Tài liệu PHƯƠNG PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC PHÂN MÔN VẼ TRANG TRÍ Ở BẬC THCS ppt

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
PHƯƠNG PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC
PHÂN MÔN VẼ TRANG TRÍ Ở BẬC THCS
A. MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
1. Thực trạng của vấn đề đòi hỏi phải có giải pháp mới để giải quyết
Người ta nói “Dạy học là một nghệ thuật, nhưng dạy những môn nghệ thuật thì
càng phải nghệ thuật hơn.”. Mĩ thuật là một môn nghệ thuật cho nên việc dạy học
cũng đòi hỏi phải có nghệ thuật cao. Môn mĩ thuật ở bậc Trung học Cở sở gồm bốn
phân môn: Vẽ theo mẫu, vẽ trang trí, vẽ tranh, thường thức mĩ thuật. Đối với mỗi
phân môn khác nhau giáo viên cần phải có phương pháp và cách truyền thụ riêng thì
mới có hiệu quả. Vẽ trang trí là một trong bốn phân môn ở bậc Trung học Cơ sở và có
vị trí rất quan trọng trong môn mĩ thuật vì nó ảnh hưởng và liên quan đến tất cả các
phân môn khác. Học sinh vẽ trang trí tốt sẽ giúp các em có được một kiến thức vững
chắc học tốt các phân môn còn lại.
Với mục tiêu chung và chương trình cụ thể, dạy học mĩ thuật ở Trung học Cơ
sở không chỉ là vẽ mà lấy hoạt động mĩ thuật để nâng cao hiểu biết cho học sinh giúp
các em có thêm kiến thức, kỹ năng trong quá trình hoàn thiện nhân cách Đức-Trí- Thể
- Mĩ. Từ những lý do trên mà tôi chọn đề tài: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy
học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”.
2. Ý nghĩa và tác dụng của giải pháp mới
- Giúp học sinh có cách nhìn cách cảm nhận về bố cục đường nét, hình mảng,
màu sắc, đậm nhạt. Trên cơ sở đó học sinh có thể tạo ra các họa tiết, các hình trang trí,
bài trang trí đẹp, đồng thời cảm thụ được vẻ đẹp của sản phẩm mĩ thuật
- Phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo, làm giàu cảm xúc thẩm mĩ cho học sinh
trên cơ sở cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng cơ bản về trang trí.
- Giúp cho học sinh biết vận dụng kiến thức vào thực tiển cuộc sống và các môn
khác ở trường phổ thông.
Trang

1

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

3. Cơ sở và thời gian tiến hành nghiên cứu đề tài
- Dựa vào chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Mĩ thuật Trung học Cơ sở.
- Tham khảo các tài liệu về môn Mĩ thuật Trung học Cơ sở.
- Tình hình thực tế học tập của học sinh đang giảng dạy năm học 2012– 2013.
II. Phương pháp tiến hành
1. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Mĩ thuật là một bộ môn thuộc lĩnh vực nghệ thuật. Tuy môn học cung cấp kiến
thức theo những quy định chung nhưng khi vận dụng giáo viên không nên đòi hỏi
hoặc bắt buộc tất cả học sinh phải làm bài như nhau, tuân thủ một cách máy móc, rập
khuôn theo cái chung. Có thể cùng một mẫu, một đề tài, một nội dung yêu cầu nhưng
sản phẩm sẽ khác nhau về hình, nét, màu sắc, bố cục và cách khai thác đề tài, nội
dung. Cách nhìn, cách hiểu, cách cảm nhận của mỗi học sinh khác nhau sẽ tạo ra
những sản phẩm khác nhau. Kết quả học tập của học sinh phụ thuộc vào kiến thức,
vào “nghệ thuật truyền đạt” của giáo viên, nhưng quan trọng hơn cả là khả năng cảm
nhận của học sinh. Bởi lẽ học sinh có hứng thú thì mới chịu khó suy nghĩ, tìm tòi và
thể hiện bằng cảm xúc của mình. Dạy học mĩ thuật không đơn giản là dạy học kĩ thuật
vẽ mà còn phải kết hợp dạy học cảm thụ thế giới xung quanh. Bắt buộc gò ép học sinh
trong học mĩ thuật sẽ dẫn đến khuôn mẫu, đơn điệu.
-Nhiều giáo viên còn lúng túng, thiếu những phương pháp mẫu cụ thể để tham
khảo, học tập vận dụng phương pháp dạy học tích cực.
- Việc kiểm tra thi cử vẫn theo lối cũ, chưa khuyến khích cách học tự học, tự
tìm tòi, sáng tạo.
- Phương tiện, thiết bị dạy học môn mĩ thuật còn chưa đáp ứng đủ chương trình.
- Không ít giáo viên dạy mĩ thuật theo kiểu chuyên nghiệp: dạy kĩ thuật vẽ là
chủ yếu, chưa chú ý đến mục tiêu là giáo dục thẩm mĩ cho học sinh nên chưa thực sự
phát huy khả năng độc lập suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo của học sinh.

2. Các biện pháp tiến hành, thời gian tạo ra giải pháp:
Đối với đề tài này bản thân tôi sử dụng một số phương pháp như: Phương pháp
nghiên cứu tài liệu, tìm hiểu đối tượng học sinh, phương pháp thực hành,
- Đề tài này được áp dụng trong các giờ dạy phân môn vẽ trang trí ở lớp 6, 7, 8,
9 trường Trung học Cơ sở Ân Hữu từ tháng 10/2005.
Trang
2

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

B. NỘI DUNG
I. Mục tiêu dạy học phân môn Vẽ trang trí
- Vẽ trang trí giúp học sinh có cách nhìn cách cảm về bố cục đường nét, hình
mảng, màu sắc, đậm nhạt. Trên cơ sở đó học sinh có thể tạo ra các họa tiết, các hình
trang trí, bài trang trí đẹp, đồng thời cảm thụ được vẻ đẹp của sản phẩm mĩ thuật.
- Vẽ trang trí nhằm phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo, làm giàu cảm xúc thẩm
mĩ cho học sinh trên cơ sở cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng cơ bản về trang trí.
Từ những kiến thức kĩ năng cơ bản đó học sinh có khả năng cảm thụ được vẻ đẹp của
thiên nhiên và cuộc sống xung quanh qua những hình tượng được khái quát hoá, điển
hình hoá bằng ngôn ngữ đặc trưng của hội hoạ là hình mảng, đường nét, màu sắc đậm
nhạt theo nguyên tắc của nghệ thuật trang trí.
- Vẽ trang trí còn giúp cho học sinh biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc
sống và các môn khác ở trường phổ thông.
II. Mô tả nội dung giải pháp mới
1. Thuyết minh tính mới
a) Yêu cầu đối với học sinh khi học phân môn vẽ trang trí:
- Phải có phương tiện để học và thể hiện làm bài tranh trí như: Bút chf, tẩy,
thước kẻ, compa, màu vẽ, giấy vẽ,…
- Nắm được nội dung vẽ tranmg trí khác với vẽ theo mẫu. Mỗi bài học vẽ trang
trí đều có sự khác nhau về mức độ yêu cầu.

- Thông qua bài giảng về các mảng hình chính, phụ, tìm chọn và sắp xếp hoạ
tiết, tìm đậm nhạt và tìm màu, học sinh biết cách tìm một bài trang trí theo đúng
phương pháp( tìm
và sắp xếp). Học vẽ trang trí học sinh cần có một tư duy sáng tạo và say mê, tìm tòi để
bài vẽ có hiệu quả cao.

b) Yêu cầu đối với người dạy:
- Phải nắm chắc chương trình dạy vẽ trang trí của mỗi lớp thông qua các bài cụ
thể.
Trang
3

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

- Mỗi bài dạy vẽ trang trí phải đảm bào đúng kiến thức cơ bản, có trọng tâm,
mang đặc trưng môn học.
- Biết mở rộng kiến thức trong mỗi bài dạy bằng sự hướng dẫn học sinh tìm
tòi, sáng tạo( tìm hoạ tiết, tìm bố cục, tìm màu cho hài hoà).
- Hướng dẫn cách làm bài trang trí và góp ý kiến từng bài cho học sinh.
* Một số hoạ tiết vốn cổ dân tộc:

* Phương pháp dạy học phân môn Vẽ trang trí
Nghệ thuật trang trí là một phần không thể thiếu trong việc giáo dục thẩm mĩ
cho học sinh nói chung và chương trình mĩ thuật bậc THCS nói riêng. Đối với người
dạy và người học cần phải nắm vững kiến thức cơ bản về trang trí mới phát huy và
nâng cao được năng lực sáng tạo, óc thẩm mĩ vốn có trong mỗi người và uốn nắn
được thị hiếu cho đúng hướng
Để nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí, ngoài những kiến thức
cần thiết về mặt lý thuyết và một số kỹ năng thực hành, người giáo viên giảng dạy
cần phải biết vận dụng khoa học, linh hoạt những phương pháp dạy học phù hợp với

phân môn trang trí.
a) Phương pháp dạy lí thuyết trang trí:
Trang
4

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

- Trong chương trình dạy phân môn trang trí các lớp 6, 7, 8, 9 không có bài lí
thuyết dành riêng cho một tiết, thường lí thuyết được giảng trước khi học sinh làm bài.
Thời gian này chỉ chiếm khoảng 15 đến 17 phút. Do đó những kiến thức cơ bản giáo
viên phải chắt lọc có trọng tâm để truyền thụ cho học sinh. Học sinh có thể căn cứ vào
đó để làm bài cho có hiệu quả. Tuy nhiên, giáo viên có thể tổ chức mở rộng kiến thức
cho học sinh vào các buổi ngoại khoá, chuyên đề,…
- Căn cứ vào yêu cầu của bài để giảng cho học sinh, có bài cần rất nhiều thời
gian như: Phương pháp sắp xếp bố cục, phương pháp và cách dùng màu trong trang
trí, phương pháp sáng tác tranh cổ động. Dù thời gian dài hay ngắn thì bài lí thuyết
dạy trang trí cũng phải lưu ý:
+ Cần xây dựng nội dung trọng tâm bài trang trí: Tìm hiểu khái niệm cơ bản, sử
dụng những dẫn chứng thực tế, hình ảnh, đồ vật cụ thể có tác dụng và sức thuyết phục
cao để minh hoạ cho khái niệm cơ bản.
+ Mở rộng nội dung cơ bản bằng những dẫn chứng cụ thể như: Cho học sinh
quan sát tranh, ảnh, đồ vật, bài vẽ đẹp, chưa đẹp của học sin. Giáo viên phân tích và
rút ra kết luận. Sự liên hệ với đời sống thực tế rất cần cho bài học lí thuyết, giáo viên
nên có nhiều liên hệ thực tế để làm rõ hơn những khái niệm vừa được trình bày. Trong
chương trình trang trí hầu hết các bài đều có sự liên hệ đến thực tế. (Ví dụ: Các bài
trang trí cơ bản như hình vuông, đường diềm, hình tròn hoặc các bài trang trí ứng
dụng như: Kẻ chữ, trang trí đầu báo tường, trang trí quạt giấy, trang trí lọ hoa, trang trí
đìa tròn, trang trí hộp mứt, trang trí lều trại, trang trí túi xách,…).
Trang
5

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”




- Phần lí thuyết chỉ giúp học sinh nắm vững những khái niệm cơ bản, những
kiến thức tạo cơ sở ban đầu cho sự hình thành sáng tạo, tìm tòi để học sinh vận dụng
trong bài trang trí cụ thể, vì vậy bài lí thuyết phải có trọng tâm, giáo viên giảng giải
vừa sức với khả năng nhận thức của học sinh và có nhiều liên hệ thực tế để học sinh
dễ hiểu và dễ làm bài.
Khi giảng lí thuyết cơ bản giáo viên nên đặt nhiều câu hỏi để học sinh thảo luận
nhóm trả lời, giúp các em nắm chắc hơn bài học và làm cho tiết dạy thêm sinh động.
- Lí thuyết cơ bản không chỉ dừng ở phần giảng cho toàn lớp mà giáo viên cần
sử dụng nó khi hướng dẫn góp ý cho từng em. Thông qua bài làm của học sinh giáo
viên có thể biết ngay những phần lí thuyết các em có nắm chắc hay không và trên cơ
Trang
6

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

sở đó góp ý, nhắc lại những phần lí thuyết đã dạy, giúp các em sữa chữa, tìm cách giải
quyết mới trong bài làm trang trí.
b) Phương pháp dạy bài thực hành trang trí:
* Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung bài trang trí:
- Nhằm phân biệt bài trang trí thuộc loại nào: trang trí cơ bản hay trang trí ứng
dụng. Nếu là trang trí cơ bản thì bố cục, hoạ tiết, màu sắc luôn có sự tìm tòi để có một
bài vẽ trang trí có bố cục đẹp, hài hoà. Còn nếu là bài trang trí ứng dụng thì phải lưu ý
đến tính thực tiễn khi sử dụng như: Hoạ tiết, màu sắc, bố cục phù hợp với nội dung
yêu cầu sử dụng. Mỗi nội dung bài trang trí đều có những kiến thức chủ yếu thông qua

giảng dạy giúp học sinh hiểu được lí thuyết, nắm được cách làm.
Ví dụ: Trong bài Trang trí đĩa tròn yêu cầu học sinh trang trí hoạ tiết trên các lọ
hoa sao cho đẹp, còn phần tạo dáng lọ hoa yêu cầu học sinh tìm kiểu lọ sao cho có
được những kiểu lọ mới, lạ và đẹp. Nội dung bài học rất phong phú song thực tế thời
gian không cho phép giáo viên giảng giải lí thuyết quá nhiều vì nếu nói nhiều sẽ thiếu
thời gian cho học sinh làm bài.Vì vậy mỗi nội dung bài dạy giáo viên phải cân nhắc,
suy nghĩ để chọn những kiến thức trọng tâm nhất sao cho phù hợp với nội dung yêu
cầu và đảm bảo thời gian bài học.
* Hướng dẫn học sinh tìm các mảng hình:
- Tạo thói quen cho học sinh suy nghĩ trước khi tìm mảng hình và bước đầu
phải tìm các đường, nét, mảng hình kỉ hà nhằm tạo nên bố cục hợp lí.

Trang
7

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

- Những bố cục trên phải được hướng dẫn cụ thể ở phần lí thuyết: Cách sắp xếp
bố cục, tìm hoạ tiết, tìm mảng hình và vận dụng các thể thức trang trí.
- Sau khi tìm bố cục bằng các hình kỉ hà, có thể tìm các hoạ tiết phù hợp với các
mảng đó.
Ví dụ:


- Sử dụng các hoạ tiết cho phù hợp với các mảng hình kỉ hà phải là những hoạ
tiết đơn giản và cách điệu. Ví dụ:

- Về màu sắc cần hướng dẫn học sinh biết cách sử dụng màu sắc sao cho hợp lí
và hài hoà. Có thể sử dụng hoà sắc nóng hay hoà sắc lạnh, sử dun gj gam màu trầm
hay màu sáng. Trong mỗi bài vẽ trang trí cần tìm màu chủ đạo, từ màu chủ đạo tìm

các màu khác cho hợp lí và đặt các màu cạnh nhau cho hài hoà. Quá trình vẽ một bài
trang trí là quá trình tìm tòi, suy nghĩ để dùng màu nào cho hợp lí. Muốn vậy học sinh
phải thuộc bảng pha màu, đó là cơ sở để khám phá tìm ra các màu mới tạo nên các
hoà sắc đẹp.
c. Các phương pháp dạy học phân môn vẽ trang trí:
* Phương pháp quan sát.
- Phương pháp quan sát có một vai trò quan trọng đối với phân môn vẽ trang trí,
sử dụng phương pháp này học sinh được quan sát tìm hiểu đối tượng, tìm ra vẻ đẹp
của đối tượng từ đó có tính chọn lọc tạo điều kiện cho bài vẽ trang trí đẹp hơn. Học
sinh cũng có thể quan sát những công trình kiến trúc, những sản phẩm mĩ thuật ứng
Trang
8

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

dụng, những bài trang trí cơ bản đến phức tạp để có cách nhận xét, đánh giá, cảm nhận
được tính thẩm mĩ. Từ đó học sinh có kinh nghiệm để làm bài hoặc vận dụng bài trang
trí đã học vào thực tế cuộc sống.
- Giáo viên phải có sự hướng dẫn cụ thể cách quan sát, phân tích các sản phẩm
mĩ thuật về bố cục, đường nét, màu sắc… để học sinh có được phương pháp quan sát
tốt, góp phần hình thành tính thẩm mĩ, trong cách nhìn nhận đánh giá cho học sinh.
Học sinh phải có được kĩ năng quan sát mọi sự vật hiện tượng xung quanh để nắm bắt
được đặc điểm, giúp cho trí tưởng tượng được phát triển phong phú, làm tăng cảm xúc
thẩm mĩ, tránh phản ánh sai lệch hiện thực cuộc sống. Thông qua quan sát, nhận xét
góp phần hình thành thị hiếu thẩm mĩ cho học sinh , phát huy tính sáng tạo và bồi
dưỡng tình cảm trân trọng cái đẹp
- Phương pháp quan sát thường được áp dụng trong hoạt động quan sát nhận
xét, giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát phân tích nhận xét các tư liệu tham khảo
cho bài học như tranh ảnh từ sách báo, bài vẽ trang trí của hoạ sĩ hoặc của học sinh.
Cuối tiết học giáo viên cùng học sinh thực hiện hoạt động quan sát nhận xét để đánh

giá kết quả của bài học, từ đó học sinh có thể rút kinh nghiệm cho bài học sau.
* Phương pháp trực quan.
- Dạy mĩ thuật chủ yếu là bằng đồ dùng dạy học. Dạy trên những gì học sinh
nhìn thấy. Vì vậy khi dạy học phân môn vẽ trang trí giáo viên cần phải lựa chọn đồ
dùng dạy học, tranh dạy học điển hình có tính chắt lọc chọn lựa, rõ nội dung, có tính
thẩm mĩ, khuôn khổ hợp lý để học sinh dễ quan sát.
- Dạy học bằng đồ dùng dạy học giúp học sinh lĩnh hội tri thức nhanh, nhớ lâu
và hứng thú hơn. Song trên thực tế, một số giáo viên dạy mĩ thuật ở trường THCS
còn bộc lộ những số thiếu sót sau:
+ Chưa khai thác hết lợi thế của đồ dùng dạy học.
+ Sử dụng đồ dùng dạy học chưa có trọng tâm, chưa thực sự chú ý đến tính
thẩm mĩ của nó: chưa chọn lọc được mẫu đẹp về hình về cấu trúc và màu sắc
+Trình bày đồ dùng dạy học chưa khoa học.
+ Ít sử dụng kết quả học tập của học sinh làm đồ dùng dạy học.
- Để sử dụng đồ dùng dạy học mĩ thuật ở THCS có hiệu quả, giáo viên cần chú
ý:
+ Có cách trình bày đồ dùng dạy học khác nhau tùy theo nội dung bài dạy .
Trang
9

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

+ Trình bày cùng một lúc để học sinh có cách nhìn bao quát về nội dung bài
học.
+ Trình bày theo trình tự bài giảng để học sinh theo dõi từng phần của nội dung.
+ Sau khi giới thiệu đồ dùng dạy học theo từng nội dung, giáo viên phải cất đi
để học sinh tập trung vào nội dung khác. Cuối cùng trình bày tổng thể để chốt lại nội
dung tổng quát của bài dạy.
+ Cần phải chú ý tới vị trí trình bày đồ dùng dạy học.
- Giáo viên cần có kế hoạch sưu tầm bài vẽ trang trí của học sinh để làm tư liệu

giảng dạy. Sau khi có tư liệu, cần phân loại từng bài dạy sao cho sát đối tượng, đúng
với nội dung yêu cầu của từng bài dạy. Chính những bài vẽ của học sinh mới là là
minh chứng sinh động cho bài dạy, bởi chúng sát nội dung, yêu cầu bài học, phù hợp
với khả năng học sinh, vì vậy có tác dụng khích lệ động viên các em học tập.
* Phương pháp vấn đáp.
Dùng các câu hỏi để học sinh suy nghĩ trả lời về nội dung bài học. Học sinh
được suy nghĩ trước và dự đoán nội dung mà giáo viên sẽ giảng, các em sẽ không bị
động trong qua trình tiếp thu kiến thức.
Cần kết hợp nhuần nhuyễn giữa phương pháp thuyết trình và phương pháp vấn
đáp. Lời giảng đan xen với câu hỏi, tạo điều kiện cho học sinh được chủ động nghe-
suy nghĩ-dự đoán-chờ đợi thông tin mới. Phương pháp vấn đáp hường được sử dụng
trong các hoạt động quan sát, nhận xét, đánh giá kết quả học tập. Với phương pháp
vấn đáp giáo viên có thể tìm hiểu được mức độ tiếp thu bài học của học sinh, biết
được kiến thức lĩnh hội của học sinh để có sự điều chỉnh hoặc bổ sung kịp thời. Thông
qua phương pháp vấn đáp học sinh có thể trao đổi ý kiến với nhau để rồi đi đến ý kiến
thống nhất hoặc mục tiêu của bài học.
* Phương phương pháp trực quan kết hợp với phương pháp phân tích.
Các bài học của phân môn vẽ trang trí thường không nặng về lý thuyết nhưng
yêu cầu của phân môn là phải giúp cho các em khắc sâu kiến thức, nhớ lâu. Vì vậy
phương pháp trực quan kết hợp với phương pháp phân tích là một giải pháp phù hợp
trong việc dạy học phân môn vẽ trang trí. Tuy không có điều kiện tiếp xúc trực tiếp
những công trình, sản phẩm, nhưng thông qua tranh ảnh, bài vẽ trang trí và được phân
tích cụ thể học sinh sẽ tiếp thu nội dung kiến thức bài học một cách dễ dàng hơn.
Trang
10
SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

Ví dụ: Hướng dẫn học sinh sử dụng hình mảng, đưòng nét phải dứt khoát mới
tạo nên bố cục chặt chẽ.

Cần tránh những bố cục lỏng lẻo, nặng nề do cách sắp xếp hình mảng không
hợp lí.

Không dùng nét viền đều nhau tạo nên sự khô cứng trong trang trí.

- Hoạ tiết phải phù hợp với nội dung yêu cầu sử dụng và mạng tính dân tộc, hoạ
tiết đã được đơn giản, cách điệu, tránh vẽ nét viền khô cứng.
- Những bố cục cần tránh:
Trang
11
SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

- Những bố cục nên làm:
* Phương pháp gợi mở.
Có hiệu quả cao khi sử dụng trong dạy học phân môn vẽ trang trí. Giáo viên
dùng lời nhận xét, câu hỏi gợi mở để học sinh quan sát, nhận xét, suy nghĩ, so sánh
đối chiếu và tự điều chỉnh, sửa chữa bài vẽ của mình. Phương pháp này rất phù hợp
với việc hướng dẫn học sinh làm bài tập, vì nó phát huy được khả năng độc lập suy
nghĩ, tìm tòi, tính tích cực học tập của mọi học sinh. Sử dụng phương pháp gợi mở
giáo viên tạo điều kiện cho học sinh tự suy nghĩ, tự tìm hiểu để tìm đến kiến thức bài
học.
*Phương pháp nêu vấn đề:
Trang
12
SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

Đây cũng là một trong những phương pháp dạy học theo phương pháp tích cực.
Giáo viên hoặc học sinh đưa ra một vấn đề chung cho các nhóm hoặc các thành viên
thảo luận để đi đến thống nhất, kết luận chung. Từ một vấn đề được đặt ra nhiều học
sinh được tham gia thảo luận, trình bày ý kiến của mình.

Ví dụ : Làm thế nào để trang trí được một một đầu báo tường đẹp?
Từ một vấn đề đặt ta như vậy học sinh có thể tự tìm đến những nội dung yêu
cầu của bài học Trang trí đầu bào tường. Sau khi giải quyết vấn đề đặt ra học sinh lại
một lần nữa khẳng định kiến thức mình đã tìm đến thông qua kết quả và quá trình thực
hành.
* Phương pháp trò chơi.
Sử dụng phương pháp trò chơi giáo viên sẽ tạo được tính tích cực hoạt động thi
đua học tập giữa các nhóm, các cá nhân. Phương pháp này gây được hứng thú học tập
cho học sinh, tạo ở các em sự háo hức chờ đón để được học phân môn vẽ trang trí.
Giáo viên là người đóng vai trò chỉ đạo tổ chức các hoạt động chơi mà học để đạt
được hiệu quả cao nhất.
* Phương pháp làm việc theo nhóm:
Phương pháp này phát huy được tính tích cực, chủ động, mọi học sinh đều được
tham gia học tập. Xây dựng cho học sinh tinh thần tập thể, ý thức cộng đồng với công
việc chung, đồng thời hình thành ở học sinh phương pháp làm việc khoa học, tự lập kế
hoạch và làm việc theo kế hoạch.
- Hình thành học tập:
+Giao bài tập
+Giao câu hỏi theo phiếu bài tập, giao bài cho từng nhóm học sinh thảo luận.
- Tổ chức:
+Chia nhóm. Có thể đặt tên cho nhóm.
+Cử nhóm trưởng và thư ký ghi chép…
+Vị trí của nhóm
- Tiến hành:
+Nhận bài tập.
+Nhóm trưởng nêu yêu cầu.
+Các thành viên thảo luận hoặc cùng làm.
+Nhóm trưởng hoặc đại diện thay mặt nhóm trình bày.
Trang
13

SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

+Các nhóm hoặc cá nhân khác góp ý, bổ sung, tranh luận, đánh giá.
+Giáo viên nhận xét, bổ sung, tổng kết, đánh giá.
- Làm việc theo nhóm tạo điều kiện cho nhiều học sinh được tham gia vào quá
trình nhận thức, mặt khác giúp học sinh tích cực tự giác học tập hơn. Góp ý, trao đổi,
tranh luận sẽ là cơ sở tốt cho sự hình thành và phát triển khả năng tư duy, phân tích ở
học sinh.
- Với các bài vẽ trang trí, phương pháp này có thể thực hiện ở đầu tiết học qua
phần quan sát nhận xét, hoặc cuối tiết học để nhận xét đánh giá kết quả bài học.
- Tùy theo yêu cầu của các loại bài, từng bài cụ thể và từng thời điểm nhất định
mà giáo viên vận dụng phương pháp làm việc theo nhóm sao cho phù hợp, có hiệu
quả nhất.
* Phương pháp luyện tập:
Phân môn vẽ trang trí lấy thực hành làm hoạt động chính và chỉ có trên cơ sở
thực hành thì nhận thức lý thuyết mới rõ dần. Học vẽ trang trí, học sinh phải được làm
nhiều bài tập, có thể là các bài tập sẽ trùng lặp nội dung, yêu cầu, cách tiến hành, song
mỗi bài học sinh phải tìm ra cách vẽ khác nhau: về khai thác nội dung yêu cầu bài
học, tìm hoạ tiết, bố cục, xây dựng hình tượng, cách xử lý màu, đậm nhạt… Vẽ trang
trí thường thể hiện rõ sự tưởng tượng, sáng tạo chủ quan, sự khái quát hoá đối tượng
theo cách vẽ trang trí được thể hiện bằng mảng bẹt, bố cục theo cách sắp xếp của trang
trí như: đối xứng, xen kẽ, nhắc lại, mảng hình không đều. Hình mảng, đường nét, màu
sắc được cách điệu hoá.
Trong phân môn vẽ trang trí cần chú trọng hình thành và phát triển ở học sinh
các kĩ năng sau để thực hiện tốt phương pháp luyện tập:
+Kĩ năng tư duy tạo hình.
+Kĩ năng vẽ hình, chỉnh hình.
+Kĩ năng vẽ đậm nhạt và vẽ màu.
+Kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tế.
Hướng dẫn học sinh làm bài, giáo viên cần tìm ra những thiếu sót về bố cục, vẽ

hình, vẽ màu, gợi ý cho các em suy nghĩ và tự tìm ra cách sửa chữa, điều chỉnh theo
khả năng, phù hợp với từng dạng bài của mỗi em. Cần có kế hoạch làm việc với từng
loại học sinh; giỏi, khá, trung bình, yếu kém. Mỗi loại học sinh đều có yêu cầu, gợi ý
Trang
14
SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

riêng và cách bổ sung khác nhau. Giáo viên làm việc với từng học sinh, góp ý, khích
lệ mỗi em hoàn thành bài vẽ bằng khả năng của mình.
* Đánh giá kết quả bài học.
Việc đánh giá kết quả bài học cần được tính ngay từ khi xác định mục tiêu và
thiết kế bài học nhằm giúp học sinh và giáo viên kịp thời nắm được thông tin để điều
chỉnh hoạt động dạy và học.
Dựa vào mục tiêu của môn mĩ thuật là giáo dục thị hiếu thẩm mĩ, nhìn nhận ra
cái đẹp, cảm thụ cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp để thưởng thức và vận dụng cái đẹp vào
cuộc sống.
Do vậy đánh giá kết quả học mĩ thuật không nên quá phụ thuộc vào kết quả bài
vẽ cụ thể, vì đằng sau bài vẽ và quá trình học mĩ thuật, học sinh còn hiểu biết về cái
đẹp và đã vận dụng vào sinh hoạt, học tập hàng ngày. Hơn nữa một bộ phận học sinh
hiểu và cảm thụ được cái đẹp nhưng rất khó thể hiện ra bài vẽ. Cái đích của dạy mĩ
thuật ở phổ thông là đào tạo ra nhiều người biết thưởng thức cái đẹp chứ không phải là
đào tạo người làm ra cái đẹp cho xã hội.
2. Khả năng áp dụng
a)Một số điều lưu ý chung khi dạy phân môn vẽ trang trí:
- Cần dựa vào các kiến thức cũ để dạy các kiến thức mới.
- Sử dụng đồ dùng trực quan hoặc thực tế xung quanh để dạy các kiến thức mới.
- Dựa vào các hoạt động thực hành để dạy các kiến thức mới.
- Sử dụng các ví dụ minh hoạ để khắc sâu kiến thức mới.
b. Phạm vi sử dụng:
Kinh nghiệm này có thể thực hiện ở tất cả các lớp và các đối tượng học sinh.

BẢNG SO SÁNH KẾT QUẢ THỰC HIỆN
Trước khi triển khai biện
pháp
Sau khi triển khai biện pháp
Năm học 2009-2010 Năm học 2010-2011 Năm học 2011-2012
Khối 6
-Tổng số hs: 95
-Dưới TB: 2 (1,4%)
Khối 7
-Tổng số hs: 95
-Dưới TB: 1 (0,7%)
Khối 8
-Tổng số hs: 95
-CĐ: 0 (0%)
Trang
15
SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

-TB: 54 (70,9%)
-Khá: 35 (24,8%)
-Giỏi: 4 (2,8%)
Khối 7
-Tổng số hs: 120
-Dưới TB: 4 (2,7%)
-TB: 80 (73,3%)
-Khá: 28 (18,7%)
-Giỏi: 8 (5,3%)
-TB: 47 (66%)
-Khá: 40 (28,4%)
-Giỏi: 7 (5%)

Khối 8
-Tổng số hs: 120
-Dưới TB: 1 (0,7%)
-TB: 68 (65,3%)
-Khá: 37 (24,7%)
-Giỏi: 14 (9,3%)
-ĐẠT: 95 (100%)
Khối 9
-Tổng số hs: 120
-CĐ: 0 (0%)
-ĐẠT: 120 (100%)
C. KẾT LUẬN
- Những điều kiện, kinh nghiệm áp dụng, sử dụng giải pháp: Nói đến phương
pháp dạy học là nói đến cách dạy của giáo viên và cách học của học sinh. Giáo viên
không chỉ chú ý đến phương pháp truyền đạt mà còn phải tạo dựng cho học sinh
phương pháp tiếp nhận, để cuối cùng là kiến thức đến với học sinh một cách dễ dàng,
nhanh và sâu sắc hơn. Như định hướng đổi mới phương pháp dạy học: Phương pháp
giáo dục phổ thông phải phát huy tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh,
phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học,
phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS rèn luyện
kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui,
hứng thú học tập cho học sinh.
- Những triển vọng trong việc vận dụng, sử dụng giải pháp: Qua quá trình giảng
dạy tôi đã áp dụng các phương pháp dạy học nêu trên vào giảng dạy ở phân môn vẽ
trang trí, và đã phát huy được tính tích cực học tập của học sinh, đem lại hiệu quả.
Trên đây là một số vấn đề tôi đã suy nghĩ, học hỏi và thể hiện trong quá trình
giảng dạy, đặc biệt là phân môn vẽ trang trí. Tôi rất mong sự góp ý của đồng nghiệp
để sáng kiến hoàn chỉnh hơn, góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy và giáo dục học
sinh.
Trang

16
SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

- Kiến nghị, đề xuất: Để phát huy hiệu quả môn học, bản thân tôi kiến nghị với
BGH nhà trường sắp xếp cho một phòng học riêng để quá trình học tập của học sinh
được tiến hành thuận lợi hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. SGK và SGV Mĩ thuật 6, 7, 8, 9.
Trang
17
SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”

2. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục THCS.
3. Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Mĩ thuật.
4. Sách bồi dưỡng giáo viên Cao đẳng Sư phạm và giáo viên
THCS.
* * *
Trang
18