Trình bày quan điểm Hồ Chí Minh về các chuẩn mực đạo đức cách mạng và sinh viên học tập, làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về học tập suốt đời

ĐẠI HỌC
KHOA CHÍNH TRỊ - QPAN - GDTC

*****

TIỂU LUẬN
HỌC PHẦN: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Câu hỏi tiểu luận: “Trình bày quan điểm Hồ Chí Minh về các chuẩn
mực đạo đức cách mạng và sinh viên học tập, làm theo tư tưởng, tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh về học tập suốt đời.”

Sinh viên thực hiện:
Mã sinh viên:
Lớp
Khóa
Giảng viên hướng dẫn:

HÀ NỘI - 2022


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..............................................................................................................3
NỘI DUNG...........................................................................................................4
1. Quan điểm Hồ Chí Minh về các chuẩn mực đạo đức cách mạng...............4
1.1. Trung với nước, hiếu với dân......................................................................4
1.2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư.......................................................6
1.3. Thương u con người, sống có tình có nghĩa............................................9
1.4. Tinh thần quốc tế trong sáng.....................................................................10
2. Sinh viên học tập, làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức hồ chí minh về
học tập suốt đời..................................................................................................11
2.1. Tư tưởng học tập suốt đời của Hồ Chí Minh............................................11

2.2. Nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.............13
2.3. Thực trạng đạo đức lối sống của sinh viên hiện nay.................................14
2.4. Giải pháp...................................................................................................15
2.5. Trách nhiệm của sinh viên trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh về học tập suốt đời..............................................................16
KẾT LUẬN........................................................................................................18
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................19

2


MỞ ĐẦU
Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức là nền tảng và là sức mạnh của người
cách mạng, coi đó là cái gốc của cây, ngọn nguồn của sông nước: Người cách
mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng thì mới hồn thành được nhiệm
vụ cách mạng vẻ vang vì sự nghiệp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Người
viết: “Cũng như sơng thì có nguồn mới có nước, khơng có nguồn thì sơng cạn.
Cây phải có gốc, khơng có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức,
khơng có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”.
Người quan niệm đạo đức tạo ra sức mạnh, nhân tố quyết định sự thắng lợi của
mọi công việc: “Công việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hay
kém”. Quan niệm lấy đức làm gốc của Hồ Chí Minh khơng có nghĩa là tuyệt đối
hố mặt đức, coi nhẹ mặt tài. Người cho rằng có tài mà khơng có đức là người
vơ dụng nhưng có đức mà khơng có tài thì làm việc gì cũng khó. Cho nên, đức là
gốc nhưng đức và tài phải kết hợp với nhau để hoàn thành nhiệm vụ cách mạng.
Học tập tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm khơi dậy và phát huy những giá trị
truyền thống tốt đẹp, đấu tranh khắc phục sự suy thoái về đạo đức, lối sống,
chặn đứng và đẩy lùi quan liêu tham nhũng lãng phí và các tệ nạn xã hội, hình
thành và phát triển các giá trị đạo đức của chủ nghĩa xã hội, xây dựng con người
Việt Nam xã hội chủ nghĩa có nhân cách cao đẹp, bản lĩnh chính trị vững vàng,

có lối sống văn minh, xây dựng quan hệ xã hội lành mạnh.
Tư tưởng và tấm gương đạo đức cách mạng trong sáng của Hồ Chí Minh
là tài sản tinh thần vơ giá của Đảng và dân tộc ta. Nghiên cứu, học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về học tập suốt đời là niềm vinh dự tự
hào của mỗi cán bộ cơng chức đối với Bác kính u – một con người tư tưởng
và tầm vóc vĩ đại đã vượt qua mọi không gian và thời gian, trở thành một biểu
tượng đẹp đẽ của văn minh nhân loại: Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân
văn hóa thế giới.
Chính vì vậy, em quyết định chọn đề tài: “Trình bày quan điểm Hồ Chí
Minh về các chuẩn mực đạo đức cách mạng và sinh viên học tập, làm theo
3


tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về học tập suốt đời” để viết bài
tiểu luận kết thúc mơn học.

NỘI DUNG
1. Quan điểm Hồ Chí Minh về các chuẩn mực đạo đức cách mạng
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người nêu một tấm gương mẫu mực về thực
hành đạo đức cách mạng để toàn Đảng, toàn dân noi theo. Suốt cuộc đời hoạt
động cách mạng, lãnh tụ Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm tới giáo dục, rèn luyện
đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Thống kê trong di sản
Hồ Chí Minh để lại có tới gần 50 bài và tác phẩm bàn về vấn đề đạo đức. Có thể
nói, đạo đức là một trong những vấn đề quan tâm hàng đầu của Hồ Chí Minh
trong sự nghiệp cách mạng.
Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức là nền tảng và là sức mạnh của người
cách mạng, coi đó là cái gốc của cây, ngọn nguồn của sơng nước: Người cách
mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng thì mới hồn thành được nhiệm
vụ cách mạng vẻ vang vì sự nghiệp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Người
viết: “Cũng như sơng thì có nguồn mới có nước, khơng có nguồn thì sơng cạn.

Cây phải có gốc, khơng có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức,
khơng có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng khơng lãnh đạo được nhân dân”
Người quan niệm đạo đức tạo ra sức mạnh, nhân tố quyết định sự thắng lợi của
mọi công việc: “Công việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hay
kém”. Quan niệm lấy đức làm gốc của Hồ Chí Minh khơng có nghĩa là tuyệt đối
hoá mặt đức, coi nhẹ mặt tài. Người cho rằng có tài mà khơng có đức là người
vơ dụng nhưng có đức mà khơng có tài thì làm việc gì cũng khó. Cho nên, đức là
gốc nhưng đức và tài phải kết hợp với nhau để hoàn thành nhiệm vụ cách mạng.
Theo Hồ Chí Minh những chuẩn mực chung nhất của nền đạo đức cách
mạng Việt Nam gồm những điểm sau:

4


1.1. Trung với nước, hiếu với dân
Trong mối quan hệ đạo đức thì mối quan hệ giữa mỗi người với đất nước,
với nhân dân, với dân tộc là mối quan hệ lớn nhất. Trung với nước, hiếu với dân
là phẩm chất đạo đức bao trùm quan trọng nhất và chi phối các phẩm chất khác.
Trung và hiếu là những khái niệm đạo đức cũ đã có từ lâu trong tư tưởng
đạo đức truyền thống Việt Nam và phương Đông, phản ánh mối quan hệ lớn
nhất và cũng là phẩm chất bao trùm nhất: “Trung với vua, hiếu với cha mẹ”.
Phẩm chất này được Hồ Chí Minh sử dụng với những nội dung mới, rộng lớn:
“Trung với nước, hiếu với dân”, đã tạo nên một cuộc cách mạng sâu sắc trong
lĩnh vực đạo đức. Người nói: “Đạo đức cũ như người đầu ngược xuống đất chân
chổng lên trời. Đạo đức mới như người hai chân đứng vững được dưới đất, đầu
ngửng lên trời”1. Đầu năm 1946, Người chỉ rõ: “Đạo đức, ngày trước thì chỉ
trung với vua, hiếu với cha mẹ. Ngày nay, thời đại mới, đạo đức cũng phải mới.
Phải trung với nước. Phải hiếu với toàn dân, với đồng bào”2.
Tư tưởng “trung với nước, hiếu với dân” của Hồ Chí Minh khơng những
kế thừa giá trị u nước truyền thống của dân tộc, mà còn vượt qua những hạn

chế của truyền thống đó. Trung với nước là trung thành với sự nghiệp dựng nước
và giữ nước. Khi Hồ Chí Minh đặt vấn đề “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân… Bao
nhiêu quyền hạn đều của dân… Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi
dân”3. Đảng và Chính phủ là “đầy tớ nhân dân” chứ khơng phải “quan nhân dân
để đè đầu cưỡi cổ nhân dân”, thì quan niệm về nước và dân đã hoàn toàn đảo lộn
so với trước; rất ít lãnh tụ cách mạng đã nói về dân như vậy, điều này càng làm
cho tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vượt xa lên phía trước. Thư gửi thanh niên
(1965), Người viết: “Phải luôn luôn nâng cao chí khí cách mạng “trung với
nước, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hồn thành, khó khăn nào cũng vượt
qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”4. Luận điểm đó của Hồ Chí Minh vừa là lời
kêu gọi hành động, vừa là định hướng chính trị - đạo đức cho mỗi người Việt
1 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011,t.7, tr.220.
2 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.4, tr.170.
3 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.232.
4 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.14, tr.619.

5


Nam không chỉ trong cuộc đấu tranh cách mạng trước đây, hơm nay, mà cịn lâu
dài về sau nữa.
Hồ Chí Minh cho rằng, trung với nước phải gắn liền hiếu với dân. Trung
với nước, là phải yêu nước,tuyệt đối trung thành với Tổ quốc,suốt đời phấn đấu
cho Đảng, cho cách mạng, phải làm cho “dân giàu, nước mạnh”. Hiếu với dân,là
phải thương dân, tin dân, thân dân, học hỏi dân, lấy trí tuệ ở dân, kính trọng dân,
lấy dân làm gốc, “hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Phải u kính nhân dân.
Phải thật sự tơn trọng quyền làm chủ của nhân dân. Tuyệt đối không được lên
mặt “quan cách mạng” ra lệnh ra oai”1.
Đối với cán bộ đảng viên phải suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách
mạng, đó là điều chủ chốt của đạo đức cách mạng. Phải tuyệt đối trung thàmh

với Đảng, với dân, phải tận trung, tận hiếu, thì mới xứng đáng vừa là đầy tớ
trung thành, vừa là người lãnh đạo của dân; dân là đối tượng để phục vụ hết
lòng. Phải nắm vững dân tình, hiểu rõ dân tâm, cải thiện dân sinh, nâng cao dân
trí để dân hiểu được quyền và trách nhiệm của người chủ đất nước.
1.2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư
Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư là nội dung cốt lõi của đạo đức
cách mạng, đó là phẩm chất đạo đức gắn liền với hoạt động hằng ngày của mỗi
người. Vì vậy, Hồ Chí Minh đã đề cập phẩm chất này nhiều nhất, thường xuyên
nhất, phản ánh ngay từ cuốn sách Đường cách mệnh đến bản Di chúc cuối đời.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Bọn phong kiến ngày xưa nêu ra cần, kiệm, liêm,
chính, nhưng không bao giờ làm mà lại bắt nhân dân phải tuân theo để phụng sự
quyền lợi cho chúng. Ngày nay ta đề ra cần, kiệm, liêm, chính cho cán bộ thực
hiện làm gương cho nhân dân theo để lợi cho nước cho dân” 2. Với ý nghĩa như
vậy, cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư cũng là một biểu hiện cụ thể của
phẩm chất “trung với nước, hiếu với dân”.

1 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.13, tr.67.
2 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011,t.7, tr.220.

6


“Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư” cũng là những khái niệm cũ
trong đạo đức truyền thống dân tộc, được Hồ Chí Minh lọc bỏ những nội dung
khơng phù hợp và đưa vào những nội dung mới đáp ứng yêu cầu của cách mạng.
“Cần tức là siêng năng, chăm chỉ, cố gắng dẻo dai”1. “Muốn cho chữ Cần có
nhiều kết quả hơn, thì phải có kế hoạch cho mọi công việc”2. Cần tức là lao động
cần cù, siêng năng; lao động có kế hoạch, sáng tạo, có năng suất cao; lao động
với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng. Phải thấy rõ, “Lao động là
nghĩa vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của chúng ta”3.

“Kiệm là thế nào? Là tiết kiệm, không xa xỉ, không hoang phí, khơng bừa
bãi”4. Kiệm tức là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền của của
dân, của nước, của bản thân mình; khơng phơ trương hình thức, khơng liên hoan
chè chén lu bù. “Tiết kiệm không phải là bủn xỉn. Khi không nên tiêu xài thì một
đồng xu cũng khơng nên tiêu. Khi có việc đáng làm, việc ích lợi cho đồng bào,
cho Tổ quốc, thì dù bao nhiêu cơng, tốn bao nhiêu của, cũng vui lòng. Như thế
mới đúng là kiệm. Việc đáng tiêu mà không tiêu, là bủn xỉn, chứ không phải là
kiệm. Tiết kiệm phải kiên quyết không xa xỉ”5.“Cần với kiệm, phải đi đôi với
nhau, như hai chân của con người”6. Hồ Chí Minh yêu cầu “Phải cần kiệm xây
dựng nước nhà”7.
Liêm “là trong sạch, không tham lam”8; là liêm khiết, “ln ln tơn trọng
giữ gìn của cơng, của dân”, “Liêm là không tham địa vị. Không tham tiền tài.
Không tham sung sướng. Khơng ham người tâng bốc mình. Vì vậy mà quang
minh chính đại, khơng bao giờ hủ hóa. Chỉ có một thứ ham là ham học, ham
làm, ham tiến bộ”9. “Chữ Liêm phải đi đôi với chữ Kiệm. Cũng như chữ Kiệm
phải đi với chữ Cần. Có Kiệm mới Liêm được”10.
1 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011,t.6, tr.118.
2Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.118.
3 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.13, tr.69.
4 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011,t.6, tr.122.
5 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.123.
6Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.122.
7 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.13, tr.69.
8 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t. 6, tr.126.
9 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.5, tr.292.
10 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.126.

7

“Chính nghĩa là khơng tà, nghĩa là thẳng thắn, đứng đắn. Điều gì khơng
đứng đắn, thẳng thắn, tức là tà” 1. Chính được thể hiện rõ trong ba mối quan hệ:
“Đối với mình - Chớ tự kiêu, tự đại, ln chịu khó học tập cầu tiến bộ, ln
kiểm điểm mình để phát huy điều hay, sửa đổi điều dở.”. “Đối với người:… Chớ
nịnh hót người trên, chớ xem khinh người dưới, ln giữ thái độ chân thành,
khiêm tốn, đồn kết, không dối trá, lừa lọc. Phải thực hành chữ Bác – Ái” 2. “Đối
với việc: Phải để công việc nước lên trên, trước việc tư, việc nhà” 3; “việc thiện
thì dù nhỏ mấy cũng làm. Việc ác thì dù nhỏ mấy cũng tránh”4.
Hồ Chí Minh cho rằng, các đức tính cần, kiệm, liêm, chính có quan hệ
chặt chẽ với nhau, ai cũng phải thực hiện, song cán bộ, đảng viên phải là người
thực hành trước để làm kiểu mẫu cho dân. Người thường nhắc nhở cán bộ, công
chức, những người trong các cơng sở đều có nhiều hoặc ít quyền hạn. Nếu
khơng giữ đúng cần, kiệm, liêm, chính thì dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu mọt
của dân. Nếu đảng viên mắc sai lầm thì sẽ ảnh hưởng đến uy tín của Đảng,
nhiệm vụ của cách mạng. Cần, kiệm, liêm, chính cịn là thước đo sự giàu có về
vật chất, vững mạnh về tinh thần, sự văn minh của dân tộc. “Nó” là cái cần để
“làm việc, làm người, làm cán bộ, để phụng sự Đoàn thể, phụng sự giai cấp và
nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại”.
Chí cơng vơ tư là hồn tồn vì lợi ích chung, khơng vì tư lợi; là hết sức
cơng bằng, khơng chút thiên tư, thiên vị, công tâm, luôn đặt lợi ích của Đảng,
của nhân dân, của dân tộc lên trên hết, trước hết; chỉ biết vì Đảng, vì dân tộc, “lo
trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”. Chí cơng vơ tư là chống chủ nghĩa cá nhân.
Người nói: “Đem lịng chí cơng vơ tư mà đối với người, với việc” 5; “khi làm bất
cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước,… khi hưởng thụ thì mình nên đi
sau”6.

1 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.129.
2 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.130-131.
3 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.131.
4 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.131.

5 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.5, tr.217.
6 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.11, tr.400.

8


Chí cơng vơ tư về thực chất là sự tiếp nối cần, kiệm, liêm, chính. Người
giải thích: “Trước nhất là cán bộ các cơ quan, các đoàn thể, cấp cao thì quyền to,
cấp thấp thì quyền nhỏ. Dù to hay nhỏ, có quyền mà thiếu lương tâm là có dịp
đục kht, có dịp ăn của đút, có dịp “dĩ cơng vi tư”. Vì vậy, cán bộ phải thực
hành chữ Liêm trước, để làm kiểu mẫu cho dân”1.
Hồ Chí Minh quan niệm: “Một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm, là một
dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ” 2.
Cần, kiệm, liêm, chính cịn là nền tảng của đời sống mới, của các phong trào thi
đua yêu nước. Để trở thành người có phẩm chất đạo đức tốt, phải hội đủ các yếu
tố cần, kiệm, liêm, chính. Hồ Chí Minh coi cần, kiệm, liêm, chính là bốn đức
tính cơ bản của con người, giống như bốn mùa của trời, bốn phương của đất;
“Thiếu một đức, thì khơng thành người”3.
1.3. Thương u con người, sống có tình có nghĩa
Kế thừa truyền thống nhân nghĩa của dân tộc, kết hợp với chủ nghĩa nhân
đạo cộng sản, tiếp thu tinh thần nhân văn của nhân loại qua nhiều thập niên, cùng
với việc thể nghiệm chính bản thân mình qua hoạt động thực tiễn, Hồ Chí Minh
đã xác định tình thương u con người là một trong những phẩm chất đạo đức cao
đẹp nhất.
Theo Hồ Chí Minh, người cách mạng là người giàu tình cảm, có tình cảm
cách mạng mới đi làm cách mạng. Vì yêu thương nhân dân, yêu thương con
người mà Hồ Chí Minh sẵn sàng chấp nhận mọi gian khổ, hy sinh để đem lại
độc lập cho dân tộc, tự do hạnh phúc cho con người.
Tình yêu thương con người là tình cảm nhân ái sâu sắc, rộng lớn, trước
hết dành cho những người nghèo khổ, những người bị mất quyền, những người

bị áp bức, bị bóc lột khơng phân biệt màu da, dân tộc. Người cho rằng, nếu
khơng có tình u thương như vậy thì khơng thể nói đến cách mạng, càng khơng
thể nói đến chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.

1 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.127.
2 Hồ Chí Minh: Tồn tậap, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.6, tr.128.
3 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011,t.6, tr.117.

9


Tình thương người, yêu đồng loại, yêu đồng bào, yêu đất nước mình là tư
tưởng lớn, là mục tiêu phấn đấu của Hồ Chí Minh,đã được thể hiện ở sự ham
muốn tột bậc của Người là “làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta
được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học
hành”1. Đây là yếu tố cốt lõi đầu tiên tạo nên nền tảng tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh. Đó cũng là lý tưởng chính trị, lý tưởng đạo đức và là lý tưởng nhân văn
của Người.
Tình thương u con người theo Hồ Chí Minh phải được xây dựng trên lập
trường của giai cấp công nhân, thể hiện trong cácmối quan hệ hằng ngày với bạn
bè, đồng chí, anh em, phải được thể hiện ở hành động cụ thể thiết thực. Nó địi hỏi
mỗi người phải chặt chẽ và nghiêm khắc với mình; rộng rãi, độ lượng và giàu
lòng vị tha đối với người khác; phải có thái độ tơn trọng những quyền của con
người, tạo điều kiện cho con người phát huy tài năng; nâng con người lên, kể cả
những người nhất thời lầm lạc, chứ khơng phải là thái độ “dĩ hịa vi q”, không
phải hạ thấp, càng không phải vùi dập con người. Bằng hành động và ứng xử của
mình, Hồ Chí Minh truyền lại cho chúng ta một đạo lý làm người là phải biết u
thương và sống với nhau có tình có nghĩa. Theo Hồ Chí Minh, “hiểu chủ nghĩa
Mác - Lênin là phải sống với nhau có tình có nghĩa. Nếu thuộc bao nhiêu sách mà
sống khơng có tình có nghĩa thì sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin được” 2.

Trong Di chúc, Người viết: “Đầu tiên là cơng việc đối với con người,… Phải có
tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”3.
1.4. Tinh thần quốc tế trong sáng
Chủ nghĩa quốc tế là một trong những phẩm chất quan trọng nhất của đạo
đức cộng sản chủ nghĩa. Điều này được bắt nguồn từ bản chất của giai cấp công
nhân, nhằm vào mối quan hệ rộng lớn vượt ra khỏi giới hạnquốc gia dân tộc.
Hồ Chí Minh là tượng trưng cao đẹp của chủ nghĩa yêu nước chân chính
kết hợp nhuần nhuyễn với chủ nghĩa quốc tế vô sản. Nội dung chủ nghĩa quốc
tế trong tư tưởng Hồ Chí Minh rất rộng lớn và sâu sắc. Đó là sự tơn trọng, hiểu
1 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.4, tr.187.
2 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.15, tr.668.
3 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.15, tr.662.

10


biết, thương u và đồn kết với giai cấp vơ sản toàn thế giới, với các dân tộc
bị áp bức, với tất cả các dân tộc và nhân dân các nước, với những người tiến bộ
trên toàn cầu, chống lại mọi sự chia rẽ, hằn thù, bất bình đẳng và phân biệt
chủng tộc; chống lại chủ nghĩa dân tộc hẹp hịi, sơ vanh, biệt lập và chủ nghĩa
bành trướng bá quyền. Hồ Chí Minh nêu cao tinh thần độc lập, tự chủ, tự lực,
tự cường, nhưng luôn luôn kêu gọi phải tăng cường đoàn kết và hợp tác quốc
tế, đồng thời phải ra sức ủng hộ và giúp đỡ đối với các cuộc đấu tranh của nhân
dân các nước vì hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Đồn kết
quốc tế của Hồ Chí Minh theo tinh thần quốc tế trong sáng:
“Quan sơn muôn dặm một nhà,
Bốn phương vô sản đều là anh em!”1
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh đã dày cơng xây
đắp tinh thần đồn kết hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân thế giới,
đã tạo ra một kiểu quan hệ quốc tế mới: đối thoại thay cho đối đầu, nhằm kiến

tạo một nền văn hóa hịa bình cho nhân loại; đólà di sản thời đại vơ giá của
Ngườivề hịa bình, hữu nghị, hợp tác phát triển giữa các dân tộc.
2. Sinh viên học tập, làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức hồ chí minh về
học tập suốt đời.
2.1. Tư tưởng học tập suốt đời của Hồ Chí Minh
Học tập một phần là để tích lũy thông tin, kiến thức, kỹ năng nhằm tạo ra
sản phẩm hay dịch vụ có ích cho xã hội. Mặt khác, học giúp cho bản thân người
học trưởng thành hơn trong suy nghĩ, tự tin hơn trong cuộc sống, giúp người học
thực hiện các hành động sống, các lựa chọn trong tương lai tốt hơn. Nói về việc
học tập, học tập là công việc phải học cả đời, suốt đời phải gắn liền lý luận với
công tác thực tế. Tự học và học suốt đời là một luận điểm quan trọng trong tư
tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và chính Người là tấm gương sáng ngời để mọi
người noi theo. Người chỉ rõ: “Học tập chính là hoạt động tiếp thu tri thức của
mỗi cá nhân, là tiền đề quan trọng dẫn tới sự phát triển ở mỗi con người”. Có thể
1 Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.12, tr.670.

11


nói, tư tưởng học tập suốt đời của Hồ Chí Minh bắt gặp xu thế của thời đại khi
mơ hình xã hội học tập là một trong những đặc điểm và yêu cầu tất yếu của mỗi
quốc gia trong nền kinh tế tri thức và hội nhập toàn cầu. Trong đó, tốt lên 4 vấn
đề cốt yếu là: Tại sao phải học suốt đời; ai cũng phải học; học cái gì, học như thế
nào và học để làm gì?
Một là: Tại sao phải học suốt đời?
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, sở dĩ phải học suốt đời, bởi “thế giới tiến bộ
không ngừng, ai không học là lùi” 1.Tri thức nhân loại là một kho tàng khổng lồ,
sự hiểu biết của con người chỉ nhỏ bé như hạt cát. Vì thế, muốn tiếp thu những
tinh hoa ấy, con người chỉ còn một cách duy nhất là phải ham học hỏi và học
suốt đời.Vì vậy, sau khi đất nước vừa giành được độc lập, Người đã kêu gọi

chống nạn mù chữ, chống nạn thất học; từ trẻ đến già, dù là đàn ơng hay đàn bà,
dù làm cơng việc gì thì ai cũng phải đi học; người biết chữ dạy cho người chưa
biết chữ nhằm mục đích “đồng bào ai cũng có học”. Cuộc đời của Người là cả
một q trình phấn đấu học tập không ngừng, học tập để hoạt động cách mạng,
học để hoàn thiện tri thức và nhân cách của bản thân.
Hai là: Ai cũng phải học
Những ai biết chữ thì dạy cho người chưa biết chữ, người biết nhiều dạy
cho người biết ít... làm được như vậy mới xóa nạn mù chữ và thực hiện ước
muốn của Người là ai cũng được học hành.
Ba là: Học cái gì? Học thế nào?
Bác đã dạy: học những điều cơ bản, thiết thực đối với mỗi người tùy theo
hoàn cảnh, nhu cầu công việc, học gắn với hành, với xây dựng đất nước. Năm
1955, Người xác định nội dung của học sinh tiểu học là học yêu tổ quốc, yêu
nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, trọng của công; học sinh trung học thì
học những tri thức phổ thơng “chắc chắn, thiết thực, thích hợp với nhu cầu và
tiền đồ xây dựng nước nhà”, bỏ những phần nào không cần thiết cho đời sống
thực tế, với sinh viên thì “kết hợp lý luận với thực hành, ra sức học tập lý luận
và khoa học tiên tiến của các nước bạn kết hợp với thực tiễn nước nhà....”. Bác
1

12


Hồ đã từng dạy: Học ở trường, học trong sách vở, học lẩn nhau và học ở nhân
dân.
Bốn là: Học để làm gì?
Người đã chỉ rõ mục đích của việc học tập và những biện pháp cơ bản để
đạt mục đích đó. “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự
đoàn thể, “giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”. Bác Hồ phê phán
nghiêm khắc tệ giấu dốt, lười biếng học tập, tự cao, tự đại, cho mình là giỏi nhất

thiên hạ, Người nói: “Cái gì biết thì nói biết, khơng biết thì nói không biết, kiêu
ngạo, tự phụ, tự mãn là kẻ thù số một của học tập”
2.2. Nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
Một là, thực hiện chuẩn mực đạo đức Hồ Chí Minh “Trung với nước, hiếu
với dân” cần quán triệt những nội dung của chủ nghĩa yêu nước trong giai đoạn
mới; phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc, đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới đất
nước, cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém
phát triển.Tư tưởng và phẩm chất đạo đức tiêu biểu của Hồ Chí Minh là tinh
thần u nước nồng nàn, hết lịng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân,
toàn tâm, tồn cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng
chủ nghĩa xã hội. Từ quyết tâm “dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng quyết
giành cho được tự do, độc lập”, để rồi phấn đấu cho “đồng bào ta ai cũng có
cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”, để nước ta “sánh vai với cường quốc
năm châu”
Hai là, thực hiện cần, kiệm, liêm chính, chí cơng vơ tư đời riêng trong
sáng, nếp sống giản dị và đức khiêm tốn phi thường, nêu cao phẩm giá con
người Việt Nam trong thời kỳ mới. Tích cực lao động, học tập, cơng tác với tinh
thần lao động sáng tạo, có năng suất, chất lượng, hiệu quả cao; biết quý trọng
công sức lao động và tài sản của tập thể, của nhân dân; không xa hoa, lãng phí,
khơng phơ trương, hình thức; biết sử dụng lao động, vật tư, tiền vốn của Nhà
nước, của tập thể, của chính mình một cách có hiệu quả.
Ba là, học đức tin tuyệt đối vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân
dân và hết lịng, hết sức phục vụ nhân dân; luôn nhân ái, vị tha, khoan dung và
13


nhân hậu với con người. Hồ Chí Minh có tình yêu thương bao la đối với con
người, tin tưởng vào trí tuệ và sức mạnh của nhân dân: dựa vào dân, lấy dân làm
gốc, nguyện làm “người đày tớ thật trung thành của nhân dân”, “người lính vâng
lệnh quốc dân, đồng bào ra mặt trận”.

Bốn là, học tấm gương về ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, quyết tâm
vượt qua mọi thử thách, gian nguy để đạt được mục đích cuộc sống.
Cuộc đời cách mạng của Hồ Chí Minh là một chuỗi những năm tháng vô
cùng gian khổ. Hai lần ngồi tù, một lần đã nhận án tử hình có giai đoạn hoạt
động sơi nổi được đánh giá rất cao, có giai đoạn bị hiểu nhầm, nghi kỵ, khơng
được giao nhiệm vụ. Song, nhờ ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, Hồ Chí Minh
đã bình tĩnh, kiên cường, chủ động vượt qua mọi thử thách, gian nguy, kiên trì
mục đích cuộc sống, bảo vệ chân lý, giữ vững quan điểm cách mạng của mình.
2.3. Thực trạng đạo đức lối sống trong sinh viên hiện nay
Đạo đức Hồ Chi Minh là đạo đức cách mạng nêu cao chủ nghĩa tập thể,
tiêu diệt chủ nghĩa cá nhân, lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ, vô ngã vị tha, chí
cơng vơ tư. Dưới ngọn cờ của tư tưởng đó trong từng giai đoạn cách mạng, thế
hệ trẻ Việt Nam đã lập được nhiều kỳ tích to lớn, đóng góp vào tiến trình chung
của lịch sử dân tộc.
Đi vào nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế một nền đạo đức mới đã và đang hình thành cùng với cơng cuộc đổi mới
của Đảng, là nguồn động lực quan trọng của công cuộc phát triển đất nước. Đó
là nền đạo đức vừa phát huy những giá trị truyền thống của dân tộc như: yêu
nước, thương người, sống nghĩa tình trọn vẹn, cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng
vơ tư với những u cầu mới, những nội dung mới do đòi hỏi của dân tộc và thời
đại. Nhờ đó phần lớn sinh viên, thanh niên trí thức vẫn giữ được lối sống tình
nghĩa, trong sạch, lành mạnh: khiêm tốn, luôn cần cù và sáng tạo trong học tập:
sống có bản lĩnh, có chí lập thân, lập nghiệp, năng động, nhạy bén, dám đổi mặt
với những khó khăn thách thức, dám chịu trách nhiệm, khơng ỷ lại, chày lười;
ln gắn bó với nhân dân, đồng hành cùng dân tộc phấn đấu cho sự nghiệp dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng văn minh.
14


Bên cạnh đó, do ảnh hưởng của nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế

do sự bùng phát của lối sống thực dụng chạy theo danh lợi bất chấp đạo lý đã
dẫn đến những tiêu cực trong xã hội ngày càng phổ biến. Những biểu hiện xa rời
mục tiêu của chủ nghĩa xã hội chưa được khắc phục, sự chống phá của các thế
lực phản động quốc tế nhằm thực hiện âm mưu "diễn biến hịa bình" đã tác động
không nhỏ đến đời sống đạo đức công dân. ảnh hưởng lớn đến tâm tư, tình cảm,
ý chí phấn đấu của sinh viên, thanh niên tri thức. Hậu quả là đã có một bộ phận
sinh viên phai nhạt niềm tin, lý tưởng, mất phương hướng phấn đấu, khơng có trí
lập thân, lập nghiệp: chạy theo lối sống thực dụng, sống thử, sống dựa dẫm,
thiếu trách nhiệm, thờ ơ với gia đình và xã hội, sa vào nghiện ngập; thiếu trung
thực, gian lận trong thi cử, chạy điểm, chạy thầy, chạy trường, mua bằng cấp…
Đây là những biểu hiện không thể coi thường.
2.4. Giải pháp
Trong tình hình hiện nay để phong trào "Học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh" của sinh viên có hiệu quả địi hỏi phải có sự phối kết hợp
của nhiều nhân tố:
Thứ nhất, thường xuyên chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng nói chung
và chuẩn mực đạo đức nói riêng, đào tạo lối sống trong sạch, lành mạnh cho học
sinh, sinh viên, ra sức giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên trong giai đoạn này
là nhiệm vụ quan trọng hướng tới xây dựng con người trong thời kỳ cách mạng
mới với những phẩm chất cách mạng và lý tưởng cao đẹp. Trong quá trình xây
dựng lối sống mới cho sinh viên hiện nay, cần nâng cao cảnh giác, đẩy mạnh
công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục sâu rộng trong thanh niên nhằm tăng
cường sức “đề kháng” chống lại âm mưu “diễn biến hịa bình” thâm độc của kẻ
thù. Tun truyền rộng rãi cuộc vận động sinh viên “Học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
Thứ hai, phải kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong
việc giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên hoàn thiện cơ
chế, chính sách về xây dựng đời sống đạo đức, chuẩn mực đạo đức trong các
trường học. Đẩy mạnh các phong trào “nói lời hay, làm việc tốt” trở thành phổ
15

biến trong xã hội, đẩy mạnh xã hội hoá việc xây dựng những quy tắc, quy phạm,
chuẩn mực đạo đức, làm tiền đề xây dựng lối sống có văn hố trong các nhà
trường.Để giáo dục đạo đức cho thanh niên, mỗi gia đình cần chú tâm vào việc
chăm sóc con cái, giữ gìn đạo đức, nề nếp gia phong, phát huy các giá trị đạo
đức truyền thống, làm cho các giá trị đó ngày càng toả sáng, góp phần bồi dưỡng
tư tưởng tình cảm cao đẹp cho thế hệ con cháu. Nhà trường khơng chỉ dạy chữ,
dạy nghề mà cịn là nơi dạy người. Giáo dục lý tưởng, đạo lý làm người là nội
dung giáo dục hàng đầu trong nhà trường hiện nay và phải đặc biệt coi trọng
Thứ ba, để hình thành lối sống văn hóa, đạo đức cách mạng cao đẹp cho
sinh viên, tránh xa những suy nghĩ và hành vi sai trái, lệch lạc thì bản thân mỗi
bạn sinh viên cần phát huy vai trò tự học tập, tự du dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối
sống. Mỗi học sinh, sinh viên phải xác định rõ trách nhiệm trước Tổ quốc và
nhân dân, sống có lý tưởng, có hoài bão, khát khao vươn tới cái mới, cái tiến bộ.
Luôn tự nhắc nhở bản thân về phương châm “Học, học nữa, học mãi” mà V.I
Lênin và Chủ tích Hồ Chí Minh đã răn dạy.Nhà trường cần tạo mọi điều kiện
thuận lợi để học sinh, sinh viên phấn đấu, rèn luyện; đồng thời phải thường
xuyên theo dõi, kiểm tra, đánh giá kết quả, định hướng phấn đấu cho học sinh,
sinh viên.
2.5. Trách nhiệm của sinh viên trong việc học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh về học tập suốt đời
Hội viên, sinh viên cần chủ động, tích cực, thường xun tìm hiểu, tun
truyền tư tưởng và tấm gương Hồ Chí Minh về tinh thần trách nhiệm, trung
thực, nói đi đơi với làm, góp phần nâng cao nhận thức và ý chí quyết tâm thực
hành trong sinh viên.
Mỗi thanh niên, sinh viên tích cực nêu cao trách nhiệm, trung thực, nói đi
đơi với làm, đồng thời tun truyền tinh thần đó cho xã hội, đặc biệt là đối với
thiếu niên, nhi đồng, càng có ý nghĩa lớn lao, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ.
Mỗi đoàn viên, hội viên, thanh niên, sinh viên cần xác định rõ trách nhiệm

của mình đối với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân; sẵn sàng xung phong cống
hiến, hy sinh vì sự nghiệp chung của đất nước. Phải dám nghĩ, dám làm và dám
16


chịu trách nhiệm. Sẵn sàng nhận nhiệm vụ và có trách nhiệm với nhiệm vụ của
mình, nỗ lực hết sức mình để hồn thành nhiệm vụ, khơng tránh né, đùn đẩy
nhiệm vụ qua cho hoàn cảnh hay người khác. Sẵn sàng nhận lỗi và gánh chịu
hậu quả xấu đến với mình khi mình khơng hồn thành nhiệm vụ, khơng đổ thừa
cho hồn cảnh hay người khác.
Trong cơng tác, sinh hoạt, cuộc sống đời thường, hội viên, sinh viên cần:
Dành thời gian thỏa đáng tìm hiểu tư tưởng, đạo đức, phong cách và tấm
gương Hồ Chí Minh về tinh thần trách nhiệm, trung thực, nói đi đơi với làm.
Tự soi mình, sửa mình và rèn luyện, tạo được thói quen cho bản thân làm
theo lời Bác dạy.
Phấn đấu trở thành tấm gương sáng về nêu cao tinh thần trách nhiệm, tính
trung thực, ln nói đi đơi với làm để cho người khác noi theo.
Tham gia tích cực, hiệu quả các phong trào của Đoàn Thanh niên, Hội
Sinh viên các cấp. Phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện đạt danh hiệu "Sinh viên 5 tốt"
với các tiêu chí: Đạo đức tốt, Học tập tốt, Thể lực tốt, Tình nguyện tốt, Hội nhập
tốt.
Hội viên, sinh viên khơng chỉ có nhiệm vụ tích cực học tập và làm theo
Bác về trách nhiệm, trung thực, nói đi đơi với làm mà cịn phải: Tích cực tun
truyền, làm cho nhiều xung quanh mình có nhận thức đúng đắn, đầy đủ về vai
trò, ý nghĩa, tầm quan trọng, lợi ích to lớn của tinh thần trách nhiệm, trung thực,
nói đi đơi với làm; chỉ rõ tác hại của những hành vi vơ trách nhiệm, sự giả dối,
nói một đàng làm một nẻo, hoặc "nói thì hay mà làm thì dở" đối với bản thân,
gia đình và xã hội.
Hội viên, sinh viên cần chủ động học tập kiến thức, tích cực tu dưỡng đạo
đức, rèn luyện sức khỏe, có lối sống lành mạnh, không vướng vào tệ nạn xã hội,

khơng nói dối thầy cơ, cha mẹ; Khơng gian lận trong thi cử, làm tròn trách
nhiệm của người con ngoan, trị giỏi; Tích cực vận dụng kiến thức học được từ
nhà trường áp dụng vào cuộc sống hằng ngày, vào công việc.

17


Kết quả học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
phụ thuộc nhiều vào sự nỗ lực của thanh niên, sinh viên, có tác động to lớn đến
tương lai của cá nhân và đất nước.

18


KẾT LUẬN
Theo Hồ Chí Minh, đạo đức ln ln gắn liền với kinh tế. Hồ Chí Minh
ln ln chủ trương tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với phát triển mọi mặt của
xã hội; phát triển kinh tế phải đi đơi với phát triển văn hố, đạo đức, con người.
Học tập tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới
đất nước do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng, bên cạnh việc xây dựng
những phẩm chất đạo đức: Trung với nước, hiếu với dân, thương người, cần
kiệm liêm chính, chí cơng vơ tư, tinh thần quốc tế trong sáng nêu trong di sản
của Người, chúng ta còn phải đấu tranh quyết liệt chống các tệ nạn xã hội nảy
sinh trong nền kinh tế thị trường đang làm phương hại đến nền đạo đức cách
mạng.
Vì vậy, các chuẩn mực cách mạng trong quan điểm của Hồ Chí Minh là
những phẩm chất cơ bản khơng thể thiếu của người Việt Nam trong thời đại mới
và đạo đức Hồ Chí Minh là tấm gương sáng nhất cho mỗi gười Việt Nam nói
chung và sinh viên nói riêng để học tập và noi theo.
Tóm lại, tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng là một tài sản tinh

thần vô cùng quý báu của Đảng và dân tộc ta. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí
Minh về những chuẩn mực đạo đức cách mạng, vấn đề đặt ra không chỉ là ở chỗ
thừa nhận và khẳng định những giá trị thực tiễn to lớn của tư tưởng Hồ Chí
Minh, mà một điều rất quan trọng là vận dụng và phát triển những giá trị tư
tưởng đó vào sự nghiệp xây dựng đội ngũ cán bộ của đất nước ta trong giai đoạn
hiện nay.
Cuối cùng, em xin cảm ơn thầy đã giao đề tài và hướng dẫn cho em
nghiên cứu đề tài này một cách khoa học và nghiêm túc. Tuy nhiên, đây là một
đề tài hết sức bao quát và tổng hợp nhiều kiến thức vì vậy bài viết cịn nhiều
nhiều sai sót, mong được các thầy cơ góp ý và chỉ bảo để bài tiểu luận được
hồn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2019), Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb.
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
2. Hội đồng Lý luận Trung ương chỉ đạo biên soạn (2004, 2011), Giáo trình tư
tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
3. />4. />5. />
20