?
2. Vì sao Fed cắt giảm lãi suất?

3

1. Sự ra đời và phát triển
Ra đời trên cơ sở sự phân tách hệ thống ngân hàng và trải qua
các giai đoạn:
▪ Thế kỷ 15 – 17
▪ Thế kỷ 18 – 19
▪ Thế kỷ 20 đến nay

4


1. Sự ra đời và phát triển
Sự cần thiết của NHTƯ ???
▪ Điều hành chính sách tiền tệ

▪ Chính sách tiền tệ có quan hệ mật thiết với các chính
sách và mục tiêu kinh tế vĩ mô
▪ Sự cần thiết của NHTƯ được phản ánh một cách đầy đủ
thông qua việc nghiên cứu các chức năng

5


2. Mơ hình tổ chức

▪

Ngân hàng Trung ương độc lập với Chính phủ: Chính phủ
khơng được phép can thiệp vào hoạt động của NHTƯ
▪ Cơ sở:

▪

▪

trực thuộc Chính phủ sẽ bị Chính phủ lạm dụng cơng cụ
phát hành tiền để trang trải sự thiếu hụt của ngân sách Nhà
nước dễ gây ra lạm phát

▪

không thể thực hiện các mục tiêu của chính sách tiền tệ

Mức độ độc lập
▪

Độc lập tài chính (financial independence)

▪

Độc lập về nhân sự (personnel independence)

▪

Độc lập về chính sách (policy independence)
6


2. Mơ hình tổ chức
▪

Ngân hàng Trung ương độc lập với Chính phủ
▪ Tại sao cần một NHTƯ độc lập

▪ Cần có một sự phân quyền giữa cơ quan
tạo tiền (NHTƯ) và tiêu tiền chính (Nhà
nước) trong nền kinh tế
▪ Mối tương quan giữa mức độ độc lập của
NHTƯ với
▪ Lạm phát (nghịch biến)
▪ Tốc độ tăng trưởng kinh tế (chưa rõ)

7


2. Mơ hình tổ chức
▪

Ngân hàng Trung ương trực thuộc Chính phủ. Chính phủ có ảnh
hưởng rất lớn đối với NHTƯ

▪

Cơ sở: Chính phủ là cơ quan hành pháp, thực hiện chức
năng quản lý kinh tế vĩ mơ, do đó Chính phủ phải nắm trong
tay các cơng cụ kinh tế vĩ mô để sử dụng và phối hợp một
cách đồng bộ, hiệu quả các cơng cụ đó

▪

NHTƯ Anh, Nhật, Pháp, Việt Nam, v.v...

8


2. Mơ hình tổ chức - NHNNVN
 Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Thống đốc
NHNNVN
Các phó
Thống đốc

Vụ, Cục

Văn phịng đại diện
NHNNVN tại Tp.HCM

Các tổ chức
sự nghiệp

63 Chi nhánh
NHNNVN Tỉnh, Tp

Vụ Chính sách
Tiền tệ

Vụ Tín dụng

Viện Chiến lược
ngân hàng

Vụ Hợp tác
quốc tế

Vụ Quản lý
ngoại hối

Thời báo ngân hàng

Vụ Thanh toán

Vụ pháp chế

Tạp chí ngân hàng

Vụ kiểm tốn nội
bộ

Vụ Tài chính Kế tốn

Trung tâm Thông tin
ứng dụng

Vụ Dự báo,
thống kê tiền tệ

Vụ Tổ chức cán bộ

Trường bồi dưỡng
cán bộ ngân hàng

Cục phát hành và
kho quỹ

Sở giao dịch

Ban Quản lý các dự
án tín dụng quốc tế

Cơ quan thanh tra,
giám sát NH

Văn phịng NHNN

Cục Cơng nghệ
tin học

Vụ thi đua –
Khen thưởng

Cục quản trị

9


2. Mơ hình tổ chức - NHNNVN

Bàn về tính độc lập của NHNNVN ???

10

3. Chức năng của NHTW

Chức năng

NHTW là

NHTW là

phát hành

ngân hàng

ngân hàng

tiền và điều

của các ngân

của Chính

tiết lượng

hàng

phủ

tiền cung
ứng

4. Ngân hàng Trung ương một số quốc gia trên thế giới
▪

Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia phát triển

▪

Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia đang phát triển và
nền kinh tế mới nổi

▪

Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia có nền kinh tế
chuyển đổi

▪

Ngân hàng Trung ương đa quốc gia ở các nền kinh tế

12


4. Hoạt động của Ngân hàng Trung ương
▪

Hoạt động phát hành tiền

▪

Hoạt động điều hành chính sách tiền tệ

▪

Hoạt động tín dụng

▪

Hoạt động quản lý và kinh doanh ngoại hối

▪

Hoạt động thanh tra và giám sát

▪

…

13


5. Ngân hàng Trung ương một số quốc gia trên thế giới
▪

Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia
phát triển

▪

Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia

đang phát triển và nền kinh tế mới nổi

▪

Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia có
nền kinh tế chuyển đổi

▪

Ngân hàng Trung ương đa quốc gia ở các
nền kinh tế

14


GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
Câu hỏi:

1.Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) là gi?
2.Vì sao Fed cắt giảm lãi suất?
Trả lời:
• Cục dự trữ Liên bang Mỹ bản chất là Ngân hàng Trung ương Mỹ.

• Fed cắt giảm lãi suất chính là động thái nhằm hỗ trợ cho nền kinh
tế Mỹ do tốc độ tăng trưởng chậm của nền kinh tế toàn cầu, lạm
phát dưới mục tiêu và những bất ổn do cuộc chiến thương mại Mỹ
- Trung kéo dài.

15

CÂU HỎI MỞ
So sánh sự khác nhau chủ yếu giữa NHTW với NHTM?
Trả lời:
Khác nhau về mục đích hoạt động, chức năng và các hoạt động chủ
yếu.
 NHTW hoạt động khơng vì mục tiêu lợi nhuận, có 3 chức năng và
các hoạt động gắn với chức năng đó.

 NHTM hoạt động gắn với mục tiêu lợi nhuận, có 3 hoạt động chủ
yếu và 3 chức năng.

16


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1
Câu hỏi: Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia trên thế

giới đã xuất hiện từ lâu trong lịch sử?
A. Từ thế kỷ thứ 10
B. Từ thế kỷ thứ 12
C. Từ thế kỷ thứ 15
D. cùng với sự phát triển của hệ thống ngân hàng.
Trả lời:
 Đán án đúng là D. cùng với sự phát triển của hệ thống ngân
hàng.
 Giải thích: Vì thực tiễn hoạt động của nền kinh tế cho thấy
cần có hoạt động của Ngân hàng Trung ương.
17

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 2
Câu hỏi: Mơ hình tổ chức của Ngân hàng Trung ương
A. Thuộc sự quản lý của Bộ Tài chính
B. gắn liền đặc điểm riêng có của mỗi dân tộc như vấn đề
thể chế chính trị, quan điểm phát triển kinh tế và đặc điểm
văn hoá
C. Thuộc sự quản lý của Chính phủ
D. Khơng có phương án đúng
Trả lời:
 Đáp án đúng là: B. gắn liền đặc điểm riêng có của mỗi dân
tộc như vấn đề thể chế chính trị, quan điểm phát triển kinh
tế và đặc điểm văn hố
 Giải thích: Vì theo quy định của mỗi quốc gia.
18


CÂU HỎI TỰ LUẬN
Câu hỏi: Phân tích các chức năng của Ngân hàng Trung ương?
Trả lời: phân tích 3 chức năng của Ngân hàng Trung ương
- Phát hành tiền và điều tiết lượng tiền cung ứng.
- Là ngân hàng của các ngân hàng.
- Là ngân hàng của Chính phủ.

19


TĨM LƯỢC CUỐI BÀI
 Ngân hàng Trung ương có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự
phát triển kinh tế.

 Hai mơ hình tổ chức của Ngân hàng Trung ương: độc lập với
Chính phủ và trực thuộc Chính phủ.

 Ngân hàng Trung ương có 3 chức năng cơ bản, trên cơ sở đó có
những hoạt động chủ yếu như: phát hành tiền, điều hành chính
sách tiền tệ, tín dụng, quản lý và kinh doanh ngoại hối, thanh tra
và kiểm soát, ….

20


FAQ
1. Ngân hàng Trung ương duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính như thế
nào?

NHTW có thể sử dụng các cơng cụ của chính sách tiền tệ để duy trì sự ổn định
của giá cả và hạn chế sự biến động của chu kỳ kinh doanh giúp cho các tổ chức
và thị trường tài chính hoạt động ổn định. NHTW cũng thực hiện việc điều
chỉnh và giám sats hoạt động của các tổ chức tài chính để đảm bảo các tổ chức
này hoạt động an toàn và lành mạnh.
2. Ngân hàng trung ương trực thuộc cơ quan nào trong bộ máy nhà nước?
Có 2 mơ hình tổ chức chủ yếu của NHTW:
 Thứ nhất là NHTW là cơ quan trực thuộc Quốc hội, độc lập với chính phủ. Ví
dụ NHTW Nhật Bản, NHTW Mỹ. NHTW chịu trách nhiệm điều trần trước
quốc hội về thực thi chính sách tiền tệ.

 Mơ hình thứ hai là NHTW là một cơ quan trực thuộc chính phủ. Ví dụ như mơ
hình hoạt động của ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Hoạt động của NHTW
được thực hiện trong khuôn khổ kế hoạch hoạt động của chính phủ nhằm đạt
được các mục tiêu kinh tế chung của chính phủ.

3. Ngân hàng Trung ương có những hoạt động cơ bản nào?
Phát hành tiền, điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng, quản lý và kinh doanh
ngoại hối, thanh tra và kiểm soát
21


THUẬT NGỮ
Ngân hàng Trung ương

Là cơ quan quản lý của Nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ của một
quốc gia
Chính sách tiền tệ
Là việc NHTW sử dụng các công cụ để làm thay đổi lượng tiền
cung ứng nhằm đạt được các mục tiêu của chính sách tiền tệ.
Lượng tiền cung ứng
Phép đo khối lượng tiền tệ trong lưu thông được sử dụng trong
q trình thực thi chính sách tiền tệ.

22