BÁO CÁO PHẢN HỒI Ý KIẾN THAM VẤN DỰ ÁN THỦY ĐIỆN TRUNG SƠN

BÁO CÁO PHẢN HỒI Ý KIẾN THAM VẤN
DỰ ÁN THỦY ĐIỆN TRUNG SƠN

Báo cáo này cung cấp phản hồi sơ bộ của Ban QLDA Trung Sơn đối với các ý
kiến thu nhận được trong đợt tham vấn lần thứ ba được tiến hành trong tháng 13/2010. Báo cáo chủ yếu phản hồi các ý kiến thu nhận được từ các tổ chức xã hội.
Phản hồi cuối cùng và các kế hoạch RLDP, EIA/EMP hiệu chỉnh sẽ được công bố sau,
dự kiến vào tháng 4/2010.
Một số điểm lưu ý trong quá trình tham vấn và phản hồi tham vấn:
Đây là đợt tham vấn với các cộng đồng bị ảnh hưởng, chính quyền địa phương
và các tổ chức xã hội về các vấn đề an toàn của dự án thủy điện Trung Sơn. Do vậy,
các nội dung tham vấn và các phản hồi sẽ tập trung vào các vấn đề an toàn của dự án.
Những vấn đề khác sẽ không được phản hồi trong báo cáo này.
Tài liệu cơng bố chính cho đợt tham vấn là hai báo cáo (i) Kế hoạch Tái định
cư, sinh kế và phát triển dân tộc thiểu số (RLDP); và (ii) Đánh giá tác động môi
trường và kế hoạch quản lý môi trường. Các tài liệu này tập trung giải quyết những
vấn đề liên quan đến các vấn đề an tồn của dự án, khơng phải là báo cáo tổng hợp
của dự án nên có thể khơng cung cấp đầy đủ tất cả các thông tin về dự án. Thông tin
chi tiết hoặc các thông tin liên quan khác sẽ được cung cấp theo yêu cầu nếu việc công
bố những tài liệu này không vi phạm các quy định về cơng bố thơng tin của chính phủ
Việt Nam hoặc/và Ngân hàng Thế giới.
Dự án đã nhận được rất nhiều ý kiến từ các cộng đồng bị ảnh hưởng, chính
quyền địa phương và các tổ chức xã hội trong q trình tham vấn. Do có nhiều ý kiến
trùng lặp hoặc tương tự, đồng thời để giúp việc phản hồi ngắn gọn và dễ theo dõi, các
ý kiến trùng lặp hoặc tương tự sẽ được gộp lại. Các ý kiến cũng được phân loại, sắp
sếp theo từng chủ đề chứ không theo nguồn thông tin hoặc theo thứ tự thời gian.
Báo cáo được cấu trúc theo dạng bảng gồm 3 cột. Cột đầu tiên là phần mục góp
ý, cột thứ 2 là ý kiến thu nhận được, cột thứ ba là phản hồi của Ban quản lý dự án
Trung Sơn. Phần phụ lục là Quy trình vận hành hồ chứa đã được Bộ Công Thương
phê duyệt nhằm cung cấp thong tin chi tiết về quy trình vận hành hồ chứa.

1

PHẦN
MỤC
GĨP Ý
I

CÂU HỎI

TRẢ LỜI

PHẦN RLDP
Như đã trình bày trong buổi tham vấn ngày 3/3/2010, có 7/10 chính
- Trong báo cáo chưa đề cập đầy đủ đến các chính sách
hoạt động của Ngân hàng như: bảo vệ các tài sản văn hóa sách chính sách an tồn của Ngân hàng thế giới được áp dụng cho dự án
(OP/BP 4.11); bảo vệ rừng (OP/BP 4.36); an toàn đập (OP/BP Trung Sơn gồm:
4.37); đường thuỷ Quốc tế (OP/BP 7.50 ).
1. Đánh giá Môi trường (OP/BP 4.01)
2. Môi trường sống tự nhiên (OP/BP 4.04)

Mục: Giới
thiệu- Tóm
tắt dự án Nguyên
tắc và mục
tiêu của
RLDP

3. Các Nguồn tài nguyên Văn hóa Vật thể (OP/BP 4.11)
4. Người dân Bản địa (OP/BP 4.10)
5. Tái định cư Không tự nguyện (OP/BP 4.12)

6. An toàn đập (OP/BP 4.37)
7. Các dự án đường thủy quốc tế (OP/BP 7.50)
Tùy theo mỗi loại báo cáo và các kế hoạch thực hiện, sẽ đề cập đến
từng chính sách cụ thể cho phù hợp theo đúng nội dung của báo cáo.
Ban QLDA sẽ cập nhật và bổ sung vào báo cáo cuối cùng

Phần giới
thiệu

Phần giới thiệu, Dự án có nói đến “Người dân thuộc tỉnh
Thanh Hóa sống ở phía hạ lưu đập sẽ được hưởng lợi từ việc
chống lũ của dự án.”. Đây là điều quan ngại lớn mà nhóm
VRN ghi nhận là lợi ích (hay ngược lại là nguy cơ) chống lũ
lụt của TĐTS mà người dân được hưởng như nêu trong Giới
thiệu (trang viii). Trong tồn bộ tài liệu của BQL, khơng có
một chỗ nào mô tả cách thức mà người dân được hưởng lợi
ích này, cũng như cách thức mà lợi ích được tạo ra từ dự
án TĐTS. Việc này khơng thể nói chung chung mà cần
phải được lượng hoá đối với tác động 2 mặt của đập thuỷ

Lợi ích từ việc chống lũ của dự án cho khu vực hạ lưu đã được phân
tích đánh giá chi tiết trong Báo cáo Đánh giá hiệu ích chống lũ hạ du của
cơng trình Thủy điện Trung Sơn do Viện Quy hoạch thủy lợi thuộc Bộ
Nông nghiệp và phát triển nông thôn lập vào tháng 11/2007 và trong báo
cáo dự án đầu tư của dự án. Do vậy những hữi ích này khơng được nêu
chi tiết trong báo cáo RLDP
Hồ chứa Trung Sơn với dung tích phịng lũ 112 triệu m3 có thể tham
gia cắt một phần đỉnh lũ, giảm mức nước lũ ở hạ lưu và do đó có thể
giảm thiệt hại do lũ gây ra, giảm nhu cầu đầu tư để gia cố hệ thống đê ở
hạ lưu.

2


điện
Sẽ bổ sung trong báo cáo cuối cùng

Phần Tóm
tắt dự án

Ở Bảng 1- các tác đơng tiêu cưc của lịng hồ, cần bổ sung
tác động mất nguồn tài nguyên mà người dân bản địa dựa
vào đó sinh sống lâu đời

Vấn đề
cộng đồng
bị ảnh
hưởng

Trong phần đầu, định nghĩa cộng đồng bị ảnh hưởng đã nêu
rất rõ 3 đối tượng, trong đó vùng phụ cận có thể bị tác động về
mặt văn hóa và xã hội bởi dự án này cũng được xem là cộng
đồng bị ảnh hưởng. Vì vậy những cộng đồng bị cô lập khi
nước dâng hoặc không trong diện tái định cư nhưng bị xé lẻ
khỏi cộng đồng lớn cũng phải được xem là hộ bị ảnh hưởng
bởi dự án và dự án phải có chính sách thoả đáng chứ khơng
phải là một cấp có thNm quyền khác.

Mục 1.2.1.

Hiện nay chưa thể đánh giá chính xác được những tác động của hạ

Tác động hạ lưu đập có thể ảnh hưởng đến hợp lưu với
sông Luồng khoảng 65km từ tuyến đập (trang 2). N hư vậy lưu. N hững tác động này chỉ xNy ra và xác định chính xác khi nhà máy đi
đánh giá tác động của Thuỷ điện Trung Sơn đến vùng hạ lưu vào vận hành, vì vậy dự án đã chọn phương pháp tiếp cận thích ứng. Dự
sẽ làm thế nào cho chuNn xác ?
án sẽ theo doi, giám sát và nếu xác định được các tác động bởi Thủy điện
Trung Sơn, dự án sẽ có các biện pháp giảm thiểu phù hợp và tuân thủ
theo các nguyên tắc của chính phủ Việt N am và N gân hàng Thế giới.

"N hững cộng đồng bị cô lập khi nước dâng hoặc không trong diện tái
định cư nhưng bị xé lẻ khỏi cộng đồng lớn" chính là mục "c" thuộc đối
tượng thứ 3 trong phần định nghĩa về cộng đồng bị ảnh hưởng.
EVN là chủ đầu tư,Ban QLDA Trung Sơn là đại điện cho chủ đầu tư
trong triển khai dự án Trung Sơn. Đối những vấn đề cần làm rõ thêm
trước khi đưa ra quyết định cí cùng, Ban QLDA cần báo cáo để nhận
được phê duyệt của EVN

Khu vực hồ chứa được xác định nằm trọn trong lãnh thổ Việt N am và
Báo cáo cũng chưa đề cập đến vùng ảnh hưởng ở đầu
nguồn liên quan đến nước bạn Lào (Có ảnh hưởng khơng ? cách biên giới Việt Lào 9,5 km do đó khơng có ảnh hưởng trực tiếp đến
ảnh hưởng những gì, mạnh hay yếu để WB có thể chấp nhận). lãnh thổ Lào. Dự án cũng đã tổ chức tham vấn và nhận được ý kiến
khơng phản đối của Chính phủ Lào.

3


- Dự án nêu giao thông thuỷ sẽ được cải thiện bằng đi lại
trên hồ chứa, chưa nói đến việc trả lại giao thơng thuỷ trên
sơng (hiện tại vẫn có), và đề xuất của dự án tạo ra “ Dịng
Sơng nguyên ven”, có vẻ như chưa được thuyết phục cho lắm
Mục 1.2.2.

vì đập thuỷ điện trên sơng khơng có thiết kế âu thuyền.
Tác động xã
hội khác

Khi chưa có hồ chứa thì giao thơng đường thủy khơng thể thơng suốt
từ xã Trung Sơn đi lên huyện Mường Lát được do một số bãi đã ngầm và
thác lớn ở khu vực xã Mường Lý của huyện Mường Lát. Do vậy, khi tạo
hồ chứa sẽ tạo thông suốt cho việc lưu thông bằng đường thủy của khu
vực này. Tại vị trí tuyến đập, dự án đã quy hoạch bến trung chuyển cho
các phương tiện đường thủy để có thể vận chuyển xuống hạ lưu bằng
đường thủy hoặc đường bộ.
Vấn đề dịng sơng ngun vẹn nhằm hỗ trợ việc bảo tồn các loài sinh
vật thủy sinh. N guyên tắc chính là bảo tồn sự nguyên vẹn của một nhánh
sông. Hiện nay dự án đang nghiên cứu và trao đổi với tỉnh Thanh Hóa để
bảo tồn Sông Bưởi cho mục tiêu này

Mục tiêu tổng quát của RLDP là “cải thiện hoặc ít nhất
khơi phục sinh kế và chất lượng sống của các hộ dân và bản bị
ảnh hưởng bởi dự án trong khi vẫn bảo tồn bản sắc văn hóa
của họ”. N hưng phần sau không đưa ra được chi số đánh giá
cho mục tiêu này.

Mục 1.3.

- Các chỉ số đánh giá mục tiêu tổng quát của RLDP được thể hiện tại
phần 10 Giám sát và đánh giá. Tuy nhiên Ban QLDA sẽ hiệu chỉnh và
làm rõ trong báo cáo hiệu chỉnh cuối cùng. Hơn nữa toàn bộ các kết quả
điều tra kinh tế xã hội đã được thực hiện sẽ là cơ sở nền để cho nhóm
GSĐL và các bên liên quan tiến hành đánh giá việc có hay khơng đạt
RLDP gồm ba kế hoạch : Kế hoạch tái định cư (RP), Kế được mục tiêu của kế hoạch

hoạch cải thiện sinh kế cộng đồng (CLIP), Kế hoạch phát triển
dân tộc thiểu số(EMDP).
- Trong RLDP thì mục tiêu của Kế hoạch tái định cư (RP) sẽ đảm bảo
(i) Kế hoạch TĐC ( RP) ghi “ bồi thường đầy đủ” là chưa bồi thường đầy đủ cho những đối tượng mất nhà, đất hoặc các tài sản
đủ và trong thực tế các hạng mục bồi thường chưa đủ.
khác vì những tác động của hồ chứa, xây dựng đập và hạ lưu đập. N hư
vậy mục tiêu TĐC hoàn toàn tuân thủ theo nguyên tắc của chính phủ Việt
N am và N gân hàng Thế giới. Trong quá trình triển khai BAN QLDA sẽ
đảm bảo kế hoạch được thực hiện theo đúng cam kết đã đặt ra.
(ii) Về kế hoạch phát triển dân tộc thiểu số hiểu như vậy
- EMDP đã được xây dựng tuân thủ theo chính sách OP 4.10 của
chưa đủ , khơng chỉ có” Tơn trọng về văn hóa…” mà cần vận N gân hàng thế giới. BAN QLDA sẽ cân nhắc và làm rõ vấn đề này trong
dung đầy đủ chính sách của WB OP 4.10 về chính sách với báo cáo cuối cùng
người bản địa đối với bên vay, khi tiến hành TĐC – xem CS
của WB)
- Mục tiêu của RLDP là Cải thiện hoặc ít nhất khơi phục, sinh kế và
(iii) N ên có một báo cáo riêng về phát triển giới theo chính
sách hoạt động OP4.20 của N gân hàng thì sẽ đầy đủ và hồn chất lượng sống của những hộ gia đình và bản bị ảnh hưởng trong khi
4


hảo hơn, vì các phần kế hoach nêu trên đều liên quan đến giới cho phép họ giữ gìn bản sắc văn hóa. Trong q trình xây dựng kế hoạch
tính như là một phần trong những khía cạnh xã hội học;
để đạt được mục tiêu này thì vấn đề giới luôn luôn được quan tâm xem
xét. Tuy nhiên, chúng tôi khơng cho rằng cần thiết phải có báo cáo riêng
về phát triển giới vì đây khơng phải mục tiêu chính của báo cáo RLDP.
Ban QLDA khẳng định các chính sách an toàn của WB đã đang và sẽ
Về nguyên tắc RLDP, đề nghị áp dụng chính sách an tồn
của WB trong việc thực hiện đền bù về đất đai cho người bị được áp dụng một cách nghiêm túc trong quá trình chuNn bị và triển khai
ảnh hưởng.

dự án.

Mục 1.4.
Quyền lợi

Khung thể chế và pháp lý (trang 14) phụ lục1 cần bổ sung
thêm nghị định 69/2009/N Đ-CP ngày 13/8/2009 của Chính
phủ quy định bổ sung về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất;
thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi N hà nước thu
hồi đất; giá đất; giao đất, cho thuê đất; cấp Giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn
liền với đất và gia hạn sử dụng đất, Thông tư 14/2009/TTBTN MT ngày 01/10/2009 của Bộ Tài nguyên và Môi trường
quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và trình tự,
thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất.

Báo cáo RLDP được chuNn bị trước khi có N ghị định 69/2009/N Đ-CP
của Chính phủ Ban hành. Tuy nhiên chúng tôi sẽ bổ sung nội dung này
trong phần N guyên tắc quản lý và thích ứng của báo cáo RLDP hiệu
chỉnh, tuy nhiên cũng cần đảm bảo điều này không tạo ra sự xung đột với
cam kết với nhà tài trợ.

N hững quy định mới này nhằm đưa giá trị bồi thường sát
với giá thị trường để giảm thiểu thiệt thòi cho người bị ảnh
hưởng, và cũng để đáp ứng mục tiêu hài hoà thủ tục với nhà
tài trợ trong thời kỳ hội nhập.

Mục 2.2.
Sinh kế
trong Khu
vực Dự án

N ông, lâm nghiệp : chưa nêu rõ diện tích canh tác
hiện nay, năng suất canh tác cũng như điều kiện canh tác
(nước tưới, % diện tính lúa. Các dịch vụ nơng nghiệp như con
giống, thú y, khuyến nông,lâm cũng chưa được quan tâm..
Phần báo cáo RLDP chỉ thể hiện các thông tin và dữ liệu tổng hợp
(i)
Các nguồn vốn về tài chính thu, chi, tín dụng,tiết
như
diện tích các loại đất bị ảnh hưởng, mức độ thiệt hại của các bản bị
kiệm đã không được đề cập đến. Không đánh giá được mức
thu cũng như đánh giá được nguồn thu nhập nào là có lợi thế ảnh hưởng ... đề từ đó có các kế hoạch chung cho dự án. Còn các vấn đề
chi tiết đã được điều tra trong bảng điều tra thiệt hại sơ bộ của dự án và
(cần nhiều lao động, ít rủi ro,thu hồi vốn nhanh, dễ bán…).
khơng thể hiện trong RLDP.
(ii)

Tình hình y tế khơng phản ảnh được hiện trạng vấn

- Đối với vấn đề sức khỏe cộng đồng đã được Ban QLDA thực hiện
5


đề sức khoẻ của cộng đồng VD việc khám chữa bệnh của đánh giá riêng tại Báo cáo sức khỏe cộng đồng do tư vấn quốc tế thực
người dân diễn ra như thế nào ? có thói quen tục lệ gì ảnh hiện. Một chương trình quản lý sức khỏe cho cộng đồng địa phương và
hưởng đến sức khoẻ của người dân ? y tế thôn bản - dịch vụ cho cơng nhân đã được xây dựng.Chương trình sức khỏe cộng đồng sẽ
được Ban QLDA thực hiện kéo dài trong 10 năm.
thuốc men hoạt động ra sao ?
- Phần này được nêu trong mục 2.3 Khả năng đối phó tại Bảng 15 các
(iii)

Các nguồn vốn xã hội - mạng lưới các tổ chức,
quan hệ xã hội của cộng đồng đã khơng được xem xét đánh giá chương trình phát triển trong khu vực trung tâm RLDP
- Phần này đưa ra những thông tin đánh giá sơ bộ về khả năng sử
(iv)
Đoạn nói về ngơn ngữ và văn hố ( trang 19)
khơng có số liệu định lượng, cần bổ sung thêm các di tích văn dụng tiếng việt trong dân tộc thiểu số. Việc có số liệu định lượng là rất
hố lịch sử của vùng như: Đền Tư Mã thờ Lê Phụ Trần ( thời khó và khơng phải là mục tiêu của báo cáo này. Việc đưa các di tích lịch
Lê), Chùa Bà (xã Hồi Xuân), Đỉnh Pha Ú Bò nơi dân quân xã sử vào nội dung này là không thật sự cần thiết.
Phú Lệ bắn rơi máy bay giặc Mỹ ;

Mục 2.3.
Khả năng
đối phó

Vấn đề an ninh lương thực chưa đề cập đến sức ép về
lương thực thực phNm đối với cộng đồng khi có một số lượng
lớn lao động bên ngồi du nhập đến các thơn bản để thực hiện
dự án. Xu hướng giá cả tăng cao mặc dù trong ngắn hạn cũng
tác động trực tiếp đến đời sống của người dân và vấn đề đói
nghèo.

- Vấn đề an ninh lương thực đã được cân nhắc bao gồm cả sức ép của
một lượng lớn công nhân. Khả năng cung cấp lương thực của địa phương
là rất nhỏ với nhu cầu, do đó việc cung cấp lương thực cho công nhân sẽ
được cung cấp từ các nguồn lực bên ngoaì. Kế hoạch CLIP sẽ được triển
khai sớm trước khi có đơng cơng nhân đến khu vực dự án sẽ góp phần
đảm bảo vấn đề an ninh lương thực. Mặt khác, việc có đơng cơng nhân sẽ
tạo điều kiện nâng cao thu nhập cho người dân từ việc cung cấp các hàng
hóa sẵn có của địa phương cho lực lượng công nhân này.

Một trong những thách thức lớn đối với cộng đồng người
dân bị ảnh hưởng bởi dự án cần đề cập thêm ở đây đó là vấn
đề trình độ học vấn của người dân hiện rất thấp và tỷ lệ bỏ
học của trẻ em tương đối cao. Trình độ học vấn thấp sẽ gây
nên những trỏ ngại lớn đối với vấn đề tiếp cận khoa học kỹ
thuật, chuyển đổi mơ hình sinh kế mới. Mặt khác, người dân
cũng sẽ hạn chế trong về vấn đề bảo vệ sức khoẻ, bảo vệ tài
sản, quản lý chi tiêu, quản lý các nguy cơ .v..v

- Dự án nhận thức được sự khó khăn trong q trình triển khai do
trình độ nhận thức của người dân và coi đó là một sự thách thức cho sự
thành cơng của RLDP, điều đó sẽ được giảm thiểu thông qua cách thức
triển khai và hỗ trợ kỹ thuật theo cách phù hợp với người dân. N gồi việc
u cầu các nhóm tư vấn, hỗ trợ ký thuật thường xuyên ở tại bản và
thông tin thường xuyên với người dân, dự án khuyến khích sử dụng
nguồn lực tại chỗ để triển khai có hiệu quả các vấn đề này. Sẽ có những
đạo tạo, hỗ trợ cho từng hộ bị ảnh hưởng nặng và dễ bị tổn thương. Vấn
đề ngôn ngữ và cách thức trao đổi thông tin sẽ cũng được chú trọng

Những vấn đề khác như tình trạng gia tăng bất ổn đang
có xu hướng gia tăng tại cộng đồng sẽ trở thành những thách

6


thức lớn khi có những xáo trộn trong q trình tái định cư và
xây dựng dự án
DA thuỷ điện Trung Sơn đã thực hiện một số đợt tham vấn
với các cộng đồng chịu tác động bởi dự án trong giai đoạn
thiết lập báo cáo RLDP. Các kết quả đã được đưa vào thiêt kế

dự án và các kế hoạch an toàn xã hội, bước đầu như vậy là rất
khả quan. Tuy nhiên còn một số vấn đề cần quan tâm dưới
đây:

Mục 3.1.
Tham vấn
trong việc
lập kế
hoạch

- Trong trường hợp các hộ gia đình bị di dời, hoặc khi hộ
gia định bị ảnh hưởng do cộng đồng tiếp nhận hộ di dời, mà
chỉ áp dụng nguyên tắc “tham vấn tự do, tự nguyện và thông
báo trước với các bản người dân tộc thiểu số” (Trang 5, dịng
3) là khơng đầy đủ mà cần tuân thủ Pháp lệnh dân chủ cơ sở.
Trước hết, theo Pháp lệnh Dân chủ cơ sở khi hộ gia đình có
“bị” u cầu đóng góp vào các chương trình phát triển kinh tế
xã hội ở cộng đồng của họ, thì họ phải có quyền tham gia ở
cấp độ quyết định, chứ không chỉ ở mức được tham vấn và
trong trường hợp này họ có quyền đồng ý hay khơng chấp
nhận với đề xuất của “cơ quan thực hiện sự phát triển” –
trường hợp này là EVN .

- Quá trình tham vấn Ban QLDA luôn đảm bảo rằng người dân có
quyền tự do thể hiện ý kiến, nguyện vọng của mình và đã thể hiện được
quyền ra quyết định của họ. Đặc biệt, để quy hoạch được các khu TĐC,
Ban QLDA đã thực hiện tham vấn tới các hộ dân và các cấp chính
quyền từ thơn bản, xã, huyện và tỉnh. Các nguyện vọng của cộng đồng
luôn được tôn trọng và Ban QLDA đã quy hoạch các điểm TĐC đúng
theo đa số ý kiến của người dân để trình cấp có thNm quyền quyết định.

- Về tổng kết các quan điểm (tr 27) cho rằng : người Mông
muốn thực hiện việc di vén, ở điểm này là nguyện vọng của - Đây là nguyện vọng của người dân và như đã trình bày ở trên dự án tơn
người dân bản địa và Dự án thì khơng phải xây dựng Khu trọng nguyện vọng của người dân. Ban QLDA sẽ quan tâm vấn đề này
TĐC. Tuy nhiên cần chú ý tới việc quản ly di vén dân, nếu làm trong quá trình thực hiện di dân.
khơng tốt sẽ gây ra nạn xói mịn nghiêm trọng và việc bồi lắng
lịng hồ tăng lên.
- Cần phải cân nhắc kỹ việc trồng luồng, bạch đàn hoặc cây
cao su ở vùng ven bờ hồ, nó chỉ tăng lượng xói mịn xuống
hồ, vì những lịai cây đó khơng có tác dụng bảo vệ đất, chống
xói mịn nếu khơng có những phương pháp kỹ tht tốt, mặc
dầu nó đang đưa đến lợi nhuận trước mắt và có thị trường tiêu
thu .

- Trong báo cáo đã chỉ ra rằng: "Qua tham vấn đã đề xuất rằng nên
cho phép trồng Luồng ở những diện tích mới xung quanh hồ chứa sau
khi hồ chứa hình thành". Tuy nhiên khi triển khai các hoạt động sinh kế,
Ban QLDA sẽ quan tâm và chú trọng tới các giải pháp để chống xói mòn
và bảo vệ nguồn nước.
7


"Đánh giá XH: Các phương pháp và công cụ sử dụng trong
cuộc điều tra kinh tế - xã hội với 511 hộ gia đình đã thể hiện
nội dung tham vấn chưa đầy đủ theo hướng dẫn của chính sách
WB (OP4 _phụ lục A). Cụ thể, nhóm đánh giá chỉ sử dụng 4
công cụ của phương pháp PRA + phỏng vấn sâu, không dung
phương pháp định lượng. Một số công cụ quan trọng như
Đánh giá nguồn thu, Đánh giá điều kiện sống không được sử
dụng. Điều kiện/mức sống của các hộ gia đình khơng được

phản ánh tồn diện vì đánh giá thu nhập nhưng khơng xem xét
về chi phí. Phải chăng nghiên cứu định lượng được áp dụng
trong một cuộc khảo sát khác? Cần nói rõ hơn về khảo sát định
lượng của bảng hỏi IOL dành cho hộ gia đình và hoạt động
tham vấn cho kế hoạch tái định cư?

-

Đánh giá xã hội:

Trong các phương pháp sử dụng cho hoạt động đánh giá xã hội có thể
sử dụng nhiều phương pháp khác nhau. Việc sử dụng phương pháp nào là
phụ thuộc vào việc yêu cầu lấy số liệu đến mức độ nào và sẽ được căn cứ
trên các hoạt động của dự án. Đối với dự án thủy điện Trung Sơn, có
những điểm khác biệt so với cơng tác chuNn bị của các dự án khác:
(i) Dự án thủy điện Trung Sơn đã có một q trình nghiên cứu và
lên kế hoạch từ trước khi có sự tham gia của N gân hàng Thế giới. Đã có
hàng loạt các nghiên cứu và điều tra về định lượng của Công ty Tư vấn
Xây dựng điện 4 (PEEC4), vì vậy việc đánh giá xã hội được tiến hành
như là hoạt động bổ sung cho các nghiên cứu trước đó;
(ii) Khơng nhất thiết phải sử dụng phương pháp phỏng vấn bằng
bảng hỏi mới được gọi là các phương pháp thu thập thông tin định lượng.
Trong quá trình đánh giá xã hội, tư vấn thực hiện nhiệm vụ đánh giá xã
hội đã tiến hành công tác thu thập thống kê từ cấp huyện, xã và các bản
bị ảnh hưởng bởi dự án. Các số liệu thống kê được thu thập trên các khía
cạnh kinh tế, xã hội, văn hóa, y tế và cả các khoảng cách tiếp cận dịch vụ
công. Các bảng thống kê cấp xã và bản đã được xử lý và cập nhật vào
báo cáo đánh giá xã hội.
(iii) Trong quá trình tiến hành các phương pháp định tính và đánh giá
nhanh có sự tham gia, việc tìm hiểu và lượng hóa các thông tin cũng đã

được tư vấn và cộng đồng cùng tiến hành.
(iv) Trong quá trình tiến hành các đánh giá nhanh nơng thơn có sự
tham gia của cộng đồng, các cơng cụ liên quan đến việc tìm hiểu nguồn
thu nhập, chi tiêu, mức sống và điều kiện sống của hộ gia đình đã được
nhóm tư vấn tiến hành thơng qua các công cụ của PRA như công cụ về
chuỗi thị trường, lịch mùa vụ, nguồn lực thiên nhiên và xã hội… đã được
tiến hành. Kết quả của các hoạt động này đã được tư liệu hóa và trình bày
trong báo cáo đánh giá xã hội.
(v) Hoạt động tham vấn về tái định cư đã được tiến hành đầu tiên do
PEEC 4 thực hiện và sau đó được tiến hành bởi tư vấn đánh giá xã hội và
tư vấn thực hiện việc lập kế hoạch RLDP. Các địa điểm tái định cư hiện
8


nay được xây dựng và xác định căn cứ trên ý kiến của cộng đồng phải tái
định cư và là kết quả của hàng loạt các cuộc tham vấn khác nhau được
thực hiện tại cộng đồng.
(vi) Việc điều tra IOL không thuộc phạm vi của hoạt động Đánh giá
xã hội. Tuy nhiên hoạt động IOL được thực hiện đối với 100% hộ gia
đình được xác định là bị ảnh hưởng và bao gồm (a) đo đạc, kiểm đếm sơ
bộ tài sản bị ảnh hưởng; (b) lấy ý kiến về cách/phương thức tái định cư
mà người dân mong muốn; (c) căn cứ trên các kết quả này, tính tốn sơ
bộ tổng mức ngân sách cho hoạt động tái định cư;
Điều tra cho hoạt động sinh kế
Đánh giá sinh kế: Một cuộc đánh giá khác về sinh kế cũng cần
Để xây dựng các hoạt động sinh kế các hoạt động khác nhau đã được
nêu rõ đánh giá này thực hiện với quy mô, đối tượng như thế thực hiện bao gồm:
nào? những phương pháp nào đã được sử dụng ? "
(i) Thu thập thông tin bằng phương pháp phỏng vấn trực tiếp thơng
qua bảng hỏi phỏng vấn hộ gia đình - 25% số lượng hộ bị ảnh hưởng

(ii) Xây dựng các hoạt động sinh kế với sự tham gia của người dân.
Căn cứ trên các nguồn lực thiên nhiên, con người và tri thức bản địa,
người dân và tư vấn đã cùng xây dựng nên các hoạt động sinh kế. Các kế
hoạch này, sau khi được xây dựng đã được tham vấn 2 vòng đối với cấp
huyện và cấp cộng đồng nhằm rà sốt lại và thống nhất được các hoạt
động chính, ít rủi ro và phù hợp với cộng đồng; - Quy mô và đối tượng:
Việc thực hiện xây dựng sinh kế có sự tham gia của cộng đồng được thực
hiện cho tất cả các bản được xác định bị ảnh hưởng bởi dự án với sự
tham gia rộng rãi của cả cộng đồng;
(iii) Phỏng vấn sâu các đối tượng cung cấp thơng tin chính, bao gồm
các nhà cung cấp dịch vụ cho đào tạo, cung cấp các dịch vụ về tín dụng
như ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác, những người dân sản xuất
có uy tín tại địa phương và các cơ quan chức năng;
a.

Mỗi huyện phỏng vấn 10 cán bộ;

b. Xã phỏng vấn 3 cán bộ chủ chốt và tiến hành một cuộc thảo luận
nhóm;
c.

Cấp bản phỏng vấn già làng, đại diện phụ nữ và 2 nông dân tiêu
9


biểu;
(iv) Phương pháp quan sát và tham gia của cả tư vấn và cộng đồng
trong việc xác định sơ bộ về thổ nhưỡng, cây trồng và vật nuôi đã được
tiến hành để làm căn cứ và có cơ sở cho việc xây dựng các hoạt động
sinh kế dựa vào đất;

a. Có chuyên gia về thổ nhưỡng và chuyên gia về canh tác trên đất
dốc tham gia vào nghiên cứu;
b. Cùng với nhóm nơng dân tiến hành thực địa, quan sát và phân
tích các hoạt động canh tác của cộng đồng;
(v) Điều tra, đánh giá nhanh về năng lực của các cơ quan thực hiện
để xây dựng các hoạt động tăng cường năng lực;
a. Làm việc chuyên đề với Trung tâm khuyến nơng, Phịng N ơng
nghiệp, phịng Cơng thương, trạm y tế xã, trung tâm y tế dự phịng, ngân
hàng Chính sách, N gân hàng N ơng nghiệp và phịng Dân tộc để đánh giá
năng lực của các tổ chức này;
b. Làm việc với các tổ chức như Hội Phụ nữ, Hội N ông dân và hội
Cựu Chiến binh cấp bản, cấp xã để xác định năng lực và khả năng tham
gia của họ trong hoạt động sinh kế;
(vi) Phân tích các tư liệu sẵn có và các kết quả nghiên cứu trước đó.
a.

Cá và nghề cá;

b. Sức khỏe cộng đồng;
c.

Đánh giá tác động môi trường;

d. Đa dạng sinh học;
e.

Tài sản văn hóa;

f.

Quy hoạch tổng thể tái định cư của dự án thủy điện Trung Sơn;

g. Đánh giá xã hội;
h. Báo cáo tình hình kinh tế xã hội của các huyện Quan Hóa,
Mường Lát, Mộc Châu và Mai Châu
10


(vii) Thu thập các số liệu thống kê từ các cấp;
a. Số liệu thống kê của các huyện Quan Hóa, Mường Lát, Mộc
Châu và Mai Châu;
b. Số liệu thống kê của các tỉnh Thanh Hóa, Sơn Là và Hịa Bình;
c. Số liệu thống kê của các xã Trung Sơn, Tam Chung, Trung Lý,
Mường Lý, Xuân N ha, Tân Xuân;
d. Số liệu thống kê của tổng cục thống kê.

Mục 3.2.
Tham vấn
và Khung
tham gia

Mục 4.1.
Phạm vi
RP trong
RLDP

Đoạn nói về các cấp tham gia(trang 30), nên thêm vào cấp
bản và người bị ảnh hưởng. Vì rằng “bản” khơng phản ảnh sự
tham gia của các hộ chịu tác động, mà có thể được hiểu là gặp
gỡ và thảo luận với lãnh đạo bản là được chấp nhận. N ếu được

thực hiện, nhiều người nghèo và dân tộc sẽ bị loại trừ khỏi quá
trình tham vấn và ra quyết định do việc tham vấn và ra quyết
định được thực hiện với “bản” chứ khơng có sự tham gia của
họ, từ đó rất dễ hình thành các tranh cãi tiềm năng.

- Tham gia cấp ở cấp bản được hiểu trong báo cáo là có sự tham gia
của các hộ gia đình. Các bước tham gia tiếp theo đã chỉ rõ các hộ gia
đình tham gia như thế nào vào các hoạt động của RLDP

Mặt khác các cuộc tham vấn phải đảm bảo tỷ lệ phụ nữ
tham gia là trên 30% (con số theo thực hành tốt đã được xác
nhận), và đai diện của nhóm yếu thế là các hộ nghèo thuộc
diện hỗ trợ của chương trình 30a hoặc 135II .

- Trong tất cả các đợt tham vấn đều có tỷ lệ phụ nữ tham giá khá cao.
và PMB sẽ thúc đNy hơn nữa sự tham gia của phụ nữ trong các đợt tham
vấn tiếp theo..

Thêm nữa, việc công khai kết quả tham vấn, thông qua
cuộc họp, thơng qua tham vấn gia đình và niêm yết, cần được
sử dụng ngôn ngữ dân tộc thiểu số trong quá trình cơng bố
thơng tin.

- Ban QLDA đã sử dụng ngơn ngữ của các cộng đồng dân tộc thiểu
số trong quá trình tham vấn trước đây cũng như trong quá trình công bố
thông tin vừa qua với mục tiêu thông tin được đầy đủ đến với người dân.
Các hoạt động về truyền thông thông tin được thiết kế trong RLDP cũng
đã được nêu rõ là sử dụng ngôn ngữ dân tộc (xem thêm phần truyền
thông – tr 94).

Kế hoạch sẽ bao quát các giai đoạn của dự án (lập kế
N hư đã được trả lời ở phần trên, các tác động hạ lưu sẽ được xác định
hoạch, xây dựng và vận hành) và các nguồn tác động đối với trong quá trình triển khai dự án và sẽ được cơng bố
đất, tài sản và sinh kế: đập, khu vực phụ trợ, vùng ngập do hồ
chứa và ảnh hưởng khu vực hạ lưu.
Riêng ảnh hưởng của khu vực hạ lưu, dự án nói sẽ tiếp tục
11


được nghiên cứu thêm vào thời điểm tháng 10/2009, tuy nhiên
đến nay vẫn chưa có tài liệu cơng bố. Đề nghị xem xét thêm
như đã góp ý ở mục 1.2.1 và mục 2.1

Mục 4.2.
Các
nguyên
tắc.

Cần nêu rõ một nguyên tắc là hỗ trợ lương thực tới khi sinh
kế của các hộ chịu ảnh hưởng được phục hồi tới mức bằng với
mức trước khi tái định cư. Bởi vì việc cung cấp lương thực
không đảm bảo tới khi sinh kế của người dân được phục hồi,
thì nghèo đói ln bám theo người dân tái định cư, do họ
khơng có nguồn lực để phát triển sản xuất, tạo thu nhập.

Theo quan điểm của dự án việc phục hồi sinh kế cho người dân để
đảm bảo mục tiêu đã đề ra không thể chỉ dựa vào việc hỗ trợ lương thực
mà phải được thực hiện thơng qua một chương trình tổng thể bằng các
gói hỗ trợ khác nhau bao gồm: Bồi thường cho TĐC, hỗ trợ cho TĐC,
các hoạt động khôi phục sinh kế, EMDP và các hỗ trợ kỹ thuật khác như

đã trình bày trong báo cáo RLDP.
Hỗ trợ lương thực chỉ để hỗ trợ người dân vượt qua giai đoạn gián
đoạn do việc phải TĐC.
Để tránh việc gián đoạn trong sản xuất, một số hoạt động của CLIP sẽ
được triển khai sớm, như trong kế hoạch triển khai đã được trình bày.

- Trong quá trình triển khai của dự án, những quy định mới của Chính
- Tr 34 cần bổ sung vào bảng 19 về Luật bảo vệ rừng, luật
phủ
trong việc bảo vệ môi trường và các vấn đề xã hội sẽ được Ban
Đa dạng sinh hoc. Bên vay đã chuNn bị Khung Chính sách Tái
QLDA
cập nhật.
định cư cho dự án chính đã được Thủ tướng Chính phủ thơng
qua. Tuy nhiên nhóm góp ý, phản biện chưa nhận đươc bản
copy của văn bản thơng qua đó.
Mục 4.3.
Khung
pháp lý

- Trong Tr 35 về khung chính sách bồi thường ở ý thứ 2,
- Về Khung chính sách TĐC cho dự án thủy điện Trung Sơn đã được
điểm chấm thứ 3 về CS an toàn của WB chưa nêu đầy đủ đó Chính phủ thơng qua tại văn bản 442/TTg-KTN ngày 27/3/2009 và có
là: những mất mát về thu nhập từ nương rẫy, từ nguồn thu hái tại phụ lục của RLDP
tài nguyên thiên nhiên đều phải đền bù chứ khơng chỉ có sử
- Ở phần này là nội dung thể hiện về: Giải pháp cho những khác biệt
dụng đất (xem CS dân tộc thiêu số OP .4 .10 Tháng 7-2005;
giữa
khung pháp lý quốc gia và các chính sách an tồn của ngân hàng thế
trang 2 và 3 mục a và b )

giới thông qua Khung chính sách Tái định cư chứ khơng phải mơ tả
khung chính sách. N guyên tắc đền bù cho những mất mát về thu nhập bởi
dự án Thủy điện Trung Sơn đã được nêu rõ trong Khung chính sách đã
được Thủ tưởng Chính phủ phê duyệt và N gân hàng Thế giới thông qua
và CLIP là một trong những biện pháp giảm thiểu được xây dựng nhằm
bù đắp lại những mất mát đó.
12


Mục 4.4.
Chính
sách và
quyền lợi
đối với dự
án chính

- Trong ma trận quyền lợi trang 37 và 38, việc xây dựng
Khu TĐC, tách nhà ở và vườn là bất hợp lý, việc làm này chỉ
có thuận lợi cho nhà đầu tư vì các KTĐC tập trung chẳng khác
gì các khu đơ thị mới trên rừng như đã phản ánh ở các khu
TĐC của các dự án thủy điện khác ở Quảng N am, diện tích đất
ở 400m2 thì rất chật chội vì chỉ riêng số liệu điều tra cho biết,
trâu bị có bình quân > 2,5 con /hộ chưa kể gà lợn mà nếu ở
chật chội như vậy thì sẽ gây bênh tật, mất an toàn về sức khỏe
cộng đồng, trái lại vườn ở xa nhà ở mà chỉ có 300m2 nếu trồng
nhãn cũng chỉ có 12 cây (5x5 ) thì khơng thể tăng thu nhập từ
kinh tế vườn được.

Việc bố trí đất ở được cấp theo quy định của các tỉnh trong khu vực
dự án. N goài ra, Dự án đã xem xét để cấp thêm diện tích đất vườn 300m2

cho các hộ TĐC để đảm bảo điều kiện sinh hoạt cho các hộ và diện tích
được cấp này cũng tương đương với mức bố trí của các dự án khác trong
khu vực. Trong quá trình quy hoạch các khu TĐC dự án ln ưu tiên việc
bố trí đất vườn liền kề với đất ở, trong một số trường hợp bất khả kháng
dự án mới bố trí đất vườn cách đất ở

- Chính sách về quyền lợi đối với dự án chính (trang 39),
có đề cập tới ngun tắc đất đổi đất cho người bị ảnh hưởng.
Giá để quyết định để đền bù được coi là “giá thị trường của đất
trong năm thanh toán bồi thường.” Việc ai quyết định và cách
thức quyết định giá đất là giá thị trường không được nêu rõ.
Một số hộ dân bị ảnh hưởng cho rằng mức bồi thường thiệt hại
vẫn cịn đang thấp, có lẽ TSHPBAN QLDA áp dụng các đơn
giá địa phương Ban hành trong các năm trước đây mà chưa đề
cập được các yếu tố trượt giá theo thị trường . N hững điều này
cần được bổ xung để tránh các xung đột tiềm năng.

- Giá đất thực hiện bồi thường là giá thay thế. Qua nghiên cứu về
nguyên tắc và quy trình để quyết định giá đất theo các văn bản quy định
của chính phủ, đơn giá do các tỉnh Ban hành đều được xây dựng dựa
trên nguyên tắc giá thay thế và sát với giá thị trường nên có thể sử dụng
trong việc bồi thường đất của thủy điện Trung Sơn. Đơn giá đất mới
nhất, được cập nhật hàng năm của tỉnh sẽ được áp dụng tại thời điểm bồi
thường.

- Trang 40 của Chương trình có đề cập tới các cơng trình
cơng cộng của cộng đồng. Trong thực tế, cộng đồng có nhiều
“cơng trình” cơng cộng khơng phải do nhà nước cung cấp, như
bãi chăn thả gia súc, khu bãi sân chơi của làng, khu vực thờ
cúng của cộng đồng. Các khu vực này cần được tính đến và có

khoản đền bù phù hợp. Với các khoản đền bù cho các cơng
trình cơng cộng do nhà nước đầu tư mà chương trình chuyển
cho ngân sách xã, cộng đồng bị ảnh hưởng phải có tiếng nói về
việc sử dụng các khoản đó ở đâu, như thế nào căn cứ vào Pháp

Hiện nay công tác bồi thường cho khu vực mặt bằng cơng trường,
lịng hồ cơng trình chưa được thực hiện do đó chưa xác định các loại đơn
giá bồi thường cho các hộ dân; việc cung cấp các loại đơn giá cho người
dân để họ có thể tính tốn sơ bộ được các mức bồi thường cho mình để
lựa chọn các phương án phù hợp - vấn đề này đã được Ban QLDA nói rõ
trong q trình tham vấn.
- N hững cơng trình do cộng đồng sử dụng chung khơng phải nhà nước
đầu tư vẫn được xem là cơng trình cơng cộng trong quá trình thực hiện
bồi thường của bất kể dự án nào và đều được bồi thường theo quy định.
N hững cơng trình cơng cộng khơng có nhu cầu sử dụng lại sẽ không thực
hiện bồi thường.
Việc bồi thường đối với các cơng trình cơng cộng có thể được thực
hiện bằng phương án Ban QLDA sẽ xây dựng lại cơng trình tương đương
hoặc được chi trả bằng tiền mặt.
13


lệnh dân chủ cơ sở ? Cần phải làm rõ điều này

Trong trường hợp chi trả bằng tiền mặt thì việc chuyển kinh phí bồi
thường cho ngân sách xã đối với bồi thường các cơng trình cơng cộng và
sử dụng khoản kinh phí này sẽ được Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư cấp huyện quy định trong phương án bồi thường chi tiết được
phê duyệt bởi UBN D các huyện thuộc vùng dự án.
Các nguồn kinh phí được chuyển cho ngân sách xã, theo quy định của

Pháp lệnh DCCS sẽ được công khai với cộng đồng. Trong quá trình triển
khai, vấn đề này sẽ được Ban QLDA lưu ý và yêu cầu GSĐL xem xét và
báo cáo.

- PMB đã tiến hành cuộc điều tra thiệt hại và điều tra kinh tế xã hội,
Việc điều tra thiệt hại không thấy kết quả điều tra về thu
nhập của các hộ dễ bị tổn thương có nguồn thu từ nương rẫy, bao gồm cả việc thu nhập/chi tiêu với trọng tâm là các hộ bị ảnh hưởng
từ sản phNm rừng tự nhiên như thực vật, động vật ( Trong thực bởi dự án để xác định khối lượng bồi thường và các chính sách hỗ trợ,
tế người dân thu nhập hàng ngày nhưng không dám khai báo khôi phục sinh kế..
sợ phạm luật, nếu giải thích rõ về CS an tồn thì họ sẽ nói rõ )
do đó chính sách đền bù và hỗ trợ không quan tâm đến như
nguyên tắc đã đề ra (Tr 43 -44-45)
Số liệu đưa ra trong bảng 21, khơng gồm các hộ có thể bị
ảnh hưởng bởi tác động hạ lưu. Các hộ này chỉ có thể xác định
Mục 4.5.
sau khi dự án đi vào vận hành (trang 43). Theo dự án nêu: “
Điều tra về
Do dịng chảy từ các nhánh sống phía hạ lưu trong khoảng
người bị
45km đến N gã Ba sống Luồng là rất nhỏ, cần phải xả bù dịng
ảnh hưởng
chảy mơi trường trong suốt các mùa khô nhất của năm cho khu
và các tác
vực này. Lưu lượng dòng chảy để đảm bảo dịng chảy mơi
động
trường dự kiến khoảng 15 m3 (PECC4, 2009)” (trang 57 -Báo
cáo đánh giá tác động môi trường và xã hội bổ sung-SESIA),
như vậy từ quan hệ Q~Z và F~Z hạ lưu vẫn có thể xác định
được mức ngập đất bãi ven bờ của các hộ dân.

- Ảnh hưởng của tác động hạ lưu dưới nhiều hình thức khác nhau chứ
không thuần túy là ngập đất ven bờ của các hộ dân. Việc xác định vùng
ngập đất bãi ven bờ của các hộ dân dựa trên dịng chảy mơi trường 15m3
theo như ý kiến góp ý là khơng khả thi do lưu lượng 15m3 chỉ bằng 1/20
dòng chảy hàng năm do đó khơng thể gây nên bất cứ một tác động gây
ngập nào cả.

Mặt khác trong việc vận hành hồ chứa và kiểm sốt lũ, nếu
khơng có chỉ huy chặt chẽ của hệ thống các thuỷ điện trên
sông, rất dễ dẫn đến tình trạng lũ chồng lên lũ gây hậu quả
ngập lụt nặng nề cho hạ lưu.Vấn đề này đối với tỉnh Thanh
Hố càng khó khăn hơn, vì lưu vực sơng Mã thuộc loại lớn

- Quy trình vận hành nhà máy đã được Bộ Công thương thông qua và
dự án sẽ tuân thủ theo đúng quy định này. Vấn đề vận hành của cả hệ
thống thì nằm ngồi khả năng điều chỉnh của Ban QLDA, Ban QLDA sẽ
đề xuất với EVN và phối hợp với các bên liên quan để có thể có một quy
trình vận hành tối ưu cho hệ thống.
14


liên quan đến nhiều tỉnh và cả nước bạn Lào, trong khi lại
chưa có Uỷ Ban quản lý lưu vực sống như đối với sông Vu
Gia-Thu Bồn (Quảng N am) và sơng Lam (N ghệ An).
Quy trình Vận hành hồ chứa đã được Ban QLDA thủy
điện Trung Sơn Trình tập đoàn Điện lực Việt N am ngày 9
tháng 5 năm 2008 tại cơng văn số 20/TTr-ATĐTS-P4, nhưng
nhóm phản biện chưa có tài liệu này. Vì vậy đề nghị N hà đầu
tư cần tập trung nghiên cứu để lượng định được tác động tiêu
cực ở hạ lưu được bao nhiêu thì càng giảm thiểu thiệt hại bấy

nhiêu, khi dự án đi vào giai đoạn vận hành khai thác.

Mục 4.6
Bố trí tái
định cư

Đoạn nói về cơ sở hạ tầng (trang 46) cần bổ sung thêm
- Cơ sở hạ tầng sẽ được triển khai dựa trên quy mơ số hộ TĐC đã
cơng trình chợ nông thôn, một cách tổng quát là nên gắn với được nêu trong Khung chính sách của dự án và sẽ được thể hiện cụ thể
các tiêu chí xây dựng nông thôn mới quy định tại Quyết định trong quy hoạch các khu TĐC được phê duyệt. Quy hoạch các khu TĐC
491/2009/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tướng chính phủ.
đã được UBN D các tỉnh Thanh Hóa và Sơn La thông qua, EVN phê
duyệt trong QHTT dựa trên quy mô các hộ TĐC ở các khu vực nông
thôn miền núi theo các quy định của Việt N am, Các hộ TĐC của dự án
thủy điện Trung Sơn đều tái định cư trong cùng 1 Bản, chính vì vậy
khơng có quy hoạch chợ đối với các điểm TĐC nên khơng có chi phí
này. (đối với Quyết định 491/2009/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ
tướng chính phủ áp dụng cho quy hoạch các xã nơng thơn mới).
Các phương án lựa chọn di dời, có 2 phương án cần phối
hợp với chính quyền xem xét kỹ đó là di dời tự do và vén dân,
2 phương án này nếu không được quản lý tốt sẽ gây xói mịn ,
mất rừng tự nhiên và những hệ quả khác, cần giải thích, hỗ trợ
và kiểm sốt chặt chẽ việc di dời này. N ếu khuyến khích biện
pháp này tuy có lợi cho nhà đầu tư nhưng hậu quả cộng dồn
thì khơng nhỏ (trang 48). Kinh nghiệm về việc di dời tự do ở
các dự án khác cho thấy thường dẫn đến những hệ lụy về tranh
chấp nguồn lợi, nhất là đất đai mà người TĐC là người chịu
thiệt do họ không lường trước hết được các vấn đề gặp phải
sau khi di dời.

- Việc lựa chon các phương án TĐC được dựa trên nguyện vong của
các hộ dân. N ếu người dân mong muốn di vén hoặc di chuyển tự do thì
dự án ln tơn trọng ý kiến của họ. Trong dự án thủy điện Trung Sơn số
lượng hộ mong muốn được di vén là thấp chỉ khoảng 10 hộ và những hộ
này chỉ di vén trong phạm vi bản của họ. Hiện nay chưa ghi nhận được ý
kiến nào về di chuyển tự do, do vậy tác động cũng rất thấp.

15


N guyên tắc bồi thưồng đất đổi đất đối với đất nông nghiệp,
theo yêu cầu sẽ mang lại 20kg gạo/người/ tháng = 35kg thóc/
người/ tháng, nếu năng suất đạt 4 tấn/ ha / năm (ở miền núi đất
khai hoang này cũng khó đạt được) thì phải có 1000 ha, liệu
BQL và nhà thầu có thể thực hiện được khơng? và kế hoạch
này có khả thi khơng ? ở nhiều khu TĐC của các dự án khác
cũng tính tốn như vậy nhưng đến nay vẫn chưa có mảnh
ruộng khai hoang nào có năng suất đảm bảo và có diện tích đất
nơng nghiệp như dự kiến. Thêm nữa báo cáo cần phải mô tả rõ
giá đất là theo giá thị trường (thoả thuận giữa Chủ đầu tư và
người bị mất đất) hay theo quy định giá của từng địa phương
để người dân dễ dàng lựa chọn.

- Chúng tôi không hiểu rõ cơ sở tính tốn để đưa ra diện tích là
1000ha. Khung chính sách dự án thủy điện Trung Sơn đã nêu rõ: Hạn
mức đất nông nghiệp bồi thường không thấp hơn 1,5ha/hộ, đảm bảo sản
lượng hoặc giá trị qui đổi không thấp hơn 20kg gạo/người/tháng.
Giá đất thực hiện bồi thường là giá thay thế. Qua nghiên cứu về
nguyên tắc và quy trình để quyết định giá đất theo các văn bản quy định
của chính phủ, dự án thấy rằng đơn giá do các tỉnh Ban hành đều được

xây dựng dựa trên nguyên tắc giá thay thế nên có thể sử dụng trong việc
bồi thường đất của thủy điện Trung Sơn. Đơn giá mới nhất, được cập
nhật hàng năm của tỉnh sẽ được áp dụng tại thời điểm bồi thường

Việc quy hoạch khu tái định cư cao hơn nguồn nước thì sẽ
Hiện nay, theo quy hoạch của các điểm TĐC thì chỉ có 01 điểm nguồn
cung cấp như thế nào?
nước khơng cấp được đến tận hộ gia đình. Đối với điểm này, dự án đã có
phương án cấp nước tập trung cho các hộ gia đình

Phần 5:
Kế hoạch
cải thiện
sinh kế
cộng đồng

Kế hoạch cải thiện sinh kế cộng đồng, Tr 51, phần hộ gia
Trong trường hợp CLIP khơng đạt được mục đích thì dự án sẽ xem
đình có ghi: “Thời gian và ngân sách dự kiến trong quá trình xét huy động các nguồn lực để thực hiện.
lập dự án sẽ tăng lên nếu mục đích này chưa đạt “( BQL lấy
kinh phí ở mục nào ? EVN có cam kết khơng? N gười đọc
khơng rõ và khơng tin có điều này !)
- Trong khuôn khổ báo cáo RLDP, chỉ đưa ra các chiến lược và
Mục khôi phục và mở rộng lúa nương, nhưng trong trình
chương
trình để thực hiện Kế hoạch phát triển sinh kế cộng đồng.N ội
bày khơng thấy có nội dung về lúa nương và cách khôi phục
đạt được mức thuyết phục. Về kỹ thuật đất dốc giải thích dung Kỹ thuật nông nghiệp trên đất dốc để ứng dụng cho vùng dự án sẽ
không rõ (đất nương rẫy trồng sắn, ngô hay lúa nương, hay được bao gồm nhiều loại cây trồng khác nhau phù hợp với thổ nhưỡng.
biến đất nương rẫy thành ruộng bậc thang). Ở đây coi trọng Việc lựa chọn loại cây để canh tác và mở rộng sản xuất sẽ được nhóm

cây luồng, đó là nguồn thu nhập có hiệu quả, nhưng cũng nên thực hiện CLIP thống nhất cùng với cộng đồng trong quá trình triển khai
biết rằng Luồng thuộc lọai hòa thảo, dễ bị bệnh khuy (chết khi
Các vấn đề về kỹ thuật canh tác trên đất dốc sẽ được các chuyên
ra hoa), dễ thối hóa và năng suất tụt nhanh sau 7 đến 10 năm gia/tư vấn chuyển giao và thực hiện trong q trình triển khai sau này.
nếu khơng có biện pháp kinh doanh và thâm canh đúng mức
Đối với đặc trưng của vùng dự án thì cây luồng (thuộc họ hịa thảo)
(trang 52),
đang được xem là cây có giá trị kinh tế cao góp phần xóa đói giảm nghèo
cho đồng bào miền núi. Chính vì vậy, trong q trình triển khai CLIP,
BAN QLDA sẽ quan tâm để triển khai phù hợp với điều kiện cụ thể của
16


từng bản, từng vùng và quan tâm tới hợp phần hỗ trợ kỹ thuật trong đó có
kỹ thuật trồng, chăm sóc và chế bến các sản phNm từ luồng, đảm bảo tính
bền vững của cây luồng.
Phần đề cập “giải quyết vấn đề giới và nghèo đói” (trang
53) khơng đề cập tới quyền định đoạt của phụ nữ với các tài
sản được đền bù của hộ gia đình và quyền được tham gia của
họ trong quá trình ra quyết định của cộng đồng với các hoạt
động đền bù, phục hồi sinh kế.

- RLDP đã nêu "Dự án chọn vấn đề lồng ghép giới là chiến lược cơ
bản để tăng cường bình đẳng giới, và đảm bảo rằng phụ nữ tham gia và
nhu cầu của họ xác định rõ ràng trong quá trình ra quyết định nhằm phát
triển các hoạt động". Một trong những thể hiện rõ trong vấn đề này là
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ theo dõi chi trả của dự án sẽ
đứng tên cả vợ và chồng và việc nhận tiền có thể cả vợ hoặc chồng.

Các tác động của dự án tới sinh kế nêu trong bảng 26 (trang

54)cần làm phân tích sâu hơn để phân loại những tác động
- Bảng 26 mô tả những tác động chính (gồm tiêu cực và tích cực) ở
thành từng nhóm, ví dụ tác động khơng thể giảm nhẹ, phục hồi các khu vực bị ảnh hưởng bởi Dự án. Việc phân tích cụ thể để đưa ra các
hoặc khắc phục, những tác động có thể giảm nhẹ, những tác tiêu chí đền bù và hỗ trợ sinh kế đã có trong phần phụ lục của báo cáo.
động có thể tránh. Việc phân loại này giúp nhìn nhận những
tổn thất rõ ràng hơn, và các phương án đền bù rõ ràng hơn.
- Vấn đề này sẽ được giải quyết thông qua 2 kênh:
N goài ra những xung đột về văn hóa, lối sống giữa người
địa phương và người lao động từ bên ngồi cũng là một tác
Đối với cơng nhân sẽ được thực hiện thông qua báo cáo chi tiết về
động tiêu cực lớn dễ dẫn đến tình trạng “mất trật tự an tồn xã "Quản lý thi cơng và lán trại" đã được BAN QLDA nghiên cứu trong hệ
hội.“ Vì vậy Chương trình cần chỉ rõ những tác động tiêu cực thống các nghiên cứu của dự án, những quy định cụ thể đối với nhà thầu
này được giải quyết thế nào, và các tác động tích cực được sử thi công để triển khai cho công nhân sẽ được quan tâm thực hiện;
dụng và phát huy làm sao, và cho ai. Hiện tại điều này chưa
Đối với cộng đồng sẽ được thực hiện thông qua công tác truyền thông
được nêu ra.
trong RLDP
Bản RLDP đã định hướng chiến lược sinh kế dựa vào đất là
hoàn
toàn hợp lý. Tuy nhiên trong điều kiện đất đai có hạn thì
Mục 5.3
Chiến lược và có nhiều nguy cơ thối hố thì sinh kế của người dân thiếu
cải thiện sự bền vững. Với bối cảnh hiện tại, chăn nuôi là hoạt động
không thể thiếu mang lại thực phNm và thu nhập cho các hộ
sinh kế
gia đình. Vậy có thể chú trọng hơn đến hoạt động sinh kế này.
Cần hỗ trợ người dân để thay đổi thói quen chăn ni, tăng
cường cơng tác thú y để hạn chế tình trạng động vật chết do rét

- Chăn nuôi sẽ là một phần quan trọng trong sự thành cơng của CLIP.

Trong RLDP đã nêu rõ việc hình thành các nhóm sở thích cho việc lựa
chọn vật ni của các nhóm hộ Phần phụ lục 3 cũng đã thể hiện các hoạt
động đào tạo nâng cao năng lực trong kỹ thuật chăn nuôi và công tác thú
y sẽ được triển khai cho các hộ gia đình và cộng đồng.

17


và dịch bệnh thay vì chỉ cung cấp con giống thí điểm.
N gồi ra, các sản phNm trồng trọt, chăn nuôi của người dân
rất đặc trưng (lúa nương, lợn rừng, nhím..), có thể thúc đNy để
trở thành hang hố, trước tiên là phục vụ người dân trong giai
đoạn dự án, sau đó hướng đến các khu vực lân cận. Việc lựa
chọn những sản phNm này để hỗ trợ kỹ thuật, tiếp thị sẽ khả thi
hơn chọn các sản phNm thủ công truyền thống. Trong trường
hợp ngược lại, cần chứng minh tính khả thi của gói hỗ trợ cho
việc phát triển nghề thủ cơng
Tồn bộ chiến lược khơi phục sinh kế chưa nhấn mạnh đến
việc tăng cường năng lực/ trợ giúp cho người dân quản lý
những nguy cơ trong quá trình thực hiện các kế hoạch sinh kế.
Các vấn đề nguy cơ tập trung lớn vào mất mùa, động vật chết,
giá cả tăng cao, người dân trình độ thấp, trẻ em bỏ học nhiều,
bất ổn XH tăng cao. Bởi vậy cần xem xét: tăng cường kỹ thuật
canh tác trên đất dốc có làm giảm nguy cơ mất mùa? N ếu
khơng giảm thì sao? Làm thế nào để tăng cường cơng tác thú y
và thúc đNy thị trường cho sản phNm trồng trọt, chăn ni?
Cần có biện pháp gì để hạn chế tình trạng trẻ em bỏ học và
những bất ổn tại cộng đồng?

Việc hỗ trợ cho các loại vật nuôi khác sẽ là một hướng mở trong

CLIP. Các hoạt động cụ thể được nhóm TA thực hiện CLIP thống nhất
với cộng đồng trong việc lựa chọn vật nuôi.
Triển khai các hoạt động thủ cơng sẽ được thực hiện sau khi có một
nghiên cứu về nghề thủ cơng với các tiêu chí về thị trường, sản phNm và
kỹ năng. Việc xây dựng các nhóm hộ gia đình tham gia vào nghề thủ
cơng cũng sẽ được TA thực hiện theo phương pháp tham gia.
- Việc tăng cường năng lực/ trợ giúp cho người dân đã được nêu rõ
trong CLIP. N goài những hỗ trợ về đào tạo thực tế cịn có các hướng dẫn
đào tạo hộ gia đình.
Kỹ thuật canh tác trên đất dốc hiện được xem là giải pháp hữu hiệu
trong canh tác bền vững. Tuy nhiên không thể đảm bảo 100% thành
cơng. Chính vì vậy, CLIP đã được thiết kế gồm hai giai đoạn là thi điểm
và mở rộng và trong giai đoạn thí điểm cũng gồm một số hoạt động khác
nhau. Điều này sẽ giúp rút được kinh nghiệm và điều chỉnh nếu cần thiết
trong giai đoạn triển khai.

- Việc giải quyết tận gốc tình trạng mù chữ cần phải có sự vào cuộc
Chiến lược giải quyết vấn đề giới và nghèo đói đã được nêu
của
tồn xã hội. Với góc độ của BAN QLDA chỉ có thể xây dựng và
ra, nhưng chưa đề cập đến vấn đề giải quyết tận gốc tình trạng
mù chữ tại cộng đồng, giúp người dân xoá nghèo bền vững. thực hiện các kế hoạch để góp phần vào mục tiêu chung của chiến lược
Các hoạt động đào tạo chưa hướng đến các đối tượng yếu thế đó.
là những người khơng biết đọc biết viết - cần cụ thể hơn trong
kế hoạch
Mục
5.4.Lập kế
hoạch khôi
phục và
cải thiện

sinh kế

- Cần làm rõ hoạt động 1.4 Cơ sở hạ tầng nhỏ, sao cho
- Tất cả việc lập kế hoạch, triển khai tại các bản đều có sự tham gia
người bị ảnh hưởng có thể hiểu để từ đó có thể tham gia vào của người dân. Vì vậy người dân hồn tồn hiểu và có thể tham gia vấn
việc lập kế hoạch cụ thể trong thơn bản của mình
đề này.
- Theo nhóm phản biện, CLIP cần bổ sung thêm vào hoạt
- Quá trình triển khai thực hiện Ban quản lý dự án sẽ cân nhắc để đưa
động 2.2(trang 59) là: Đào tạo nghề và xuất khNu lao động, nội dung ”đào tạo nghề để có thể tham gia vào xuất khNu lao động”
như vậy sẽ rất thiết thực cho việc cải thiện sinh kế, vì những trong hợp phần hỗ trợ tiếp cận thông tin
18


người bị ảnh hưởng( lực lượng lao động trẻ) có thể tham gia
xuất khNu lao động tăng thu nhập cho bản thân và gia đình và
góp phần làm cho thơn bản ngày càng phát triển;
- Về lập kế hoạch khôi phục và cải thiện sinh kế , số lượng
- Việc lựa chọn mẫu đã được cân nhắc giữa số lượng mơ hình điểm
các thí điểm mẫu q ít, nếu gặp rũi ro thì khó có điển hình để
học tập. Ví dụ ở Bảng 29(trang 61) – N hóm sở thích về gia súc và số hộ tham gia ở mỗi loại hình. Chúng tơi cũng sẽ cân nhắc vấn đề
chỉ hỗ trợ 1con/hộ…Ở phần Hỗ trợ kỹ thuật, hoạt động 3.1( này kết hợp với lồng ghép việc nâng cao năng lực và tăng cường khả
trang 61): Các hoạt động trong bản nên lồng ghép việc nâng năng thích ứng với biến đổi khí hậu.
cao năng lực và tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi
khí hậu, vấn đề đang được cả thế giới quan tâm;
- Các trung tâm dịch vụ tỏ ra là một công cụ quan trọng để
- Đối với các trung tâm dịch vụ, Ban quản lý dự án sẽ xem xét và
thí điểm các hoạt động nông nghiệp bền vững, tập huấn nông
phối
hợp với các đơn vị cấp huyện và xã để chuyển giao sau khi kết thúc

nghiệp, chăn nuôi, lâm nghiệp, thúc đNy các tổ chức cộng đồng
(các nhóm sở thích) và xây dựng hạ tầng nhỏ. Các trung tâm dự án.
này là một dạng “đền bù gián tiếp” cho cộng đồng bị ảnh
hưởng, Chương trình của BQL cần đảm bảo tính sở hữu và sự
tham gia, trong đó có sự giám sát với việc lập và thực hiện kế
hoạch của cộng đồng với hoạt động của trung tâm dịch vụ.
Việc duy trì hoạt động lâu dài của các trung tâm này và khả
năng bàn giao nó cho cộng đồng quản lý sau thời hạn dự kiến
4 năm cũng cần được chỉ rõ và xem xét.

Chú ý lồng ghép với các dự án khác để tăng cường cơng
Cơ bản các chương trình đào tạo; đa dạng hóa ngành nghề; xây dựng
tác thú y (đào tạo cán bộ cho địa phương), các hoạt động tự các cơ sở hạ tầng và cơng trình cơng cộng ... đã được quan tâm và thể
quản ở cộng đồng để quản lý những vấn đề bất ổn
hiện đầy đủ trong RLDP và Quy hoạch tổng thể của dự án.

Mục
5.4.Lập kế
Cùng với chiến lược đa dạng hoá ngành nghề phi nơng
Trong q trình thực hiện BAN QLDA sẽ có sự phối kết hợp hài hịa
hoạch khơi
nghiệp, rất cần thiết đầu tư xây dựng chợ trong khu vực.
giữa các kế hoạch đã xây dựng với các nguồn lực được hỗ trợ khác của
phục và
cải thiện
Trường mẫu giáo và trường học cho trẻ em cũng cần được địa phương.
sinh kế
xây dựng ở khu tái định cư. Cần đặc biệt chú trọng hỗ trợ cho
Việc xây dựng chợ và trường học đã trả lời tại mục 4.6 và mục 6.5
các hoạt động này.

19


Việc kiểm đếm để bồi thường thiệt hại khi giải phóng mặt
Việc kiểm đếm thực hiện ở cao trình mức nước lũ kiểm tra, ứng với
bằng xây dựng cơng trình thực hiện với cao trình nào?
tần xuất lũ 1% và có xét đến nước dềnh đi hồ.
Ban QLDA nhận thấy việc tham gia của các cấp chính quyền sẽ góp
Dự án có quan tâm đến việc xây dựng các chương trình phối
hợp hành động cụ thể với các tổ chức xã hộ của địa phương phần quan trọng trong hoàn thành các mục tiêu chung của dự án. Vì vậy,
hay khơng? N ếu có cần triển khai sớm để đảm bảo cho cơng trong q trình thực hiện, Ban QLDA sẽ có sự phối hợp chặt chẽ và có
tác tuyên truyền
các kế hoạch phối hợp cụ thể theo kế hoạch triển khai từng giai đoạn của
dự án.
N goài những rủi ro dự án đã đề cập, đề nghị bổ sung thêm:

Mục 6.4.
Các rủi ro
đối với
cộng đồng
dân tộc
thiểu số

Mục 6.5
Các biện
pháp cho
Các cộng
đồng dân
tộc thiểu

số

- Vấn đề an ninh trật tự: Khi dự án được thực hiện, cơ sở
hạ tầng thôn bản tốt lên, việc giao lưu kinh tế -văn hoá (miền
núi và miền xuôi, nông thôn với thành thị) ngày càng phát
triển, các dịch vụ đời sống cũng phát triển theo( quán giải
khát, nhà hàng, massage, karaoke...). Từ đó phát sinh mối
quan hệ giữa lực lượng lao động trẻ trên công trường và thanh
niên dân tộc địa phương(đặc biệt là trong quan hệ nam nữ),
nếu khơng được kiểm sốt tốt, lại do ngôn ngữ bất đồng,
không những sẽ làm cho các hoạt động văn hố mang bản sắc
dân tộc khơng được bảo tồn, mà cịn dễ dẫn đến tình trạng xô
sát gây mất trật tự an ninh thôn bản

- Vấn đề này chúng tơi đã quan tâm và có biện pháp giảm thiểu trong
Kế hoạch dân tộc thiểu số và Quản lý lán trại cơng nhân thuộc EMP.
N gồi ra Ban QLDA cũng đã thể hiện rõ vấn đề này trong quy hoạch
tổng thể của dự án bằng cách thiệt lập 01 đồn công an tại khu vực dự án
và có sự phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương nhằm giảm thiểu
tối đa những tác động tiêu cực trong vấn đề an ninh.

- Về kế hoạch phát triển dân tộc thiếu số đã có phân tích ở
- Trong dự án thủy điện Trung Sơn các hộ phải TĐC vần TĐC tại bản
trên trong việc họ phải di dời khỏi nơi ở của họ đã từng gắn bó của mình và vẫn tiếp tục sử dụng các nguồn sinh kế của họ, do đó khơng
với đất đai, tài ngun thiên nhiên nơi họ ở mà khung CS đền có sự thay đổi lớn về phương thức sinh kế, văn hóa tinh thần. Tuy nhiên
bù của DA khơng được tính đến, rõ ràng đây là một thiếu sót.
những vấn đề này cũng đã được cân nhắc trong báo cáo RLDP và Đề
nghị xem thêm phần phụ lục của báo cáo (Bảng A22- bảng A24: về đất
ảnh hưởng, quy hoạch sử dụng đất và cơ sở hạ tầng ở các khu tái định cư
đã quy hoạch)

- Biện pháp hỗ trợ 01 bộ sách GK là 1 trong những gói hỗ trợ chung
Đối với việc giáo dục, DA chỉ nêu lên hỗ trợ 1 bộ sách GK
của
dự án.
( Tr78 ) vậy có sách rồi thì trường học ở đâu ? biện pháp khắc
phục thế nào ? không thấy nêu biện pháp, các DA nơi khác
Đối với trường học bị ảnh hưởng: Sẽ được bồi thường để đảm bảo
người ta còn miễn học phí cho học sinh các gia đình phải di mục đích học sinh vẫn tiếp tục đến trường. Và việc xây dựng trường học
20


dời ít nhất 2 năm, trong lúc chưa ổn đinh thì ở đây khơng thấy sẽ được đảm bảo hồn thành trước thời gian học sinh đến trường để có
thể tránh tình trạng học sinh khơng có nơi học tập. Hơn nữa trong RLDP
đề cập đến giải pháp này
cũng đã đề cập ”GS nội bộ sẽ xác định các trường hợp trẻ khơng đến
trường để tìm các giải pháp” xem thêm phần Giáo dục cơ bản
Đối với những hộ TĐC: N ếu ở nơi đến đã có trường học đủ điều kiện
học tập cho học sinh của điểm tái định cư thì khơng xây dựng lớp học
riêng nhưng dự án có thể xem xét hỗ trợ một phần kinh phí mở rộng hoặc
nâng cấp trường học đó nếu cần. Tùy theo quy mô của các khu TĐC, dự
án sẽ triển khai các lớp học cắm bản để đảm bảo việc đến trường của học
sinh. Việc miễn học phí cho học sinh các gia đình phải di dời cịn phụ
thuộc vào nhiều yếu tố của các cấp chính quyền và phù hợp với quy định
của ngành, vấn đề này BAN QLDA sẽ quan tâm trong quá trình triển
khai dự án.
- Biện pháp 2: Các chương trình cho phụ nữ (trang 79)

- Vấn đề về giới đã được xem xét lồng ghép trong nhiều hoạt động
của RP, CLIP và EMDP.

Ở 8 xã chịu tác động, một khoản tiền trị giá
Khoản kinh phí 50 triệu là một khoản kinh phí riêng dành cho hoạt
50.000.000 đồng cho mỗi xã được cấp cho cho các chương
trình về giới. Các chương trình này sẽ được hội liên hiệp phụ động của phụ nữ, trong quá trình triển khai BAN QLDA sẽ tham khảo ý
nữ xã và nhóm an tồn xã hội ở mỗi xã thảo luận và đề xuất. kiến của Hội liên hiệp phụ nữ huyện để triển vấn đề này.
Các hoạt động cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức về
sức khỏe và an tồn trong q trình thi cơng và vận hành đập.
Sự tham gia vào các hoạt động tạo thu nhập nhỏ hoặc cơ sở hạ
tầng nhỏ có thể là một cách hiệu quả để nâng cao nhận thức.
Ban quản lý dự án sẽ xem xét và phê chuNn. N ên thêm vào:
trên cơ sở lấy ý kiến của của hội liên hiệp phụ nữ huyện. Sau
đó các chương trình sẽ được các hội liên hiệp phụ nữ xã triển
khai dưới sự giám sát của Ban quản lý dự án.
Mục 7.1
Khung thể
chế, đoạn
các tổ chức
thể chế
trong RP

( trang 84): “Các Sở Xây dựng, N ông nghiệp và Phát triển
N ông thôn, Giao thông, Tài nguyên thiên nhiên và Mối trường
phụ trách rà sốt các bản đồ địa chính, quy hoạch khu tái định
cư, chi phí bồi thường hàng năm và các kế hoạch bồi thường.
Sở Tài Chính sẽ rà sốt và đệ trình các chi phí và giá thay thế
cho nhà và đất cùng với sự tham gia của các Ban ngành có

Theo nội dung của báo cáo đã trình bày: “Các Sở Xây dựng, N ông
nghiệp và Phát triển N ông thôn, Giao thông, Tài nguyên thiên nhiên và
Mối trường phụ trách rà sốt các bản đồ địa chính, quy hoạch khu tái

định cư, chi phí bồi thường hàng năm và các kế hoạch bồi thường. Sở Tài
Chính sẽ rà sốt và đệ trình các chi phí và giá thay thế cho nhà và đất
cùng với sự tham gia của các Ban ngành có liên quan khác” đã bao gồm
21


cả nội dung rà soát và thNm định. (Theo N ghị định 197/2004/N Đ-CP thì
Theo quy định tại N ghị định 80/2006/N Đ-CP ngày Sở Tài chính hoặc phịng tài chính huyện thNm định; hiện nay N ghị định
9/8/2006 của Chính phủ, quy định chi tiết và hướng dẫn thi 69/2009/N Đ-CP quy định là Sở TN MT hoặc phòng TN MT huyện thNm
định và trình cấp tương đương phê duyệt).
hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường và N ghị định số
197/2004/N Đ-CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi N hà nước thu hồi đất, thì
trách nhiệm của các sở nêu trên là thNm định để cấp thNm
quyền phê duyệt, chứ khơng thể chỉ là phụ trách rà sốt được.
liên quan khác”.

N hóm an tồn xã hơi (trang 89)nên được thành lập có đủ
các thành viên các bên liên quan tham gia và nguồn kinh phí
Mục 7.2. hoạt động sẽ do BQL cấp chứ khơng do BQL lập thì việc
Giám sát và thúc đẫy sẽ không khách quan và GS nhóm An
Nhân sự
và Thiết bị tồn xã hội hoạt đơng thì do BQL và Chính quyền huyện tiến
hành là hợp lý, có như thế thì nhóm này sẽ hoạt động khách
quan hơn

Phần 8:
Chi phí và
Ngân sách

Về phần này ngồi việc tham khảo giá thay thế (bảng 2.8
trang 85 Phụ lục), báo cáo đã tham chiếu đầy đủ đơn giá bồi
thường nhà cửa, vật kiến trúc, cây cối hoa màu và chính sách
hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất số 1048/QĐ-UBN D ngày
22/4/2008 của tỉnh Thanh Hoá và số: 2444/QĐ-UBN D ngày
6/10/2007 của tỉnh Sơn La .Tuy nhiên các đơn giá nói trên
cũng đã cách xa thời gian dự kiến sẽ bắt đầu thực hiện RLDP,
lại đặt trong bối cảnh hiện nay, giá cả thị trường liên tục biến
động .

- N hóm an tồn xã hội là đơn vị trực thuộc BAN QLDA để trực tiếp
quản lý, tổ chức thực hiện và giám sát RLDP. N hóm ATXH sẽ chịu trách
nhiệm trước BAN QLDA về kết quả của chương trình. Một nhóm giám
sát độc lập khơng bao gồm các thành viên của BAN QLDA sẽ giám sát
một cách khách quan các hoạt động của chương trình này.

- Đơn giá sẽ được cập nhật tại thời điển thực nhiện bồi thường

- Các hộ sẽ chỉ di chuyển sau khi Ban QLDA đã hoàn thành xây dựng
Về ngân sách cho kế hoạch TĐC khơng có mục kinh phí
cho các hộ phải di dời được thuê nhà trong thời gian chờ đợi nhà mới cho các hộ bị ảnh hưởng nên sẽ không phát sinh nhu cầu thuê
nhà. Đối với các hộ muốn tự di chuyển nhà có thể cần thuê nhà trong thời
chưa có nhà của Khu TĐC.
gian dựng nhà. Dự án sẽ xem xét vấn đề này.
- Kinh phí cho CLIP va EMDP được ước tính để thực hiện các
N gân sách cho đào tạo, tham quan quá ít ( chỉ có 6 người
chương
tình đề xuất để đạt được các mục tiêu đặt ra. Trong qua trình
đi tham quan học tập), mặt khác cơ cấu các hợp phần trong
RLDP cũng chưa hợp lý, chi phí CLIP chiếm tỷ lệ 4,8% và chi hoàn thiện báo cáo Ban QLDA sẽ rà sốt lại để đảm bảo có đủ ngân sách

22


cho EMDP=0,6% tổng chi phí của RLDP là quá thấp. Vì thế cho hai trương trình này.
trong giai đoạn chuNn bị đầu tư này đề nghị Chủ đầu tư
(EVN )xem xét điều chỉnh:
Quy hoạch các khu TĐC đã được EVN phê duyệt trong QHTT dựa
- Cơ cấu lại chi phí cho các hợp phần của RLDP;
trên quy mô các hộ TĐC ở các khu vực nông thôn miền núi theo các quy
- N âng mức dự phịng phí từ 5% lên 10% cho cảc 2 loại dự định của Việt N am, Các hộ bị ảnh hưởng phải tái định cư của dự án Thủy
điện Trung Sơn đều được bố trí tái định cư trong cùng một Bản, chính vì
phịng (trang 97);
- Bổ sung chi phí cho xây dựng chợ nơng thơn và khu vực vậy khơng có quy hoạch chợ nên khơng có chi phí này.
xử lý rác thải trong khu vực tái định cư (mục 8.2 trang 97:
ngân sách cho RP dự án chính );
- N âng mức hỗ trợ cơ sở hạ tầng thôn bản trên cơ sở lượng
hố những nội dung của cơng việc để người bị ảnh hưởng có
thể dễ dàng lưa chọn (mục 8.3 trang 100);
- Chúng tôi đã thuê đơn vị chuyên môn của Bộ Quốc phòng để thực
* Một khoản tiền đáng kể được dành cho hoạt động rà phá
hiện
vấn đề này để đảm bảo các vị trí xây dựng điểm TĐC khơng có bom
bom mìn (trang 98), tuy nhiên trong tồn bộ tài liệu của BQL
mìn
khơng có chỗ nào đề cập đến rủi ro và khả năng tác động của
bom mìn dư sót tới các cộng đồng bị ảnh hưởng. BQL cần
đảm bảo cam kết với các cộng đồng bị ảnh hưởng là các vùng
tái định cư là khơng có bom mìn.
- Dự án sẽ cam kết thực hiện đúng chính sách của nhà tài trợ và Chính
* Về mua sắm và quản lý tài chính (mục 8.6 trang 102):

phủ Việt N am theo quy định
Tất cả chi phí sẽ được kiểm toán bởi các tổ chức liên quan
của EVN và TSHBAN QLDA, nhưng đây mới chỉ là kiểm
toán nội bộ, đối với dự án ODA, EVN và TSHPBAN QLDA
còn phải thuê kiểm toán độc lập theo quy định.
Phần 9:
Cơ chế giải
quyết
khiếu nại
và khiếu
kiện

Phần này báo cáo nêu chưa thật rõ ràng và đầy đủ, hầu hết
các dự án đầu tư xây dựng ở Việt N am hiện nay đều có liên
quan đến bồi thường giải phóng mặt bằng để xây dựng cơng
trình, mà lĩnh vực này lại liên quan đến nhiều quy định của
pháp luật (đặc biệt là pháp luật về đất đai). Điều này chứng tỏ
rằng không thể một mình TSHPBAN QLDA với một Ban
giải quyết khiếu nại là được, mà nó phải được giải quyết theo

- Báo cáo đã nêu rõ Ban QLDA sẽ thành lập Ban giải quyết khiếu nại
độc lập với cơ chế giải quyết khiếu nại để hỗ trợ trong giải quyết các
khiếu nại. Cơ chế gải quyết khiếu nại, khiếu kiện sẽ được thực hiện theo
đúng pháp luật Việt N am và được thực hiện từ cấp cơ sở như báo cáo đã
trình bày.

23


trình tự thủ tục trước hết từ cơ sở .

Trong mục “ Các khiếu nại” ( trang 103), có nội dung
“Mâu thuẫn với cơng nhân đến” xây dựng cơng trình, việc này
sẽ không thuộc phạm trù khiếu nại, khiếu kiện về các vấn đề
liên quan đến RLDP mà là vụ việc dân sự, thuộc trách nhiệm
của Ban Tư pháp hoặc Ban Công an xã giải quyết, nếu giao
cho Ban giải quyết khiếu nại của Ban QLDA thuỷ điện Trung
Sơn(TSHPBAN QLDA) thì e rằng sẽ gặp rất nhiều khó khăn.
Tuy nhiên cũng cần chỉ ra các loại vụ việc còn chưa được nêu
như sự khơng hài lịng hay bất bình do :

- "Mâu thuẫn với công nhân đến" ở phần này được hiểu là các mâu
thuẫn liên quan đến các quyền lợi của các hộ dân về các vấn đề môi
trường và xã hội như nguồn nước sinh hoạt, dịch bệnh, tệ nạn xã hội ...
mà dự án đã cam kết các biện pháp giảm thiểu khi có sự xuất hiện của
đông công nhân.

 đền bù không xứng đáng hay không phù hợp với các
- Các vấn đề này đã được thể hiện đầy đủ trong mục 9: Cơ chế giải
tổn thất và thiệt hại phải gánh chịu, kể cả khi trượt giá hoặc
quyết khiếu nại và khiếu kiện.
do ước lượng Ban đầu không phù hợp;
 đền bù không đúng thời điểm, số lượng và chất lượng
theo cam kết
- Đây là Quy trình khiếu nại, khiếu kiện cho dự án nhằm để giải quyết
Mặt khác EVN và TSHPBAN QLDA cần viện đầy đủ
quy trình khiếu nại của WB, theo đó người bị thiệt hại có thể những khiếu nại, khiếu kiện của người dân với dự án do đó khơng đề cập
trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua đại diện của mình (ví dụ tổ đến N gân hành Thế giới.
chức phi lợi nhuận địa phương) khiếu nại tới N HTG ở Việt
N am và cấp cao hơn. Chương trình của BQL phải làm rõ
quyền của người bị thiệt hại được khiếu nại theo các quy

định của WB và cả quyền dùng tiếng dân tộc của người dân
tộc thiểu số được đảm bảo trong quá trình khiếu nại tố cáo.
Vì vậy đề nghị viết lại phần này cho chuNn mực hơn.
Các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi tuyến đường thi công, vận hành
Cộng đồng mất nhà ở tuyến đường có được nhận đầy đủ
các hồ sơ đền bù và việc công bố hồ sơ đó có đảm bảo sự minh Trung Sơn đều nhận được hồ sơ liên quan đến đất đai, tài sản và cây cối
hoa màu của họ. Việc công bố các thông tin được thực hiện đầy đủ và
bạch hay khơng?
minh bạch từ q trình kiểm kê chi tiết, phê duyệt kinh phí bồi thường hỗ
trợ đến khi chi trả xong tiền bồi thường.

24


Phần 10:
Giám sát
và đánh
giá

- Tài liệu của EVN không đề cập đến cơ chế giám sát hiện
tại của cộng đồng với các chương trình xóa đói giảm nghèo
như chương trình 30a, hoặc vai trò giám sát của Hội đồng
nhân dân và các đoàn thể quần chúng, hoặc các quy định trong
Quy chế giám sát đầu tư của cộng đồng (Ban hành kèm theo
Quyết định số 80/2005/QĐ-TTg ngày 18 tháng 4 năm 2005
của Thủ tướng Chính phủ). N hóm phản biện đề nghị BQL đưa
các cơ chế có sẵn này vào hoạt động giám sát chương trình
TĐC và PTSK. Họ cần được tập huấn về các chính sách an
tồn của N HTG, nội dung kế hoạch TĐC và PTSK để giám
sát. Đặc biệt, các cơ chế giám sát cần được tập huấn về quy

trình khiếu nại tố cáo, và họ cần biết rõ là họ có thể khiếu nại
tới N HTG trong những hoàn cảnh nào. Các tổ giám sát viên
cũng cần được hình thành ở các thơn.

Ban QLDA ln đánh giá cao sự giám sát của cộng đồng và xem đây
là một trong những yếu tố đảm bảo sự thành cơng của dự án, Việc giám
sát hiện có của cộng đồng là sẽ là cơ sở tốt để Ban QLDA và nhóm
ATXH xây dựng các ban giám sát cộng đồng cho dự án. Việc xây dựng
nhóm GSCĐ sẽ được thực hiện theo phương pháp có sự tham gia và sẽ
được làm rõ hơn trong báo cáo RLDP cuối cùng

- Xuyên suốt báo cáo là việc dự án sẽ gây ảnh hưởng
- EMDP: Đây là mục tiêu hướng tới của chương trình. Đối với
nghiêm trọng tới đời sống sinh kế và văn hóa của đồng bào, chương trình EMDP đảm bảo rằng các hộ sẽ được hưởng lợi từ dự án.
không thống nhất với phần Khung Kết Quả ở trang 119 “ Chúng tôi sẽ làm rõ trong báo cáo RLDP cuối cùng.
EMDP: Các dân tộc thiểu số được hưởng lợi từ dự án mà
khơng mất gì cả”. Hồn tồn khơng thực tế khi nói họ hưởng
lợi mà khơng mất gì cả. Đề nghị làm rõ ý này. Tiêu chí đánh
giá khơng mất gì cả cụ thể là như thế nào?

10.1.
Khung
chính sách
TĐC, Mục
2.1

a) Đề nghị nên xem xét lại mức hỗ trợ gián đoạn sản xuất
a) Khung chính sách của Dự án trước khi được Thủ tướng chấp thuận
(trang 26):
đã được rút kinh nghiệm từ các Dự án thủy điện trước như Bản vẽ, Sơn

La và các quy định của Chính phủ Việt N am thì mức hỗ trợ như vậy cũng
- Hộ có một khNu được hỗ trợ 3 triệu đồng;
không phải là thấp so với các dự án khác. Mặt khác, một chương trình hỗ
- Hộ có nhiều người thì từ người thứ 2 trở lên, mỗi người trợ nên được đánh giá một cách tổng thể chư không nên chỉ dựa trên một
tăng thêm được hỗ trợ 2 triệu đồng.
hạng mục cụ thể.
Mức hỗ trợ như vậy quá thấp để có thể giúp người dân
trong việc hỗ trợ sản xuất phục hồi sinh kế.
b) Cần làm rõ một số ý trong Phần 8: Lựa chọn, chuNn bị vi
trí TĐC (trang 27-28)

b)

- Khung chính sách là để đưa ra định hướng và nguyên tắc để lập quy
hoạch TĐC, Khung chính sách khơng nêu các vấn đề chi tiết như tham
- Có nói tới việc người dân sẽ được tham gia lập kế hoạch gia như thế nào? Được đi thăm bao nhiêu điểm TĐC, làm thế nào để các
25