Bài thơ đoàn thuyền đánh cá

Tác phẩm Văn học
Bài thơ Đoàn thuyền Đánh cá
Đoàn thuyền đánh cá
Mặt trời xuống biển như hịn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Hát rằng: cá bạc biển Đơng lặng,
Cá thu biển Đơng như đồn thoi
Đêm ngày dệt biển mn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đồn cá ơi!
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
Biển cho ta cá như lịng mẹ,
Ni lớn đời ta tự buổi nào.

Website: Download.vn

1


Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng,

Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhơ màu mới
Mắt cá huy hồng mn dặm phơi.

I. Đơi nét về tác giả Huy Cận
- Huy Cận sinh năm 1919, mất năm 2005. Tên đầy đủ của ông là Cù Huy Cận.
- Quê ở làng Ân Phú, huyện Hương Sơn (nay là xã Ân Phú, huyện Vũ Quang),
tỉnh Hà Tĩnh.
- Ông tham gia cách mạng từ trước 1945 và sau Cách mạng tháng Tám từng giữ
nhiều chức vụ cao trong Chính phủ Việt Nam như: Bộ trưởng Bộ canh nơng đầu
tiên, Thứ trưởng sau đó là Bộ trưởng Bộ Văn hóa nghệ thuật, Bộ trưởng Bộ Văn
hóa Giáo dục…
- Huy Cận nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với tập Lửa thiêng (1940).
- Ông là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam.
- Năm 1996, Huy Cận được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về
văn học nghệ thuật.
- Một số tác phẩm:


Trước cách mạng tháng 8: Lửa thiêng (thơ, 1940), Kinh cầu tự (văn xuôi
triết lý, 1942), Vũ trụ ca (thơ, 1940 -1942).



Sau cách mạng tháng 8: Trời mỗi ngày lại sáng (thơ, 1958), Đất nở hoa
(thơ, 1960), Chiến trường gần đến chiến trường xa (thơ, 1973), Suy nghĩ
về nghệ thuật (tiểu luận phê bình, 1980 - 1982)...

Website: Download.vn

2


II. Giới thiệu về Đoàn thuyền đánh cá
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Giữa năm 1958, Huy Cận có chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng
Ninh.
- Từ chuyến đi thực tế này, hồn thơ Huy Cận mới thực sự nảy nở trở lại và dồi
dào trong cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm vui trước
cuộc sống.
- Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá được sáng tác trong thời gian ấy và in trong tập
thơ “Trời mỗi ngày lại sáng” (1958)
2. Bố cục
Gồm 3 phần:


Phần 1. Từ đầu đến “Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!”: Khung cảnh đoàn
thuyền đánh cá ra khơi.



Phần 2. Tiếp theo đến “Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng”. Khung cảnh
đồn thuyền đánh cá trên biển.



Phần 3. Cịn lại: Khung cảnh đoàn thuyền đánh cá lúc trở về.

3. Thể thơ
Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá được sáng tác theo thể thơ bảy chữ.
4. Ý nghĩa nhan đề
Mẫu 1
Huy Cận là một trong những nhà thơ xuất sắc thuộc phong trào Thơ mới. Bài
thơ “Đoàn thuyền đánh cá” tiêu biểu cho phong cách thơ Huy Cận. Tác phẩm
được sáng tác giữa năm 1958, trong một chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ
Quảng Ninh. Nhờ có chuyến đi thực tế này, hồn thơ Huy Cận mới thực sự nảy
nở trở lại và dồi dào trong cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động và
niềm vui trước cuộc sống. Bài thơ được in trong tập thơ “Trời mỗi ngày lại
sáng” (1958). Nhan đề bài thơ gợi ra nhiều ý nghĩa. Trước hết, ta có thể xác
Website: Download.vn

3


định được hình ảnh trung tâm trong bài thơ là đồn thuyền đánh cá. Đầu tiên
“đồn thuyền” - khơng chỉ một con thuyền mà là rất nhiều con thuyền cùng
nhau ra khơi, để làm công việc lao động quen thuộc với cuộc sống của họ “đánh
cá”. Qua hình ảnh này, nhà thơ muốn ca ngợi sự đoàn kết của nhân dân trong
công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đồng thời ca ngợi vẻ đẹp trù phú của
thiên nhiên Việt Nam, cũng như bộc lộ tình yêu sâu đậm với quê hương, đất
nước.
Mẫu 2
Giữa năm 1958, Huy Cận có chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh.
Từ chuyến đi thực tế này, hồn thơ Huy Cận mới thực sự nảy nở trở lại và dồi
dào trong cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm vui trước
cuộc sống. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” được sáng tác trong thời gian ấy và
in trong tập thơ “Trời mỗi ngày lại sáng” (1958). “Đoàn thuyền đánh cá” là hình

ảnh trung tâm của bài thơ. Qua hình ảnh này, Huy Cận đã khắc họa vẻ đẹp tráng
lệ của thiên nhiên cũng như thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người
lao động. Từ đó, tác giả cũng bộc lộ niềm vui, tự hào đối với thiên nhiên, đất
nước.
5. Mạch cảm xúc
Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” được trình bày theo trình tự thời gian từ khi
đồn thuyền bắt đầu ra khơi (hồng hơn) cho đến khi đồn thuyền trở về (bình
minh). Tồn bộ tác phẩm mang âm hưởng vui tươi, hạnh phúc trong lao động
của thời kì đổi mới.
6. Nội dung
Bài thơ Đồn thuyền đánh cá đã khắc họa hình ảnh đẹp đẽ tráng lệ cũng như thể
hiện sự hài hóa giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, tự hào
của nhà thơ trước đất nước và cuộc sống.
7. Nghệ thuật


Hình ảnh liên tưởng, tưởng tượng độc đáo, phong phú.

Website: Download.vn

4




Âm hưởng khỏe khoắn, hào hùng, lạc quan.



Sử dụng các biện pháp tu từ: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ…

III. Dàn ý phân tích Đồn thuyền đánh cá
(1) Mở bài
Giới thiệu về tác giả Huy Cận, bài thơ Đoàn thuyền đánh cá.
(2) Thân bài
a. Khung cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi
* Khổ thơ thứ nhất:
- Hai câu đầu: Hình ảnh thiên nhiên trên biển lúc hồng hơn.


So sánh “mặt trời xuống biển” với “hòn lửa”: màu sắc đỏ rực và hình
dạng trịn đầy của mặt trời - gơi thời gian của hồng hơn.



Nhân hóa “Sóng đã cài then, đêm sập cửa”: không gian đại dương là một
căn nhà rộng lớn, ở đó màn đêm là cánh cửa, sóng biển chính là then cài.

=> Thiên nhiên bắt đầu thời gian nghỉ ngơi, hưởng thụ trạng thái bình yên.
- Hai câu sau: Hình ảnh đồn thuyền đánh cá lúc ra khơi.


“Đồn thuyền”: không chỉ là một con thuyền, mà là cả một đồn - một
tập thể đơng đảo cùng nhau ra khơi.



“lại ra khơi”: cho thấy đây là công việc đã quá quen thuộc với họ.



“Câu hát căng buồm”: hình ảnh những người lao động cùng nhau cất
vang tiếng hát, tạo ra một nguồn sức mạnh như gió đẩy con thuyền ra
khơi.

=> Khi vạn vật bắt đầu nghỉ ngơi, những người ngư dân mới bắt đầu hành trình
lao động của mình.
* Khổ thơ thứ hai: Nội dung câu hát của những người dân miền biển.
- “cá bạc, cá thu”: gợi sự trù phú, giàu có của biển cá, đại dương.
- “biển Đơng lặng”: mong muốn biển n bình để cơng việc đánh cá diễn ra
thuận lợi.
Website: Download.vn

5


- “cá thu biển Đơng như đồn thoi”: từng đàn cá lao trên mặt nước nhiều đến
nỗi giống như con thoi.
- Chúng “đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng”: biện pháp nhân hóa tạo ra nhiều
màu sắc chuyển động.
- Câu thơ cuối cùng “Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi”: vừa là lời kêu gọi, vừa là
mong ước của những người ngư dân về một vụ cá bội thu.
b. Khung cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển
* Khổ thơ thứ ba: Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
- Nghệ thuật ẩn dụ “thuyền ta lái gió với buồm trăng”: thiên nhiên, con người
dường như hòa hợp lại làm một.
- Nghệ thuật phóng đại “lướt giữa mây cao với biển bằng”: con thuyền giống
như một tấm ván khổng lồ đang lướt giữa khơng gian bao la, rộng lớn - tầm vóc
vũ trụ.
- Công việc lao động diễn ra ngay trong đêm: Ra đậu dặm xa dò bụng biển mặc dù trong đêm tối, ngư dân vẫn miệt mài với công việc đánh cá của mình.

- “Dàn đan thế trận lưới vây giăng”: Đánh cá dường như trở thành đánh trận, mà
con người phải sử dụng mưu trí tạo ra thế trận để đánh bại thiên nhiên.
* Khổ 4: Cảnh biển vào ban đêm
- Huy Cận đã liệt kê ra một loạt các loài cá quý hiếm của biển cả: cá nhụ, cá
chim, cá đé, cá song - cho thấy sự giàu có của biển cả.
- Hình ảnh “lấp lánh đuốc đen hồng” gợi ra màu sắc của loài ca song.
- “Cái đi em quẫy trăng vàng chóe”: ánh trăng in bóng dưới mặt biển, những
con cá quẫy đi làm sóng sánh ánh trăng vàng.
- “Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long”: màn đêm giống như một sinh mệnh, có sự
sống.
* Khổ 5: Tinh thần lao động của người dân chài
- Công việc lao động nặng nhọc bỗng trở nên vui tươi hơn nhờ lời ca, tiếng hát.
- Sự biết ơn dành cho biển cả: “biển cho ta cá như lòng mẹ” - biển êm đềm,
nuôi lớn biết bao người dân miền biển.
Website: Download.vn

6


* Khổ 6: Cảnh thu hoạch cá
- Khi kéo lưới cũng là lúc trời vừa hửng sáng - lao động suốt đêm nhưng vẫn
khơng biết mệt mỏi.
- Hình ảnh “tay kéo xoăn tay chùm cá nặng”: Hình ảnh những cánh tay khỏe
mạnh đang kéo những chiếc lưới đầy cá - thành quả lao động của người dân
chài.
- “Vẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đơng”: khi cơng việc thu hoạch cá vừa xong cũng
là lúc vừa rạng đơng.
c. Khung cảnh đồn thuyền đánh cá lúc trở về
- “Câu hát căng buồm với gió khơi”: người dân lại cất cao lời ca tiếng hát,
nhưng đó là những câu hát về một vụ mùa bội thu.

- “Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời”: đồn thuyết đang lướt sóng trở về
giống như đang chạy đua với thời gian.
- “Mặt trời đội biển nhô màu mới”: hy vọng về một cuộc sống ấm no, đầy đủ.
- “Mắt cá huy hồng mn dặm phơi”: niềm tin hướng về cuộc sống tương lai
tốt đẹp.
(3) Kết bài
Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá.

Website: Download.vn

7