NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG XÊMINA CHO HỌC VIÊN ĐÀO TẠO HOÀN THIỆN ĐẠI HỌC TẠI HỆ 1 TRƯỜNG SĨ QUAN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY

TRƯỜNG SĨ QUAN CHÍNH TRỊ

CHUYÊN ĐỀ KHOA HỌC HỌC VIÊN

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG XÊMINA
CHO HỌC VIÊN ĐÀO TẠO HOÀN THIỆN ĐẠI HỌC
TẠI HỆ 1 - TRƯỜNG SĨ QUAN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY

Đơn vị chủ trì: Hệ 1
Chủ nhiệm chuyên đề: Thượng úy Lê Duy Giáp
Học viên Lớp Hoàn thiện 6C

HÀ NỘI - 2017
4


TRƯỜNG SĨ QUAN CHÍNH TRỊ

CHUYÊN ĐỀ KHOA HỌC HỌC VIÊN

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG XÊMINA
CHO HỌC VIÊN ĐÀO TẠO HOÀN THIỆN ĐẠI HỌC
TẠI HỆ 1 - TRƯỜNG SĨ QUAN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY

Đơn vị chủ trì: Hệ 1
Thượng úy Lê Duy Giáp, Học viên Lớp Hoàn thiện 6C – Chủ nhiệm

5
HÀ NỘI - 2017

LỜI CAM ĐOAN
Chuyên đề có sự sưu tầm, nghiên cứu các loại tài liệu của các cơng trình
nghiên cứu khoa học trước đó, đồng thời có sự tiếp thu nghiên cứu tình hình
thực trạng của thực tiễn quá trình nâng cao chất lượng xêmina ở Lớp Hoàn thiện
6C - Hệ 1 - Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay. Tơi xin cam đoan chuyên đề là
sự nghiên cứu độc lập của chủ thể nghiên cứu khơng hề có sự sao chép từ các
cơng trình nghiên cứu khoa học trước đó. Tơi xin cam đoan, bảo đảm về độ tin
cậy, tính khoa học trung thực của cơng trình khoa học này.
CHỦ NHIỆM CHUYÊN ĐỀ

Thượng úy Lê Duy Giáp

6


7


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

TT

Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

1

CBCT

Cán bộ chính trị

2

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

3

CTĐ, CTCT

Cơng tác đảng, cơng tác chính trị

4

ĐUQSTW

Đảng ủy Quân sự Trung ương

5

ĐĐCM

Đạo đức cách mạng

6

GD-ĐT

Giáo dục – Đào tạo

7

TSVM

Trong sạch vững mạnh

8

TSQCT

Trường Sĩ quan chính trị

9

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

MỤC LỤC
Tran
g

8


MỞ ĐẦU

1

Phần thứ MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ
nhất
CHẤT LƯỢNG XÊMINA CỦA HỌC VIÊN HOÀN

4

THIỆN LỚP 6C - Hệ 1 - TRƯỜNG SĨ QUAN
CHÍNH TRỊ HIỆN NAY
1.1 Vấn đề Xêmina và chất lượng Xêmina của học

4

viên hoàn thiện Lớp 6C - Hệ 1 - Trường Sĩ quan
Chính trị hiện nay
1.2 Chất lượng Xêmina và phương pháp đánh giá

9

chất lượng Xêmina của học viên hoàn thiện Lớp
6C - Hệ 1 - Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay
Phần thứ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
hai HÌNH THỨC TỔ CHỨC XÊMINA CỦA HỌC
VIÊN HOÀN THIỆN

11

LỚP 6C - Hệ 1 -

TRƯỜNG SĨ QUAN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY

2.1 Nâng cao nhận thức cho giảng viên, học viên về

11

lý luận hình thức tổ chức Xêmina.
2.2 Bồi dưỡng cho giảng viên và học viên kỹ năng

12

chuẩn bị và tiến hành Xêmina.
2.3 Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực

12

trong Xêmina các mơn khoa học xã hội nhân văn
2.4 Xây dựng hệ thống chủ đề Xêmina

16

khoa học phù hợp với mục đích, nhiệm
vụ, nội dung từng môn học
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

9

18
20

10


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết
Trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ cùng với những
tác động của xu thế tồn cầu hố của nền kinh tế tri thức đã và đang đòi hỏi
con người hiện đại ngày càng có nhiều năng lực hơn. Đồng thời Đảng, Nhà
nước và nhân dân ta đang ra sức đẩy mạnh sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện
đại hố đất nước, cùng với hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc trong tình hình mới địi hỏi nhiều vấn đề bức thiết đặt ra cùng bàn luận
và thống nhất cách giải quyết cho phù hợp. Để thực hiện được mục tiêu, nội
dung, hình thức, phương pháp và cơng tác quản lý. Trong đó đổi mới, nâng
cao chất lượng của các hình thức dạy học được xem như là nội dung quan
trọng của việc đổi mới giáo dục ở trường sĩ quan chính trị nói chung và ở Hệ
1 nói riêng trong giai đoạn hiện nay.
Nâng cao chất lượng xêmina của học viên luôn là một nội dung, những
yếu tố quan trọng bậc nhất quyết định đến chất lượng tiếp thu kiến thức độ
nông sâu tầng kiến thức trong tư duy của mỗi học viên. Quá trình ngồi học
trên giảng đường chỉ là giai đoạn đầu tiên của nhận thức, ở giai đoạn này
học viên mới chỉ nghe, ghi bút ký và hiểu sơ bộ những nội dung qua bài
giảng. Còn để nắm chắc hơn, kỹ hơn, sâu hơn, đầy đủ hơn thì phải tuỳ
thuộc vào quá trình tự nghiên cứu, tìm tịi trong thời gian tự học, qua các
buổi xêmina ở các chủ đề thảo luận.
Chính vì vậy nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phải phù
hợp, tạo điều kiện cho hoạt động nhận thức của người học, khắc phục hiện
tượng truyền thụ tri thức một chiều theo kiểu thầy giảng - trò ghi nhớ.
1

Hình thức tổ chức xêmina giúp cho người dạy nắm được năng lực học
tập của người học, tạo điều kiện để người dạy đổi mới. Vận dụng các phương
pháp dạy học tích cực, đồng thời góp phần nâng cao trách nhiệm của người
dạy trong quá trình dạy học.
Hình thức tổ chức xêmina giúp cho người học nắm được hình thức môn
học. Phát triển tư duy sáng tạo khả năng nghiên cứu khoa học, các phẩm chất,
nhân cách cần thiết, đồng thời giúp cho người học kiểm tra trình độ, khả năng
của bản thân. Đồng thời rèn luyện kỹ năng nói trước đám đơng, tạo cho người
học có tâm thế vững vàng, góp phần vào yêu cầu đào tạo của Nhà trường và
công tác tại đơn vị sau này.
Thực tế quá trình xêmina ở lớp Hồn thiện 6C - Hệ 1 - Trường Sĩ quan
Chính trị hiện nay cịn nhiều vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng của buổi
xêmina. Chẳng hạn như cách làm đề cương thảo luận, tâm lý khi đối đáp trực
tiếp trước giáo viên, chưa thích nghi với phương pháp học đại học nói chung
và đại học quân sự nói riêng… vẫn cịn nhiều hạn chế. Vẫn chưa thực sự đáp
ứng được yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục, đào tạo trong tình hình mới.
Xuất phát từ lý do đó tơi đã lựa chọn vấn đề “Nâng cao chất lượng
xêmina của học viên Hoàn thiện Lớp 6C - Hệ 1 - Trường Sĩ quan Chính trị
hiện nay” làm nội dung nghiên cứu.
2. Mục tiêu, nội dung nghiên cứu
* Mục tiêu nghiên cứu
Làm rõ vấn đề xêmina ở Lớp Hoàn thiện 6C - Hệ 1 - Trường Sĩ quan
Chính trị hiện nay. Trên cơ sở đó nhằm đưa ra các giải pháp thiết thực nhằm
góp phần nâng cao chất lượng xêmina của học viên hiện nay.
* Nội dung nghiên cứu
Nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận về vấn đề xêmina và nâng cao chất
lượng xêmina cho học viên hoàn thiện Đại học ở Lớp 6c - Hệ 1 - Trường Sĩ
quan Chính trị hiện nay.
2

Sử dụng nhiều phương pháp để phát hiện, khảo sát, điều tra, làm rõ thực
trạng của vấn đề xêmina cho học viên.
Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng xêmina của
học viên hoàn thiện Lớp 6C - Hệ 1 - Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Thực chất và những nhân tố tác động đến xêmina ở Lớp Hoàn thiện 6C Hệ 1 - Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay
* Phạm vi nghiên cứu
Nâng cao chất lượng xêmina ở Lớp Hoàn thiện 6C - Hệ 1 - Trường Sĩ
quan Chính trị hiện nay
4. Kết cấu
Chuyên đề gồm: Mở đầu, 2 phần, kết luận, kiến nghị, danh mục tài
liệu tham khảo .

3


Phần thứ nhất
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG
XÊMINA CỦA HỌC VIÊN HOÀN THIỆN ĐẠI HỌC LỚP 6C - Hệ 1
TRƯỜNG SĨ QUAN CHÍNH TRỊ HIỆN NAY
1.1. Vấn đề Xêmina và chất lượng Xêmina của học viên hoàn thiện ở
Lớp 6C - Hệ 1 - Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay.
* Nghiên cứu vai trị của Xêmina đối với học viên hoàn thiện ở Lớp 6C Hệ 1 - Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay
Trong học Xêmina thường được biểu hiện là hình thức học tập ở từng
nhóm học viên số lượng vừa phải (từ 5 – 7 đến 15 – 20 người), nghiên cứu
một chủ đề nào đó rồi tiến hành tranh luận, thảo luận với nhau, dưới sự hướng
dẫn của giáo viên. Thơng qua đó giúp cho học viên nắm được nội dung học
tập một cách sâu sắc. Ngồi ra, xêmina cịn giúp học viên phát triển những

thói quen độc lập, xây dựng niềm tin khoa học, phát triển tư duy, sáng tạo.
Chính vì thế hình thức xêmina là hình thức dạy học thích hợp nhất để dẫn
dắt học viên trong học tập và nghiên cứu nội dung, đó cũng chính là lý do vì
sao phương pháp dạy học này ln phát triển và hồn thiện khơng ngừng.
Bản chất của xêmina là người học tiếp thu kiến thức có tính chất nghiên
cứu khoa học dưới sự hướng dẫn của giảng viên. Đó là cách học mà mỗi
người học viên phải xem xét tồn diện các vấn đề, từ đó rút ra được ý nghĩa từ
bài học của giảng viên. Trong xêmina cả người học và người dạy có thể tổng
hợp các vấn đề một cách dễ dàng. Thông qua tổng hợp tri thức chung của tập
thể để tìm ra bản chất vấn đề, từ đó rút ra giải pháp cho phù hợp giữa lý luận
và thực tiễn.
Từ khái niệm trên ta có thể hiểu xêmina trên một số khía cạnh:
4


Thứ nhất, xêmina là một hình thức dạy học cơ bản. Tức là xêmina là
cách thể hiện, cách tiến hành hoạt động của giảng viên và học viên, những
hoạt động này có sự phối hợp thống nhất, được thực hiện theo một trật tự, một
chế độ nhất định.
Thứ hai, trong xêmina học viên tranh luận, thảo luận các vấn đề học tập
dưới sự hướng dẫn, định hướng của giảng viên. Đây cũng chính là dấu hiệu
đặc thù để phân biệt xêmina với các hình thức dạy học khác. Nếu ở hình thức
bài giảng học viên có phần bị động và giảng viên đóng vai trị chủ động, hoạt
động tích cực hơn thì ở đó hình thức xêmina học viên được phát huy đầy đủ
tính năng động, chủ quan của mình.
Thứ ba, qua xêmina các nhiệm vụ của quá trình dạy học được thực hiện.
Hình thức tổ chức xêmina có nhiệm vụ trang bị kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo
cho học viên, hình thành ở họ thế giới quan khoa học, niềm tin, các phẩm
chất, nhân cách tốt đẹp, phát triển trí tuệ, chuẩn bị tâm lý cho học viên đó
cũng chỉnh là các nhiệm vụ của quá trình dạy học . Đặc biệt trong công tác

đào tạo người cán bộ chính trị trong quân đội hiện nay.
Từ những cách biểu hiện trên và qua các hoạt động thực tiễn tại đơn vị, ta
có thể thấy được vai trị của xêmina trong giáo dục ở Trường SQCT hiện nay.
Thứ nhất, tiến hành xêmina tốt sẽ giúp cho học viên biết lập luận, dẫn
dắt vấn đề một cách khoa học, tự bác bỏ những luận điểm hoặc nội dung
không phù hợp kiến thức mà học viên thu được. Quá trình xêmina là quá
trình tranh luận, thảo luận để làm sáng tỏ nội dung cơ bản một vấn đề nào
đó, nếu làm tốt được điều này sẽ giúp cho mỗi học viên có tính chủ động
rất cao trong q trình học tập. Ln biết tự tìm tịi những nguồn tài liệu
khác nhau xoay quanh vấn đề mà mình chưa hiểu, chưa rõ để củng cố hơn
nữa tính sâu sắc trong tầng kiến thức của mình. Sau đó thơng qua buổi thảo

5


luận, học viên đưa ra ý kiến của mình trong vấn đề tranh luận để mọi người
cũng xem xét, cùng thảo luận để tìm ra bản chất của vấn đề.
Đặc biệt đối với người học viên với yêu cầu đào tạo là người chủ trì
cơng tác Đảng, Cơng tác chính trị trong đơn vị thì việc tiến hành tốt xêmina sẽ
giúp cho mỗi học viên có tâm thế vững vàng và tâm lý chủ động trước đám
đông, tạo nền tảng cho khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ sau này.
Thứ hai, nâng cao chất lượng xêmina giúp học viên hình thành niềm tin
và các phẩm chất nhân cách khác nhau tinh thần lạc quan, từng bước xố bỏ
tính bị động, ỷ lại ở phía người học.
Thứ ba, với học viên đào tạo chính trị xêmina có tác dụng tích cực
trong rèn luyện các kỹ năng nói, viết, diễn đạt tư duy lơgíc và phong cách
người cán bộ chính trị.
Từ những vai trò trên để tiến hành tốt một buổi xêmina phải đạt được
những yêu cầu nhất định, cụ thể như:
Thứ nhất, xêmina được tiến hành đúng quy định, vận dụng, kết hợp

nhuần nhuyễn với các các phương pháp và hình thức dạy học khác.
Kế hoạch xêmina phải đảm bảo cho giảng viên và học viên đủ thời gian
chuẩn bị và tiến hành xêmina. Thời gian chuẩn bị xêmina có ý nghĩa quyết
định đến chất lượng chuẩn bị đề cương hướng dẫn, điều khiển của giảng viên
và đề cương xêmina của học viên. Phải đảm bảo đủ thời gian để giảng viên và
học viên có thể nghiên cứu sâu sắc các vấn đề thảo luận trên cơ sở nghiên cứu
tài liệu và thực tiễn có liên quan.
Thường được tiến hành sau bài giảng, chất lượng xêmina phụ thuộc rất
nhiều vào chất lượng của bài giảng. Trên cơ sở kết quả của bài giảng, học
viên có được hệ thống kiến thức cơ bản về môn học, làm cơ sở cho việc chuẩn
bị và tranh luận, thảo luận trong xêmina. Ngược lại trong xêmina kiến thức

6


thu được qua bài giảng sẽ được củng cố, đào sâu, mở rộng giúp cho học viên
có được niềm tin vào chân lý mình tìm kiếm được.
Quá trình học viên tiến hành khâu chuẩn bị xêmina có chất lượng hay
khơng phụ thuộc phần lớn vào kết quả tự học. Những kiến thức, kinh nghiệm
mà học viên dùng làm cơ sở lập luận cho quá trình viết báo cáo tranh luận,
thảo luận có được trong kết quả tự học của mình. Ngược lại, nếu xêmina có
chất lượng thì sẽ giúp cho q trình tự học tốt hơn.
Có thể nói xêmina là sự thể hiện khâu đầu tiên của hình thức thực hành.
Xêmina chính là nơi đầu tiên học viên tập ứng dụng những kiến thức, kinh
nghiệm mình có vào thực tiễn. Ngược lại thực hành giúp cho học viên kiểm
nghiệm kiến thức, kinh nghiệm mình có so với thực tế để đưa ra những giải
pháp cơ bản, những hướng giải pháp tối ưu vào quá trình xêmina.
Phương tiện kỹ thuật dạy học là công cụ nhằm hỗ trợ để đạt đến mục
đích q trình dạy học nhanh chóng, hiệu quả. Ngày nay, phương tiện kỹ thuật
được áp dụng trong tất cả các môn học. Đặc biệt với sự phát triển của tri thức,

trong thời đại thơng tin như hiện nay hình thức xêmina với sự hỗ trợ của
phương tiện kỹ thuật dạy học khơng cịn bó hẹp trong một lớp học mà nó có
thể diễn ra mọi lúc,, mọi nơi với nhiều thành phần đa dạng.
Thứ hai, về tổ chức đòi hỏi cả người dạy học và người học phải có kế
hoạch chu đáo, cụ thể, tỉ mỉ từ khâu chuẩn bị tới khâu trình bày xêmina.
Trong xêmina ln diễn ra những tranh luận về học thuật, chứa đựng
trong đó những quan điểm, tư tưởng khác nhau, đòi hỏi người giảng viên
ngồi giỏi về chun mơn phải có bản lĩnh chính trị vững vàng để định hướng
về mặt tư tưởng cho học viên. Uy tín của người giảng viên trước học viên
được xây dựng dựa trên năng lực và phẩm chất, nếu người giảng viên có uy
tín sẽ góp phần hình thành ở học viên hứng thú, tình cảm với mơn học mình
phụ trách.

7


Học viên đóng vai trị chủ thể chủ động tích cực trong hình thức tổ chức
xêmina. Quá trình xêmina học viên phải huy động tổng hợp kiến thức, vốn
kinh nghiệm đã có, khả năng tư duy, lập luận, trình bày để tiến hành tranh
luận, thảo luận các vấn đề khoa học nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ dạy học.
Xêmina chỉ có chất lượng trên cơ sở sự chuẩn bị chu đáo, lưỡng của học
viên theo yêu cầu, nội dung xêmina. Học viên phải tích cực nghiên cứu những
tài liệu có liên quan, những cơ sở thực tiễn cần thiết, với thực tiễn xây dựng,
chiến đấu của quân đội.
Thực chất xêmina là sự tranh luận, thảo luận những vấn đề khoa học
giữa học viên với học viên. Chất lượng xêmina phụ thuộc rất nhiều vào khơng
khí buổi học, vào chất lượng báo cáo, vào số lượng, chất lượng các ý kiến mà
học viên tham gia trong xêmina. Một buổi xêmina sẽ khơng có chất lượng nếu
khơng khí diễn ra “trầm”, khơng khí sơi nổi của buổi xêmina phụ thuốc khơng
nhỏ vào bởi ý thức, thái độ, tinh thần học tập của học viên, vào khả năng báo

cáo, trình bày, tranh luận, lập luận của học viên.
Vì thế việc xây dựng thái độ, động cơ học tập đúng đắn, phát huy tính
tích cực, bồi dưỡng những kỹ năng học tập cho học viên như: Nghiên cứu tài
liệu, ghi chép, trình bày, lắng nghe… là vơ cùng cần thiết.
Xêmina là một hình thức dạy học cơ bản ra đời từ rất sớm, gắn liền với
lịch sử giáo dục của loài người. Với đặc điểm, chức năng và nhiệm vụ của
mình xêmina từ lâu đã được vận dụng rộng rãi trong dạy học. Ngày nay trước
sự phát triển của tri thức nhân loại, trước yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong
tình hình mới, trước những đòi hỏi của thực tiễn xã hội. Xêmina ngày càng
quan trọng và có xu hướng thay thế kiểu dạy học một chiều. Chính vì thế,
việc nâng cao chất lượng xêmina là một đòi hỏi cấp thiết.
Thực tế trong thời gian qua, chất lượng giáo dục – đào tạo của Trường
SQCT khơng ngừng được nâng lên, có được kết quả đó là nhờ sự chuyển biến
một cách đồng bộ các nhân tố của q trình dạy học, trong đó các hình thức tổ
8


chức dạy học, đặc biệt là hình thức tổ chức xêmina. Tuy nhiên sự quan tâm,
đổi mới hay nói cách khác việc nâng cao chất lượng hình thức xêmina nói
chung diễn ra cịn chậm, chính vì thế chất lượng xêmina trong dạy học ở lớp
Hoàn thiện 6C - Hệ 1 - Trường SQCT cịn thấp.
Trên cơ sở đó cho thấy việc tim ra các biện pháp nâng cao chất lượng
xêmina ở Trường SQCT là cần thiết để góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục đào tạo tại Trường SQCT trong tình hình mới.
1.2. Chất lượng xêmina và phương pháp đánh giá chất lượng
xêmina của học viên lớp Hoàn thiện 6C - Hệ 1 - Trường SQCT hiện nay
Nói đến vấn đề xêmina của học viên khơng thể khơng nói đến chất lượng
của nó hay nói cách khác, chất lượng của xêmina là thường do nhận thức của
người học thông qua q trình lao động thực tiễn bằng trí óc. Nó chính là kết
quả thu được qua buổi tranh luận, thảo luận của học viên trong xêmina.

Như vậy, chất lượng xêmina của học viên là sự đánh giá một cách tổng
hợp về tất cả các yếu tố: hoạt động, kinh nghiệm, công tác chuẩn bị, tinh thần,
thái độ của học viên trong quá trình tranh luận, thảo luận…được vận dụng
một cách thiết thực, hiệu quả trong học tập, công tác cũng như khả năng hoàn
thành chức trách, nhiệm vụ được giao khi ra trường.
Cũng vì lẽ đó, q trình học tập và rèn luyện tại Nhà trường, người học
viên đóng vai trị tích cực, tự giác trong lĩnh hội kiến thức biến q trình
giáo dục thành tự giáo dục. Nó hướng vào tính tích cực của người học viên
bằng tư duy độc lập, sáng tạo, linh hoạt, nhạy bén trong tiếp nhận tri thức,
ứng xử với các tình huống thực tế. Chất lượng xêmina biểu hiện ở sự gắn lý
thuyết với thực hành, hiểu biết và vận dụng với thực tế chức trách, nhiệm vụ
của đơn vị. Biết vận dụng lý luận vào xem xét đánh giá thực tiễn đồng thời
củng cố nâng cao nhận thức, niềm tin và rèn luyện kỹ năng độc lập tự chủ, ý
chí của bản thân.

9


Tuy nhiên, trong quá trình tiến hành xêmina ở lớp Hoàn thiện 6C - Hệ 1 Trường SQCT hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề cần được quan tâm, nghiên cứu.
Một là, thực trạng nhận thức về hình thức tổ chức xêmina trong q trình
học tập các mơn tại Nhà trường.
Thực hiện đổi mới quá trình dạy học ở Trường SQCT hiện nay, học viên
Hoàn thiện ở lớp 6C - Hệ 1 đã sử dụng khá phong phú các hình thức tổ chức
dạy học, từng bước khắc phục tình trạng coi bài giảng là hình thức tổ chức
dạy học độc tơn. Xêmina ngày càng đóng vai trị quan trọng trong nhận thức
và hoạt động của học viên trong quá trình học tập. Tỷ lệ xêmina so với tổng
thời gian chương trình là 5 – 10%. Các lớp, khoa giáo viên đã có sự quan tâm
đến xây dựng các chủ đề xêmina. Tuy nhiên vẫn cịn tình trạng học viên chưa
nhận thức đầy đủ ý nghĩa và cách tiến hành xêmina mà biểu hiện của nó là:
Chỉ coi trọng diễn giảng hoặc tiến hành xêmina một cách thụ động, không

dựa trên một cơ sở lý luận nào, cá biệt có đồng chí cịn xem nhẹ buổi xêmina.
Hai là, thực trạng tổ chức xêmina.
Hầu hết các buổi xêmina đều tuân thủ các khâu, các bước theo quy định
chung, nhưng thực trạng chất lượng thực hiện ở các khâu, các tổ chức chưa
cao, có lúc chưa đáp ứng yêu cầu của buổi xêmina như: Không chuẩn bị bài,
chuẩn bị sơ sài, diễn giảng lại bài giảng, nêu lại kiến thức, lười phát biểu, tính
lơgíc trong lập luận, giảng giải cịn yếu… chưa vận dụng tốt lý luận vào thực
tiễn, vận dụng còn trải dài, chung chung… ít đọc tham khảo tài liệu.

10


Phần thứ hai
BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HÌNH THỨC TỔ CHỨC
XÊMINA Ở LỚP HOÀN THIỆN 6C – HỆ 1 - TRƯỜNG SĨ QUAN
CHÍNH TRỊ HIỆN NAY
2.1. Nâng cao nhận thức cho giảng viên, học viên về lý luận hình thức
tổ chức xêmina.
Xêmina là hình thức tổ chức dạy học cơ bản ở Trường SQCT hiện nay,
nó có vai trị tích cực về nhiều mặt đối với cả giảng viên và học viên. Việc
nâng cao nhận thức về lý luận của hình thức tổ chức xêmina sẽ giúp cho giảng
viên và học viên có thái độ và động cơ đúng đắn, biết cách chuẩn bị và tiến
hành xêmina, chống được biểu hiện coi thường, xem nhẹ hình thức này trong
quá trình dạy học. Giảng viên và học viên cần xem đây là một hình thức học
tập chính khố như các hình thức dạy học khác.
Cụ thể, đối với giảng viên khi nhận thức đúng đắn vị trí, vai trị, tầm
quan trọng của hình thức tổ chức xêmina, sẽ tích cực hơn, có trách nhiệm hơn
trong việc tổ chức và điều khiển xêmina. Muốn một buổi xêmina đạt hiệu quả,
giảng viên phải căn cứ vào vào kế hoạch xêmina để xây dựng kế hoạch hướng
dẫn xêmina và kế hoạch đề cương chi tiết. Việc chuẩn bị và tiến hành một

buổi xêmina địi hỏi khá nhiều thời gian và cơng sức của người giảng viên, họ
phải tham khảo các tài liệu có liên quan cả lý luận và thực tiễn phục vụ cho
chủ đề xêmina. Điều đó địi hỏi giảng viên phải có sự say mê, phải nắm chắc
các bước chuẩn bị và tiến hành một buổi xêmina. Nếu giảng viên không say
mê với nghề nghiệp, với môn học, không coi chất lượng đào tạo là trách
nhiệm của mình thì sẽ khơng thể tổ chức tốt một buổi xêmina.
11


Thực tế q trình dạy học các mơn khoa học xã hội nhân văn Trường
SQCT cho thấy một trong những nguyên nhân dẫn đến chất lượng hình thức
tổ chức xêmina chưa cao là do tinh thần, trách nhiệm của một số giảng viên
và học viên chưa cao, trình độ lý luận về hình thức này cịn hạn chế. Từ đó có
thể khẳng định chỉ có thể nâng cao chất lượng hình thức tổ chức xêmina trong
dạy học các mơn khoa học xã hội nhân văn trên cơ sở giảng viên và học viên
nhận thức đúng đắn về hình thức dạy học này.
2.2. Bồi dưỡng cho giảng viên và học viên kỹ năng chuẩn bị và tiến
hành xêmina.
Xêmina là một hình thức tổ chức dạy học cơ bản, muốn thực hiện có
hiệu quả hình thức này trong dạy học địi hỏi cả giảng viên và học viên đều
phải có một hệ thống kỹ năng cần thiết cho các khâu, từ chuẩn bị đến tiến
hành xêmina.
Kỹ năng là nắm và vận dụng những kiến thức của con người vào thực
tiễn. Như vậy, chúng ta có thể quan niệm kỹ năng một cách khái quát: Kỹ
năng là sự lựa chọn và vận dụng những tri thức, kinh nghiệm đã có để thực
hiện có hiệu quả một hành động nào đó trong những điều kiện và hoàn cảnh
khác nhau. Kỹ năng là sự biểu hiện của trình độ thao tác tư duy, năng lực
hành động và sự thực hiện chính xác các thao tác hành động.
Như vậy, kỹ năng có một ý nghĩa vơ cùng to lớn, nó giúp cho con người
thực hiện các hành động của mình một cách nhanh chóng, chính xác, đỡ tốn

cơng sức. Xêmina là một hình thức tổ chức dạy học cơ bản, muốn thực hiện
có hiệu quả hình thức này trong dạy học các môn khoa học xã hội nhân văn
đòi hỏi cả giảng viên và học viên đều phải có một hệ thống kỹ năng cần thiết
cho các khâu, từ chuẩn bị đến tiến hành xêmina.
Thực tiễn, việc tổ chức xêmina ở lớp Hoàn thiện 6C - Hệ 1 - Trường
SQCT thời gian qua bên cạnh những ưu điểm vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế,
chất lượng, hiệu quả chưa cao.
12


2.3. Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong xêmina các
môn khoa học xã hội nhân văn.
Lý luận dạy học đã chỉ ra hình thức tổ chức và phương pháp dạy học có
mối qua hệ gắn bó chặt chẽ với nhau trong quá trình dạy học, chúng tác động
qua lại, thúc đẩy, hỗ trợ lẫn nhau nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ, nội dung
dạy học. Một phương pháp dạy học có thể được sử dụng trong nhiều hình
thức tổ chức dạy học khác nhau; ngược lại trong một hình thức tổ chức dạy
học chúng ta cũng có thể sử dụng nhiều phương pháp dạy học khác nhau.
Là một hình thức tổ chức dạy học cơ bản, được sử dụng rộng rãi trong
các Nhà trường quân sự, hình thức tổ chức xêmina cũng có mỗi quan hệ gắn
bó chặt chẽ với các phương pháp dạy học. Nếu trong hình thức xêmina chúng
ta sử dụng nhiều phương pháp dạy học khác nhau một cách đa dạng, phong
phú, linh hoạt nhằm kích thích sự hứng thú, tạo khơng khí tranh luận, thảo
luận sơi nổi thì sẽ nâng cao được chất lượng, hiệu quả hình thức này. Ngược
lại, nếu vận dụng các phương pháp dạy học không tốt, sẽ gây tác động tiêu
cực, làm giảm chất lượng, hiệu quả hình thức tổ chức dạy học này.
Do đặc thù của mình xêmina có những khó khăn khác so với các mơn
khoa học tự nhiên, khoa học quân sự. Thông thường các buổi xêmina đạt hiệu
quả thấp là do nội dung nghèo nàn, phương pháp giản đơn, khơng gây được
sự hứng thú tích cực của học viên. Chính vì thế việc vận dụng các phương

pháp dạy học tích cực trong xêmina nhằm khắc phục tình trạng trên góp phần
nâng cao chất lượng dạy học tại Trường SQCT là cấp thiết. Mặt khác, việc
vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong hình thức tổ chức dạy học
này cùng toàn phù hợp với quan điểm của Đảng và cơng tác giáo dục trong
tình hình mới. Nghị quyết 86 của Đảng uỷ Quân sự Trung ương trong phần
nhiệm vụ và giải pháp đã chỉ rõ: “Đẩy mạnh việc vận dụng phương pháp dạy
học hiện đại, sát thực tế, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và bồi
dưỡng năng lực tư duy, rèn luyện năng lực hoạt động thực tiễn cho người
13


học. Chú trọng đổi mới phương pháp giáo dục các môn khoa học xã hội và
nhân văn” [13,tr.21].
Từ những lý do trên và dựa vào cơ sở lý luận về phương pháp dạy học
tích cực, tơi đề xuất biện pháp vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong
xêmina các môn khoa học xã hội và nhân văn.
Phương pháp dạy học tích cực là để chỉ những phương pháp dạy học theo
hướng phát huy tích cực, chủ động, sáng tạo của học viên. Như vậy “tích cực”
trong phương pháp dạy học tích cực được hiểu là hoạt động chủ động, trái
nghĩa với hoạt động thụ động, chứ không phải là nghĩa “tiêu cực” như nhiều
người quan niệm. Phương pháp dạy học tích cực hướng tới việc hoạt động
hố, tích cực hoạt động nhận thức của học viên, nghĩa là tập trung vào phát
huy tính tích cực của học viên chứ khơng phải là tập trung chủ yếu vào phát
huy tính tích cực của giảng viên, mặc dù khi sử dụng phương pháp dạy học
tích cực địi hỏi giảng viên phải nỗ lực hơn nhiều so với phương pháp dạy học
thụ động.
Từ đó, chúng ta nhận thấy giữa hình thức xêmina với các phương pháp dạy
học tích cực có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ đặc biệt. Việc vận dụng các phương
pháp dạy học tích cực trong xêmina sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả
của hình thức này, thực hiện có hiệu quả các chức năng của hình thức xêmina.

Ngược lại, hình thức tổ chức xêmina với các đặc trưng và u cầu của mình trở
thành mơi trường lý tưởng để chúng ta vận dụng các phương pháp dạy học tích
cực. Vì thế, muốn nâng cao chất lượng, hiệu quả hình thức tổ chức xêmina trong
quá trình dạy học nói chung, dạy học các mơn khoa học xã hội nhân văn nói
riêng chúng ta phải vận dụng tổng hợp các phương pháp dạy học tích cực.
Thực tế Trường SQCT, trong quá trình dạy học, các phương pháp dạy
học tích cực đã được vận dụng vào nhiều hình thức dạy học khác nhau, điều

14


đó đã đem lại những kết quả đáng khích lệ.Tuy nhiên, việc vận dụng các
phương pháp này chưa phổ biến, cịn mang tính chất cá nhân, tự phát. Chính
vì thể để
đáp ứng với yêu cầu của lý luận và thực tiễn việc nghiên cứu vận dụng các
phương pháp dạy học tích cực vào q trình dạy học, trong đó có hình thức tổ
chức xêmina là cần thiết.
Trong buổi xêmina để vận dụng phương pháp có hiệu quả giảng viên cần nắm
bắt kịp thời diễn biến buổi xêmina để điều chỉnh cách thức, biện pháp, như
khi khơng khí buổi xêmina có dấu hiệu căng thẳng, khơng sơi nổi cần khuyến
khích học viên đề xuất và tranh luận các vấn đề học tập. Cũng có thể giảng
viên chỉ định một học viên phát biểu ý kiến, sau đó đề nghị các học viên khác
đánh giá, nhận xét, đưa ra chính kiến của mình. Trong trường hợp khác có thể
chính giảng viên chủ động tạo ra tình huống bằng cách lật ngược vấn đề, yêu
cầu học viên đưa ra ý kiến nhận xét của mình. Chú ý trong quá trình sử dụng
phương pháp này học viên có thể hiểu đúng hoặc hiểu sai các vấn đề học tập
khi tranh luận với nhau. Vì thế, giảng viên cần theo dõi để hướng học viên đi
đúng hướng, đạt mục đích buổi xêmina, nhưng cũng cần khuyến khích, động
viên những học viên có ý tưởng mới lạ, có cách giải quyết vấn đề sáng tạo.
Đối với học viên, trong giờ xêmina cần tập trung theo dõi ý kiến của các

thành viên khác, lắng nghe, phân tích, tổng hợp, ghi chép các quan điểm, ý
kiến của người khác hoặc hướng dẫn của giảng viên để làm cơ sở tranh luận,
bảo vệ ý kiến của mình, hoặc điều chỉnh những lệch lạc trong nhận thức.
Ngoài ra giảng viên có thể sử dụng phương pháp trắc nghiệm khách
quan. Là tổng hợp cách thức sử dụng các câu hỏi được thiết kế ở dạng các bài
trắc nghiệm khác quan để truyền thụ, lĩnh hội nội dung học tập nhằm tích cực
hoá hoặt động nhận thức của học viên.

15


Phương pháp này có thể sử dụng từ đầu đến cuối buổi xêmina để kích
thích tính tích cực nhận thức của học viên trong xêmina trên cơ sở thiết kế nội
dung xêmina ở dạng bài trắc nghiệm khách quan.
Để vận dụng phương pháp trắc nghiệm khách quan trong xêmina có hiệu
quả, các câu hỏi trắc nghiệm phải ngắn gọn, dể hiểu, phù hợp với mục tiêu
xêmina, sát với trình độ học viên. Các câu hỏi cần được chuẩn bị chu đáo từ
trước, khi thiết kế câu hỏi nên sử dụng đa dạng các loại câu hỏi, các câu hỏi cần
được sắp xếp hợp lý theo một trình tự, đảm bảo lơgíc chặt chẽ, có tính hệ thống
để trên cơ sở trả lời học viên tìm ra chân lý. Khi sử dụng các câu hỏi trong quá
trình xêmina nên kết hợp với các phương tiện, vật chất đảm bảo cho quá trình
dạy học.
Tóm lại, trên đây là một số phương pháp dạy học tích cực tiêu biểu nhất,
nếu chúng ta biết vận dụng tổng hợp các phương pháp này trong xêmina sẽ
kích thích được tích cực nhận thức, tư duy độc lập, sáng tạo, sự hứng thú cho
học viên. Tuy nhiên, q trình vận dụng các phương pháp dạy học tích cực
muốn nâng cao chất lượng hình thức tổ chức xêmina cần nắm chắc các căn cứ
lựa chọn để sử dụng các phương pháp phù hợp và có hiệu quả.
2.4. Xây dựng hệ thống chủ đề xêmina khoa học phù hợp với mục
đích, nhiệm vụ, nội dung từng mơn học.

Hệ thống chủ đề xêmina có một vai trị quan trọng đối với việc nâng cao
chất lượng hình thức này trong dạy học. Đây chính là cơ sở định hướng cho
giảng viên và học viên trong quá trình chuẩn bị và tiến hành xêmina.
Hệ thống chủ đề xêmina giúp cho giảng viên có thể hình dung một cách
tổng thể những vấn đề cần xêmina, trình tự tiến hành các chủ đề, những tài liệu,
phương tiện kỹ thuật dạy học, cơ sở vật chất cần thiết phục vụ cho tổ chức
xêmina. Với một yêu cầu rất cao về nội dụng, phương pháp và tổ chức, điều
16


khiển xêmina có mặt cịn khó hơn thuyết trình bài giảng, nó địi hỏi giảng viên
phụ trách xêmina phải chuẩn bị chu đáo, phải có trình độ lý luận và thực tiễn
trong lĩnh vực khoa học của mình nếu muốn nâng cao chất lượng hình thức tổ
chức xêmina. Vì vậy, để nâng cao chất lượng hình thức này giảng viên có thể
căn cứ vào chủ đề xêmina chủ động tiến hành công tác chuẩn bị xêmina, đặc
biệt là nghiên cứu lý luận và thực tiễn liên quan đến chủ đề xêmina.
Hệ thống chủ đề xêmina được cung cấp cho học viên ngay từ đầu môn
học sẽ giúp cho họ nắm được yêu cầu học tập, có kế hoạch chuẩn bị xêmina
như: Tập trung nghe giảng (đặc biệt những nội dung có liên quan), tra cứư, đọc
vàghi chép những tài liệu có liên quan. Trong xêmina tính năng động tích cực
của học viên được phát huy, học viên được tập dượt nghiên cứu tài liệu một cách
khoa học, biết phân tích, phê phán những ý kiến khác nhau trước một chủ đề nêu
ra, biết lập để bảo vệ ý kiến của mình trước tập thể, suy nghĩ về vấn đề dưới
nhiều góc độ, phát hiện các mâu thuẫn trong nhận thức. Học viên phải đến
xêmina với những ý kiến mới mẻ, là với những tri thức có sẵn trong các bài
giảng của giảng viên hoặc trong giáo trình. Điều đó địi hỏi học viên phải có thời
gian chuẩn bị chu đáo theo một định hướng chứ không thể nghiên cứu tuỳ tiện,
tràn lan, chính chủ đề xêmina khoa học sẽ giúp cho học viên giải quyết vấn đề
đó.
Do đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu của các môn khoa học khác nhau,

dân đến mục đích, nổi dung dạy học của các mơn khác nhau. Chính vì vậy, khi
xây dựng chủ đề xêmina phải phù hợp với mục đích, nhiệm vụ nội dung từng
mơn học. Đây cũng là sự thể hiện tính khoa học của chủ đề xêmina. Có tác dụng
định hướng cho giảng viên và học viên, hệ thống chủ đề xêmina phải được xây
dựng một cách khoa học, hợp lý theo những nguyên tắc dạy học. Tránh những
17


trường hợp xây dựng chủ đề quá rộng hoặc quá hẹp, không vừa sắc, những chủ
đề xa rời thực tiễn, những chủ đề mà nội dung của nó khơng góp phần giải quyết
các nhiệm vụ môn học. Tất cả các trường hợp trên đều làm ảnh hưởng không tốt
tới chất lượng hình thức tổ chức xêmina. Cùng một nội dung nhưng với các đối
tượng học viên tham gia xêmina khác nhau chúng ta lại xây dựng hệ thống chủ
đề xêmina khác nhau, với những mục đích, yêu cầu khác nhau.

KẾT LUẬN
Xêmina là một hình thức tổ chức dạy học ra đời từ rất sớm và khơng
ngừng được củng cố, hồn thiện, phát triển cùng với sự phát triển của lý luận
dạy học. Với những đặc trưng, chức năng của mình xêmina đã và đang được
vận rộng rãi vào quá trình dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học, các môn học
khác nhau nhằm đáp ứng yêu cầu giáo dục - đào tạo trong giai đoạn hiện nay.
Đã có nhiều tác giả, cơng trình khoa học nghiên cứu về hình thức tổ chức
xêmina trong lịch sử giáo dục nhằm bổ sung, hoàn thiện hệ thống lý luận về
xêmina, qua đó góp phần nâng cao chất lượng hình thức này. Tuy nhiên, chưa có
tác giả, cơng trình nào đi sâu tìm ra các biện pháp nâng cao chất lượng hình thức
tổ chức xêmina nói chung, xêmina trong dạy học ở Trường SQCT nói riêng với
tư cách là đối tượng nghiên cứu. Chính vì thế việc nghiên cứu bổ sung, phát
triển hệ thống lý luận về chất lượng của hình thức xêmina là cần thiết nhằm đáp
ứng sự phát triển của sự nghiệp giáo dục - đào tạo trong tình hình mới.
Thực tế q trình tiến hành xêmina ở lớp Hồn thiện 6C - Hệ 1 Trường SQCT được tổ chức tương đối tốt, thông qua buổi xêmina kiến thức

18