Sử dụng phương pháp giảng dạy bằng tình huống trong học phần quản trị rủi ro tài chính

Sử dụng phương pháp giảng dạy bằng tình huống
trong học phần quản trị rủi ro tài chính
Chu Thị Lê Dung
Thạc sĩ, Giảng viên, Trường Đại học Nha Trang

Tóm tắt
Phương pháp giảng dạy bằng tình huống là một trong những phương pháp
giảng dạy tích cực. Trong phương pháp này, giảng viên đưa ra các tình huống
chứa đựng nội dung bài giảng để học viên có bối cảnh trải nghiệm, có điều kiện
đưa ra các ý kiến cá nhân, qua đó phát huy tính tích cực của học viên trong việc
tự phân tích tìm đường đi đến chân lý. Bài viết chia sẻ các kinh nghiệm trong
việc sử dụng phương pháp giảng dạy bằng tình huống đối với học phần quản trị
rủi ro tài chính. Q trình thực hiện bao gồm xác định mục tiêu học tập, chọn lựa
bài tập tình huống thích hợp và tổ chức việc thực hiện bài tập tình huống trên
lớp.
Từ khóa: Giảng dạy bằng tình huống, Quản trị rủi ro tài chính

1.

Đặt vấn đề

Phương pháp giảng dạy truyền thống với vai trò lấy người thầy làm trung
tâm truyền đạt thông tin, sinh viên bị động tiếp nhận thơng tin đã khơng cịn phù
hợp trong giai đoạn hiện nay, vì phương pháp này khơng tạo được sự chủ động
của người học nhất là năng lực tư duy sáng tạo và khả năng tự tiếp thu cái mới.
Chính vì vậy, chuyển sang phương pháp dạy học tích cực sẽ giúp cho giảng viên
và sinh viên cùng nhau trao đổi, nắm bắt những kiến thức và vận dụng chúng
vào hoạt động thực tiễn. Một trong những phương pháp giảng dạy tích cực đó là
phương pháp giảng dạy bằng tình huống (case study method).
Phương pháp dạy học bằng tình huống là đưa ra các tình huống (có thật
hoặc hư cấu) chứa đựng nội dung bài giảng để học viên có bối cảnh trải nghiệm,

50


có điều kiện đưa ra các ý kiến cá nhân, qua đó phát huy tính tích cực của học
viên trong việc tự phân tích tìm đường đi đến chân lý. Phương pháp tình huống
được sử dụng để giúp sinh viên phát triển tư duy nhận xét và kỹ năng giải quyết
vấn đề. Do đó, những tri thức, kỹ năng, tình cảm, thái độ mà sinh viên thu nhận
được trở thành của chính họ, do họ tự nhận thức, khơng bị áp đặt bởi giáo viên.
Việc áp dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy các môn học thuộc
chuyên ngành kinh tế, xã hội nói chung và tài chính nói riêng là phù hợp, giúp
cho sinh viên gắn lý luận với thực tiễn phát huy tính chủ động, và khả năng
sáng tạo . Bài viết đề cập đến việc áp dụng phương pháp tình huống trong giảng
dạy học phần Quản trị rủi ro tài chính. Tác giả trình bày các kinh nghiệm và
nhận định của mình qua hai phần. Phần thứ nhất đề cập cách chọn bài tập tình
huống. Phần thứ hai bàn về việc triển khai bài tập tình huống trên lớp.
2.

Lựa chọn bài tập tình huống thích hợp

Khi áp dụng phương pháp này, giảng viên trước hết phải xác định mục
tiêu, nội dung kiến thức cần truyền đạt cho sinh viên là gì để có thể lựa chọn tình
huống phù hợp. Học phần quản trị rủi ro tài chính đề cập tới các rủi ro tài chính
tại doanh nghiệp (rủi ro về giá cả, lãi suất, tỷ giá và rủi ro tín dụng…) và các
cơng cụ phịng ngừa rủi ro như hợp đồng hoán đổi, hợp đồng kỳ hạn, quyền chọn
và hợp đồng giao sau. Mục tiêu của học phần này sau khi học xong sinh viên
phải biết được rủi ro phát sinh tại doanh nghiệp là rủi ro gì và doanh nghiệp có
thể sử dụng từng cơng cụ phịng ngừa trong phịng ngừa rủi ro đó ra sao. Với
mục tiêu đặt ra như vậy, giảng viên chú trọng tập trung vào lựa chọn case study
chỉ đề cập tới một hoặc hai rủi ro nhưng tình huống đó phải đưa ra các giải pháp
khác nhau trong phòng ngừa rủi ro để sinh viên có thể phân tích, đánh giá, so

sánh và tự đưa ra câu trả lời. Với kỳ vọng như vậy nhưng với tình hình thực tế
tại Việt nam, học phần này cũng như những kiến thức về các cơng cụ tài chính
phái sinh cịn khá mới mẻ nên giảng viên đã quyết định sử dụng case study bằng
tiếng Anh. Việc sử dụng tiếng Anh trong giảng dạy phù hợp với định hướng và
đề án của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong việc nâng cao năng lực tiếng Anh của
sinh viên, đặc biệt giúp sinh viên có thể hội nhập với chương trình đào tạo với
các trường trên thế giới.
Do mục tiêu của giáo viên là mong muốn sinh viên phải hiểu, phân tích và
so sánh lợi ích của từng cơng cụ phịng ngừa với một loại rủi ro nên giáo viên
chỉ chọn một tình huống duy nhất cho cả học phần. Tình huống được lựa chọn là
tình huống phịng ngừa rủi ro về giá cả ngun liệu đầu vào của hãng hàng
không Southwest Airline được lấy từ tap chí Case Reasearch Journal. Tình
51


huống đề cập tới rủi ro về giá nguyên liệu dầu mà công ty gặp phải và đề xuất 5
giải pháp
1.
2.
3.
4.
5.

Khơng làm gì cả
Sử dụng hợp đồng hốn đổi
Sử dụng hợp đồng quyền chọn mua
Sử dụng quyền chọn mua và quyền chọn bán kết hợp
Sử dụng hợp đồng giao sau

Sinh viên yêu cầu phải dịch bài và trả lời các câu hỏi mà tình huống đã đặt

ra. Các câu hỏi liên quan đến việc tại sao công ty này phải phòng ngừa rủi ro,
đánh giá ưu nhược điểm của từng biện pháp phịng ngừa, tính tốn lời lỗ của
từng chiến lược trong các tình huống giả định giá dầu tăng hoặc giảm, và đưa ra
kết luận nên đưa ra lời khun nào cho giám đốc tài chính của cơng ty. Có thể
nói rằng thơng qua tình huống này, sinh viên được hệ thống lại toàn bộ các lý
thuyết của học phần trong khi dịch, hiểu và trả lời câu hỏi, nâng cao ngôn từ
chuyên môn bằng tiếng Anh đồng thời phát triển kỹ năng nhận định, đánh giá,
phân tích và ra quyết định.
3.

Triển khai bài tập tình huống

Khi xử lý tình huống, sinh viên có thể làm bài độc lập hoặc theo nhóm.
Tuy nhiên giáo viên khuyến khích sinh viên làm việc theo nhóm giúp sinh viên
phát triển kỹ năng làm việc nhóm, có thể trao đổi, thảo luận và học tập lẫn nhau.
Sau khi đã phân nhóm, mỗi nhóm cử ra nhóm trưởng và lập bảng phân cơng
cơng việc cho từng thành viên. Các nhóm thuyết trình kết quả làm việc của
nhóm mình trước lớp và đánh giá, nhận xét, cho điểm lẫn nhau. Qua việc giảng
dạy thực tế tại 4 lớp 53TC trong Học kỳ vừa qua, bản thân cảm thấy rất thú vị
khi có khá nhiều nhóm sinh viên rất năng động, phân tích kỹ lưỡng tình huống,
tham khảo thêm những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong bài dịch và có
những cách xử lý tình huống thông minh, linh hoạt.
Sau khi sinh viên của tất cả các nhóm đã thuyết trình xong, giảng viên tổng
kết tình huống, rút ra kết luận các giải pháp có liên quan đến nội dung lý thuyết
môn học đồng thời đưa ra ý kiến riêng của bản thân về cách giải quyết tình
huống.
Có thể nói rằng trong q trình tham gia giải quyết tình huống, giảng viên
cũng có thể học hỏi được những kinh nghiệm, thông tin, giải pháp mới từ sinh
viên để làm phong phú hơn bài giảng của mình.

52


4.

Kết luận

Việc áp dụng phương pháp dạy học bằng tình huống giúp sinh viên có kỹ
năng thực hành, tăng tính chủ động tham gia của sinh viên trong quá trình dạy
và học và đây được xác định là một trong những biện pháp, phương pháp mới
góp phần quan trọng vào nâng cao chất lượng giảng dạy tại các trường đại học .
Tuy nhiên hạn chế lớn nhất của phương pháp này đó chính là các tình huống,
nguồn tài liệu về các tình huống và cách xây dựng các tình huống mô phỏng.
Theo một báo cáo gần đây, nhà xuất bản Harvard Business Publishing (HPB)
đang bán tài liệu cho khoảng 4.000 trường trên toàn cầu, chiếm 80% số case
study được dùng trên thế giới. Do đó, giảng viên chúng tơi cũng có mong muốn
được nhà trường có thể sử dụng các thư viện điện tử, sẵn sàng đầu tư mua những
case study của các trường nổi tiếng trên thế giới để giảng viên có thể sử dụng
nguồn tài liệu này một cách chính thống. Nhu cầu này hồn tồn phù hợp với xu
thế chung của thời đại khi giảng dạy bằng tiếng Anh các môn chuyên ngành nên
sử dụng nguồn tài liệu chung của các học giả trên thế giới.

Tài liệu tham khảo
Lê Văn Hảo (2010). Phương pháp dạy học dựa trên vấn đề: Lý luận và ứng
dụng. Trường Đại học Nha Trang.
Lê Văn Hảo (2010). Sổ tay Phương pháp giảng dạy và đánh giá . Trường Đại
học Nha Trang.

53