Bài giảng lý thuyết tiền tệ chương 11 ngân hàng trung ương

PDH 1
• NHTW NHTW NHTW NHTW
PDH 2
I. Bản chất của NHTW
• NHTW là NH phát hành công quản, có thể độc
lập hoặc phụ thuộc chính phủ, vừa thực hiện
chức năng độc quyền phát hành giấy bạc NH
vào lưu thông, vừa thực hiện quản lý nhà nước
trên lĩnh vực tiền tệ - tín dụng - NH. Trong
hoạt động, nó không giao dịch với công chúng
mà chỉ giao dịch với kho bạc nhà nước và các
NH trung gian.
PDH 3
II. Mô hình tổ chức NHTW
• 1. NHTW độc lập với chính phủ (Mỹ, Đức,
Thụy Sĩ …): chính phủ không có quyền can
thiệp vào hoạt động của NHTW, đặc biệt là
trong việc xây dựng và thực thi chính sách tiền
tệ.
2. NHTW trực thuộc chính phủ
NHTW là một cơ quan của chính phủ, chịu sự
lãnh đạo của chính phủ.
PDH 4
III.Chức năng của NHTW
1. Độc quyền phát hành tiền và điều tiết khối lượng tiền cung
ứng
- Việc phát hành tiền của NHTW phải đảm bảo phù hợp với nhu
cầu của nền KT cả về số lượng lẫn cơ cấu cũng như yêu cầu
quản lý vĩ mô. NHTW phát hành tiền vào lưu thông qua các
kênh:
• + Kênh chính phủ: NHTW cho chính phủ vay tiền để cân đối

NSNN.
• + Kênh NHTG: NHTW cho NHTG vay tiền.
• + Kênh thị trường mở: NHTW mua các chứng khoán ngắn hạn
trên thị trường tài chính.
• + Kênh thị trường hối đoái: NHTW mua ngoại hối.
- NHTƯ điều tiết khối lượng tiền cung ứng bằng các công cụ
thực thi chính sách tiền tệ.
PDH 5
2. NHTW là NH của các NH
• Chức năng này thể hiện qua các nội dung sau:
- NHTW mở tài khoản và nhận tiền gởi của các NH trung gian,
bao gồm:
+ TG dự trữ bắt buộc (NH trung gian bắt buộc phải ký gửi tại
NHTW một phần của tổng số TG huy động được. MuÏc đích
của việc bắt buộc dự trữ này là tạo công cụ để NHTW can
thiệp vào khối tiền tệ và khối TD của nền KT).
• + TG thanh toán (nhằm đáp ứng nhu cầu thanh toán thường
xuyên giữa các NH với nhau và điều chỉnh tiền gửi dự trữ bắt
buộc đúng theo quy định của NHTW).
- NHTW tổ chức thanh toán giữa các NH trung gian.
- NHTW cấp TD cho các NH trung gian.
PDH 6
- NHTW thực hiện việc quản lý nhà nước đối với
hệ thống NH trung gian:
• + NHTW thẩm định và cấp giấy phép thành
lập, giấy phép hoạt động cho các NH trung
gian.
• + Điều tiết các hoạt động KD của NH trung
gian.
• + Thanh tra và kiểm soát

hoạt động của các
NH trung gian.
PDH 7
3. NHTW là NH của nhà nước
• Chức năng này thể hiện qua các nội dung sau:
- NHTW thuộc sở hữu nhà nước.
- NHTW tham gia xây dựng chiến lược phát
triển KT-XH, soạn thảo chính sách tiền tệ,
kiểm tra việc thực hiện chính sách tiền tệ.
- NHTW thay mặt nhà nước ký kết các hiệp
định tiền tệ – tín dụng – thanh toán với nước
ngoài.
PDH 8
• IV. Chính sách tiền tệ và công cụ thực thi chính sách
tiền tệ
• 1. Khái niệm
• Chính sách tiền tệ là tổng hợp những phương thức
mà NHTW sử dụng để tác động đến khối lượng tiền
trong lưu thông, nhằm phục vụ cho việc thực hiện các
mục tiêu KT-XH của đất nước.
• 2. Mục tiêu của chính sách tiền tệ (SV tự nghiên
cứu)
• Mục tiêu cuối cùng của chính sách tiền tệ là tăng
trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm và kiểm soát lạm
phát.
PDH 9
3. Những công cụ thực thi chính sách tiền tệ
• 3.1. Dự trữ bắt buộc (DTBB)
• DTBB là phần tiền gởi mà các NH trung gian phải
đưa vào dự trữ theo luật định.

• Mức DTBB cao hay thấp phụ thuộc vào tỷ lệ DTBB
do NHTW quy định và số lượng tiền gởi mà NH
trung gian huy động được.
Ví dụ minh họa về sự sáng tạo ra bút tệ qua nghiệp vụ
nhận tiền gửi và cho vay của NHTG đã học ở chương
5:
PDH 10
Tỷ lệ dự trữ bắt buộc: 10%.
Tiền gởi ban đầu: 1.000 đ
TÊN NH SỐ GIA TĂNG TG SỐ
DỰ TRỮ
SỐ GIA TĂNG CHO VAY
NHTM A .1 000 100 900
NHTM B 900 90 810
NHTM C 810 81 729
… … … …
CỘNG
.
10 000
.
1 000
.
9 000
PDH 11
TG ban đầu khơng đổi: 1.000đ.
Nếu NHTW thay đổi tỷ lệ DTBB thì ta có
các kết quả sau đây:
TỶ LỆ DTBB TỔNG TG
MỞ RỘNG
TỔNG

DỰ TRỮ
TỔNG CHO VAY
%
10
.
10 000
.
1 000
.
9 000
%
20
.
5 000
.
1 000
.
4 000
%
5
.
20 000
.
1 000
.
19 000
PDH 12
• Nhận xét:
• Với việc tăng hoặc giảm tỷ lệ
DTBB, NHTW có thể hạn chế

hoặc bành trướng khối tiền tệ
và khối TD mà hệ thống NH có
khả năng cung ứng cho nền
KT.
PDH 13
Ưu điểm 1: Tác động một cách đầy quyền
lực đến tất cả các NHTG.
• Ưu điểm 2:
• Chỉ cần một sự thay đổi nhỏ của tỷ lệ
DTBB thì tác động của nó đến khối tiền
tệ và khối tín dụng là rất lớn.
• Hạn chế:
• NHTW không thể thay đổi cung tiền tệ và
tín dụng ở mức độ nhỏ bằng công cụ này.
PDH 14
3.2. Lãi suất (LS)
- LS là giá cả của quyền sử dụng vốn.
Huy động TG Cho vay
LS huy động LS cho vay
Giá mua Giá bán
Giá cả
quyền sử dụng vốn
NHTG
PDH 15
- Việc tăng, giảm LS tác động đến việc thu
hẹp hay mở rộng khối tín dụng và khối
tiền tệ của nền KT. Do đó, LS là một
trong những công cụ chủ yếu của chính
sách tiền tệ.
LS

Giảm
KK
công chúng
vay tiền
NHTG
vay tiền
NHTW
Tiền
tăng
PDH 16
- NHTW có thể sử dụng công cụ LS theo
các chính sách sau:
+ NHTW kiểm soát trực tiếp LS thị
trường bằng các biện pháp hành chính.
+ NHTW áp dụng chính sách để cho LS
tự hình thành theo cơ chế thị trường, chỉ
gián tiếp tác động đến nó bằng công cụ
LS tái cấp vốn, LS tái chiết khấu.
PDH 17
Thực hiện các biện pháp hành chính tức là
NHTW quy định các giới hạn về LS, dựa theo
đó các NH trung gian vận dụng để giao dịch
với khách hàng. Các biện pháp hành chính cụ
thể như quy định:
• * LS tiền gởi và LS cho vay theo từng kỳ
hạn.
• * Khung LS tiền gởi và khung lãi suất cho
vay.
• * Sàn LS tiền gởi và trần LS cho vay.
• * Công bố LS cơ bản cộng với biên độ giao

dịch.
PDH 18
Tái cấp vốn là việc NHTW cấp TD
cho các NH trung gian trên cơ sở tái
chiết khấu, tái cầm cố các chứng từ
có giá.
Nếu chính sách của NHTW là mở
rộng khối tiền tệ và TD thì NHTW sẽ
hạ thấp LS tái cấp vốn và ngược lại.
PDH 19
LS tái cấp vốn
Đi vay Cho vay
LS LS
tái cấp vốn thị trường
Mở rộng
tín dụng,
tiền tệ.
NHTG
NHTW
CÔNG
CHÚNG
PDH 20
• Chính sách tái cấp vốn có hạn
chế cơ bản là NHTW có thể
thay đổi LS tái cấp vốn, nhưng
không thể bắt buộc các NHTG
phải đi vay.
PDH 21
3.3. Thị trường mở
• NHTW mua hoặc bán chứng từ có giá

trên thị trường tài chính để điều chỉnh
tăng hoặc giảm lượng tiền trong lưu
thông.
NHTW Mua CK Bơm tiền
vào LT
NHTW Bán CK Rút tiền
khỏi LT
PDH 22
• Các ưu điểm:
- Ưu điểm 1:
NHTW có thể chủ động điều chỉnh lượng tiền trong
lưu thông mà không phụ thuộc vào nhu cầu vay của
các NH trung gian.
- Ưu điểm 2:
NHTW có thể linh hoạt điều chỉnh khối tiền trong lưu
thông ở các biên độ lớn hoặc nhỏ tùy lượng chứng
khoán NHTW mua bán nhiều hoặc ít.
- Ưu điểm 3:
Nghiệp vụ thị trường mở dễ dàng được đảo ngược lại
khi có một sai lầm xảy ra trong lúc tiến hành.
PDH 23
3.4. Tỷ giá hối đoái (TGHĐ)
- Kiến thức cơ bản về TGHĐ:
+ Khái niệm TGHĐ
• Hối (ht): công cụ trao đổi.
• Đoái (ht): trao đổi.
•  TGHĐ là TG trao đổi công cụ trao
đổi.
• Nói cách khác, TGHĐ là hệ số qui đổi
một đồng tiền này sang đồng tiền khác.

PDH 24
+ Các phương pháp niêm yết TGHĐ
* Phương pháp gián tiếp:
1 Nội tệ = x Ngoại tệ
• (áp dụng ở các nước Anh, Mỹ, Úc).
* Phương pháp trực tiếp:
1 Ngoại tệ = x Nội tệ
• (áp dụng ở Việt Nam và hầu hết các nước
trên thế giới).
PDH 25
+ Ở Việt Nam:
Trước đây: 1USD = 10.000 VND
Hiện nay: 1USD = 15.000 VND
3 cách nói ngắn gọn:
TGHĐ tăng
USD tăng giá
VND giảm giá