Tài liệu NHÀ ĐIÊU KHẮC DIỆP MINH CHÂU (1919-2002) doc

NHÀ ĐIÊU KHẮC DIỆP
MINH CHÂU (1919-2002)


Nhà điêu khắc Diệp Minh Châu sinh năm 1919 tại làng Nhơn Thạnh, huyện Châu
Thành, nay thuộc thị xã Bến Tre, trong một gia đình nông dân. Ngay ở bậc tiểu
học, cậu học sinh Châu đã nổi tiếng vẽ giỏi. Ngồi trong lớp, nhiều lúc Châu mải
mê vẽ, thậm chí bài giảng của thầy cũng được thể hiện thành những trang vẽ sinh
động.


Chân dung
Diệp Minh Châu
Ký họa chân dung vợ
Bên tác phẩm "Chân dung
Hồ Chí Minh"

Biệt danh “Châu vẽ” ra đời từ đấy. Năm 15 tuổi, thôi học, về nhà giúp cha làm
ruộng, chăn vịt, nhưng niềm khao khát nghệ thuật vẫn luôn đốt cháy lòng anh. Anh
gặp Hoàng Tuyển, tác giả của bức tranh Tứ thời mà anh đã có lần ngắm nhìn say
mê từng nét vẽ, từng mảng màu, sau đó Hoàng Tuyển đã trở thành người anh,
người thầy truyền cho anh lòng say mê nghệ thuật.

Năm 1940, ra Hà Nội, thi vào Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương và điều bất
ngờ là anh đã đỗ đầu kỳ thi tuyển năm ấy. Để có tiền ăn học, anh phải tiếp tục làm
thêm nghề vẽ phông màn cho các gánh hát ở Hà Nội. Năm 1942, một số tranh chân
dung c
ủa Diệp Minh Châu nh
ư
Trăng thu, Nhớ mong, Hương sắc

đ
ã b
ắt đầu gây
được sự chú ý của giới mỹ thuật thủ đô. Lúc bấy giờ, phong trào sinh viên yêu
nước phát triển mạnh. Vừa sáng tác, vừa tham gia vào phong trào Truyền bá quốc
ngữ, vẽ bìa cho các bản nhạc yêu nước của Lưu Hữu Phước, thiết kế mỹ thuật cho
các đêm diễn của ban kịch Tổng hội sinh viên Hà Nội. Đầu năm 1945, học xong
năm cuối Trường Cao đẳng Mỹ thuật, Diệp Minh Châu về lại quê nhà, tiếp tục vẽ
chân dung, tổ chức triển lãm tranh tại Bến Tre và Mỹ Tho, lấy tiền giúp nạn đói ở
Bắc Kỳ. Năm 1945, gia nhập vào phong trào Thanh niên tiền phong và tham gia
cướp chính quyền tại thị xã Bến Tre.

Kháng chiến chống Pháp bùng nổ, ông làm trưởng ban trừ gian huyện Châu Thành,
Bến Tre. Cuối năm 1946, về công tác ở khu 8. Là phóng viên mặt trận, Diệp Minh
Châu có dịp đi theo những đơn vị Vệ quốc đoàn, đến nhiều nơi như Gò Công, Mỹ
Tho, Bến Tre, Sa Đéc và vùng Đồng Tháp Mười. Cây cọ vẽ của ông lại có dịp ghi
lại những cảnh lao động, sản xuất, bố phòng, hành quân: Phong cảnh Đồng Tháp
Mười, Lớp học bình dân trong lán ven rừng, Qua rừng Lá, Du kích qua làng,
Chiến sĩ rẽ lau v.v

Trong những ký họa vẽ ngay trên trận địa còn vương khói súng, đáng chú nhất là
bức Chiến sĩ Lê Hồng Sơn hy sinh lúc xung phong (1947) được ông vẽ ngay tại

Vàm Nước Trong (Mỏ Cày) bằng chính máu của người chiến sĩ ấy. (Bức tranh
hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng Quân đội nhân dân Việt Nam).

Năm 1949, Di
ệp Minh Châu đ
ư
ợc chuyển về công tác Viện Văn hóa kháng chiến
Nam Bộ do giáo sư Hoàng Xuân Nhị làm Giám đốc, đóng tại khu 9. Vào giữa năm
1950, có điện từ Trung ương gọi ông ra Việt Bắc để nhận nhiệm vụ mới. Chuyến
đi dài hơn 8 tháng trời từ Nam Bộ sang Campuchia, Thái Lan rồi đi tàu vòng sang
Trung Quốc để đến Việt Bắc. Tại đây, ông được may mắn sống gần Bác Hồ, ông
nghiên cứu và vẽ về Bác từ nhiều góc độ khác nhau và gửi vào đó tất cả lòng kính
yêu, trân trọng. Hàng loạt bức tranh ra đời như Bố cục nhà Bác trên đồi (lụa –
1951), Bác làm việc ở nhà sàn Việt Bắc (sơn dầu – 1951), Bác câu cá bên bờ suối
(sơn dầu – 1951), Ánh nắng trưa trước sân nhà Bác (sơn dầu – 1951).

Trong một đêm tháng 5-1951, nhân lúc rảnh rỗi, ông ngỏ ý xin
Bác ra nước ngoài học nghề tạc tượng để sau này về phục vụ
nhân dân. Nguyện vọng đó đã được thỏa mãn. Ông được gởi
sang học ngành điêu khắc ở Viện Hàn lâm Mỹ thuật Tiệp Khắc.
Trước khi về nước, ông còn đến nghiên cứu về nghệ thuật
tượng đài ở Liên Xô và Ấn Độ trong nhiều tháng.

Dù sống, làm việc ở nước ngoài hay ở miền Bắc, tâm hồn ông luôn hướng về quê
hương miền Nam thân yêu. Hàng loạt tranh, tượng phản ánh cuộc chiến đấu kiên
cường bất khuất của quê hương như: Võ Thị Sáu trước quân thù, Lòng người miền
Nam, Căm thù Phú Lợi, Miền Nam bất khuất, Miền Nam thành đồng, Người mẹ
Việt Nam v.v

Sau ngày đ

ất n
ư
ớc ho
àn toàn gi
ải phóng, Diệp Minh Châu trở về th
ành ph
ố mang
tên Bác. Mặc dù tuổi đã cao, ông vẫn miệt mài sáng tạo và dành thì giờ đào tạo, dìu
dắt một số nghệ sĩ trẻ. Chỉ riêng về đề tài Bác Hồ, đã có hàng chục bức tranh và
hơn 30 bức tượng. Nhiều tranh, tượng về Bác được lưu giữ ở Bảo tàng Cách mạng
Việt Nam.

Khởi đầu con đường nghệ thuật phục vụ cách mạng, Diệp Minh Châu đã vẽ bức
tranh Bác Hồ và 3 cháu nhi đồng Bắc – Trung – Nam bằng máu của mình trích ra
trên vải với lời ghi chú "Kính gửi cha già Hồ Chí Minh" tại Giồng Dứa (Đồng
Tháp Mười). Hơn 40 năm sau, vào giai đoạn cuối đời, ông lại dồn tâm lực để hoàn
thành tượng đài lãnh tụ kính yêu của dân tộc, một danh nhân văn hóa thế giới, bằng
đồng đặt trước trụ sở UBND TP. Hồ Chí Minh.

Diệp Minh Châu là một khuôn mặt lớn của nền nghệ thuật tạo hình Việt Nam,
nhiều tác phẩm của ông đã được lưu giữ ở các bảo tàng cấp quốc gia trong nước và
một số ở bảo tàng thế giới như Tiệp Khắc, Liên Xô, Ấn Độ. Tên tuổi của Diệp
Minh Châu cũng đã được giới thiệu trong Bách khoa toàn thư của châu Âu.