Bài giảng Kinh tế phát triển nâng cao (Advanced development economics) - Chương 1: Tăng trưởng và phát triển

27/08/2021

KINH TẾ PHÁT TRIỂN
NÂNG CAO
Advanced Development Economics
BỘ MÔN KINH TẾ HỌC
1

GIỚI THIỆU
•
•
•
•
•

Đề cương chi tiết học phần
Giảng viên giảng dạy
Tài liệu tham khảo
Đánh giá học phần
Thảo luận nhóm

2

1


27/08/2021

CHƯƠNG 1
TĂNG TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN

3

CÁC HÌNH THÁI PHÁT TRIỂN
Các cách tiếp cận q trình phát triển
• Mục tiêu phát triển là đích đến của tất cả các
quốc gia.
• Điều kiện (kinh tế, xã hội, chính trị)của các nước
khơng giống nhau.
• Con đường tới đích của các nước rất khác nhau.

4

2


27/08/2021

SỰ ĐA DẠNG VỀ THÀNH TỰU PHÁT TRIỂN
Mặc dù có sự khác biệt về bối cảnh lịch sử, chính sách, thể chế, … song nhiều nước kém phát triển đã có được sự tăng
trưởng thu nhập kể từ năm 1965 hoặc từ năm 1980; có nhiều nước thậm chí đạt được tăng trưởng cao.
Hầu hết những nước tăng trưởng cao xảy ra quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động theo hướng tăng tỷ
trọng trong CN, giảm trong NN;
Một số nước khác vẫn trong tình trạng thu nhập thấp, trì trệ, kém phát triển;
Sự cải thiện trong điều kiện y tế, giáo dục ở hầu hết các quốc gia có thu nhập thấp;
Một số vấn đề mới phát sinh: dịch bệnh, suy thối mơi trường, …
Vấn đề già hóa dân số
Tiến bộ cơng nghệ và thơng tin có thể đem đến cả tác động tích cực và tiêu cực
Có nhiều chiến lược khác nhau để thúc đẩy quá trình phát triển: thay thế nhập khẩu, hướng ngoại, …

5

SỰ ĐA DẠNG VỀ
THÀNH TỰU PHÁT
TRIỂN

•

Những nhân tố ảnh hưởng đến q trình
phát triển tại các quốc gia:

•

- Hệ thống chính trị trả qua những thay đổi lớn;

•

- Sự chuyển dịch lớn về nhân khẩu làm giảm tốc
đột ăng dân số ở nhiều nước;

•

- Sự lan truyền dịch bệnh;

•

- Thương mại tồn cầu tăng nhanh chóng;

•

- Dịng vốn di chuyển xun quốc gia;

•

- Thơng tin, ý tưởng, tiến bộ cơng nghệ được
truyền bá khắp tồn cầu nhanh hơn; …

6

3


27/08/2021

TỒN CẦU HĨA KINH TẾ

MƠ THỨC PHÁT TRIỂN
MỚI TRONG NỀN KINH
TẾ TỒN CẦU

• Thương mại tồn cầu tăng lên nhanh
chóng dẫn đến gia tăng mạng lưới sản
xuất tồn cầu.
• Q trình sản xuất đã chuyển mạnh từ
chỗ sản xuất hàng hóa phục vụ thị
trường nội địa dưới sự bảo hộ của chính
phủ sang hội nhập sâu hơn vào thị
trường tồn cầu.
• Dịng vốn di chuyển xun quốc gia
nhanh hơn
• Thơng tin và ý tưởng đươc truyền bá

khắp toàn cầu nhanh và nhiều hơn.

7

YẾU TỐ LÀM THAY ĐỔI MƠ HÌNH PHÁT TRIỂN
TRONG NỀN KINH TẾ TOÀN CẦU
–
–
–
–

Cách mạng CN 4.0
Sự phát triển nguồn năng lượng mới
Sự thay đổi kết cấu dân số
Biến đổi khí hậu

8

4


27/08/2021

XU HƯỚNG ĐẢO NGƯỢC: MỘT THẾ GIỚI
ĐANG KÉM PHẲNG HƠN
• Về khơng gian, xu hướng đơ thị hóa và sự nở ra không ngừng của
các siêu đô thị trên thế giới, dẫn đến tri thức thực sự chỉ tập
trung ở một số điểm giới hạn.
• Về quy mơ và chức năng Nhà nước: Chính phủ ở các nước đang
phát triển thường quá lớn và quá tham vọng trong phạm vi chức

năng mà họ muốn thực hiện.

9

ĐO LƯỜNG
TĂNG TRƯỞNG
VÀ PHÁT TRIỂN
TỔNG QUAN TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ THẾ
GIỚI

•

Tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng
thu nhập/sản phẩm bình quân đầu
người hoặc thu nhập/sản phẩm
quốc dân.

ĐO LƯỜNG TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ: ĐIỀU
GÌ BỊ BỎ QUÊN
CÁC MỤC TIÊU CỦA PHÁT
TRIỂN KINH TẾ
10

5


27/08/2021

ĐO LƯỜNG
TĂNG TRƯỞNG
VÀ PHÁT TRIỂN
TỔNG QUAN TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ
THẾ GIỚI
ĐO LƯỜNG TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ:
ĐIỀU GÌ BỊ BỎ QUÊN
CÁC MỤC TIÊU CỦA
PHÁT TRIỂN KINH TẾ
11

ĐO LƯỜNG
TĂNG TRƯỞNG
VÀ PHÁT TRIỂN
ĐO LƯỜNG TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ:
ĐIỀU GÌ BỊ BỎ QUÊN

12

6


27/08/2021

CHỈ TIÊU TUYỆT ĐỐI
Thể hiện mức thay đổi tuyệt đối của quy mô sản lượng
trong hai thời kỳ

Yt= Yt – Yt-1
Trong đó:

ĐO LƯỜNG TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ

•

Yt: Biểu thị sự thay đổi về qui mô sản lượng hay
thu nhập của năm t và năm (t-1)

•

Y chính là GNP, GDP hay GDP/ người…

•

Yt: Sản lượng hay thu nhập của năm t.

•

Yt-1: Sản lượng hay thu nhập của năm trước.

CHỈ TIÊU TƯƠNG ĐỐI
Thể hiện sự gia tăng của sản lượng nhanh hay chậm so
với thời điểm gốc

gY 

 Yt
* 100 %
Y t 1

13

Chỉ tiêu GDP
§
§

Ưu điểm
Hạn chế

ĐO LƯỜNG TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ

14

7


27/08/2021

ĐO LƯỜNG
TĂNG TRƯỞNG
VÀ PHÁT TRIỂN
CÁC MỤC TIÊU CỦA
PHÁT TRIỂN KINH
TẾ

• Khái niệm:
•

Phát triển là một q trình biến đổi về mọi
mặt của nền kinh tế, bao gồm

o

Sự gia tăng về thu nhập

o Sự thay đổi của cơ cấu kinh tế
o Sự biến đổi về mặt xã hội của nền kinh tế

15

Tăng trưởng
kinh tế

Thay đổi về lượng

PHÁT
TRIỂN
KINH TẾ

Chuyển dịch cơ
cấu kinh tế
Thay đổi về chất

Tiến bộ xã hội

16

8


27/08/2021

Quá trình nhận thức về phát triển
– Vào những năm 50 của TK20: phát triển là tăng trưởng kinh tế
– Đến những năm 1970: phát triển biểu hiện qua tỷ lệ giảm nghèo
– Đến những năm1990: phát triển biểu hiện ở chỉ số phát triển con
người (HDI)
– Từ 2000 đến nay: phát triển gắn với phát triển bền vững

17

MDG 1 : Xóa đói giảm nghèo

UN: Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ

MDG 2: Đạt phổ cập giáo dục
tiểu học
MDG 3: Tăng cường bình
đẳng giới và nâng cao năng
lực, vị thế cho phụ nữ
MDGs 4 : Giảm tử vong trẻ em
MDGs 5: Cải thiện sức khỏe
bà mẹ
MDGs 6: Phòng chống
HIV/AIDs, bệnh sốt rét và bệnh

lây nhiễm khác.
MDGs 7: Đảm bảo môi trường
bền vững
MDGs 8: Phát triển quan hệ
đối tác toàn cầu

18

9


27/08/2021

PHÁT TRIỂN
BỀN VỮNG

KINH TẾ

PTBV

XÃ HỘI

MƠI
TRƯỜN
G

19

MƠ HÌNH TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ

CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ
MƠ HÌNH TĂNG TRƯỞNG VÀ ĐẶC
ĐIỂM CỦA NHỮNG QUỐC GIA CÓ
TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG NHANH

 Sự tích lũy các yếu tố sản xuất.
 Phương thức tạo ra tăng trưởng
năng suất.
 Mơi trường pháp luật, chính trị,
thể chế

.

NHỮNG HẠN CHẾ CỦA MƠ HÌNH
TĂNG TRƯỞNG Ở CÁC QUỐC GIA
ĐANG PHÁT TRIỂN

20

10


27/08/2021

•

MƠ HÌNH TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ
CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH

TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ

TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ LÀ MỐI QUAN
HỆ GIỮA CÁC NHÂN TỐ CƠ BẢN CỦA
QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT – VỐN VÀ LAO
ĐỘNG – VÀ TỔNG SẢN LƯỢNG CỦA NỀN
KINH TẾ.

Hàm sản xuất cơ bản: Y = f (K, L)

21

MƠ HÌNH TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ

Đặc điểm của những quốc gia có tốc độ
tăng trưởng nhanh
1. Ổn định chính trị và kinh tế vĩ mơ

MƠ HÌNH TĂNG TRƯỞNG VÀ
ĐẶC ĐIỂM CỦA NHỮNG
QUỐC GIA CÓ TỐC ĐỘ TĂNG
TRƯỞNG NHANH

2. Đầu tư vào y tế, giáo dục
3. Các thể chế và quản lý nhà nước hữu hiệu
4. Môi trường thuận lợi cho tư nhân
5. Điều kiện địa lý thuận lợi

22

11


27/08/2021

MƠ HÌNH TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ
NHỮNG HẠN CHẾ
TRONG MƠ HÌNH
TĂNG TRƯỞNG Ở
CÁC QUỐC GIA
ĐANG PHÁT TRIỂN

Về nguồn lực đầu vào: tiết kiệm đầu tư,
nguồn lực đầu vào: tài nguyên lao động
Về định hướng sản lượng đầu ra: hướng nội
Về cấu trúc nền kinh tế: thành phần kinh tế,
liên kết trong kinh tế
Về hệ thống luật pháp, thể chế: hiệu lực của
pháp luật, hiệu quả các chính sách kinh tế.

23

THẢO LUẬN

1.

Tìm kiếm các số liệu và dữ liệu về tăng trưởng và phát
triển kinh tế ở một số nước đang phát triển: trang web của

ILO, WTO, IMF, GSO, Bộ Lao động - Thương binh và xã
hội,...

2.

Trao đổi về vấn đề tăng trưởng và phát triển kinh tế ở Việt
Nam, các địa phương.

3.

Trao đổi về tăng trưởng và phát triển kinh tế ở một số
nước đang phát triển.

4.

Trao đổi về một số mô hình tăng trưởng kinh tế.

•

u cầu: Sử dụng lý thuyết đã học để phân tích và giải
thích.

24

12