skkn phương pháp huấn luyện đội tuyển bóng đá học sinh THCS

1

1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sang kiến: Phương pháp huấn luyện đội
tuyển bóng đá học sinh THCS.
2. Chủ đầu tư tạo ra sang kiến:
3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục (Môn thể dục).
4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu ngày 20/12/2019. Tại trường THCS
An Lộc B.
5. Mô tả bản chất của sáng kiến:
5.1 Tính mới của sáng kiến:
Phương pháp huấn luyện được xem là phương tiện tư tưởng nhằm đạt mục đích
của huấn luện. Do đó thực chất của việc tạo hứng thú tập luyện bóng đá cho HS trên
thực tế chính là phương pháp và hình thức tổ chức huấn luyện, tạo ra được các tình
huống để HS tiếp cận, vận dụng phương pháp huấn luyện vào thực tế trong thi đấu.
Sự hình thành mỗi phương pháp huấn luyện như là sự phát triển tất yếu của hệ thống
các nhu cầu nắm bắt được các phương pháp và kỹ thuật cơ bản của HS trong tập
luyện. Khi các em nắm được các phương pháp và kỹ thuật cơ bản thì nhu cầu nhận
thức về tập luyện bóng đá tạo được hứng thú, thõa mãn thì đó chính là bản chất bên
trong của phương pháp huấn luyện bóng đá. Phương pháp huấn luyện thể hiện vai trị
là phương tiện, hình thành được những kỹ năng, kỹ xảo và tạo được một nền tảng để
HS tự trải nghiệm, tự vận dụng các phương pháp, kỹ năng, kỹ xảo sẵn có trong tập
luyện cũng như thi đấu thể thao của từng cá nhân HS. Yêu cầu trên chỉ được hiện thực
thông qua việc tập luyện từng giai đoạn cho mỗi phương pháp huấn luyện và có sự
đam mê, hứng thú về bóng đá, cần sự kiên trì siêng năng tập luyện của HS.
Qua nhiều năm huấn luyện đã cải tiến những phương pháp huấn luyện củ nhằm
kích thích niềm đam mê về bóng đá của HS trong quá trình huấn luyện, nhằm tạo cho
HS hứng thú tập luyện các mơn thể thao nói chung cũng như mơn bóng đá nói riêng.


2

5.2 Nội dung sáng kiến
5.2.1 Thực trạng:
Hàng năm Phòng GD- ĐT thường xuyên tổ chức Hội khỏe Phù Đổng học sinh
phổ thông đã thu hút sự tham gia rất đông đảo học sinh các Trường TH, THCS. Tuy
nhiên các đội bóng đá của các trường phần lớn cịn thi đấu một cách bộc phát chưa có
chiến thuật thi đấu cụ thể, các em thi đấu chủ yếu còn dựa vào cảm hứng và khả năng
của cá nhân, chưa có sự phối hợp ăn ý giữa các cầu thủ vì thế mà chất lượng trận đấu
chưa cao.
5.2.2 Cơ sở lý luận:
Bộ mơn TD (Giáo dục thể chất) có một vị trí rất quan trọng trong hệ thống các
trường học nói chung và bậc THCS nói riêng, là một trong năm mặt giáo dục hiện
nay: “Đức – Trí – Thể - Mĩ – Lao động”. TDTT đã góp phần tích cực để giáo dục rèn
luyện học sinh phát triển tồn diện, có tinh thần sáng suốt, minh mẫn, cơ thể khỏe
mạnh, có thể chất cường tráng.
Nhiệm vụ cụ thể là: “công tác giáo duc thể chất trong trường học góp phần vào
việc thực hiện mục tiêu xây dựng con người mới phát triển cao về trí tuệ, cường trá về
thể chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức, sẵn sàng cho công cuộc xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc, để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội cũng như ý thức
học tập và rèn luyện của học sinh trong thời đại mới”.
Để đi đến thành công trong mọi lĩnh vực, yêu cầu đầu tiên là chúng ta phải có
thể chất cường tráng, có sức khỏe dồi dào, sức khỏe là vốn quý. Chỉ có tập luyện bằng
động tác, các bài tập có định hướng thì mới có khả năng đáp ứng được những mong
muốn của con người. Khi xã hội ngày càng phát triển thì giáo dục thể chất là một vấn
đề được xã hội quan tâm nhất, phục vụ cho nhu cầu phát triển và hoàn thiện của con
người. Do đó, việc đưa nội dung bóng đá vào giảng dạy chính khóa có tác dụng rất
lớn để giáo dục và nâng cao thể lực cho học sinh, chơi bóng đá là một hình thức vận


3

động mà thanh thiếu niên rất ưa thích, đặc điểm và sức hấp dẫn của bóng đá có thể thu
hút rất nhiều người hâm mộ, bóng đá cịn mang lại rất nhiều hữu ích đối với tâm hồn,
thân thể, tâm lý, cơng việc và đời sống của con người. Ngồi ra, bóng đá cịn có tác
dụng bồi dưỡng rất nhiều tính cách của con người như dũng cảm, ngoan cường, kiên
nhẫn không mệt mỏi, thắng không kiêu, bại không nản. Nhiều tình huống địi hỏi
người chơi phải dũng khí và can đảm để thực hiện động tác kỹ thuật, trong quá trình
học và vận dụng những động tác kỹ thuật đó chính là q trình bồi dưỡng dần dần
tinh thần dũng cảm, ngoan cường. Sân bóng là một “vũ đài”, cái cần là dũng khí
khơng sợ gian nan, hiểm nguy, tinh thần tích cực tiến thủ và lịng tin sẽ giành được
thắng lợi, nhất là khi mình đang ở thể yếu, đang bị dẫn bàn, thời gian chuẩn bị hết thì
càng phải phấn đấu ngoan cường hết mức, có tinh thần quyết dành thắng lợi. Tinh
thần này càng có ích đối với sự trưởng thành của học sinh.
Ở đây trong khuôn khổ một sáng kiến kinh nghiệm tôi chỉ đề cập đến một vấn
đề đó là “phương pháp huấn luyện đội tuyển bóng đá học sinh TH, THCS” với mục
đích hoàn thiện các kỹ năng cơ bản mà các em đã có và trang bị cho các em một số
chiến thuật thi đấu cơ bản phục vụ cho học tập và thi đấu đạt hiệu quả cao.
5.2.3 Các biện pháp cần áp dụng trong huấn luyện
a. Kỹ thuật cơ bản bóng đá
Đặc điểm chung của các phương pháp đá bóng là các kỹ thuật đều được thực
hiện thông qua 5 giai đoạn: Chạy đà, đặt chân trụ, vung chân lăng, tiếp xúc bóng và
giai đoạn kết thúc. Trong đó giai tiếp xúc bóng là quan trọng nhất, bởi vì nó quyết
định việc dùng kỹ thuật nào để đá bóng và đá bóng như thế nào cho chuẩn đúng như
mình mong muốn thể hiện pha bóng đó.
- Giai đoạn chạy đà: Chạy như thế nào và tác dụng của chạy đà?
Khi đá bóng, chạy đà có tác dụng điều tiết khoảng cách giữa người và bóng, tạo
ra tốc độ nhất định, làm tăng sức đá bóng. Chạy đà trong đá bóng được chia làm 2 loại


4

là chạy đà đường thẳng và chạy đà đường chéo. Tùy từng kỹ thuật cụ thể mà có các
phương pháp chạy đà thích hợp. Nếu hướng chạy đà và hướng đá bóng đi trùng nhau
thì gọi là chạy đà đường thẳng, cịn hướng chạy đà và hướng đá bóng đi cắt nhau gọi
là chạy đà đướng chéo.
- Vị trí đặt chân trụ: Đặt chân trụ như thế nào?
Khi đá bóng, một chân phải đứng chắc chắn trên mặt đất, đỡ trọng lượng của
toàn thân, chân này được gọi là chân trụ. Khi đá bóng chân trụ đặt ở vị trí có đúng hay
khơng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến động tác kỹ thuật đá bóng và hiệu quả đá bóng.
Thực hiện kỹ thuật bóng đá khác nhau thì u cầu vị trí đặt của chân trụ cũng khơng
giống nhau. Do vậy, khi đá bóng phải căn cứ vào phương pháp vận dụng kỹ thuật đá
bóng để chọn vị trí đặt chân trụ sao cho chính xác, mới có thể đá bóng tốt, đá chuẩn
vào bóng.
Vị trí đứng của chân trụ chủ yếu là chỉ khoảng cách và phương hướng giữa
chân trụ và bóng bởi vì trong thực hiện có kỹ thuật đá bóng bắt buộc chân trụ để ở
phía trước bóng, cách bóng khoảng 10-15cm đối với đá bóng bằng mu giữa bàn chân.
Vị trí đặt cách bóng 25-30cm về phía bên và lùi về sau của bóng đối với đá bóng bằng
mu trong bàn chân . Có kỹ thuật đá bóng thì chân trụ phải để ngang với bóng… do
mõi kỹ thuật đá bóng đặt chân trụ khác nhau.
- Giai đoạn vung chân lăng
Là giai đoạn phát lực chủ yếu, tạo tốc độ vung chân lớn nhất để tác dụng lực
vào bóng mạnh. Tốc độ vung chân lăng kết hợp với tốc độ chạy đà quyết định sức
mạnh của động tác đá bóng. Do vậy, khi đá bóng, cần lưu ý tới động tác kỹ thuật sao
cho có lợi tới việc tăng biên độ chuyển động và tăng nhanh tốc độ chuyển động của
chân khi đá bóng.
- Giai đoạn tiếp xúc bóng


5

Là giai đoạn quan trọng nhất quyết định toàn bộ kỹ thuật đá bóng mặc dù chỉ

xảy ra trong một khoảng thời gian rất ngắn khi chân chạm bóng.
Vị trí tiếp súc chỉ rõ kiểu đá bóng và điều chủ yếu là bảo đạm độ chính xác và
sức mạnh của động tác đá bóng. Do vậy, chân tiếp xúc với bóng là khâu quan trọng
trong việc học tập động tác kỹ thuật trong bóng đá.
- Giai đoạn kết thúc
Sau khi đá bóng, do qn tính vận động, cơ thể cũng tự nhiên sẽ chuyển về phía
trước, điều này khơng chỉ có lợi cho tính chính xác khi đá bóng, mà cịn có thể bảo vệ
cho cơ thể người học.
Nắm vững được 5 giai đoạn này thì có thể học được tất cả các động tác kỹ thuật
đá bóng cơ bản của bóng đá, chính vì thế mà trong q trình huấn luyện giáo viên cần
phải truyền đạt cho học sinh tất cả những nguyên lý cơ bản của kỹ thuật đá bóng, dựa
vào khả năng của học sinh và vốn kỹ thuật đã có để giáo dục, huấn luyện nâng cao.
b. Chiến thuật cơ bản bóng đá chia làm hai loại (tấn cơng và phịng thủ):
- Chiến thuật tấng cơng
Là các biện pháp, phương pháp và hình thức tổ chức thi đấu để tấn công cầu
môn đối phương. Trong tấn công phải nắm được được các nguyên tắc cơ bản: Tạo ưu
thế về số lượng trong tấn cơng, khi có bóng mỗi cầu thủ phải triển khai tấn cơng và
chiếm lĩnh các vị trí có lợi.
Tấn cơng nhanh và bất ngờ là yếu tố rất quan trọng, điều này làm cho đối
phương khơng kịp tổ chức phịng ngự hoặc phịng ngự không chặt chẽ.
Mở rộng diện tấn công, tấn công trên nhiều hướng khác nhau làm cho hàng
phòng ngự phải dàn mỏng và phịng thủ thiếu chiều sâu.
Lơi kéo người, tạo khoảng trống. Trong tấn công phải liên tục di chuyển nhằm
lôi kéo đối phương để đồng đội hành động.


6

Tổ chức tấn cơng có nhiều lớp, nhiều tuyến, phối hợp nhịp nhàng giữa tấn cơng
nhanh.

Tận dụng các tình huống cố định để tổ chức tấn công như đá những quả phạt
gần vịng cấm địa, phạt góc.

▲

3
▲

▲
2

1

Bật tường phối hợp nhóm
- Chiến thuật phịng thủ:
Chiến thuật phịng thủ là các biện pháp, phương pháp tổ chức thi đấu được sử
dụng trong phòng thủ.Trong phòng thủ phải nắm được các nguyên tắc cơ bản:Trong
mọi trường hợp phải đặt sự an toàn lên cao nhất.
Phịng thủ tồn đội, phịng thủ tích cực, phịng thủ nhiều lớp bọc lót hỗ trợ và
nhắc nhở nhau trong phòng thủ. Tranh cướp, ngay khi đối phương mới dành được
quyền khống chế bóng.
Thu hẹp khu vực phịng thủ, phòng thủ chặt ở những khu vực nguy hiểm, kèm
chặt các cầu thủ nguy hiểm, giữ vững cự ly trong phòng thủ.
Tạo ưu thế về số lượng trong phòng thủ. Khi đối phương có ưu thế về số lượng
nên thu hẹp khu vực phịng thủ, khi có ưu thế về số lượng tích cực tranh cướp.


7

Chiếm lĩnh vị trí trong khu cầu mơn khi đối phương sút bóng sử dụng lợi thế

mà luật cho phép.
c. Phân phối bài tập và thời gian huấn luyện năm học 2019-2020.
Thời gian 30h

Lý thuyết 2h
- Học một số luạt về
bóng đá.
- Kỹ thuật bóng đá

Thực hành 20h
Thi đấu 8h
- Các kỹ thuật: Đá - Đấu tập
- Đấu giao
bóng, dẫn bóng,
hữu…
nhận bóng, niếm

- Chiến thuật bóng đá biên, tập thể lực
…
d. Tiến trình huấn luyện thời gian 30h/15 ngày.
T

Nội dung/

T
I

Ngày
Thực hành
Đá bóng

1

bằng lịng

1

2

3

+

*

*

+

*

*

+

*

4

5

6

7

*

8

9

*

1
0

11

*

1

1

1

2

3

4

*

bàn chân
Đá bóng
2

bằng mu
giữa bàn

*

chân
Đá bóng
3

bằng mu
trong bàn

4
5
6
7
8
II

chân
Dẫn bóng
Nhận bóng

Ném biên
Thể lực
Chiến thuật
Lý thuyết

*

+
+
+
▼

▼

*

*

*

*
*
*

▼
▲

*

*

*

*
▼

*
▼
▲

▼
▲

▼
▲

15


8

1
2
3

2h
Luật bóng
đá sân 7
Luật ném
biên
Kỹ thuật



+


+

bóng đá
4 Chiến thuật
III Thi đấu
1 Đấu tập
Đấu giao
2
hữu
Ghi chú:

+
+



+ ►



*

*

*
+

*

*
►

*

*

*

►

►
►

►
►

►

- Học mới: +
- Ôn luyện: *
- Lý thuyết: 
- Thi đấu: ►
- Thể lực:▼
- Chiến thuật: ▲

Một số sơ đồ chiến thuật được sự dụng có hiểu quả nhất hiện nay: (3-2-1, 2-12-1, 2-3-1).


9

 Sơ đồ 2-3-1 dưới đây là sự lựa chọn phổ biến


10

Đây là một trong những sơ đồ thông dụng nhất trong bóng đá sân 7. Sơ đồ 2-31 đặt trọng tâm vào vai trò của các tiền vệ, những cầu thủ có nhiệm vụ hỗ trợ trong cả
khâu phịng ngự lẫn tấn cơng. Bởi vì sơ đồ này đạt được sự cân bằng khá tốt giữa
cơng và thủ nên nó trở thành sơ đồ phổ biến ở nhiều đội bóng sân 7 hiện nay.
Ưu điểm:
- Chiếm ưu thế về quân số trong phịng ngự.
- Tiền vệ có thể tham gia phòng ngự khi cần thiết, cũng như hỗ trợ các đợt tấn
công, giúp lối chơi vận hành linh hoạt.
- Tạo không gian mở ở hai biên. Sơ đồ này đặc biệt hiệu quả với các cầu thủ
chạy cánh tốc độ vào dẻo dai có khả năng lên cơng về thủ liên tục.
- Phù hợp với thế trận cần kiểm soát nhiều bóng.
Nhược điểm:
- Địi hỏi rất cao nơi những tiền vệ. Họ phải là những người rất linh hoạt mới có
thể chơi tốt với sơ đồ này.
5.2.4 Kết luận
Trong tập luyện và thi đấu bóng đá tấn cơng và phịng thủ là hai mặt mâu thuẫn
của một thể thống nhất, chúng có mối quan hệ biện chứng: Cái này là cơ sở, là tiền đề
của cái kia. Hai mặt ấy dựa vào nhau, thúc đẩy nhau phát triển. Vì vậy, trong việc bố
trí các bài tập kỹ thuật, chiến thuật người giáo viên, huấn luyện viên phải đặc biệt
quan tâm tới việc thúc đẩy các mối quan hệ giữa tấn cơng và phịng thủ. Phải lấy các
bài tập tấn cơng để nâng cao hiệu quả phòng thủ và ngược lại nâng cao trình độ phịng

thủ là tiền đề đưa khả năng tấn cơng lên một mức cao hơn. Chính vì thế trong quá
trình giảng dạy hay huấn luyện đội tuyển giáo viên (Huấn luyện viên) phải kết hợp
một cách hài hịa và có khoa học các nội dung với nhau.


11

Thực tế trong q trình huấn luyện đội tuyển bóng đá học sinh việc áp dụng các
chiến thuật vào thi đấu chưa thực sự có hiệu quả, từ tập luyện đến thi đấu có sự khác
biệt rất lớn. Phần lớn trong quá trình thi đấu các em chủ yếu dựa vào khả năng của các
cá nhân, chưa có sự phối hợp gắn kết cả đội trong tấn công cũng như trong phịng thủ.
Vì thế trong từng buổi huấn luyện, huấn luyện viên phải hướng dẫn cho các em
tập luyện các chiến thuật, các miếng đánh một cách thuần thục, tạo thành “kỹ năng
chiến thuật”. Khi đó các em mới thực hiện được ý đồ chiến thuật mà huấn luyện viên
đề ra.
5.3. Khả năng áp dung của sáng kiến.
Sáng kiến này có thể áp dụng cho GV dạy năng khiếu bóng đá, tập luyện đội
tuyển bóng đá HS khối TH, THCS và bóng đá phong trao.
6. Những thơng tin cần được bảo mật: Khơng có
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
Giáo viên nhiệt tình, có đam mê, say mê với nghề giảng dạy và tập luyện, luôn
luôn tìm hiểu các phương pháp mới, tạo hứng thú kích thích sự đam mê cho học sinh
trong các tiết học và tập luyện.
Học sinh phải có năng khiếu, kiên trì siêng năng trong tập luyện và hơn bao giờ
hết là phải có đam mê đối với bóng đá.
8. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng
kiến theo ý kiến tác giả:
Trong quá trình tập luyện năm vừa qua (2019-2020) khi áp dụng kinh ngiệm
của mình để tập luyện và vận dụng vào thực tế thì tơi thấy có hiểu quả.
Học sinh đã hứng thú tích cực siêng năng trong tập luyện, bên cạnh đó những

bài tập mà tơi đưa ra các em nắm được kiến thức cơ bản nghiêm túc thực hiện sau khi
được sự hướng dẫn của tôi.


12

Qua kì Hội khỏe Phù Đổng (HKPĐ) năm học 2019-2020 trường đạt giải III
tồn đồn khối THCS, riêng mơn bóng đá đạtgiải IIcấp Thị xã và đứng thứ I cấp tỉnh,
kết quả thật sự khả quan rất nhiều.
Tiếp tục vận dụng thực hiện phương pháp nghiên cứu để áp dụng các bài tập và
nâng cao thành tích hơn trong những kì đại hội thể thao sắp tới.