Giáo trình Tổng quan cơ sở lưu trú (Ngành: Hướng dẫn du lịch - Cao đẳng) - Trường Cao đẳng Bách khoa Nam Sài Gòn

ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG CAO ĐẲNG BÁCH KHOA NAM SÀI GỊN

GIÁO TRÌNH
MƠN HỌC/MƠ ĐUN: TỔNG QUAN CƠ SƠ LƯU TRÚ
NGÀNH/NGHỀ: HƯỚNG DẪN DU LỊCH
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG

Ban hành kèm theo Quyết định số:
/QĐ-... ngày ………tháng.... năm……
của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Bách khoa Nam Sài Gịn

Tp. Hồ Chí Minh, năm 2021

1


TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình Tổng quan cơ sở lưu trú du lịch
của khoa Du lịch – Khách sạn thuộc Trường Cao đẳng Bách khoa Nam Sài
Gòn, là tài liệu lưu hành nội bộ của ngành hướng dẫn du lịch ở trình độ cao
đẳng, nên các nguồn thơng tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích
dẫn dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo trong họat động giảng dạy
và học tập của giảng viên và sinh viên thuộc khoa Du lịch – Khách sạn trong
trường .
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

2

LỜI GIỚI THIỆU
Tài liệu Tổng quan cơ sở lưu trú là một tài liệu lưu hành nội bộ dùng
cho việc học tập và giảng dạy môn Tổng quan cơ sở lưu trú của thầy và trò
ngành cao đẳng hướng dẫn du lịch, thuộc khoa Du lịch – Khách sạn trường
Cao dẳng Bách Khoa Nam Sài Gịn. Giáo trình này viết dựa vào những bài
giảng, giáo trình của các trường cao đẳng và đại học thuộc ngành du lịch ở
trong nước và có một phần dựa vào các tài liệu chuyên ngành du lịch và
chuyên ngành khách sạn – nhà hàng.
Với mong muốn có một tập tài liệu sát với thực tế, sát với chương trình
chi tết để thuận lợi trong việc học tập và giảng dạy. Được khoa du lịch – khách
sạn của trường Cao Đẳng bách khoa Nam Sài Gịn phân cơng, chúng tơi đã cố
gắng hồn thành giáo trình này. Chúng tơi mong muốn nhận được sự góp ý để
tập tài liệu này ngày càng hoàn thiện, mong góp phần vào cơng việc dạy và học
được tốt hơn nữa.
Qua đây chúng tôi xin cảm ơn nhà trường và khoa đã tạo điều kiện cho
chúng tơi hồn thành tài liệu giáo trình này.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 30 tháng 8 năm 2021
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên
Th.s. Lưu Văn Sơn

3


Mục lục

Trang

Lời giới thiệu ...................................................................................................2
Bài 1: Khái quát chung về hệ thống cơ sở lưu trú du lịch. ..............................6

1. Khái niệm & nguồn gốc của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch. .......................6
2. Sơ lược về sự hình thành & phát triển của hệ thống
cơ sở lưu trú du lịch .........................................................................................7
3. Vai trị-vị trí & chức năng-nhiệm vụ của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch .11
4. Hoạt động cơ bản của các cơ sở lưu trú du lịch.........................................13
5. Cơ sở vật chất kỹ thuật của các cơ sở lưu trú du lịch ................................17
6. Bảo vệ môi trường trong các cơ sở lưu trú du lịch ....................................20
Bài 2: Các loại hình cơ sở lưu trú du lịch ......................................................24
1. Khái niệm cơ sở & ý nghĩa của việc phân loại
cơ sở lưu trú du lịch .......................................................................................24
2. Các loại hình cơ sở lưu trú du lịch.............................................................25
2.1. Khách sạn (hotel) ....................................................................................25
2.2. Nhà nghỉ du lịch (Guest house) ..............................................................25
2.3. Motel .......................................................................................................29
2.4. Bungalow. ..............................................................................................32
2.5. Làng du lịch (tourism village) ................................................................34
2.6. Resort .....................................................................................................39
2.7. Tàu du lịch (tourist cruise) .....................................................................42
2.8. Bãi cắm trại (camping) ..........................................................................46
2.9. Khoang lưu trú (caravan). .......................................................................48
2.10. Homestay ..............................................................................................50
2.11. Các loại hình cơ sở lưu trú và các hình thức lưu trú du lịch khác ........52
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc lựu chọn các loại hình
4


cơ sở lưu trú của khách

.......................................................................... ….. 52

Bài 3: Khách sạn .............................................................................................. 55
1. Khách sạn trong hệ thống cơ sở lưu trú du lịch ............................................ 55
2. Phân loại khách sạn..................................................................................... 60
3. Cơ sở vật chất kỹ thuật trong khách sạn ........................................................64
4. Tổ chức lao động trong khách sạn .................................................................71
5. Xếp hạng khách sạn .......................................................................................81
Bài 4: Hệ thống cơ sở lưu trú du lịch ở Việt Nam.........................................83
1. Hệ thống cơ sở lưu trú du lịch ở Việt Nam. ..................................................83
2. Năng lực phục vụ của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch ở Việt Nam ................89
3. Xu hướng phát triển hệ thống cơ sở lưu trú du lịch ở Việt Nam ..................91
Tài liệu học tập ................................................................................................. 96

5


Tên môn học/mô đun: Tổng quan cơ sở lưu trú du lịch
Mã mơn học/mơ đun: MH09
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trị của mơn học/mơ đun:
- Vị trí: Tổng quan cơ sở lưu trú du lịch là môn học thuộc nhóm kiến
thức cơ sở trong chương trình đào tạo trình độ cao đẳng Hướng dẫn du lịch.
- Tính chất:
+ Tổng quan du lịch là môn học lý thuyết
+ Đánh giá kết quả bằng việc kiểm tra trắc nghiệm hết môn
Mục tiêu của môn học/mô đun:
- Về kiến thức:
+ Hiểu rõ về hệ thống cơ sở lưu trú trong du lịch.
+ Biết được đặc điểm các dịch vụ, cơ sở vật chất kỹ thuật, nét đặc trưng,
các yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn các loại hình cơ sở lưu trú du lịch.
+ Nắm được hệ thống, xu hướng phát triển cơ sở lưu trú du lịch ở Việt
Nam.

- Về kỹ năng:
+ Vận dụng những kiến thức cơ bản để áp dụng cho các môn học chuyên
ngành
+ Phân loại được các loại hình lưu trú du lịch.
- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: Có quan điểm nghề nghiệp đúng
đắn.
- Ý nghĩa và vai trị của mơn học/mô đun:
Giups cho học sinh – sinh viên nắm rỗ hệ thống cơ sở lưu trú trong hoạt
động du lịch, để học sinh – sinh viên có thể vận dụng vào công việc sau này
của họ

6


Nội dung của môn học/mô đun:
BÀI 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HỆ THỐNG CƠ SỞ LƯU TRÚ
DU LỊCH
Giới thiệu: Bài 1 giới thiệu khái quát về nguồn gốc, sự ra đời và phát
triển của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch. Qua bài học này cung cấp cho sinh
viên biết vai trò của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch, môi trường và phương pháp
bảo vệ môi trường trong hệ thống cơ sở lưu trú du lịch.
Mục tiêu: Giúp cho sinh viên phân biệt các loại hình cơ sở lưu trú du
lịch và vận dụng vào hoạt động nghiệp vụ hướng dẫn của mình và giúp ích cho
sinh viên trong hoạt động nghiệp vụ du lịch sau này.
Nội dung chính:
Bài 1: Khái quát chung về hệ thống cơ sở lưu trú du lịch.
1. Khái niệm & nguồn gốc của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch.
1.1. Khái niệm
- Cơ sở lưu trú du lịch là nơi khách có thể ăn, nghỉ, trú ngụ được trong
thời gian xa nhà để đi du lịch.

- Hệ thống cơ sở lưu trú du lịch là toàn bộ cơ sở lưu trú du lịch trong
một phạm vi lãnh thổ nhằm đáp ứng nhu cầu lưu trú của khách du lịch
- Như vậy hệ thống cơ sở lưu trú du lịch ở Việt Nam là tồn bộ cơ sở
vật chất kỹ thuật, cơng nghệ của các khách sạn, bãi cắm trại, bungalow, làng du
lịch, tàu du lịch,… ở Việt Nam. Hệ thống cơ sở lưu trú du lịch ở một điểm du

7


lịch là toàn bộ cơ sở lưu trú du lịch ở điểm du lịch đó,.. Ví dụ: Hệ thống cơ sở
du lịch ở khu du lịch Cát Bà là toàn bộ nhà nghỉ, khách sạn,..ở Cát Bà.
1.2. Nguồn gốc hình thành hệ thống cơ sở lưu trú du lịch.
- Do nhu cầu thiết yếu của con người:
+ Nhu cầu thiết yếu của con người muốn tồn tại và phát triển thì con
người cần đến nơi lưu trú: Để tránh tác động bất lợi của thời tiết như mưa gió,
nóng, lạnh, sương muối,… và để an tồn cho mình như tránh thú dữ, trộm,
cướp,..
+ Để ở khi phải rời xa nơi ở thường xun của mình để thực hiện các
mục đích khác như: buôn bán, thăm thân, kiếm việc làm, đi du lịch,… thì có
nhiều cách:
 Mang theo lều trại (dân du mục chăm nuôi gia súc, khách du lịch
ngày nay).
 Xây dựng, mua chỗ ở (phù hợp với người cư trú lâu dài nơi ở mới)
 Ở trọ (miễn phí, trả tiền. .. đây là cách dễ thực hiện nhất).
 Sự phát triển của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch cùng với sự ra đời và
phát triển hàng hoá: Khi nền kinh tế Sản suất tự cung tự cấp, hàng hóa sản xuất
ít, họ sản xuất để sử dụng, chưa có bn bán nên chưa có tiền đề cho các cơ sở
lưu trú du lịch ra đời. Khi nền kinh tế sản xuất hàng hoá ra đời, họ sản xuất ra
khơng chỉ để sử dụng mà cịn để trao đổi buôn bán, đi lại trao đổi , buôn bán.
Đây là cơ sở cho các loại hình lưu trú du lịch ra đời. Kinh tế hàng hóa phát

triển, nhu cầu đi lại con người ngày càng nhiều, mặt khác việc đáp ứng nhu cầu
này ngày càng tốt hơn cho nên các loại hình cơ sở lưu trú ngày càng phát triển
hơn về mặt số lượng, chất lượng và chủng loại.
8


2. Sơ lược về sự hình thành & phát triển của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch.
2.1. Thời tiền sử & thời thượng cổ
- Thời tiền sử: Xã hội lồi người cịn sơ khai,hoạt động săn bắt hái
lượm từ tự nhiên, các cơ sở lưu trú chưa xuất hiện.
- Thời thượng cổ (từ 3000- 800 tr.cn ): Các đô thị Ai cập ,La Mã, vùng
Lưỡng Hà (Ấn độ). . . đi lại bằng thuyền, xe, phát triển loại thuyền có mái
chèo, chạy bằng buồm. Đây là mầm mống cho sự ra đời của các cơ sở lưu trú.
2.2. Thời cổ đại (từ năm 800 tr.CN – năm 476 sau CN)
-

Cơ sở lưu trú chính thức ra đời chủ yếu là các nhà trọ, túp lều tranh,

góc chuồng ngựa,.. Hoạt động du lịch chủ yếu tập trung ở các nền văn minh
lớn của loài người như các thành phố lớn Aicập, Hilạp cổ đại.
- Thời kỳ này Có nhiều cuộc hành hương, thăm thân, chữa bệnh… cơ
sở lưu trú du lịch thời kỳ này chủ yếu: nhà trọ, Túp lều tranh.. .
- Khách trả cơng các đồ có giá trị như vải vóc, vàng bạc,..chủ nhà trọ
phục vụ nơi ăn chốn ở cho khách.
- Chính quyền địa phương đã có những qui định bảo đảm an tồn, trật
tự cho cho khách như: qui định trách nhiệm của chủ nhà trọ về bảo vệ người và
tài sản cho khách, ghi chép số lượng khách đến ở đêm, nghiêm cấm các hoạt
động trái với thuần phong mỹ tục của địa phương.
2.3. Thời kỳ trung đại: (476-1492)
- Thời kỳ này nghề thủ công, giao thương phát triển, giao lưu thương

mại giữa các quốc gia ngày càng phát triển. Điều này dẫn tới việc hình thành
các đầu mối gia thơng, các trung tâm thương mại, nhu cầu về nhà trọ càng

9


nhiều. Vì vậy các cơ sở du lịch phát triển cả về: qui mô, số lượng, chất lượng.
cở sở lưu trú thời kỳ này xây dựng kiên cố hơn, có dịch dụ ăn uống kèm theo,
có chỗ để gia súc,..
- Có nhà trọ cao cấp, có các dịch vụ bổ sung trong nhà trọ như: âm
nhạc, cờ bạc, . . .Loại hình này sau này phát triển thành khách sạn thương mại.
- Thời kỳ này sự phân hoá giai cấp mạnh, giai cấp thống trị và giai cấp
bị trị. Gia cấp thống trị trở nên giàu có, có nhiều thời gian nhàn rỗi. Họ xây
dựng những nhà nghỉ tại những khu nghỉ mùa hè, ra đời lâu đài. Đây là tiền đề
cho loại hình khách sạn phát triển.
2.4. Thời Phục hưng, cải cách & thời cận đại: (1492- 1914).
Đây là giai đoạn từ năm 1492 đến trước chiến tranh thế gới thứ nhất.
Trong giai đoanh này cơ sở lưu trú du lịch có những bước phát triển nhanh như
sau:
- Cơng nghiệp phát triển, giao lưu kinh tế, chính trị phát triển, khoa học
kỹ thuật phát triển, vì vậy các cơ sở lưu trú du lịch phát triển mạnh.
- Khách sạn ra đời đầu tiên ở Mỹ & phát triển mạnh: năm 1874 Palace
hotel ở Francisco có 8000 Phịng, với 7 tầng ; năm 1927 Steven hotel ở chicago
có 3000 Phịng. . .
- Các loại hình lưu trú du lịch khác cũng phát triển mạnh mẽ, tính
chun mơn hóa cao hơn như motel, camping. . .
2.5. Thời hiện đại.
- Trong chiến tranh Thế giới thứ 1 & Thế giới thứ 2: cơ sở lưu trú du lịch
khơng phát triển, thậm chí suy vong, tàn phá nặng nề do chiến tranh.

10


- Thời kỳ từ năm 1917 - 1939: giao thông (đường sắt, đường thuỷ . . .)
được khôi phục và phát triển nhanh, tạo tiền đề cho du lịch và các loại hình cơ
sở lưu trú du lịch phát triển.
- Từ 1950 đến nay: Hội tụ được những điều kiện thuận lợi về kinh tế,
khoa học, công nghệ, giao thông, vận tải,…Nên hệ thống cơ sở lưu trú du lịch
phát triển nhanh, mạnh.
3. Vai trị - vị trí & chức năng - nhiệm vụ của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch
3.1. Vai trị - vị trí của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch
3.1.1.Vai trò - vị trí trong đời sống kinh tế - xã hội.
 Thu hút lực lượng lao động trực tiếp góp phần giải quyết tình trạng
thất nghiệp cho xã hội. Ngồi ra cịn phải kể đến những người gián tiếp phục
vụ các ngành liên quan như: Bưu điện, cung ứng thực phẩm, điện nước,..giải
quyết nạn thất nghiệp.
 Tái phân chia thu nhập trong xã hội (giữa các tầng lớp, giữa các
vùng miền). Việc dùng dịch vụ hàng hóa, …sẽ mang đến nguồn thu ngân sách
cho nhà nước thơng qua thế. Đây chính là việc tái phân chia thu nhập trong xã
hội.
 Truyền truyền quảng cáo về đất nước và con người sở tại. Cở sở lưu
trú phục vụ chu đáo, khách sẽ đánh giá tốt và có ấn tượng tốt về cơ sở lưu trú.
Sau đó khách chính là người trun truyền quảng cáo cho những người khách
khác về nơi mình ở, các món ăn, con người, cảnh đẹp, các di tích được tham
quan,.. Được khách hàng hài lịng là một lợi ích lớn.
3.1.2. Vai trị – vị trí của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch trong hoạt động du lịch.

11

Hệ thống cơ sở lưu trú có vai trị – vị trí rất quan trong trong hoạt động
du lich:
 Là yếu tố không thể thiếu trong hoạt động du lịch. Một quốc gia nếu
khơng có cơ sở lưu trú thì hoạt động du lịch không thể tiến hành được, nếu có
tiến hành được thì chỉ có thể tiến hành trong thời gian ngắn.
 Là hoạt động mang lại hiệu quả cao nhất cho ngành du lịch. Đây là
ngành mang lại doanh thu, lợi nhuận lớn nhất cho ngành du lịch ở mọi nơi, mọi
vùng, mọi quốc gia kinh doanh du lịch.
 Tạo điều kiện thuận lợi để xuất khẩu tại chỗ. Thật vậy khi khách du
lịch quốc tế nghỉ ngơi tại cơ sở lưu trú du lịch, họ tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ
và họ thanh tốn dịch vụ bằng ngoại tệ, hoặc ngoại tệ chuyển đổi. việc xuất
khẩu tại chỗ có nhiều ưu điểm là tiết kiệm được đóng gói bao bì, vận chuển,..
 Thúc đẩy các nghành kinh tế khác phát triển.Vì hoạt động du lịch
cịn địi hỏi phải có sự tham gia của nhiều ngành khác như: giao thông, điện
nước, chế biến thực hẩm,..
 Là nơi khai thác tài nguyên du lịch địa phương. Hoạt động kinh
doanh lưu trú phát triển khách du lịch sẽ tới đông, như vậy là thúc đẩy khai
thác tài nguyên du lịch địa phương.
 Cơ sở lưu trú du lịch cũng là tài ngun du lịch, vì nó làm tăng giá trị
tài nguyên. Một tài nguyên du lịch có giá trị mà khơng có cơ sở lưu trú thì cũng
rất khó thu hút khách tới.
3.2. Chức năng – nhiệm vụ của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch
- Hệ thống cơ sở lưu trú có chức năng là phục vụ nhu cầu của khách (lưu
trú, ăn uống, giải trí. . .) trong thời gian khách lưu trú.
12


- Hệ thống cơ sở lưu trú có các nhiệm vụ cơ bản sau:
+ Phục vụ nhu cầu lưu trú, ăn uống, giải trí,.. của khách
+ Đảm bảo kinh doanh có hiệu quả.

+ Thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước & xã hội.
4. Hoạt động cơ bản của các cơ sở lưu trú du lịch.
4.1. Kinh doanh, phục vụ lưu trú.
Đây là hoạt động kinh doanh và phục vụ nhu cầu lưu trú của khách. Đây
là hoạt động kinh doanh chính, là hoạt động thu hút vốn đầu tư lớn nhất và
mang lại hiệu quả kinh doanh lớn nhất trong cơ sở kinh doanh lưu trú. Hầu hết
các loại hình lưu trú đều có phịng cho khách, được chia nhiều loại, hạng buồng
và có nhiều mức giá khác nhau.
 Các loại buồng:
Một số loại hình cơ sở lưu trú du lịch như: khách sạn, motel, resort, làng
du lịch, nhà nghỉ,.. thì có loại buồng tương tự như khách sạn. Người ta chia
các loại buồng theo chất lượng của buồng.
Một số loại hình cơ sở lưu trú du lịch khác như: bungalow, tàu du lịch,
caravan, …thì có loại buồng tiết kiệm hơn.
 Các kiểu buồng: căn cứ vào đối tượng khách lưu trú, thường có các
kiểu buồng khác nhau, các kiểu buồng mang tính chất phổ biến:


Buồng đơn (single room): cho 1 người.



Buồng đôi (doule room): cho 2 người.



Buồng ba (tripple room): cho 3 người



Buồng bốn (quad room): cho 4 người
13




Buồng thơng nhau (conecting room): buồng cạnh nhau có cửa

thơng nhau.


Buồng đối diện (opposite room): là buồng đối diện với nhau qua

hàng lang.


Buồng căn hộ (suite):là buồng thiết kế theo kiểu căn hộ, có nhiều

phịng: phịng khách, phịng ngủ, phịng bếp, có đủ tiện nghi cho một sinh hoạt
gia đình.
4.2. Kinh doanh phục vụ ăn uống.
 Là hoạt động quan trọng trong các cơ sở lưu trú du lịch, đối tượng
phục vụ khơng chỉ là khách lưu trú mà cịn cả khách vãng lai.
 Các cơ sở lớn kinh doanh ăn uống thường được tổ chức dưới nhiều
hình thức: nhà hàng á, âu, đặc sản, bar, café. . . .và phục vụ dưới nhiều hình
thức (như phục vụ tiệc, phục vụ ăn uống tại phòng, phục vụ đồ ăn nhanh,..)


để có hiệu quả cần chú ý tới giới tính, khẩu vị, khản năng thanh

tốn, tập qn, tơn giáo, . . . của khách du lịch.
4.3. Kinh doanh, phục vụ các dịch vụ bổ sung:
Kinh doanh dịch vụ bổ sung nhằm đáp ứng nhu cầu khác của khách
(ngoài nhu cầu về lưu trú và ăn uống). Các dịch vụ bổ sung rất đang dạng,
thường ra đời muộn hơn và được chia thành 4 nhóm:
 Nhóm 1: Dịch vụ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của khách: các dịch vụ
đáp ứng các sinh hoạt thường ngày của du khách như: ăn uống, giạt là…
 Nhóm 2: Dịch vụ đáp ứng nhu cầu vui Chơi giải trí của khách các
dịch vụ đó là bả, cà phê, massage, dancing…

14


 Nhóm 3: Dịch vụ nhằm nâng cao tiện nghi cho khách, đó là các dịch
vụ nâng cao tiện nghi trong cuộc sống cho du khách như: phục vụ ăn uống tại
buồng…
 Nhóm 4: Dịch vụ đáp ứng nhu cầu đặc biệt của khách. Đó là các dịch
vụ như: phiên dịch, hướng dẫn du lịch, thư ký, hội nghị…
Tùy vào các loại hình cơ sở lưu trú, mà số lượng chủng loại dịch vụ bổ
sung khác nhau. Những loại hình như khách sạn, resort, làng du lịch, tàu du
lịch thường có số lượng, chủng loại dịch vụ bổ sung rất đa dạng.
4.4. Sản phẩm của các cơ sở lưu trú du lịch.
Là hệ thống hoá các hàng hoá, dịch vụ của hoạt động kinh doanh lưu
trú, ăn uống, bổ sung.
Trong thời gian khách được phục vụ là khoảng thời gian từ khi nghe lời
yêu cầu của khách cho đến khi khách rời khỏi cơ sở lưu trú, toàn bộ thời gian
lưu trú của khách là khoảng thời gian chủ yếu trong thời gian khách được phục
vụ.
4.5. Đặc điểm chung về hoạt động kinh doanh, phục vụ trong hệ thống cơ sở
lưu trú du lịch

4.5.1.Đặc điểm về đối tượng kinh doanh, phục vụ.
Đa dạng về thành phần nghề nghiệp, giới tính,tuổi tác, trình độ học vấn,
mục đích chuyến đi, nhu cầu, sở thích, tơn giáo, tín ngưỡng,…Do đó cần phải
phục vụ nhiệt tình, chu đáo, chất lượng, như vậy sẽ thu hút khách, mang lại
hiệu quả kinh doanh cao.
4.5.2.Đặcđiểm về sản phẩm.

15


Sản phẩm cơ sở lưu trú thường được kết hợp chặt chẽ giữa 2 yếu tố là
hàng hóa và dịch vụ, trong đó dịch vụ chiếm tỉ trọng lớn. Chính vì vậy sản
phẩm của cơ sở lưu trú du lịch thường có những đặc điểm phổ biến của dịch vụ
như:
 Không lưu kho, cất giữ, vận chuyển được (dịch vụ buồng, nhà
hàng,..).
 Thời gian sản xuất & tiêu dùng trùng nhau, do khách phải tiêu dùng
tại chỗ.
 Mua sản phẩm trước khi nhìn thấy sản phẩm.
 Lượng cầu về sản phẩm có thể đột biến trong khoảng thời gian ngắn.
 Đánh giá chất lượng khó khăn, cần phải căn cứ nhiều yếu tố khác
nhau, trong đó có yếu tố “hài lịng của khách”, rất khó cân đo đong đếm chính
xác.
 Sản phẩm khơng làm lại được vì phục vụ trực tiếp với khách.
4.5.3.Đặc điểm về vị trí.
Rất quan trọng đối với hoạt động kinh doanh, để đạt hiệu quả kinh
doanh, vị trí cần phải thỏa mãn các yêu cầu:


Đảm bảo tính thuận tiện.



Gắn với tài ngun du lịch.



Khơng ảnh hưởng ngoại lai tiêu cực như: ồn ào, ô nhiễm,...

4.5.4.Đặc điểm về vốn:
- Xây dựng khách sạn cần số vốn rất lớn vì diện tích đất cho xây dựng
khách sạn lớn, vị trí đắc địa, trung tâm, trang thiết bị phải đồng bộ cao cấp đắt
16


tiền. Ví dụ để xây dựng trung bình 1 phịng khách sạn thì cần số tiền: 30,000
USD 80.000 USD. . .
- Luôn duy tu, sửa chữa, bảo dưỡng để khách sạn hoạt động hiệu quả.
4.5.5. Đặc điểm về lao động.
 Số lượng lớn, đa dạng về cơ cấu ngành nghề, giới tính, tuổi tác.
 Chun mơn hố cao, chủ yếu là lao động trục tiếp, máy móc khó
thay thế.
 Tính tổ chức, phối hợp nhịp nhàng trong công việc giữ các bộ phận
nhằm đáp ứng những nhu cầu của khách.
 Tính làm việc liên tục thường là 24/24, thậm chí ngày lễ tết, lễ là
những ngày bận rộn nhất.
4.5.6.Đặc điểm về hoạt động.
 Tính tổ chức cao, phối hợp nhịp nhàng trong cùng bộ phận và giữa
các bộ phận.
 Tính hợp tác cao, có cùng mục tiêu. Vì có nhiều vấn đề cùng xảy ra

cùng lúc và buộc phải giải quyết để công việc trôi chảy.
5. Cơ sở vật chất kỹ thuật của các cơ sở lưu trú du lịch
5.1.Khái niệm.
Toàn bộ tư liệu lao động tham gia vào sản xuất và bán các hàng hoá
dịch nhằm làm thoả mãn nhu cầu của khách du lịch & thu lợi nhuận.
Trong đó tư liệu lao động là một vật hay hệ thống nhiều vật làm nhiệm
vụ truyền dẫn sụ tác động của con người lên đối tượng lao động, biến đối

17


tượng lao động thành sản phẩm thỏa mãn nhu cầu mong muốn của con người.
Như vậy cơ sở vật chất kỹ thuật của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch bao gồm:
+ Hệ thống nhà cửa, sân vườn, bãi đậu xe,..
+ Hệ thống điện nước, máy móc, phương tiện vận chuyển,..
+ Hệ thống các trang thiết bị, dụng cụ trong bộ phận,..
5.2.Đặc điểm chung của cơ sở vật chất kỹ thuật trong hệ thống cơ sở lưu trú du
lịch
Mỗi loại hình cơ sở lưu trú sẽ có những đặc điểm riêng biệt về cơ sở vật
chất kỹ thuật, tuy nhiên chúng đều có những đặc điểm chung sau:
 Có mối quan hệ mật thiết với môi trường & tài nguyên du lịch.
 Là yếu tố cấu thành sản phẩm của cơ sở du lịch. Giá trị của cơ sở vật
chất kỹ thuật trong cơ sở lưu trú du lịch được chuyển dần vào giái trị các sản
phẩm của cơ sở lưu trú du lịch.
 Thời gian hao mòn lâu.
 Có thể sử dụng cho nhiều qúa trình trong kinh doanh, phục vụ.
 Đa dạng về giá trị, chủng loại, chất lượng, số lượng. . .có thể bao
gồm những giá trị lớn như nhà, sân vườn, máy móc, có thể những giá trị nhỏ
như ly, chén, bát, đũa,..
 Có tính đồng bộ cao trong xây dựng. Sự đồng bộ theo 3 khía cạnh:

Thứ nhất: Nó phải đầy đủ các yếu tố cấu thành nên một cơ sở lưu trú du
lịch.
Thứ hai: Sự hài hòa cân đối giữa các khu vực trong trong một tổng thể
theo một yếu tố trung tâm.
18


Thứ ba: Sự đồng bộ về mặt kỹ thuật thiết kế và xây dựng: hành lang, nơi
đón tiếp, nơi phục vụ, nơi vui chơi giải trí,..
 Có những u cầu riêng về mặt bố trí, thẩm mỹ, kết cấu, tùy theo
từng loại cơ sở lưu trú du lịch.
5.3.Vai trò của cơ sở vật chất kỹ thuật trong kinh doanh lưu trú.
 Để kinh doanh, phục vụ khách lưu trú.
 Để quyết định loại hình lưu trú, từ đó quyết định loại khách và các
dịch vụ của cơ sở.
 Để tác động đến số lượng, chủng loại, chất lượng, giá cả,..của các
hàng hóa, dịch vụ trong cơ sở lưu trú.
 Để tác động đến quá trình lao động của người lao động: năng suất,
thời gian…
 Để đánh giá xếp hạng cơ sở lưu trú du lịch.
5.4.Phân loại cơ sơ vật chất kỹ thuật trong các cơ sở lưu trú du lịch
Theo phân loại tổng hợp (thường được sử dụng trong kinh doanh lưu
trú). Có thể chia cơ sở vật chất kỹ thuật thành các nhóm cơ bản sau:
5.4.1.Nhóm các cơng trình xây dựng, kiến trúc:
Thường có giá trị lớn, thời gian sử dụng lâu dài, là yếu tố cơ bản quyết
định tới qui mô, giái trị của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch. Nó bao gồm:
+ Đất đai: giá trị sử dụng, thời gian sử dụng, quyền sử dụng
+ Các cơng trình xây dựng: bao gồm một hoặc nhiều tịa nhà có buồng
ngủ cho khách, khu làm việc, nhà hàng, bar, bếp, khu vực cơng cộng,…Tùy
thuộc vào loại hình cơ sở lưu trú mà kiến trúc, xây dựng khác nhau.

19


+ Sân vườn: đa số các cơ sở đều có yếu tố này, gồm cả cây lâu năm, cây
cảnh.
+ Bãi đậu xe hoặc hầm đỗ xe.
+ Đường giao thông.
+ Các hệ thống: điện, ga, nước, xử lý chất thải, an ninh. . .
5.4.2. Nhóm máy móc, trang thiết bị, tiện nghi, dụng cụ, vật tư:
Đây đều là các tư liệu lao động tham gia vào quá trình kinh doanh phục
vụ khách. Trong nhóm này để thích hợp cho việc quản lý cơ sở vật chất kỹ
thuật, các nhà quản lý thường chia thành các nhóm nhỏ theo sự quản lý của
tùng bộ phận tham gia vào quá trình kinh doanh:
 Nhóm chung: trang thiết bị, vật tư,.. bố trí ở khu vực chung của
khách sạn, phương tiện vận chuyển, bộ phận hành chính,..
 Trong kinh doanh lưu trú: bàn ghế, đồ trong phòng ngủ của khách,…
 Trong kinh doanh ăn uống: trang thiết bị trong nhà hàng, bếp,..
 Trong kinh doanh dịch vụ bổ sung: các trang thiết bị, may móc trong
bộ phận dịch vụ bổ sung.
5.4.3.Nhóm cơ sơ vật chất kỹ thuật khác:
Đây là các yếu tố kỹ thuật khác ngồi nhóm cơ sở vật chất kỹ thuật đã
nêu trên. Các giá trị về kỹ thuật công nghệ ngày nay được xem trọng, chiếm
một tỷ trọng cao trong giá trị sản phẩm của cơ sở lưu trú du lịch, đó là:
 Thương hiệu.


Quy trình phục vụ.



Cơng nghệ phục vụ.
20




Cơng nghệ chế biến bí truyền.



Các phần mềm quản lý.

6. Bảo vệ môi trường trong các cơ sở lưu trú du lịch
6.1. vai trị của cơng tác bảo vệ mơi trường trong các cơ sở lưu trú du lịch.
Bảo vệ môi trường trong cơ sở lưu trú rất quan trọng, nó có những vai
trị như sau:
 Góp phần bảo vệ mơi trường du lịch nói chung: vì hoạt động du lịch
khai thác làm cạn kiệt nguồn tài nguyên, môi trường bị ơ nhiễm như: đất, nước,
hệ sinh thái,…do đó bảo vệ mơi trường là nhiệm vụ và vai trị của cơ sở lưu trú
du lịch.
 Là một trong những điều kiện kinh doanh đối với cơ sở lưu trú du
lịch. Kinh doanh lưu trú không ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường là điều kiện
bắt buộc.
 Là đáp ứng nhu cầu khách du lịch. Khác du lịch rất nhạy cảm với mơi
trường.
 Tạo hình ảnh thu hút khách du lịch. Mơi trường xanh sạch, đẹp thì
thu hút khách đến, gây ấn tượng cho khách.
 Tác động tích cực tới hành vi tiêu dùng của khách du lịch. Là nơi
truyên truyền các hoạt động bảo vệ môi trường cho khách du lịch.
 Tác động đến các hoạt động bảo vệ môi trường của các nghành nghề

khác có liên quan. Như tiêu thụ hàng hóa sạch, khơng dùng bao nilon,..
6.2. Những tác động về môi trường của các cơ sở lưu trú du lịch.

21


 Tiêu thụ năng lượng & khai thác tài nguuyên. Dẫn tới suy thối mơi
trường.


Tiêu thụ nước: sử dụng nước nhiều, nước thải ra mơi trường nhiều

dẫn tới suy thối môi trường.


Rác thải: thải ra môi trường khối lượng rác nhiều, nhiều loại rác

khác nhau như: rễ cây, thức ăn thừa, giấy, lon bia, nước ngọt,..từ hoạt động của
khách sạn. Xử lý rác thải là yêu cầu cần thiết góp phần bảo vệ mơi trường.


Khí thải: Có nhiều loại khí thải độc hại thải ra mơi trường trong q

trình hoạt động của khách sạn như: từ bếp ga, máy điều hịa, ..Giảm lượng khí
thải được coi là mục tiêu quan trọng trong bảo vệ môi trường.
6.3. Một số nguyên tắc quản lý tài nguyên bảo vệ môi trường trong cơ sở lưu
trú du lịch.
 Quản lý môi trường trên cơ sở pháp lý. Các cơ quan nhà nước đưa ra
các qui định, chỉ tiêu pháp lý và hướng dẫn thực hiện để đảm bảo xử lý các vấn
đề về ô nhiễm môi trường.

 Quản lý trên cơ sở tự nguyện: giáo dục nâng cao nhận thức, đưa ra
các sáng kiến bảo vệ môi trường. . .
 Quản lý môi trường cấp cơ sở như xây dựng hành động mục tiêu cho
cơ sở.. phân công theo dõi, kiểm tra và kiểm soát theo mục tiêu đã đặt ra.
 quản lý theo nguyên tắc 3 R:
 Reuse: tái sử dụng các vật dụng để không tạo thành rác
 Reduce: giảm thiểu chất thải bằng cách tiết kiệm năng lượng,
thay đổi công nghệ tiên tiến.

22


 Recycle: Tái sinh là phân loại chất thải để tái chế tái sinh
chúng.
Nội dung cần thể hiện trong các tiểu mục/ tiêu đề gồm:
- Kiến thức cần thiết để thực hiện công việc: Học sinh đã học một số
môn cơ sở trong chuyên ngành du lịch.
- Các bước và cách thức thực hiện công việc: học trên lớp và đọc tài liệu
làm bài tập, thảo luận.
- Bài tập thực hành của học sinh sinh viên:
+ Trình bày khái niệm và nguồn gốc của cơ sở lưu trú?
+ Trình bày vị trí, chức năng, vai trị của hệ thống lưu trú?
+ Các cơ sở lưu trú có những hoạt động cơ bản nào?
+ Trình bày cơ sở vật chất kỹ thuật của hệ thống cơ sở lưu trú?
+ Tác động của cơ sở lưu trú đến mơi trường. Trình bày những nguyên
tắc để giảm thiểu tác động đến môi trường trong cơ sở lưu trú?
- Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập:
Nội dung đánh giá:
+ Sự hình thành của hệ thống cơ sở lưu trú du lịch
+ Vai trò chức năng của hệ thống cơ sở lưu trú

+ Các hoạt động cơ bản của hệ thống cơ sở lưu trú
+ Cơ sở vật chất của hệ thống cơ sở lưu trú
+ Bảo vệ môi trường trong cơ sở lưu trú
- Ghi nhớ:
+ Vai trò chức năng của hệ thống cơ sở lưu trú
+ Các hoạt động cơ bản của hệ thống cơ sở lưu trú
+ Cơ sở vật chất của hệ thống cơ sở lưu trú

23


Nội dung của mơn học/mơ đun:
BÀI 2: CÁC LOẠI HÌNH CƠ SỞ LƯU TRÚ DU LỊCH
Giới thiệu: Bài 2 giới thiệu các loại hình cơ sở lưu trú trong du lịch.
Mỗi loại hình giới thiệu những đặc điểm về vị trí địa lý, kiến trúc, cơ sở vật
chất kỹ thuật, trang thiết bị, đối tượng khách du lịch. Qua đó sinh viên sẽ thấy
được ưu điểm và nhược điểm của từng loại hình lưu trú du lịch. Bài 2 là bài
quan trọng nhất trong môn học này.
Mục tiêu: Giúp cho sinh viên nắm bắt được các đặc điểm của từng loại
hình lưu trú du lịch, như đặc điểm về: vị trí, kiến trúc, trang thiết bị, lao
động,…Qua bài học này sinh viên có thể vận dụng các kiến thức đã học vào
hoạt động hướng dẫn khách du lịch sau này, nhất là lựa chọn cơ sở lưu trú phù
hợp cho khách du lịch lưu trú.
Nội dung chính: Bài 2 Các loại hình cơ sở lưu trú du lịch
1.Khái niệm cơ sở & ý nghĩa của việc phân loại các loại hình cơ sở lưu trú du
lịch
1.1.Khái niệm loại hình cơ sở lưu trú du lịch.
Là nhóm cơ sở lưu trú du lịch trong hệ thống cơ sở lưu trú du lịch có
những đặc điểm, tính chất & hoạt động tương đối giống nhau được phân loại
theo những tiêu chí nhất định.

1.2.Các tiêu chí để phân loại các loại hình cơ sở lưu trú du lịch

24


Trong việc phân loại nói chung, các tiêu chí phân loại khác nhau có thể
chia nhiều nhóm khác nhau, cơ sở lưu trú du lịch được chia làm 8 loại. Các tiêu
chí cơ bản để phân loại các loại hình cơ sở lưu trú du lịch mang tính chất phổ
biến hiên nay bao gồm:
 Cơ sở vật chất kỹ thuật: kiến trúc, diện tích. . .
 Những điểm đặc trưng.
 Hoạt động.
 Tổ chức lao động.
 Đối tượng khách.
Các đặc điểm khác
1.3. Ý nghĩa của việc phân loại các loại hình cơ sở lưu trú du lịch
- Đối với các nhà quản lý du lịch, việc phân loại cơ sở lưu trú tạo điều
kiện trong việc quản lý vĩ mô và vi mô trong du lịch..
- Đối với doanh nghiệp kinh doanh du lịch thì giúp việc xác định thị
trường, đối thủ, nhà cung cấp cung ứng cũng như việc xây dựng chương trình
kih doanh thuận lợi hơn.
- Đối với khách hàng thì việc phân loại dễ hình dung về chất lượng, củng
loại dịch vụ cũng như các đặc tính khác trong việc lựa chọn và tiêu dùng. Hình
dung về chất lượng
2. Các loại hình cơ sở lưu trú du lịch
2.1. Khách sạn (hotel): sẽ nói kỹ ở bài Khách sạn
2.1.1. Khái niệm:

25