Tài liệu Thanh điệu tiếng Việt potx

HỘI THI
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
VÀO DẠY HỌC




DÙNG GIẢNG DẠY Ở CÁC HỌC PHẦN:
•
GIAO TIẾP, NGỮ ÂM, ÂM VỊ TIẾNG VIỆT (VLL 504 –
FUNDAMENTAL VIETNAMESE LANGUAGE)
• TIẾNG VIỆT 1 (VIE 501 - VIETNAMESE LANGUAGE 1)
•
Mục đích soạn bài
•
Cấu trúc bài giảng
KHOA SƯ PHẠM
BỘ MÔN NGỮ VĂN








Ngữ âm tiếng Việt

Ngữ âm tiếng Việt
, Đoàn Thiện Thuật, nxb ĐHQG, 2003
, Đoàn Thiện Thuật, nxb ĐHQG, 2003




Tiếng Việt tập 1
Tiếng Việt tập 1
, Bùi Minh Toán (chủ biên), nxb GD, 1998.
, Bùi Minh Toán (chủ biên), nxb GD, 1998.
Tài liệu tham khảo
Tài liệu tham khảo




Giáo trình
Giáo trình
CƠ SỞ NGÔN NGỮ HỌC và TIẾNGVIỆT, Bùi Tất Tươm (chủ
CƠ SỞ NGÔN NGỮ HỌC và TIẾNGVIỆT, Bùi Tất Tươm (chủ
biên), nxb GD, 1996
biên), nxb GD, 1996




Âm vị học và tuyến tính
Âm vị học và tuyến tính
, Cao Xuân Hạo, nxb KHXH, 2006

, Cao Xuân Hạo, nxb KHXH, 2006
Nội dung bài giảng, xin download ở địa chỉ:
Nội dung bài giảng, xin download ở địa chỉ:





TIẾNG VIỆT Đại cương - Ngữ âm
TIẾNG VIỆT Đại cương - Ngữ âm
, Bùi Minh Toán, Đặng Thị
, Bùi Minh Toán, Đặng Thị
Lanh, nxb GD, 2002
Lanh, nxb GD, 2002
www.ngonngu.net
www.ngonngu.net




TỔNG QUAN VỀ VAI TRÒ CỦA ÂM VỊ TIẾNG VIỆT
TỔNG QUAN VỀ VAI TRÒ CỦA ÂM VỊ TIẾNG VIỆT

Tiếng Việt là một ngôn ngữ đơn lập,
Tiếng Việt là một ngôn ngữ đơn lập,
không biến hình.
không biến hình.

Loại hình ngôn ngữ này, có một đơn vị
Loại hình ngôn ngữ này, có một đơn vị

đặc biệt gọi là HÌNH TIẾT
đặc biệt gọi là HÌNH TIẾT
(morphosyllabeme): đơn vị có hình thức
(morphosyllabeme): đơn vị có hình thức
1 âm tiết và ý nghĩa của 1 hình vị.
1 âm tiết và ý nghĩa của 1 hình vị.




TỔNG QUAN VỀ VAI TRÒ CỦA ÂM VỊ TIẾNG VIỆT
TỔNG QUAN VỀ VAI TRÒ CỦA ÂM VỊ TIẾNG VIỆT

Âm v ti ng Vi t là đ n v ng âm ị ế ệ ơ ị ữ
Âm v ti ng Vi t là đ n v ng âm ị ế ệ ơ ị ữ
nh nh t tham gia c u t o âm ti t ỏ ấ ấ ạ ế
nh nh t tham gia c u t o âm ti t ỏ ấ ấ ạ ế
ti ng Vi t.ế ệ
ti ng Vi t.ế ệ

Có 2 lo i âm v tham gia c u t o ât ạ ị ấ ạ
Có 2 lo i âm v tham gia c u t o ât ạ ị ấ ạ
TV. Đó là âm v đo n tính và âm v ị ạ ị
TV. Đó là âm v đo n tính và âm v ị ạ ị
siêu đo n tính.ạ
siêu đo n tính.ạ

Vị trí của thanh điệu trong cấu trúc âm tiết tiếng Việt
Vị trí của thanh điệu trong cấu trúc âm tiết tiếng Việt
Thanh điệu
Phụ âm
đầu
Vần
Âm
đệm
Âm
chính
Âm
cuối
CẤU TẠO
ÂM
ĐOẠN
CẤU TẠO
SIÊU
ÂM ĐOẠN
1 2 3 4

TR C TUY N Ụ Ế
TÍNH
Tl




Khái quát về thanh điệu tiếng Việt
Khái quát về thanh điệu tiếng Việt


Là một loại âm vị siêu đoạn tính (không
Là một loại âm vị siêu đoạn tính (không
định vị trên trục tuyến tính của ngôn ngữ)
định vị trên trục tuyến tính của ngôn ngữ)

Là âm vị bắt buộc trong tất cả các âm tiết
Là âm vị bắt buộc trong tất cả các âm tiết
tiếng Việt
tiếng Việt

Là yếu tố quyết định độ cao của âm tiết
Là yếu tố quyết định độ cao của âm tiết

Có chức năng khu biệt âm thanh và ý
Có chức năng khu biệt âm thanh và ý
nghĩa của âm tiết TV
nghĩa của âm tiết TV




Khái quát về thanh điệu tiếng Việt
Khái quát về thanh điệu tiếng Việt

Hệ thống thanh điệu TV gồm 6 thanh
Hệ thống thanh điệu TV gồm 6 thanh

Thanh ngang (thanh không dấu)
Thanh ngang (thanh không dấu)
: 1

: 1

Thanh huyền
Thanh huyền
: 2
: 2

Thanh ngã
Thanh ngã
: 3
: 3

Thanh hỏi
Thanh hỏi
: 4
: 4

Thanh sắc
Thanh sắc
: 5
: 5

Thanh nặng
Thanh nặng
: 6
: 6

N.D.Andeev và M.V.Gordina xây dựng biểu đồ này từ sự
N.D.Andeev và M.V.Gordina xây dựng biểu đồ này từ sự
phân tích các đường ghi của máy kymographe
phân tích các đường ghi của máy kymographe
Miêu tả thanh điệu tiếng Việt
Miêu tả thanh điệu tiếng Việt
www.ngonngu
www.ngonngu
.net
.net




Miêu tả thanh điệu tiếng Việt
Miêu tả thanh điệu tiếng Việt
20 40 60 80
240
220
200
180
160
140
120
100
90
80
2
3
4

5
6
1
mã
má
ma
mả
mà
mạ




PHÂN LOẠI THANH ĐIỆU TIẾNG VIỆT
PHÂN LOẠI THANH ĐIỆU TIẾNG VIỆT
www.ngonngu
www.ngonngu
.net
.net

Ngã
Không
dấu
Huyền
Nặng
Sắc
Hỏi
Bằng
Gãy
Trắc

Không gãy
Lăng trụ thanh điệu
Cao
Thấp




SỰ PHÂN BỐ THANH ĐIỆU TRONG ÂM TIẾT TIẾNG VIỆT
SỰ PHÂN BỐ THANH ĐIỆU TRONG ÂM TIẾT TIẾNG VIỆT
Thanh điệu
Phụ âm
đầu
Vần
Âm
đệm
Âm
chính
Âm
cuối
ÂM TIẾT KHÉP
sắc
sặc
mót
mọt
cắp
cặp
Thế
nào là
âm tiết

khép?




SỰ PHÂN BỐ THANH ĐIỆU TRONG ÂM TIẾT TIẾNG VIỆT
SỰ PHÂN BỐ THANH ĐIỆU TRONG ÂM TIẾT TIẾNG VIỆT
Thanh điệu
Phụ âm
đầu
Vần
Âm
đệm
Âm
chính
Âm
cuối
CÁC ÂM TIẾT KHÁC: hơi khép, hơi mở, mở
sắn
sẵn
hỏi
hòn
cẳng
căng




Anh không
sắc thuốc

hỏi đâu
mà lành
Chị huyền
mang nặng
ngã đau
SỰ PHÂN BỐ THANH ĐIỆU TRONG TỪ LÁY TIẾNG VIỆT
SỰ PHÂN BỐ THANH ĐIỆU TRONG TỪ LÁY TIẾNG VIỆT
Phụ âm
đầu
Vần
Âm
đệm
Âm
chính
Âm
cuối
TỪ LÁY ĐÔI
k
k
Kĩu kịt
Nhiều nhặn
Tẽn tò
Thanh điệu
Thanh điệu
Phụ âm
đầu
Vần
Âm
đệm
Âm

chính
Âm
cuối
Cỏn con
Xinh xắn
Nhỏ nhắn
huyền/ ngã /nặng
huyền/ ngã /nặng
không /sắc / hỏi
không /sắc / hỏi




Thảo luận nhóm về thanh điệu
Thảo luận nhóm về thanh điệu

Vấn đề thanh điệu trong phương ngữ Nam bộ
Vấn đề thanh điệu trong phương ngữ Nam bộ

Vận dụng hiểu biết về sự miêu tả thanh điệu TV để
Vận dụng hiểu biết về sự miêu tả thanh điệu TV để
khắc phục các lỗi khi phát âm và chính tả cho bản
khắc phục các lỗi khi phát âm và chính tả cho bản
thân và cho học sinh PT
thân và cho học sinh PT

Mẹo luật về chính tả thanh điệu cho phương ngữ Nam
Mẹo luật về chính tả thanh điệu cho phương ngữ Nam
bộ

bộ

Bài làm của nhóm gửi về:
Bài làm của nhóm gửi về:




(thời hạn nộp: 72 giờ sau)
(thời hạn nộp: 72 giờ sau)




Cám ơn quí vị
Cám ơn quí vị




Thanh ngang - 1
Thanh ngang - 1

Còn gọi là thanh không dấu
Còn gọi là thanh không dấu

Là thanh cao
Là thanh cao

Đường nét bằng phẳng, hầu

Đường nét bằng phẳng, hầu
như không lên không xuống
như không lên không xuống
từ đầu đến cuối
từ đầu đến cuối
x
y
o




Thanh huyền - 2
Thanh huyền - 2

Là thanh thấp
Là thanh thấp

Đường nét bằng phẳng, đi
Đường nét bằng phẳng, đi
xuống thoai thoải
xuống thoai thoải
x
y
o




Thanh ngã - 3

Thanh ngã - 3

Là thanh cao, gãy
Là thanh cao, gãy

Đường nét không bằng
Đường nét không bằng
phẳng, bắt đầu ở âm vực
phẳng, bắt đầu ở âm vực
thấp nhưng kết thúc ở âm
thấp nhưng kết thúc ở âm
vực cao.
vực cao.

Độ cao giảm đột ngột sau
Độ cao giảm đột ngột sau
khi xuất phát rồi lại vút lên
khi xuất phát rồi lại vút lên
cao
cao
x
y
o




Thanh hỏi - 4
Thanh hỏi - 4


Là thanh thấp, gãy
Là thanh thấp, gãy

Đường nét không bằng
Đường nét không bằng
phẳng, bắt đầu ở âm vực
phẳng, bắt đầu ở âm vực
thấp độ cao giảm dần sau
thấp độ cao giảm dần sau
khi xuất phát rồi lại tăng lên
khi xuất phát rồi lại tăng lên
và kết thúc ở âm vực thấp
và kết thúc ở âm vực thấp
x
y
o




Thanh sắc - 5
Thanh sắc - 5

Là thanh cao
Là thanh cao

Bắt đầu ở âm vực cao. Độ
Bắt đầu ở âm vực cao. Độ
cao tăng dần khi xuất phát
cao tăng dần khi xuất phát

rồi kết thúc ở âm vực cao.
rồi kết thúc ở âm vực cao.
x
y
o




Thanh nặng - 6
Thanh nặng - 6

Là thanh thấp
Là thanh thấp

Bắt đầu ở âm vực thấp như
Bắt đầu ở âm vực thấp như
thanh huyền.
thanh huyền.

Độ cao giảm dần sau khi
Độ cao giảm dần sau khi
xuất phát và kết thúc ở âm
xuất phát và kết thúc ở âm
vực thấp nhất.
vực thấp nhất.
x
y
o

Mục đích soạn bài giảng điện tử
Mục đích soạn bài giảng điện tử

Ứng dụng công nghệ thông tin vào việc giảng dạy
Ứng dụng công nghệ thông tin vào việc giảng dạy
nhằm truyền đạt những kiến thức ngữ âm học trừu
nhằm truyền đạt những kiến thức ngữ âm học trừu
tượng, phức tạp đến người học một cách hiệu quả
tượng, phức tạp đến người học một cách hiệu quả
nhất.
nhất.

Tạo hứng thú học tập cho người học.
Tạo hứng thú học tập cho người học.

Kích thích ở người học nhu cầu sử dụng các
Kích thích ở người học nhu cầu sử dụng các
phương tiện hiện đại của tin học như Internet, các
phương tiện hiện đại của tin học như Internet, các
phần mềm tin học, Email…
phần mềm tin học, Email…

Đáp ứng một số vài nhu cầu cá nhân của bản thân:
Đáp ứng một số vài nhu cầu cá nhân của bản thân:
sức khỏe, sự yêu thích tin học.
sức khỏe, sự yêu thích tin học.

Cấu trúc bài giảng
Cấu trúc bài giảng

Tổng quan về vai trò của âm vị tiếng Việt
Tổng quan về vai trò của âm vị tiếng Việt

Vị trí của thanh điệu trong cấu trúc âm
Vị trí của thanh điệu trong cấu trúc âm
tiết tiếng Việt
tiết tiếng Việt

Khái quát về thanh điệu tiếng Việt
Khái quát về thanh điệu tiếng Việt

Miêu tả thanh điệu tiếng Việt
Miêu tả thanh điệu tiếng Việt

Sự phân bố thanh điệu trong âm tiết tiếng
Sự phân bố thanh điệu trong âm tiết tiếng
Việt
Việt

Thảo luận nhóm về thanh điệu
Thảo luận nhóm về thanh điệu