Báo chí họcgiải pháp tổ chức chuyên mục nghiên cứu trao đổi trên tạp chí các ban đảng

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU

1

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỔ CHỨC CHUYÊN MỤC
1.1. Những khái niệm cơ bản về chuyên mục
1.2. Sự cần thiết phải tổ chức chuyên mục trên tạp chí
1.3. Sự cần thiết phải tổ chức chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi" trên

7
7
13

tạp chí các ban đảng

27

Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CHUYÊN MỤC "NGHIÊN CỨUTRAO ĐỔI" TRÊN TẠP CHÍ CÁC BAN ĐẢNG

35

2.1. Cách tổ chức chuyên mục "Nghiên cứu-trao" đổi trên tạp chí các
ban đảng
2.2. Việc xây dựng chủ đề chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi" của các
tạp chí

35
50

Chương 3: MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ VỀ TỔ CHỨC CHUYÊN MỤC
"NGHIÊN CỨU-TRAO ĐỔI" TRÊN TẠP CHÍ CÁC BAN ĐẢNG

66

3.1. Bám sát tơn chỉ, mục đích các tạp chí để tổ chức chuyên mục
"Nghiên cứu-trao đổi"
3.2. Làm rõ tiêu chí tổ chức nội dung chuyên mục "Nghiên cứu-trao

67

đổi" trên tạp chí các ban đảng
3.3. Đổi mới cách tổ chức chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi" trên tạp

68

chí các ban đảng
3.4. Tăng cường tính phản biện, diễn đàn trong nghiên cứu - trao đổi

69

và cung cấp thông tin cho chuyên mục
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

86
89
93
97

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay, mỗi ban đảng Trung ương có từ 1 đến 2 tạp chí làm cơng tác
tun truyền, hướng dẫn nghiệp vụ cho tồn ngành. Các tạp chí đều có
chun mục "Nghiên cứu-trao đổi" hoặc chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi
kinh nghiệm". Mỗi tạp chí lại có cách tổ chức các chun mục khác nhau nên
chất lượng cũng khác nhau. So sánh cách tổ chức các chuyên mục nói chung
và chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi" nói riêng giữa các tạp chí với nhau tác
giả nhận thấy: Tạp chí Xây dựng Đảng có cách tổ chức chuyên mục khoa học,
thể hiện tính chuyên nghiệp cao, hấp dẫn bạn đọc. Cũng là tạp chí của ban
đảng nhưng các tạp chí: Kiểm tra, Dân vận, Tuyên giáo tổ chức chuyên mục
chưa khoa học, thiếu thông tin, thông tin cũ. Từ những quan sát ban đầu, tác
giả đặt câu hỏi: Vì sao Tạp chí Xây dựng Đảng tổ chức được chuyên mục hay
và hấp dẫn, trong khi đó tạp chí: Kiểm tra, Dân vận, Tuyên giáo lại chưa làm
được? Đâu là hạn chế cần được tìm hiểu, nêu lên và hướng khắc phục nhằm
nâng cao chất lượng chuyên mục cũng như có thể rút ra một số kinh nghiệm
trong hoạt động nghề nghiệp. Điều đó đã gợi mở hướng nghiên cứu của Luận
văn này
Vì vậy, nghiên cứu vấn đề tổ chức chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi"
trên tạp chí các ban đảng là cần thiết, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.
Đặc biệt, giúp tạp chí các ban Đảng nhìn lại hoạt động thơng tin tun truyền
trong thời gian qua, đưa ra những biện pháp cần thiết, phù hợp với yêu cầu
thực tiễn trong kế hoạch cơng tác của mình.
Thấy đây là chun mục có giá trị về lý luận và thực tiễn báo chí, chúng
tơi chọn nghiên cứu đề tài: "Giải pháp tổ chức chuyên mục "Nghiên cứutrao đổi" trên tạp chí các ban đảng".

2
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Qua tìm hiểu chúng tơi thấy có một luận văn nghiên cứu về tạp chí các
ban đảng là:" Nâng cao chất lượng báo chí tuyên truyền xây dựng cơ sở đảng
ở Nam Trung Bộ và Nam Bộ" (Luận văn thạc sĩ truyền thông đại chúng năm
2006 của học viên Lê Thị Thu Thủy, Khoa báo chí - Học viện báo chí và tun
truyền); ngồi ra cịn có một số luận văn và khóa luận liên quan như sau:
- Về luận văn:
+ Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng chuyên mục: "Vấn đề
hôm nay" của tác giả Lê Thị Kim Thanh.
+ Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng chun mục: "Cuộc
sống quanh ta" trên sóng truyền hình Huế (khảo sát năm 1999) của tác giả
Hoàng Quảng Hùng.
+ Chuyên mục:" Những việc cần làm ngay" với cuộc đấu tranh chống
tiêu cực trên báo chí (khảo sát trên báo Nhân Dân hằng tháng từ 25/5/1987
đến 6/2004) của tác giả Mạc Văn Nghĩa.
+ Chất lượng và hiệu quả chuyên mục" Gương người tốt, việc tốt" phát
trên sóng VTV2 Đài truyền hình Việt Nam-thực tiễn và triển vọng của tác giả
Nguyễn Văn Ba.
+ "Chuyên mục mười hai cuộc đối thoại trên Tạp chí Văn nghệ Qn
đội" (Luận văn thạc sĩ truyền thơng đại chúng năm 2008 của học viên Phạm
Thị Thu Quỳnh, Khoa báo chí-Học viện báo chí và tuyên truyền)" .
+ Đổi mới và nâng cao chất lượng Tạp chí Kiểm tra"( Đề án khoa học
mã số KHBĐ (2010)-46 của Bùi Văn Thể, Ủy viên Ủy ban Kiểm tra Trung
ương làm Chủ nhiệm).
- Khóa luận:
+ " Chuyên mục tản mạn trên báo Lao Động và các biến thể của tản mạn
trên một số báo khác" (Khóa luận tốt nghiệp năm 2004 của sinh viên Nguyễn
Thị Thu Hiền- Khoa báo chí, Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn).

3
+ " Chuyên mục mỗi ngày một chuyện trên báo Hà Nội mới năm
2007" ( Khóa luận tốt nghiệp năm 2008 của sinh viên Vũ Thị Bắc-Khoa báo
chí và truyền thông, Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn)
+ Sức hấp dẫn của chuyên mục:" Trò chuyện cuối tuần" trên báo An
ninh Thủ đô của tác giả Nguyễn Kim Anh.
+ Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng "đối thoại" trên
truyền hình của tác giả Trần Tuấn Cường.
+ Vai trò của chuyên mục trên báo in của tác giả Cao Thanh Hà.
+ Khảo sát chuyên mục:" Mỗi tuần một chân dung" trên báo Thể thao
văn hóa từ 1997 đến 1998 của tác giả Nguyễn Viết Minh.
+ Chuyên mục:" Cùng bàn luận" trên báo Quân đội Nhân dân, 1/2004
đến 31/3/2005 của Mai Thị Minh Phương.
+ Việc tổ chức các chuyên mục trên báo Phụ nữ Hà Nội của tác giả
Lại Thanh Bình.
Cho đến nay, chưa có một cơng trình nào nghiên cứu về giải pháp tổ
chức chun mục Nghiên cứu-trao đổi trên tạp chí các ban đảng.
3. Mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận về chuyên mục và khảo
sát, đánh giá, phân tích thực trạng tổ chức chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi",
trên tạp chí các ban đảng, Luận văn rút ra những kinh nghiệm nghề nghiệp và
tìm kiếm những giải pháp cụ thể nhằm đổi mới cách thức tổ chức chuyên mục
này trên tạp chí các ban đảng.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận liên quan đến nội dung nghiên
cứu như: các khái niệm cơ bản về chun mục, tiêu chí và quy trình, cách
thức tổ chức chuyên mục; sự cần thiết phải tổ chức chuyên mục...

4
- Nghiên cứu, đánh giá thực trạng chất lượng nội dung, hình thức và
đặc biệt là cách thức tổ chức chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi" hoặc
chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi kinh nghiệm" trên tạp chí các ban đảng.
Các tạp chí: Tuyên Giáo, Dân Vận, Xây dựng Đảng có chuyên mục
"Nghiên cứu-trao đổi", Tạp chí Kiểm tra có chun mục "Nghiên cứu-trao
đổi kinh nghiệm". Qua nghiên cứu, thấy nội dung và tính chất của thơng tin
trong chun mục này của Tạp chí Kiểm tra về cơ bản phù hợp với nội
dung, tính chất thơng tin trong chun mục "Nghiên cứu-trao đổi" trên các
tạp chí: Tuyên Giáo, Xây Dựng Đảng, Dân Vận nên chúng tôi chọn làm đối
tượng nghiên cứu của Luận văn. Để thống nhất về cách thể hiện trong Luận
văn, sau đây chúng tôi gọi chung là chuyên mục "Nghiên cứu-trao đổi".
- Khuyến nghị một số giải pháp nhằm đổi mới cách thức tổ chức
chuyên mục "Nghiên cứu-trao" đổi trên tạp chí các ban đảng.
3.3. Phạm vi nghiên cứu
- Khảo sát chuyên mục này trên tạp chí các ban đảng năm 2010 như:
Xây dựng Đảng, Tuyên Giáo, Kiểm Tra, Dân Vận; điều tra công chúng, phỏng
vấn sâu các cán bộ, phóng viên, biên tập viên của các tịa soạn để đánh giá
thực trạng tổ chức chuyên mục.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
- Đề tài nghiên cứu được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận
duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu tổng hợp, phân tích điều tra, thống kê, so
sánh, phỏng vấn...từ đó đưa ra các nhận xét, đánh giá khoa học. Cụ thể là:
- Phương pháp điều tra bảng hỏi anket – được sử dụng để điều tra cơng
chúng – nhóm đối tượng của các tạp chí;

5
- Phương pháp phỏng vấn sâu được sử dụng khai thác thơng tin định
tính nhóm đối tượng các chun gia thuộc lĩnh vực chuyên mục các tạp chí
phục vụ, các biên tập viên và cơng chúng của tạp chí;
- Phương pháp nghiên cứu trường hợp được sử dụng trong nghiên cứu
cách thức tổ chức chuyên mục của số tạp chí cụ thể;
- Phương pháp quan sát và miêu tả được sử dụng nhằm phác thảo quy
trình và cách thức tổ chức – biên tập số tạp chí;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm;
- Phương pháp phân tích văn bản;…
- Với các phương pháp nghiên cứu nói trên, tác giả sử dụng một số
công cụ nghiên cứu như: bảng gợi ý phỏng vấn sâu, bảng hỏi, phiếu điều tra;
trong đó bảng gợi ý phỏng vấn sâu được lựa chọn để phỏng vấn những đối
tượng là cán bộ, phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên thường xuyên của
tạp chí các ban đảng nhằm thu thập thơng tin từ phía những người tạo dựng
tác phẩm báo chí của chuyên mục. Phiếu điều tra nhằm thu thập thơng tin từ
phía cơng chúng tiếp nhận tác phẩm báo chí cũng như tìm hiểu những u cầu
địi hỏi từ thực tiễn.
5. Đóng góp mới về khoa học của đề tài
- Qua nghiên cứu, khảo sát, điều tra, phân tích, so sánh...tác giả đưa ra
những nhận xét, đánh giá khoa học-thực tiễn về cách thức tổ chức chuyên
mục "Nghiên cứu-trao đổi" trên tạp chí các ban đảng.
- Nêu những nhận xét, đánh giá cách tổ chức chuyên mục "Nghiên
cứu-trao đổi" trên tạp chí các ban đảng và đưa ra một số kinh nghiệm.
- Nêu một số khuyến nghị có tính lý luận và thực tiễn nhằm tổ chức chuyên
mục "Nghiên cứu-trao đổi" trên tạp chí các ban đảng trong thời gian tới.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn.
6.1. Về mặt lý luận
- Luận văn làm rõ tiêu chí của thơng tin trong chuyên mục "Nghiên

cứu-trao đổi" trên tạp chí các ban đảng.


6
- Luận văn có thể bổ sung thêm về lý luận báo chí hiện đại một số ý, từ
góc nhìn và phân tích, đánh giá về cách tổ chức chuyên mục trên tạp chí; tính
chuyên nghiệp trong tổ chức thực hiện một chun mục trên tạp chí, từ việc
hình thành ý tưởng đề tài, xây dựng kế hoạch tuyên truyền, tổ chức lực lượng
sáng tạo tác phẩm báo chí một cách khoa học nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
- Luận văn góp phần khẳng định tính chun sâu và ưu thế của thông
tin trong chuyên mục; chuyên mục là một kênh thơng tin quan trọng, góp
phần hồn thiện chủ trương, chính sách, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và pháp
luật của Nhà nước.
6.2. Về mặt thực tiễn
- Luận văn cũng có thể làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm
đến cách tổ chức chuyên mục trên tạp chí; làm thế nào để tổ chức chuyên mục
trên tạp chí khoa học, hấp dẫn để thu hút được cơng chúng-nhóm đối tượng
quan tâm và hướng đến. Tạp chí các ban đảng Trung ương có thêm tài liệu
nghiên cứu, tham khảo trong hoạt động nghiệp vụ.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phần phụ lục, Luận
văn có ba chương, 9 tiết; tổng số 92 trang.


7
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỔ CHỨC CHUYÊN MỤC
1.1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ CHUYÊN MỤC

1.1.1. Quan niệm về chuyên mục

Chuyên mục là một phần quan trọng trong mỗi sản phẩm báo chí. Các
cơ quan báo chí thường chú ý đến việc mở chuyên mục. Công việc này luôn
được đề cập, chú ý ngay từ những ý tưởng ban đầu trong quá trình hình thành
một sản phẩm báo chí, một cơ quan báo chí. Các khâu lựa chọn tên chuyên
mục, xác định thể loại, đề tài, tổ chức lực lượng thực hiện, cơ chế, chính sách
thực hiện chuyên mục…đều cần sự đầu tư kỹ lưỡng.
Tên chuyên mục thường được đặt khá ấn tượng, gây sự chú ý, dễ nhớ
và hay thiên về thể hiện các thể loại hay nội dung đề tài, nhóm đối tượng cơng
chúng báo chí mà chuyên mục lựa chọn, hướng đến.
Mỗi chuyên mục có sự đa dạng, phong phú, nét hấp dẫn riêng và có thể
dành riêng cho một hay một số đề tài hoặc thể loại nào đó. Chuyên mục cũng
có thể phân chia theo nhóm cơng chúng báo chí hoặc lực lượng phóng viên,
biên tập viên.
Nếu làm tốt, chuyên mục sẽ tạo được bản sắc, với những nét riêng,
hấp dẫn, lôi cuốn công chúng, từ giọng điệu, ngôn ngữ, thể loại đến cách trình
bày, minh họa, bố cục, phân loại nhóm đối tượng phục vụ…Qua đó, các
phóng viên, biên tập viên của chun mục có thể khẳng định được khả năng,
trình độ của mình.
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam do Trung tâm biên soạn Từ điển
Bách khoa Việt Nam-Hà Nội xuất bản năm 1995: Chuyên mục (báo chí) là
mục dành riêng cho một đề tài nhất định xuất hiện định kỳ và chiếm một vị trí
nhất định trên báo chí, do một hay nhiều người viết chuyên sâu phụ trách.
Một chuyên mục trở nên đơng đảo bạn đọc khơng những vì nội dung vấn đề


8
được nêu ra mà cịn có tính hấp dẫn mang phong cách độc đáo và trình độ của
những cây bút chuyên trách.
Theo Từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học, Nxb Đà Nẵng năm
2000 thì: chuyên mục là thường kỳ trên báo, trên đài phát thanh, truyền hình

dành riêng cho một vấn đề.
Theo ông Clas Thor chuyên gia báo chí của tổ chức SIDA (Thụy
Điển), khi được hỏi về chun mục, ơng cho rằng: Chun mục là mục có
tính định kỳ ổn định về vị trí và nội dung, do một hoặc nhiều người viết. Mỗi
tờ báo nên duy trì một vài chun mục để người đọc có thể tìm thấy dễ dàng.
Báo chí Thụy Điển chú trọng đến chuyên trang nhiều hơn chuyên mục.
Theo Tiến sĩ Hà Huy Phượng: Chuyên mục là một thành tố cấu thành
sản phẩm báo chí. Về nội dung chuyên mục phải thể hiện được tính chất
chun biệt liên quan đến lĩnh vực thơng tin của tờ báo, tạp chí hay chương
trình phát thanh, truyền hình, báo mạng điện tử. Về hình thức, chuyên mục
thường được duy trì dài ngày ở vị trí ổn định trong trang hoặc số báo, tạp chí.
Nó có thể được trình bày đóng khung hoặc sử dụng nền, tiêu đề mục (đối với
tạp chí) để tách biệt với các nội dung khác trong tổ chức hệ thống các thông
tin cấu thành sản phẩm báo chí.
Chun mục có sức hút và sức sống trong mỗi tờ báo. Nó tạo nên
phong cách và là sợi dây giữ mối quan hệ lâu dài với cơng chúng. Bất kỳ cơ
quan báo chí nào cũng xây dựng cho mình một hệ thống chuyên mục; nếu
thiếu chuyên mục báo chí sẽ mất đi tính xã hội. Mỗi chuyên mục sẽ tạo cho
độc giả địa chỉ tiếp cận và có cái nhìn sâu sắc hơn về một vấn đề, sự kiện nào
đó, từ đó có nhận thức và hành vi đúng đắn, phù hợp với thực tiễn.
Từ những quan niệm trên, có thể đưa ra nhận xét ban đầu về chuyên
mục như sau: Chuyên mục là một phần giành riêng cho một hay một số đề tài,
thể loại báo chí, ra định kỳ, được xác định về vị trí trình bày, phong cách thể
hiện, dung lượng tác phẩm, khả năng khu biệt đối tượng công chúng báo chí


9
và người sáng tạo tác phẩm, thời gian duy trì có thể dài, tạo được ấn tượng,
sức hấp dẫn riêng, góp phần xây dựng bản sắc cho cơ quan báo chí.
Các báo, tạp chí hiện nay đều có xu hướng tạo dựng và khẳng định

các chuyên mục. Đây có thể được coi là một trong những cách nhanh nhất để
gây sự chú ý, tạo nhóm độc giả, xác định phong cách, uy tín của phóng viên,
biên tập viên, khẳng định bản sắc của cơ quan báo chí.
1.1.2. Chuyên mục trên tạp chí
Báo và tạp chí đều có một chức năng chung cơ bản là thu thập, xử lý
và đưa thông tin về tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội…
nhằm đáp ứng nhu cầu thơng tin của cơng chúng. Tạp chí trên thực tế nó cũng
là một tờ báo viết nhưng khác với báo ở chỗ: Tạp chí là cơ quan lý luận, học
thuật, khoa học của một tổ chức, đồn thể nào đó chủ yếu đi sâu nghiên cứu,
hướng dẫn, trao đổi nghiệp vụ khoa học về một lĩnh vực nào đó thuộc phạm
vi ngành mình, địa phương mình. Định kỳ phát hành của tạp chí thường dài
hơn định kỳ phát hành của báo.
Đối tượng phục vụ của các tờ tạp chí so với báo thường có phạm vi
hạn hẹp hơn. Hay nói cách khác, cơng chúng của tạp chí khơng mang tính phổ
biến như công chúng của báo. Hơn nữa, công chúng của tạp chí, nhất là tạp
chí chuyên ngành nghiệp vụ, địi hỏi phải có sự hiểu biết nhất định về nghề
nghiệp. Có như vậy cơng chúng mới tiếp nhận thơng tin và tham gia trao đổi,
bàn luận, học tập kinh nghiệm về những vấn đề có liên quan đến cơng việc,
nghề nghiệp của mình quan tâm:"Do tính chất chun sâu của tạp chí vừa
mang tính lý luận-khoa học, vừa mang tính chiến đấu trong nghiên cứu khoa
học trên nhiều lĩnh vực khác nhau, cho nên hình thức biểu hiện của tạp chí
thường có nhiều chun mục hấp dẫn, có điều kiện in đẹp, không hạn chế về
độ dài bài viết" [27, tr.164].
Tính hấp dẫn và sức thuyết phục của tạp chí khơng chỉ thể hiện ở nội
dung phản ánh của nó mà cịn ở chỗ nội dung thơng tin đó có đáp ứng được


10
nhu cầu thông tin của từng loại công chúng hay khơng? Như vậy nội dung thơng
tin của tạp chí cũng rất đa dạng và có nhiều chuyên mục khác nhau, khơng chỉ có

vài ba chun mục ở một tạp chí mà có khi lên tới hàng chục chuyên mục hoặc
nhiều hơn thế. Song dù ít hay nhiều ở từng loại tạp chí khác nhau, nội dung phản
ảnh của tạp chí thường biểu hiện dưới ba chủ đề chính sau đây:
- Những vấn đề chung về lý luận, nghiệp vụ, khoa học.
- Thơng tin khoa học.
- Tin tức hoạt động.
Trong đó, những vấn đề chung về lý luận, nghiệp vụ, khoa học
thường chiếm một tỷ lệ lớn trong cơ cấu nội dung các bài đăng tải trên tạp
chí. Với nội dung đó, các bài viết thuộc các thể loại của tạp chí phải thể hiện
được tính chất nghiên cứu, phát hiện những quy luật vận động cụ thể trong từng
lĩnh vực thuộc các ngành nghiệp vụ chuyên môn. Ở đây, chức năng tuyên truyền
về những vấn đề lý luận cách mạng, lý luận nghiệp vụ, khoa học kỹ thuật sẽ đem
lại cho cơng chúng nhiều kiến thức mới mẻ, có thể dễ dàng tiếp cận thực tế, liên
hệ vận dụng trong điều kiện cụ thể của bản thân, đơn vị mình.
Ứng với mỗi loại tạp chí là một loại cơng chúng. Do đó, các bài
viết phải đáp ứng nhu cầu cơng chúng. Nội dung bài viết phải bảo
đảm thiết thực, mang tính khoa học, có sức thuyết phục. Nếu khơng
tạp chí chỉ cịn là dạng bản tin đơn thuần, chứ khơng cịn là tờ tạp
chí với đúng nghĩa và tên gọi của nó là cơ quan lý luận, nghiên
cứu, trao đổi và hướng dẫn nghiệp vụ chuyên ngành [27, tr.165].
Đối với báo thì phóng viên là đầu nguồn của tin tức, sự kiện. Phóng viên
trực tiếp thu thập tài liệu, phân loại, xử lý thơng tin, cung cấp cho bạn đọc.
Phóng viên cung cấp cho cơng chúng những thơng tin nóng hổi tính thời sự đang
diễn ra hằng ngày, hằng giờ trên khắp các châu lục. Công chúng ngồi một nơi
nhưng có thể thấy được tất cả những gì đang diễn ra trên mọi quốc gia. Có thể
nói, cơng nghệ kỹ thuật số đã góp phần '' thu nhỏ" thế giới lại. So với báo, tạp chí


11
khơng có điều kiện khai thác và tham dự vào những sự kiện diễn ra hằng ngày

mà biết chọn lọc đề tài tiêu biểu, phạm vi khoa học thích hợp để đi sâu khảo sát.
Thực ra thì nhiệm vụ của báo chí khơng thể thực hiện được đầy đủ chỉ với báo
chí hằng ngày mà cịn nhiều ấn phẩm theo những định kỳ khác. Tạp chí là
trường hợp tiêu biểu. So với báo hằng ngày, tạp chí khơng có điều kiện khai thác
và tham dự vào những sự kiện diễn ra hằng ngày mà biết chọn lọc đề tài tiêu
biểu, phạm vi khoa học thích hợp để đi sâu khảo sát. Các nhà kinh điển đã chỉ rõ:
Điều đáng chú ý nhất của một tờ báo là ở chỗ nó can dự hằng
ngày vào phong trào và có khả năng là người phát ngơn trực tiếp
của phong trào, nó phản ánh đầy đủ toàn bộ những sự kiện đang
diễn ra hằng ngày, là mối tác động qua lại sinh động khơng những
giữa nhân dân với báo chí hằng ngày của nhân dân-tất cả những
điều đó tất nhiên sẽ mất đi khi ta xét đến tạp chí. Thế nhưng, tạp
chí lại có ưu điểm là nó cho phép xem xét các sự kiện trên một
bình diện bao quát hơn và chỉ đi sâu vào sự kiện quan trọng nhất.
Tạp chí cho phép nghiên cứu một cách tỉ mỉ khoa học những quan
hệ kinh tế tạo nên cơ sở của toàn bộ phong trào chính trị [19,
tr.42].
Tạp chí khác với báo, phóng viên, biên tập viên của tòa soạn phải là
người xây dựng chương trình, kế hoạch, phát hiện vấn đề, tổ chức lực lượng
cộng tác viên thực hiện theo kế hoạch. Lực lượng viết bài cho tạp chí phải là
những người am hiểu lĩnh vực thơng tin, có kiến thức và kinh nghiệm về vấn
đề mà họ tham gia viết bài. Bài báo trên tạp chí có hàm lượng khoa học cao,
mang tính chuyên khảo. Thực hiện những bài báo này chủ yếu là những
chun gia có thâm niên cơng tác trong ngành viết.
1.1.3. Khái niệm về tổ chức


12
Theo Từ điển tiếng Việt, Nhà xuất bản Đà Nẵng năm 2000 thì tổ chức
là làm cho thành một chỉnh thể, có một cấu tạo, một cấu trúc và những chức

năng chung nhất định.
Theo Đại từ điển tiếng Việt, nhà xuất bản văn hóa thơng tin năm 1998
thì tổ chức có ba nghĩa: Thứ nhất, sắp xếp, bố trí thành các bộ phận để cùng
thực hiện một nhiệm vụ hoặc cùng một chức năng chung: tổ chức lại các phòng
trong cơ quan; tổ chức lại đội ngũ cán bộ. Thứ hai, sắp xếp, bố trí để làm cho
có trật tự, nền nếp: tổ chức lại đời sống gia đình; tổ chức lại nề nếp sinh hoạt.
Thứ ba, tiến hành một cơng việc theo cách thức, hình thức, trình tự nào: tổ chức
hội nghị, tổ chức hôn lễ.
Theo Sách tra cứu các mục từ về tổ chức do Nhà xuất bản chính trị
quốc gia xuất bản năm 2004, thì tổ chức là hình thức tập hợp, liên kết các
thành viên trong xã hội (cá nhân, tập thể) nhằm đáp ứng yêu cầu, nguyện
vọng, lợi ích của các thành viên, cùng nhau hành động vì mục tiêu chung.
Theo nghĩa là động từ thì tổ chức là việc làm để tập hợp những con
người cùng hành động đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của cộng đồng hoặc
theo sự chỉ đạo của cơ quan có thẩm quyền để xây dựng cơ cấu bộ máy làm
việc, định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của từng bộ phận, từng cá nhân trong tổ
chức, đưa ra khỏi tổ chức những người khơng cịn phù hợp, bổ sung thêm
những người cịn thiếu, đề ra chương trình, kế hoạch và cách thức hành động
của các thành viên để tổ chức đó hoạt động có kết quả.
Như vậy, tổ chức bao gồm hai mặt: thứ nhất là tổ chức bộ máy thành
một chỉnh thể thống nhất. Thứ hai là cách thức, hình thức, trình tự tiến hành
một cơng việc nào đó, tất cả đều nhằm hướng tới mục tiêu đề ra. Muốn đạt
được mục tiêu đề ra, trong quá trình thực hiện một công việc nhất định, con
người đều phải tiến hành cả hai mặt của tổ chức. Tổ chức bộ máy và cách
thức tiến hành là hai mặt của một q trình tổ chức khơng thể tách rời nhau.
1.1.4. Khái niệm về cách thức


13
Theo Từ điển tiếng Việt thì cách thức là hình thức diễn ra của một

hành động.
Theo Đại từ điển tiếng Việt, Nhà xuất bản văn hóa thơng tin năm 1998
thì cách thức là cách, lối thể hiện, hình thức diễn ra hành động nói chung:
cách thức làm việc, cách thức trình bày.
Như vậy, cách thức là hình thức diễn ra của một hành động có tính
mục đích, có kế hoạch, hay nói cách khác là có sự tổ chức một cách khoa học
để đạt hiệu quả cao nhất.
- Cách thức tổ chức chuyên mục tạp chí:
Xuất phát từ những khái niệm trên có thể hiểu cách thức tổ chức
chuyên mục trên tạp chí là tiến hành một cơng việc theo cách thức, hình thức,
trình tự nhất định nhằm liên kết các thông tin riêng lẻ thành một chuyên mục
thông tin chỉnh thể, chuyên sâu về một vấn đề liên quan đến lĩnh vực thơng
tin của tạp chí nhằm đáp ứng nhu cầu một nhóm cơng chúng.
Như vậy, cách tổ chức chuyên mục trên tạp chí thể hiện hai nội dung sau:
Trước hết, ban biên tập tạp chí phải nghiên cứu những thông tin riêng lẻ để
phát hiện ra những điểm chung nhất làm cơ sở cho việc tổ chức chuyên mục. Nếu
khơng có những điểm chung nhất giữa các thơng tin riêng lẻ thì sẽ khơng có sự liên
kết giữa chúng. Đây là nội dung quyết định tổ chức chuyên mục.
Khi đã tìm ra điểm chung nhất của những thơng tin riêng lẻ thì phải
tìm cách thể hiện những thơng tin đó thơng qua cách trình bày. Việc trình bày
này phải thể hiện được tính độc lập của chuyên mục trong một số tạp chí.
1.2. SỰ CẦN THIẾT PHẢI TỔ CHỨC CHUYÊN MỤC TRÊN TẠP CHÍ

1.2.1. Tổ chức chuyên mục tạp chí
Trong q trình phát triển của các tạp chí, vấn đề tổ chức các chuyên
mục như thế nào để thơng tin trên tạp chí có chiều sâu và thu hút được cơng
chúng- nhóm đối tượng vào tầm ảnh hưởng của mình là vấn đề vừa có ý nghĩa
lý luận, vừa có ý nghĩa thực tiễn nghề nghiệp đang được quan tâm.

14
Vấn đề tổ chức các chun mục tạp chí khơng mới nhưng sẽ chẳng bao
giờ là cũ. Vì sao trên tạp chí lại cần thiết có các chun mục ?
Trước tiên đó là ý tưởng từ phía những người làm tạp chí nhằm đáp
ứng nhu cầu thơng tin cho đối tượng bạn đọc của mình; nhằm tách bạch, phân
tích, cắt nghĩa, lý giải các vấn đề; trả lời kỹ càng những vấn đề đặt ra trong
cuộc sống, nhằm định hướng tư tưởng và hành động cho người đọc; kết hợp
chặt chẽ tính giáo dục với truyền thống và giải trí…Thực chất hình thành các
chun mục trên tạp chí là nghệ thuật chuyển tải thông tin để tạo sức cuốn hút
bạn đọc…
Có thể hiểu chuyên mục là mục chuyên bàn về một vấn đề nào đó
trong những lĩnh vực quan tâm của tạp chí. Tổ chức chuyên mục trên tạp chí
là việc xây dựng ý tưởng, tổ chức thực hiện nội dung và hình thức một chun
mục thơng tin chun sâu về các vấn đề liên quan đến lĩnh vực thông tin của
tạp chí. Chuyên mục trên tạp chí cần được thể hiện ổn định dài ngày và được
trình bày tách biệt với các thành tố khác trong cơ cấu tổ chức nội dung của
một tạp chí.
Như vậy, tổ chức chuyên mục trên tạp chí cần đạt được mấy tiêu chí cơ
bản sau đây:
Thứ nhất, cần xác định cơng chúng- nhóm đối tượng của chuyên mục
cần hướng tới là ai; họ đang đặc biệt quan tâm vấn đề gì trong nhu cầu công
tác và tiếp nhận thông tin trao đổi, chia sẻ; hay vấn đề cần tháo gỡ trong hoạt
động thực tiễn là gì? Vấn đề này địi hỏi tịa soạn, nhất là biên tập viên chuyên
mục cần phải bao quát được vấn đề lý luận, sâu sát thực tiễn, nắm bắt dư
luận- sự quan tâm chung trong phạm vi của tạp chí đang cần giải quyết.
Những sự kiện và vấn đề thời sự đang đặt ra này được nhìn nhận ra sao từ
phương diện lý luận và thực tiễn; từ quan điểm chỉ đạo của cấp trên và nhu
cầu thực tế của cơng chúng- nhóm đối tượng cụ thể của tạp chí.

15
Thứ hai, thơng tin trong chun mục phải mang tính chuyên sâu,
chuyên bàn về những vấn đề liên quan mật thiết đến những vấn đề lý luận và
thực tiễn- nội dung thơng tin của tạp chí. Mỗi tạp chí, tùy theo lĩnh vực quan
tâm mà tổ chức những chuyên mục phù hợp, ví dụ như các chuyên mục của
tạp chí Xây dựng Đảng liên quan đến công tác xây dựng Đảng, lĩnh vực
chuyên ngành hẹp. Những vấn đề đăng trong chuyên mục phải là vấn đề mới,
có thể chưa được xem xét, kết luận, đang cịn có nhận thức khác nhau cần đưa
lên diễn đàn này để lấy ý kiến của các nhà chuyên môn, các nhà nghiên cứu.
Những vấn đề đã được xem xét, kết luận đưa vào chuyên mục này sẽ khơng
phù hợp và khơng bao giờ có ý kiến trao đổi.
Thứ ba, trình bày tách biệt với các thành tố khác trong số tạp chí, về
hình thức trình bày, kiểu chữ…Chuyên mục được trình bày độc lập với các
chuyên mục khác trong cùng một số tạp chí để bạn đọc dễ tìm kiếm, tra cứu.
Nếu khơng có sự tách biệt thì bạn đọc sẽ khó khăn trong việc nhận diện và
khó có thể phân biệt đâu là thông tin đã được kiểm chứng, đâu là thông tin
nghiên cứu, tham khảo.
Thứ tư, cần thiết lập đường dây(đường link) phản hồi cho chuyên mục,
cũng như nguyên tắc và cách thức xử lý thông tin phản hồi phù hợp.
Bất kỳ một tờ báo, tạp chí nào cũng đều thực hiện mục đích là định
hướng dư luận xã hội; bên cạnh đó cịn có mục đích thực hiện những vấn đề
cụ thể mà từng tờ báo, tạp chí hướng tới như tổ chức nội dung tờ báo cho ai
đọc? Bao nhiêu phần trăm số công chúng sẽ quan tâm đến nội dung của số tạp
chí sắp xuất bản; nội dung đó có tác dụng gì đối với cơng chúng...
Để giữ đúng định hướng, mỗi cơ quan báo chí căn cứ chương trình kế
hoạch cơng tác của cơ quan chủ quản, chủ động xây dựng chương trình kế
hoạch cơng tác hằng năm, tháng, quý, tháng để chủ động viết bài, đặt bài, biên
tập, tổ chức các chuyên trang, chuyên mục, đáp ứng nhu cầu thông tin của
công chúng.

16
Theo hướng dẫn sử dụng phần mềm Tạp chí mở (OJS) :" Khi thiết
lập một chuyên mục, tổng biên tập cần nhập một thơng báo về chính sách đối
với chun mục đó mà bạn đọc và độc giả có thể đọc được trong mục chính
sách chuyên mục ở trang giới thiệu tạp chí. Thơng tin này nên mơ tả phạm vi
của chuyên mục và loại bài viết cần cho chuyên mục. Thơng tin đó cũng cần
nói rõ các bài nộp cho chuyên mục có được phản biện chuyên gia và lập chỉ
mục khơng, liệu chun mục có mở đối với mọi bài nộp hay chỉ dành cho bài
viết đặt hàng (hoặc chỉ dành cho biên tập viên), độ dài tối đa của bài viết…"
Có thể khẳng định: tổ chức chuyên mục trên tạp chí là việc xây
dựng ý tưởng, tổ chức thực hiện nội dung và hình thức một chuyên mục
thông tin chuyên sâu về các vấn đề liên quan đến lĩnh vực thơng tin của
tạp chí. Chun mục trên tạp chí cần được thể hiện ổn định dài ngày và
được trình bày tách biệt với các thành tố khác trong cơ cấu tổ chức nội
dung của một tạp chí.
1.2.2. Xuất phát từ nhu cầu thông tin, tuyên tuyền
Thông tin là chức năng của truyền thơng đại chúng nói chung và báo
chí nói riêng. Báo chí ra đời và phát triển trước hết là nhằm thỏa mãn ngày
càng cao nhu cầu thông tin của con người và xã hội. Thông tin là nhu cầu
sống còn, nhu cầu phát triển của con người và xã hội. Xã hội càng phát triển
thì nhu cầu thông tin càng cao. Với nội dung thông tin có định hướng đúng
đắn, chân thật, có sức thuyết phục, báo chí có khả năng hình thành dư luận xã
hội, điều chỉnh hành vi xã hội phù hợp với vận động của hiện thực theo những
chiều hướng có chủ định. Trong quá trình đáp ứng nhu cầu ấy, bản thân báo
chí cũng phát triển khơng ngừng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh ln coi báo chí là cơng tác chính trị, hoạt động
báo chí thực sự là hoạt động chính trị, cơng tác báo chí là cơng tác chính trị.
Ngay tổ chức Hội nhà báo, nơi tập hợp đội ngũ những người làm báo, Bác Hồ

17
coi đó trước hết là tổ chức chính trị. Tại Đại hội lần thứ II Hội Nhà báo Việt
Nam họp tại Hà Nội, ngày 16-4-1959, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định
Nói về hội nhà báo. Đó là một tổ chức chính trị và nghiệp vụ.
Nhiệm vụ của Hội là phải làm cho hội viên đoàn kết chặt chẽ, giúp
đỡ nhau để nâng cao trình độ nghiệp vụ chính trị. Có như thế thì
Hội Nhà báo mới làm trịn nhiệm vụ của mình và những người làm
báo mới phục vụ tốt nhân dân, phục vụ cách mạng [19, tr.414]
Như vậy, theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, báo chí phải
thực sự là cơng cụ sắc bén của Đảng. Báo chí muốn thực hiện chức năng của
mình phải tuyệt đối phục tùng đường lối chính trị của Đảng, nắm vững đường
lối chính trị của Đảng, coi đường lối đó là của chính mình để tun truyền, cổ
động, tổ chức thực hiện đường lối đó.
Cùng với các hoạt động lý luận, tổ chức, cơng tác tư tưởng có vai trị
đặc biệt quan trọng đối với các chính đảng, các hệ thống xã hội cũng như các
giai cấp nắm quyền lãnh đạo trong xã hội. Mục đích của cơng tác tư tưởng là
nhằm tác động vào ý thức xã hội, hình thành một hệ tư tưởng thống trị với
những định hướng nhất định. Trên phạm vi toàn xã hội, nhiệm vụ đặt ra cho
cơng tác tư tưởng chính là liên kết những thành viên riêng rẽ của xã hội thành
một khối thống nhất trên cơ sở một lập trường chính trị chung, thái độ trách
nhiệm tích cực nhằm thực hiện những mục tiêu đặt ra. Cho nên việc tác động
có định hướng vào ý thức của nhân dân chính là tác động có định hướng một
cách gián tiếp vào tiến trình lịch sử.
Báo chí của Đảng có vai trị to lớn trong việc tham gia quản lý chính
hệ thống chính trị của đất nước, bao gồm hệ thống đảng cầm quyền, hệ thống
nhà nước, các tổ chức, đồn thể chính trị-xã hội. Nhờ có hệ thống các phương
tiện thơng tin đại chúng, Đảng tiến hành cơng tác giáo dục chính trị tư tưởng
cho các đảng viên và quần chúng, tuyên truyền các quan điểm chính sách và
quyết định, tạo nên sự thống nhất về tư tưởng và hành động trong nội bộ

Đảng, hình thành một kênh liên hệ giữa Đảng với nhân dân lao động. Các nhà


18
nghiên cứu về báo chí đã chỉ rõ:" Có thể coi báo chí là chiếc " hàn thử biểu"
của xã hội mà qua đó, Đảng và Nhà nước có thể thấy được tình hình xã hội,
tâm tư, thái độ của quần chúng nhân dân, trạng thái hoạt động của các tổ
chức đảng ở địa phương" [21, tr .116].
Ở phương diện khác, báo chí của Đảng có khả năng to lớn trong cuộc
đấu tranh tư tưởng nhằm bảo vệ Đảng, bảo vệ và khẳng định con đường phát
triển xã hội chủ nghĩa.
1.2.3. Xuất phát từ nhu cầu của chủ thể tuyên truyền là các ban đảng
Báo chí có vai trị quan trọng trong đời sống xã hội. Xã hội càng phát
triển thì vai trị của báo chí càng quan trọng. Theo Lê nin:" Báo chí là trận
địa ban đầu, từ đó Đảng sẽ tiến hành cuộc đấu tranh với đối thủ của mình
bằng vũ khí tương xứng. Báo hàng ngày là cơng cụ tun truyền cổ động
quần chúng khơng có gì thay thế được" [46, tr.18]
Báo chí khơng chỉ là người tuyên truyền tập thể và cổ động tập thể
mà là người tổ chức tập thể. Hoạt động tuyên truyền của báo chí cách mạng
trước hết là truyền bá những tri thức của chủ nghĩa Mác-Lê nin, thế giới quan
khoa học cuả chủ nghĩa xã hội. Để tiến hành thành công cách mạng xã hội
chủ nghĩa, một nhiệm vụ hàng đầu là phải làm cho hệ tư tưởng Mác-Lê nin
trở thành hệ tư tưởng của tồn dân. Đó là cơ sở không thể thiếu được để động
viên thuyết phục, tổ chức các thành viên trong xã hội tham gia giải quyết các
nhiệm vụ chung của đất nước và mỗi địa phương, đơn vị. Trong Cương lĩnh
xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, phần mục tiêu
tổng quát, Đảng ta xác định rõ:" Từ nay đến khoảng giữa thế kỷ XXI, toàn
Đảng, toàn dân ta phải ra sức phấn đấu xây dựng nước ta trở thành một
nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa" .
Để thực hiện được mục tiêu đề ra, đảm đương vai trò lãnh đạo, Đảng

phải vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, phải thường xuyên tự đổi
mới, tự chỉnh đốn, ra sức nâng cao trình độ trí tuệ, năng lực lãnh đạo:" Đảng


19
cộng sản Việt Nam là đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Đảng
lãnh đạo bằng Cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách và chủ
trương lớn; bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức, kiểm
tra và bằng hành động gương mẫu của đảng viên" [19, tr.80].
Đảng có nhiều phương thức để lãnh đạo cán bộ, đảng viên và nhân
dân thực hiện mục tiêu đề ra; trong đó có phương thức lãnh đạo bằng công tác
tuyên truyền. Tuyên truyền nhằm tác động vào nhận thức, thay đổi hành vi, đi
đến thống nhất nhận thức và hành động của đối tượng tiếp nhận. Mục tiêu
chung của tuyên truyền là phát huy lòng yêu nước, vì độc lập dân tộc, lợi ích
của đất nước, làm cho nhân dân hiểu rõ đường lối, chủ trương, chính sách của
Đảng và Nhà nước để thực hiện. Trong bài Cần phải xem báo đảng đăng trên
báo Nhân Dân ngày 24-6-1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ:" Tờ báo
đảng như là những lớp huấn luyện giản đơn, thiết thực và rộng khắp. Nó dạy
bảo chúng ta những điều cần biết làm về tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo và
cơng tác. Hàng ngày nó giúp nâng cao trình độ chính trị và năng suất cơng
tác của chúng ta"[21, tr.315].
Báo chí đã bám sát thực tiễn, phát hiện, phản ánh, cổ vũ các phong trào
cách mạng của quần chúng; tham gia tích cực trong cuộc đấu tranh chống tiêu
cực, tham nhũng, đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái của các thế lực thù
địch, cơ hội chống phá sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; góp phần tổng
kết thực tiễn, trên cơ sở đó khẳng định tính đúng đắn, tính khoa học của
đường lối đổi mới, mở cửa, hội nhập quốc tế theo định hướng xã hội chủ
nghĩa của Đảng cộng sản Việt Nam. Điều 1, Luật Báo chí quy định:" Báo chí
ở nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phương tiện thông tin đại
chúng thiết yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của các tổ chức

đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội; là diễn đàn của nhân dân".
Trong cơng tác lãnh đạo thì khâu tổ chức thực hiện rất quan trọng,
quyết định đến chất lượng, hiệu quả của các nghị quyết, chỉ thị…Do vậy,


20
Đảng phải lập ra tổ chức bộ máy để thực thi là các cơ quan tham mưu từ
Trung ương đến địa phương. Ở Trung ương có các ban: Tổ chức, Kiểm tra,
Dân vận, Tuyên giáo, Đối ngoại, Văn phòng làm nhiệm vụ tham mưu, giúp
việc cho Ban Chấp hành Trung ương mà trực tiếp và thường xuyên là Bộ
Chính trị, Ban Bí thư trong cơng tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện.
Mỗi ban đảng ở trung ương có chức năng, nhiệm vụ khác nhau được Bộ
Chính trị quy định cụ thể. Ví dụ Ban Tuyên giáo trung ương với chức năng là
cơ quan tham mưu của Ban Chấp hành Trung ương mà trực tiếp và thường
xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong cơng tác xây dựng Đảng về chính trị,
tư tưởng, về chủ trương, quan điểm và chính sách của Đảng trong lĩnh vực
tuyên truyền, báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ, khoa học-cơng nghệ, giáo
dục, đào tạo và một số lĩnh vực xã hội; đồng thời là cơ quan chuyên mônnghiệp vụ về lĩnh vực các công tác này của Đảng; Ban Tổ chức Trung ương
với chức năng là cơ quan tham mưu của Ban Chấp hành Trung ương mà
trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư về chủ trương và các
chính sách lớn thuộc các lĩnh vực tổ chức, cán bộ, đảng viên, bảo vệ chính
trị nội bộ trong hệ thống chính trị; đồng thời là cơ quan chuyên môn-nghiệp
vụ về tổ chức, cán bộ, đảng viên, bảo vệ chính trị nội bộ của Trung ương;
Ban Dân vận Trung ương là cơ quan tham mưu của Ban Chấp hành Trung
ương mà trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư về chủ
trương, chính sách và giải pháp lớn về công tác dân vận; Ủy ban Kiểm tra
Trung ương là cơ quan kiểm tra, giám sát chuyên trách của Ban Chấp hành
Trung ương, thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được quy định trong Điều
lệ Đảng; tham mưu giúp Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí
thư chỉ đạo thực hiện cơng tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong

Đảng ...Mỗi ban của Đảng đều có một hoặc một số tạp chí làm nhiệm vụ
tuyên truyền về thực hiện nhiệm vụ chính trị của ban, lãnh đạo, chỉ đạo
hoạt động của toàn ngành. Hằng năm, các ban đảng ở Trung ương đều có


21
chương trình kế hoạch cụ thể để thực hiện nhiệm vụ do Ban Chấp hành
Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao. Bám sát chương trình, kế hoạch
cơng tác của ban (cơ quan chủ quản) và Ban Tuyên giáo Trung ương (cơ
quan lãnh đạo báo chí của Đảng), mỗi tạp chí chủ động xây dựng kế hoạch
tuyên truyền hằng năm, hằng tháng, có bổ sung, điều chỉnh phù hợp với thực tế
tình hình, diễn biến các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước.
Trên cơ sở kế hoạch cơng tác của cơ quan chủ quản, các tạp chí cụ thể
hóa thành các chuyên trang, chuyên mục thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền đạt
mục đích, yêu cầu đề ra. Ví dụ: Năm 2010 là năm diễn ra Đại hội đảng bộ các
cấp tiến tới Đại hội lần thứ XI của Đảng, đây là sự kiện chính trị quan trọng
của đất nước, các tạp chí Xây dựng Đảng, Kiểm Tra, Dân Vận bên cạnh việc
duy trì các chuyên mục sẵn có, đều mở thêm chuyên mục Tiến tới Đại hội lần
thứ XI của Đảng để tuyên truyền về sự kiện quan trọng này. Thực hiện chỉ
đạo của Ban Tuyên giáo Trung ương về tăng cường tuyên truyền thực hiện
Cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, từ
tháng 10-2008 đến nay, các tạp chí đều mở chuyên mục Học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để tuyên truyền về sự kiện này.
Có thể khẳng định, bám sát nhiệm vụ chính trị của các ban đảng, các
tạp chí chủ động xây dựng chương trình kế hoạch tuyên truyền hằng năm,
quý, tháng là việc làm cần thiết của tạp chí các ban đảng; nó giúp cho các tạp
chí chủ động thơng tin tuyên truyền và định hướng dư luận xã hội và đúng tơn
chỉ, mục đích.
1.2.4. Xuất phát từ nhu cầu cơng chúng là những người tham gia
làm công tác xây dựng đảng

Công chúng là một trong những yếu tố quyết định sự sống cịn của
mỗi tờ báo, tạp chí. Một tờ báo, tạp chí nếu chỉ in ra mà khơng biết có bao
nhiêu người đọc, họ là ai, đọc những gì, khơng đọc những gì... thì tờ báo, tạp
chí đó khó có khả năng phát triển; việc xuất bản, phát hành thậm chí cịn gây


22
lãng phí, tiền bạc của nhà nước; hay nói cách khác, công chúng không tiếp
nhận thông tin của báo, tạp chí thì những thơng tin đó chỉ là thơng tin tiềm
năng mặc dù tờ báo, tạp chí đó số lượng phát hành lớn. Báo chí phương Tây
coi số lượng phát hành là một trong những tiêu chí về sự hấp dẫn đối với công
chúng. Ở nước ta không đơn giản như vậy. Trong điều kiện nào đó, báo, tạp
chí có thể có số lượng phát hành lớn nhưng nội dung chưa chắc đã hấp dẫn và
không được công chúng tiếp nhận, nhất là đối với một số báo, tạp chí được
bao cấp về kinh phí đặt mua.
Muốn quản lý tốt cơng tác biên tập, trước hết địi hỏi tổng biên tập
phải biết nguyện vọng và nhu cầu của từng nhóm độc giả, thính giả,
tình hình cạnh tranh trên thị trường truyền thơng và khả năng biên
tập của cơ sở mình. Các dữ liệu này người ta có thể thu thập nhờ các
kết quả điều tra công chúng và thị trường. Trên cơ sở đó, ban biên tập
mới có khả năng lập các kế hoạch với mục tiêu thỏa mãn các nguyện
vọng và yêu cầu của các đối tượng công chúng [30, tr. 154-155].
Trong nghiên cứu truyền thông trên thế giới, nghiên cứu cơng chúngnhóm đối tượng tiếp nhận được coi là khâu công việc cơ bản, quan trọng đầu
tiên và là cuối cùng. Khâu đầu tiên là nghiên cứu ban đầu, khâu cuối cùng là
nghiên cứu phản hồi. Nó có vai trò rất quan trọng, quyết định năng lực và
hiệu quả truyền thông-vận động xã hội. Đây cũng là khâu mà trong hoạt động
báo chí-truyền thơng nước ta lâu nay chưa được quan tâm thích đáng. Đổi
mới nội dung của tờ báo, tạp chí hoặc chun mục thì khâu đầu tiên và khâu
cuối cùng đều phải xuất phát từ công chúng. Nhà báo là cầu nối giữa tịa soạn
với cơng chúng thơng qua các tác phẩm báo chí. Việc xây dựng kế hoạch,

phân công và tổ chức thực hiện đều phải được cân nhắc thận trọng và phải
tương thích với điều kiện thực tế của cơ quan báo chí. Người tiếp nhận-cơng
chúng có vai trị đặc biệt quan trọng, khơng chỉ là đối tượng tác động, chi
phối, mà còn là lực lượng xã hội quyết định vai trị, vị trí xã hội của các sản


23
phẩm truyền thông:" Sức mạnh của tờ báo, trước hết thể hiện ở sức mạnh của
công chúng, sức mạnh của dư luận xã hội mà nó tạo ra được" [19, tr. 263]
Khi nói đến cơng chúng, nên chú ý các bình diện số lượng cơng chúng
thể hiện ở số lượng phát hành của báo in, số lượng truy cập của báo mạng
điện tử, số lượng khán giả xem truyền hình…"Mặt khác, chú ý đến chất
lượng, tức là trình độ, vai trị, vị thế xã hội của cơng chúng- nhóm đối tượng.
Trên thế giới, có những tạp chí với số lượng phát hành không lớn, nhưng đã
và đang chi phối dư luận xã hội, đặc biệt là thị trường- giá cả" [12, tr. 201].
Nghiên cứu ban đầu về cơng chúng-nhóm đối tượng (gọi là nghiên
cứu ban đầu), là công việc cơ bản, chủ yếu nhằm tìm hiểu nhu cầu, nguyện
vọng, sở thích, thị hiếu, mong đợi…để xúc tiến chiến dịch truyền thơng. Mỗi
tờ báo, tạp chí đều có những đối tượng công chúng khác nhau, với nhu cầu và
khả năng tiếp nhận thông tin khác nhau. Cũng là thông tin trên một tờ nhật
báo chính trị xã hội, nhà lãnh đạo có cách tiếp nhận thơng tin khác một người
dân lao động; một nhà nghiên cứu khoa học tiếp nhận thông tin khác hẳn với
một người công nhân...Công chúng của những tờ báo chuyên về các vấn đề xã
hội khác với cơng chúng của những tờ tạp chí chun về các vấn đề kinh tế,
khoa học-kỹ thuật...
Có thể khẳng định đối tượng cơng chúng báo chí rất đa dạng. Tổ chức
nội dung tạp chí cần xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ để xem xét đối tượng
cơng chúng, từ đó tìm ra phương thức hợp lý để tiếp cận đáp ứng đúng và
trúng nhu cầu cơng chúng mà báo, tạp chí hướng đến.
Nội dung nghiên cứu ban đầu trên ba bình diện:

- Thứ nhất: Nghiên cứu nhân khẩu học xã hội: chủ yếu là cán bộ, nhân
viên trong 4 ban đảng và tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên.
- Thứ hai: Nghiên cứu thực trạng nhận thức, thái độ, hành vi của cơng
chúng. Các tạp chí hiện nay có nhiều bạn đọc khác nhau nhưng chủ yếu là
những người làm công tác xây dựng đảng: công tác tổ chức, cán bộ, công tác


24
kiểm tra, giám sát, công tác dân vận, công tác tuyên giáo- những "người trong
cuộc", đa số có kiến thức, kinh nghiệm, có trình độ học vấn cao, hiểu biết sâu
về thực tiễn xây dựng Đảng. Họ tìm đến tạp chí với mong muốn có thêm
những thơng tin thiết thực, bổ ích phục vụ cho cơng tác chun mơn, cụ thể là
những thông tin về công tác xây dựng Đảng, công tác kiểm tra, giám sát và kỷ
luật đảng; công tác tuyên giáo, công tác dân vận của Đảng, của mỗi địa
phương, đơn vị trong phạm vi cả nước để từ đó vận dụng vào thực tiễn địa
phương, đơn vị mình.
- Thứ ba: Nghiên cứu thói quen, sở thích của cơng chúng-nhóm đối
tượng trong việc tiếp nhận các sản phẩm truyền thơng.
Nhóm cơng chúng của tạp chí các ban đảng tìm đến tạp chí với mong
muốn cập nhật thơng tin thời sự của ngành, nhất là những thông tin mang tính
chất chỉ đạo, phục vụ cho cơng tác. Vào khoảng thời gian từ 15 đến 20 hằng
tháng, các tạp chí đều được phát hành thông qua hệ thống bưu điện đến với cơng
chúng. Cơng chúng tìm đến các tạp chí khơng phải để giải trí hoặc thư giãn như
các ấn phẩm khác. Với câu hỏi: đồng chí có thường xun đọc tạp chí khơng? Số
người được hỏi trả lời là thường xuyên tỷ lệ như sau (Tạp chí Dân Vận: 22,7%,
Kiểm tra: 36,7%, Tuyên giáo:19,54%, Xây dựng Đảng: 45,98%).
Phát biểu tại cuộc Hội thảo nâng cao tính hấp dẫn, tính định hướng
trên tạp chí Xây dựng Đảng, đồng chí Đỗ Xuân Định, Tổng biên tập đã nêu
rõ:" Để hấp dẫn, tạp chí phải được thiết kế ( chuyên mục, chủ đề, đề tài…),
trình bày (tiêu đề, kiểu chữ, chia cột, dàn trang, màu sắc…)một cách sinh

động, đa dạng, bắt mắt theo quy luật chung về cái đẹp" [50, tr.7].
Xuất phát từ ba bình diện trên, cần phải có sự phân chia, tổ chức sắp
xếp nội dung thông tin theo từng chuyên đề, chuyên mục khác nhau để công
chúng dễ lựa chọn trong việc tiếp nhận. Nếu không tổ chức thành chun
trang, chun mục thì cơng chúng sẽ khơng biết đâu là thơng tin mình cần
tìm, đâu là thơng tin khơng cần tìm; những thơng tin cần tìm lại khơng thấy và