Nghiên cứu thành phần phân bố của họ ong ký sinh braconidae theo sinh cảnh ở hai xã văn luông và tân phú thuộc huyện tân sơn tỉnh phú thọ

i

75ѬӠ1*ĈҤI HӐ&+Ô1*9ѬѪ1*
KHOA KHOA HӐC TӴ NHIÊN

PHÙNG MINH HIӂU

NGHIÊN CӬU THÀNH PHҪN PHÂN BӔ CӪA HӐ ONG KÝ SINH
BRACONDAE THEO SINH CNH +$,;ư91/8é1*9ơ
TN PH THUC HUY17ặ1617NH PH TH

KHểA LUN TT NGHIӊ3ĈҤI HӐC
1JjQK6ѭSKҥm Sinh hӑc

Phú Thӑ, 2017


ii

75ѬӠ1*ĈҤI HӐ&+Ô1*9ѬѪ1*
KHOA KHOA HӐC TӴ NHIÊN

PHÙNG MINH HIӂU

NGHIÊN CӬU THÀNH PHҪN PHÂN BӔ CӪA HӐ ONG KÝ SINH
BRACONDAE THEO SINH CNH +$,;ư91/8é1*9ơ
TN PH THUC HUY17ặ1617NH PH TH

KHểA LUN TT NGHIӊ3ĈҤI HӐC
1JjQK6ѭSKҥm Sinh hӑc

1*ѬӠ,+ѬӞNG DҮN: TS. NGUYӈN HӲU THҦO

Phú Thӑ, 2017


i

LӠI CҦ0Ѫ1
LӡL ÿҫu tiên em xin chân thành cҧP ѫQ %DQ *LiP KLӋX 7UѭӡQJ Ĉҥi
hӑF+QJ9ѭѫQJ7Kҫy cô giáo khoa Khoa hӑc Tӵ nhiên và Bӝ mơn Sinh
hӑc, phịng thí nghiӋm Sinh hӑc, Hoá hӑc ÿmWҥRÿLӅu kiӋQJL~Sÿӥ em thӵc
hiӋn khoá luұn tӕt nghiӋS QăP Kӑc 2016-2017(PFNJQJ[LQFҧPѫQJLҧng
YLrQKѭӟng dүn TS.NguyӉn Hӳu Thҧo ÿmJL~Sÿӥ, quan tâm, sát sao và truyӅn
ÿҥt kiӃn thӭc, kinh nghiӋSTXêEiXÿӇ JL~SHPKRjQWKjQKÿѭӧc khố luұn.
Trong q trình thӵc hiӋn lҩy sӕ liӋXÿLӅu tra thӵFÿӏa em nhұQÿѭӧc sӵ
JL~Sÿӥ nhiӋt tình cӫa cán bӝ Phịng ban chӭFQăQJWKXӝFKDL[m9ăQ/X{QJ
và Tân Phú thuӝc huyӋQ7kQ6ѫQWӍnh Phú Thӑ. Em xin chân thành cҧPѫQWҩt
cҧ sӵ JL~Sÿӥ TXêEiXÿy
Cuӕi cùng em xin gӱi tӟLJLDÿuQKEҥn bè lӡi cҧm tҥ vì nhӳng tình cҧm tӕt
ÿҽp mà hӑ dành cho em trong suӕt quá trình viӃt và hồn thành khố luұn này.

Sinh viên thӵc hiӋn

Phùng Minh HiӃu


ii

DANH MӨC CHӲ VIӂT TҲT

CHӲ VIӂT TҲT

1*+Ƭ$

OKS.....................................................................Ong ký sinh
VQ........................................................................9ѭӡn quҧ
Ĉ5Ĉӗng ruӝng
&+1ѭѫQJFKqFKX\rQFDQK


iii

DANH MӨC BҦNG
Bҧng 1.1: Vӏ WUtÿӏa lí cӫDÿLӇm thu mүXWUrQÿӏDEjQ[m9ăQ/X{QJYj7kQ3K~
Bҧng 3.1: Danh sách các loài ong ký sinh thuӝc hӑ Braconidae tҥLKDL[m9ăQ
Luông và Tân Phú thuӝc huyӋQ7kQ6ѫQWӍnh Phú Thӑ..................................21
Bҧng 3.2: Thӕng kê sӕ loài OKS trong 16 phân hӑ thuӝc hӑ %UDFRQLGDHÿm
ÿѭӧFÿӏQKGDQKYjFKѭD ÿӏQKGDQK«««««..26
Bҧng 3.3: Danh sách thành phҫQORjLÿm[iFÿӏnh vұt chӫ cây trӗng..............27
Bҧng 3.4: Phân bӕ theo sinh cҧnh cӫa các phân hӑ thuӝc hӑ ong ký sinh
%UDFRQLGDH««««««
Bҧng 3.5: Mӝt sӕ chӍ sӕ ÿӏQKOѭӧng cӫa hӑ ong ký sinh Braconidae theo sinh
cҧnh tҥLKDL[m9ăQ/X{QJYj7kQ3K~««««««
Bҧng 3.6: Sӕ Oѭӧng cá thӇ WKXÿѭӧc theo sinh cҧnh cӫa mӝt sӕ loài thuӝc hӑ
ong ký sinh Braconidae...................................................................................33
Bҧng 3.7: Vai trị cӫa các lồi ong ký sinh thuӝc hӑ Braconidae trên sinh cҧnh
ÿӗng ruӝng tҥi khu vӵc nghiên cӭu«««««««««««««««
Bҧng 3.8: Sӵ xuҩt hiӋn và tiӅP QăQJ Fӫa mӝt sӕ loài ong ký sinh thuӝc hӑ
Braconidae ӣ hai[m9ăQ/X{QJYj7kQ3K~...............37
Bҧng 3.9: Nhӳng lồi sâu hҥi quan trӑQJWUrQFk\O~DÿұXÿӛ và ngơ ӣ KDL[m9ăQ

/X{QJ7kQ3K~«««««««««


iv

DANH MӨC HÌNH
Hình 2.1: BҧQÿӗ vӏ WUtFiFÿLӇm thu mүu ӣ KDL[m9ăQ/X{QJYj7kQ3K~
Hình 2.2: BҧQÿӗ FiFÿѫQYӏ KjQKFKtQK«««««««««
Hình 3.1: Tӹ lӋ FiFORjLÿmÿѭӧFÿӏQKGDQKYjFKѭDÿӏQKGDQK«««
Hình 3.2: Tӹ lӋ ORjLÿm[iFÿӏnh vұt chӫ/cây trӗQJ««««««
Hình 3.3: Tәng sӕ cá thӇ WKXÿѭӧc theo sinh cҧQK«««««««
Hình 3.4: Tәng sӕ giӕQJWKXÿѭӧc theo sinh cҧQK««««««
Hình 3.5: Tәng sӕ ORjLWKXÿѭӧc theo sinh cҧQK««««««««
Hình 3.6: Tәng sӕ cá thӇ, giӕng, lồi theo sinh cҧQK«««««
Hình 3.7: Mӝt sӕ chӍ sӕ ÿӏQKOѭӧng cӫa hӑ RQJNêVLQK%UDFRQLGDH««..32
Hình 3.8: Sӕ Oѭӧng cá thӇ WKXÿѭӧc theo sinh cҧnh cӫa mӝt sӕ loài thuӝc hӑ
ong ký sinh Braconidae...................................................................................33


v

MӨC LӨC
MӢ ĈҪU ................................................................................................................................ i
1.Tính cҩp thiӃt cӫa khố luұn ............................................................................................... 1
2. Mөc tiêu MӨC khoá luұn .................................................................................................. 2
3. Ý QJKƭDNKRDKӑFYjêQJKƭDWKӵc tiӉn .............................................................................. 2
NӜI DUNG NGHIÊN CӬU .................................................................................................. 3
&+ѬѪ1*,TӘNG QUAN TÀI LIӊU NGHIÊN CӬU ...................................................... 3
1.1. Tình hình nghiên cӭu vӅ hӑ ong ký sinh Braconidae ..................................................... 3

1.1.1. Trên thӃ giӟi ................................................................................................................. 3
7URQJQѭӟc................................................................................................................... 5
1.2. Mӝt sӕ ÿһFÿLӇm vӅ ÿLӅu kiӋn tӵ nhiên và kinh tӃ xã hӝi khu vӵc nghiên cӭu.......................... 11
1.2.1. Vӏ WUtÿӏa lí .................................................................................................................. 11
1.2.2. VjLQpWÿһFWUѭQJFӫa khu vӵc nghiên cӭu ................................................................ 11
0{WҧFiFVLQKFҧQKWKXPүX ..................................................................................... 12
1.2.4. Giӟi thiӋXFKXQJÿһFÿLӇm hình thái ca h OKS Braconidae thuc b
Hymenoptera ...................................................................................................................... 13
&+1*,,,7NG, PH09,9ơ3+1*3+ẩ31*+,ầ1&U ............... 14
ĈӕLWѭӧng nghiên cӭu ................................................................................................... 14
2.2. Phҥm vi nghiên cӭu ...................................................................................................... 14
2.3. ThӡLJLDQÿӏDÿLӇm nghiên cӭu .................................................................................... 14
3KѭѫQJSKiSQJKLrQFӭu .............................................................................................. 17
2.4.1. Vұt liӋu nghiên cӭu .................................................................................................... 17
3KѭѫQJSKiSNӃ thӯa ................................................................................................. 17
2.3KѭѫQJSKiSWKXPүu ngoài thӵFÿӏa ........................................................................ 17
3KѭѫQJSKiS[ӱ lý mүu trong phịng thí nghiӋm ...................................................... 18
;iFÿӏnh thành phҫn loài ........................................................................................... 19
&+ѬѪ1*,,,.ӂT QUҦ NGHIÊN CӬU .......................................................................... 21
ĈDGҥng thành phҫn loài cӫa hӑ OKS Braconidae theo sinh cҧnh tҥLKDL[m9ăQ/X{QJ
và Tân Phú huyӋQ7kQ6ѫQWӍnh Phú Thӑ ............................................................................ 21
3.1.2. Danh sách thành phҫQORjLÿm[iFÿӏnh vұt chӫ cây trӗng. ........................................ 27


vi
ĈһFÿLӇm phân bӕ cӫa ong ký sinh hӑ Braconidae .................................................... 28
3.1.4. Phân bӕ ÿӏQKOѭӧng cӫDKӑRQJNêVLQK%UDFRQLGDHWKXӝc bӝ Hymenoptera theo sinh
cҧnh. ..................................................................................................................................... 31
.tFKWKѭӟc quҫn thӇ và tiӅPQăQJFӫa mӝt sӕ loài ong ký sinh hӑ Braconidae ӣKDL[m
9ăQ/X{QJYj7kQ3K~ ........................................................................................................ 32

ĈiQKJLiYDLWUzFӫa mӝt sӕ loài ong ký sinh quan trӑng theo sinh cҧQKӣKDL[m9ăQ
/X{QJYj7kQ3K~ ................................................................................................................ 34
3.4. TiӅPQăQJFӫa mӝt sӕ loài ong ký sinh thuӝc hӑ Braconidae ӣKDL[m9ăQ/X{QJ
Yj7kQ3K~ .......................................................................................................................... 36
KӂT LUҰN VÀ KIӂN NGHӎ ............................................................................................. 40
TÀI LIӊU THAM KHҦO ................................................................................................... 41


1

MӢ ĈҪU
1.Tính cҩp thiӃt cӫa khố luұn
Cơn trùng là ngành có thành phҫQORjLÿѭӧFFRLOjÿDGҥng nhҩt trong
QJjQKÿӝng vұWNK{QJ[ѭѫQJVӕQJYjÿѭӧc biӃWÿӃn ӣ sӵ gҳn liӅn vӟi các loҥi
cây trӗng. Bên cҥnh các lồi cơn trùng có hҥi cịn có rҩt nhiӅu các lồi cơn
trùng có ích hay cịn gӑLOjF{QWUQJWKLrQÿӏFK&{QWUQJWKLrQÿӏFKWKѭӡng
hҥn chӃ ÿѭӧc cơn trùng gây hҥi cho cây trӗng. Cơn trùng có khҧ QăQJWăQJPұt
sӕ rҩWQKDQKQKѭQJPұt sӕ FDRtWNKLÿҥWÿѭӧFYuF{QWUQJWKѭӡng bӏ nhiӅu lồi
tҩn cơng, phҫn lӟQFNJQJWKXӝc lӟp cơn trùng. Thành phҫQWKLrQÿӏch rҩt phong
phú, hiӋn diӋn ӣ khҳp mӑLQѫLJҫQQKѭQѫLQjRFyF{QWUQJJk\KҥLWKuÿӅu
xuҩt hiӋQ FiF ORjL RQJ WKLrQ ÿӏch và phә biӃn nhҩt là ӣ các hӋ sinh thái cây
nông nghiӋp, Fk\ăQTXҧWiFÿӝng cӫDRQJWKLrQÿӏch là rҩt lӟn vӟi nhiӅXѭX
ÿLӇm nәi trӝL KѫQ VR Yӟi viӋc sӱ dөng các loҥi hoá chҩt bҧo vӋ thӵc vұW ÿӇ
phòng trӯ sâu hҥi.
Nghiên cӭX FiF ORjL RQJ WKLrQ ÿӏch nhҵm mөF ÿtFK Vӱ dөng, lӧi dөng
FK~QJ QKѭ Pӝt tác nhân sinh hӑc trong phòng trӯ tәng hӧp sâu hҥi. Là mӝt
trong nhӳQJ[X Kѭӟng mang tính thӡLÿҥi trong sinh thái hӑc. Các lồi thiên
ÿӏch có vai trị hҥn chӃ sӕ Oѭӧng sâu hҥi, bҧo vӋ mùa màng và các sҧn phҭm
nơng nghiӋSÿӗng thӡi góp phҫn hҥn chӃ thuӕc trӯ sâu, bҧo vӋ P{LWUѭӡng, sӭc
khoҿ FRQQJѭӡi và vұt ni. Vì vұy duy trì hoҥWÿӝng có hiӋu quҧ cӫa các lồi

WKLrQÿӏch là nӅn tҧng nhҵm hҥn chӃ sӱ dөng thuӕc trӯ sâu trong bҧo vӋ thӵc vұt.
Hӑ OKS Braconidae thuӝc bӝ Hymenoptera là hӑ cánh màng gҫQQKѭ
có sӕ Oѭӧng lồi nhiӅu nhҩW&KRÿӃn nay sӕ Oѭӧng lồi hӑ OKS Braconidae
chính xác trên thӃ giӟi vүQFKѭD[iFÿӏQKÿѭӧc cө thӇ. Theo thӕng kê gҫQÿk\
nhҩt trên thӃ giӟi sӕ OѭӧQJORjL 2.6 %UDFRQLGDH ÿmOrQNKRҧng 17.532 loài
[41], [42], [48], trong sӕ ÿyQKLӅu loài ký sinh ӣ pha sâu non và nhӝng cӫa
nhiӅu loài sâu hҥLYjÿѭӧc xӃp vào vӏ WUtKjQJÿҫu trong viӋc hҥn chӃ các loài
sâu hҥi.
Ӣ ViӋt Nam mӝt sӕ loài thuӝc hӑ 2.6%UDFRQLGDHÿmÿѭӧc phát hiӋn trên
O~DQJ{ÿұXWѭѫQJ>40], [42], [48@ĈһFÿLӇm sinh hӑc sinh thái và có khҧ QăQJ


2

lӧi dөng cӫa mӝt sӕ loài OKS Braconidae. Ký sinh nhӝQJFNJQJQKѭPӝt sӕ loài
ký sinh ӣ SKDVkXQRQÿmÿѭӧc nghiên cӭu (KhuҩWĈăQJ/RQJ

Các nghiên cӭXQj\ÿӗng thӡi nhұn vai trị tích cӵc cӫa các loài OKS
thuӝc hӑ Braconidae trong viӋc hҥn chӃ sӕ Oѭӧng sâu hҥi, bҧo vӋ cây trӗng và
giӳ JuQ P{L WUѭӡng. Tuy nhiên nhӳng nghiên cӭu trên phҥm vi lӟn cҫn bә
VXQJKѫQQKҵP[iFÿӏnh sӕ OѭӧQJFNJQJQKѭÿһFÿLӇm phân bӕ, góp phҫn bҧo
vӋ, lӧi dөng và phát triӇn tҥi chӛ các quҫn thӇ OKS Braconidae trong tӵ nhiên
FzQFKѭDÿӫ so vӟi mӝt sӕ hӑ côn trùng lӟQQKѭYұy.
Xuҩt phát tӯ nhӳQJ Ot GR WUrQ FK~QJ W{L WLӃn hành nghiên cӭX ÿӅ
tài³Nghiên cͱu thành ph̯n phân b͙ cͯa h͕ ong ký sinh Bracondae theo
sinh c̫nh ͧ hai [m 9ăQ /X{ng và Tân Phú thu͡c Huy͏Q 7kQ 6˯Q 7͑nh
Phú Th͕´QKҵm bә sung các dүn liӋXFzQFKѭDÿѭӧc nghiên cӭu cӫa hai xã
9ăQ/X{QJYj7kQ3K~ thuӝc HuyӋQ7kQ6ѫQ7Ӎnh Phú Thӑ.
2. Mөc tiêu khoá luұn
&yÿѭӧc nhӳng dүn liӋXFѫEҧQÿҫ\ÿӫ KѫQYӅ WtQKÿDGҥng, thành phҫn

ORjLÿһFÿLӇm phân bӕ cӫa hӑ ong ký sinh Braconidae trong các sinh cҧnh nghiên
cӭu cӫDKDL[m9ăQ/X{QJYj7kQ3K~WKXӝc HuyӋQ7kQ6ѫQ7Ӎnh Phú Thӑ.
%DQÿҫu tìm hiӇu vӅ vai trị chӍ thӏ và vai trị kìm hãm sâu hҥi cӫa OKS
Braconidae theo sinh cҧnh cӫa hai xã trên.
3éQJKƭDNKRDKӑFYjêQJKƭDWKӵc tiӉn
Khoá luұQÿmFXQJFҩp dүn liӋu mӟi vӅ thành phҫQORjLÿһFÿLӇm phân
bӕ cӫa Braconidae trên 3 sinh cҧnh ӣ KDL[m9ăQ/X{QJYj7kQ3K~
%ѭӟFÿҫX[iFÿӏnh cách thӭc sӱ dөng hӑ RQJNêVLQK%UDFRQLGDHQKѭ
mӝt chӍ thӏ tӕWÿӇ ÿiQKJLiFKҩWOѭӧng hӋ sinh thái và quá trình sҧn xuҩt nông
nghiӋp cӫa khu vӵc.


3

NӜI DUNG NGHIÊN CӬU
&+ѬѪ1*,7ӘNG QUAN TÀI LIӊU NGHIÊN CӬU

1.1. Tình hình nghiên cӭu vӅ hӑ ong ký sinh Braconidae
1.1.1.Trên th͇ giͣi
Trong bӝ cánh Màng (Hymenoptera), riêng tәng hӑ ong Cӵ
Ichneumonoidea (gӗm hai hӑ: ong Cӵ Ichneumonidae và ong kén nhӓ
Braconidae) có sӕ Oѭӧng lồi nhiӅu nhҩt. Theo tài liӋu thӕng kê gҫQÿk\QKҩt,
sӕ loài ong Cӵ trên thӃ giӟLÿmELӃt lên tӟi 15.000 lồi, và theo David, 1993
thì hӑ ong Cӵ có ít nhҩt là 60.000 loài. Thành phҫn loài ong Cӵ ÿm ÿѭӧc
nghiên cӭu ӣ nhiӅX QѭӟF QKѭ 7UXQJ 4Xӕc, Nhұt Bҧn, ҨQ Ĉӝ, Anh,
Mӻ«>34], [37]. Mӝt sӕ cơng trình nghiên cӭu vӅ phân hӑ Metopiinae thuӝc
hӑ Ichneumonidae, bӝ H\PHQRSWHUDÿmÿiQKJLiOjPӝWQKyP2.6WѭѫQJ
ÿӕi lӟn so vӟi các phân hӑ NKiFFKRÿӃQQăPWUrQWKӃ giӟi gӗm 25
giӕng vӟi khoҧQJORjLÿmELӃWWURQJÿyFKӍ có 16 giӕng phân bӕ ӣ khu
vӵc Châu Á, WURQJÿy1Kұt BҧQOjQѭӟc cơng bӕ nhiӅu nhҩt vӟi 113 lồi [40].

Có thӇ tìm thҩy kӃt quҧ nghiên cӭu vӅ nhóm ong này trong rҩt nhiӅu các cơng
trình nghiên cӭu cӫa Foerster (1868), Ashmead (1900), Cushman và Rohwer
(1920), +HLQULFK 
 7RZQHV 
«WKHR 7RZQHV + 
 *ҫQ ÿk\
David (1993) ÿmÿѭDUDKӋ thӕng phân loҥi cho 35 phân hӑ ong CӵWURQJÿyFy
23 phân hӑ phân bӕ trên toàn cҫu (David B. W., 1993). Cùng vӟi các cơng trình
nghiên cӭu vӅ phân loҥi hӑc, nhiӅXF{QJWUuQKÿmÿLVkXQJKLrQFӭu vӅ sinh hӑc,
sinh thái và khҧ QăQJVӱ dөng các loài ong Cӵ ký sinh. Có thӇ kӇ ÿӃn Aubert
J.F., 1960, 1961; Clausen C. P., 1962, Kishi Y., 1970; Federici B. A., 1991.
Hӑ ong kén nhӓ %UDFRQLGDH
ÿmÿѭӧc nghiên cӭu tӯ WUѭӟc nhӳQJQăP
60 cӫa thӃ kӹ 19.Trong sӕ nhӳng lồi ký sinh ӣ cơn trùng gây hҥi, các loài
ký sinh kén trҳng thuӝc giӕng Apanteles Foerster chiӃm mӝt sӕ gҫn 15.000
loài thuӝc hӑ Bracinidae (Tobias, 1986; You LanShao et al., 1988).Nhӳng
kӃt quҧ nghiên cӭu vӅ %UDFRQLGDHFzQÿѭӧc tìm thҩy qua nhiӅu cơng trình theo
FiFKѭӟng phân loҥi, sinh hӑc, sinh thái hӑFQKѭFӫa Tower D.G., 1915; Havez
M., 1947; Bhatnagar S. P., 1948; Doutt R.L., 1959; Nixon G. E., 1965, 1967;


4

Tobias V.I., 1961, 1978; Butter N.S., 1978; Shaw M.R., 1983; Chernoguz
'*«9NJ4XDQJ&{Q

GҫQÿk\5DXIYjFWY
[42@ÿm[iFÿӏQKÿѭӧc 11 loài ký sinh thuӝc
bӝ Cánh màng Hymenoptera ký sinh trên ruӗLÿөc lá ӣ rau, cây cҧnh và cây
dҥi ӣ Indonesiabao gӗm 2 hӑ là Eulophidae (10 loài) và Eucolidae. Các kӃt

quҧ phân tích các hӑ cӫa bӝ +\PHQRSWHUD ÿm ÿѭӧc cơng bӕ trong cơng
trình cӫa van Achterberg (1976, 1984) và Quicke & van Achterberg
(1990). Tuy nhiên, mӝt sӕ phân hӑ ÿѭӧc ghi nhұn có sӵ phát sinh nhiӅu
chӫng loҥL WURQJ NKL ÿy Pӝt sӕ phân hӑ khác lҥi có cùng chӫng loҥi phát
sinh. Trong cơng trình cӫa nhiӅu tác giҧ do Houlet and Huber (1993) biên tұp,
6KDUNH\ 
 ÿm ÿѭD UD NKyD ÿӏnh loҥi cho 29 phân hӑ thuӝc hӑ OKS
Braconidae. Tuy nhiên viӋc phân loҥi các phân hӑ vүn còn nhiӅu ý kiӃn khác
nhau1ăP$FKWHUEHUJÿmÿѭDUDNKyDÿӏnh loҥi cho 44 phân hӑ thuӝc
hӑ này (Achterberg, 1993) [45].
6SHQFHU.$
ÿm[iFÿӏnh 14 loài ký sinh trên ruӗLÿөc lá thuӝc
hӑ Braconidae và Eulophid. Tác giҧ Parrella, M.P (1987) cho biӃt có 40 loài ký
sinh trên sâu non và nhӝng ruӗLÿөc lá (dүn theo Trҫn Thӏ Thuҫn, 2004) [30].
Có rҩt nhiӅu tài liӋu nghiên cӭu vӅ phân loҥi OKS hӑ Braconidae xuҩt hiӋn tӯ
nhӳQJ QăP  ÿӃQ  QKѭ 6KHQHIHOW 
 ÿm WKӕQJ Nr ÿѭӧc khoҧng
8.000 loài. GҫQÿk\WURQJFѫVӣ dӳ liӋu TAXAPAD (Yu et al., 2005), [36] có
tӟi 10.436 tài liӋu cơng bӕ có liên quan tӟi OKS thuӝc hӑ Braconidae tӯ 1964
ÿӃn 2003. Có tӟi gҫn 3.000 tên giӕng thuӝc hӑ %UDFRQLGDHÿmÿѭӧFÿӅ xuҩt tӯ
khi Latreille mô tҧ giӕQJ 6LJDOSKXV YjR QăP  Yj JLӕQJ %UDFRQ ÿѭӧc
Fabricius mơ tҧ YjRQăP7X\QKLrQFKӍ có khoҧng 1.000 tên giӕng có
trên thӵc tӃ, sӕ cịn lҥLÿѭӧF[HP QKѭQKӳng phân giӕng hoһF WrQÿӗng vұt
cӫa giӕng (Yu et al., 2005) [46].
ĈD Vӕ 2.6 %UDFRQLGDH ÿҿ trӭng vào vұt chӫ ӣ pha sâu non, ong cái
WKѭӡQJÿҿ 1 hoһc nhiӅu trӭng vào vұt chӫ phù hӧp. Vұt chӫ vӯDOjQѫLFXQJ
cҩp chҩWGLQKGѭӥng vӯDOj P{LWUѭӡng cho OKS phát triӇQVDXNKLWUѭӣng
thành OKS sӁ làm chӃt vұt chӫ và chui ra ngoài. RҩWtWWUѭӡng hӧp OKS gây

5

hҥi cho cây trӗng, OKS chӍ WKѭӡng thҩy sӕng ký sinh ӣ các lồi gây hҥi cho
cây trӗng nên có thӇ coi hӑ 2.6%UDFRQLGDHOjWKLrQÿӏch cӫa các loài sâu
bӋnh hҥi cây trӗng, nhӳng ong ngoҥLNêVLQKWKѭӡng tұp trung ӣ trong các
phân hӑ QKѭ%UDFRQLQDH'U\FWLQDH([RWKHFLQDHngồi ra cịn có hiӋQWѭӧng
ký sinh bұFQKѭQJUҩt hiӃm khi gһp. Johnson và ctv (1987), Wang (1987)[39],
[43] ÿmJLiPÿӏQKÿѭӧc 40 loài ký sinh trên 4 loài ruӗLÿөc lá L.sativae, L.trifolii,
L.huidobrensis, L.brassicae ӣ miӅn BҳF 0ƭ Yj +DZDL WURQJ ÿy Kӑ Eulophidae
gӗm 28 loài, hӑ Braconidae gӗm 8 loài, 1 loài thuӝc phân hӑ Pteromalidae, chӫ
yӃu ký sinh trên ruӗLÿөc lá L.sativae có 37 loài, 19 loài ký sinh trên L.trifolii, 5
loài ký sinh trên L.huidobrensis và 6 loài ký sinh trên L.brassicae.
1.17URQJQ˱ͣc
Nghiên cӭu vӅ cơn trùng nói chung, Cánh màng nói riêng ӣ Qѭӟc ta chӍ
thӵc sӵ diӉn ra tӯ cuӕi thӃ kӹ thӭ 19 - ÿҫu thӃ kӹ thӭ YjÿӅXGRQJѭӡi Pháp
chӫ trì thӵc hiӋn. Tӯ QăP  Pӝt sӕ kӃt quҧ nghiên cӭu vӅ côn trùng ӣ
Ĉ{QJ'ѭѫQJOҫQOѭӧWÿѭӧFQJѭӡi Pháp công bӕ1ăPOjQăPÿiQKGҩu
sӵ UD ÿӡi cӫa ngành côn trùng hӑF Qѭӟc ta. Tӯ ÿy ÿӃn nay, các cơng trình
nghiên cӭu cҧ vӅ lý thuyӃt và ӭng dөng vӅ nhiӅXQKyPF{QWUQJÿmÿѭӧc công
bӕ, nhiӅu hoҥWÿӝng khoa hӑc cӫa ngành côn trùng hӑc ViӋW1DPÿmGLӉn ra sâu,
rӝng trên khҳp cҧ QѭӟFFiFÿӧt ÿLӅu tra thành phҫn sâu hҥi cây trӗng ӣ miӅn Bҳc,
miӅn Nam và các tӍQKYQJ7k\1JX\rQ«
197QJ
[29]. Khoҧng 90
lồi thuӝc hӑ %UDFRQLGDHÿmÿѭӧc mơ tҧ là mӟi cho khoa hӑc và hҫu hӃt là ghi
nhұn lҫQÿҫu cho khu hӋ ViӋW1DPĈӃn thӡLÿLӇPQăP3, các tác giҧ ÿm
công bӕ bҧn danh sách thành phҫn loài OKS thuӝc hӑ Braconidae ӣ ViӋt Nam
vӟi 257 loài thuӝc 85 giӕng cӫa 21 phân hӑ, trong sӕ này, có 97 lồi mӟi chӍ
ÿѭӧc mơ tҧ tӯ ViӋt Nam. (Khuat Dang Long and Belokobylskij, 2003). [41]
ĈӃQ QăP  Trҫn Thӏ ThuҫQ ÿm SKiW KLӋn ra 4 loài OKS ruӗL ÿөc lá

/VDWLYDHWUrQFjFKXDÿұu trҥFKÿұXÿNJDEDRJӗm 2 hӑ phân Eulophidae (3 loài:
Quadratichus liriomyzae Hansson, Diglyphus pusztensis Erdos, Enargolle) và
Braconidae (1 loài: Dacnusa sibirica Telenga) thuӝc bӝ Cánh màng