Đánh giá và phân tích môi trường vĩ mô

1

1
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

LỜI MỞ ĐẦU
Năm 1986, nước Việt Nam ta đánh dấu một mốc lịch sử quan trọng trong việc
chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế tập trung ,bao cấp sang một nền kinh tế
mới,nền kinh tế theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,có sự
quản lý vĩ mơ của Nhà nước.Sau hơn 20 năm đổi mới,thực tiễn đã chỉ cho ta
thấy rằng,đây là một nền kinh tế tối ưu của Việt Nam hiện nay.
Sự chuyển đổi này đã mở ra nhiều thay đổi lớn trong nền kinh tế với sự
xuất hiện các loại hình doanh nghiệp mới năng động hơn,hiệu quả hơn.Quản
lý kinh tế đã thơng thống hơn…Theo đó,các doanh nghiệp hoạt động sản
xuất kinh doanh được hoàn toàn tự chủ trong khuôn khổ luật pháp,tự quyết
định và tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động kinh doanh của mình.Hơn
thế nữa,các loại hình doanh nghiệp khơng cịn hoạt động trong khn
khổ,phạm vi bó hẹp như trước đây,mà đã và đang từng bước tham gia hội
nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới.
Điều này sẽ tạo ra nhiều cơ hội,thuận lợi cho các doanh nghiệp nước ta
phát triển.Tuy nhiên,bên cạnh đó vẫn ln cịn những mặt trái của nó,đó là
những nguy cơ và thách thức mà các doanh nghiệp phải đối mặt.Chính vì
vậy,để q trình hoạt động kinh doanh có hiệu quả,đem lại thành cơng cho
doanh nghiệp,địi hỏi mỗi nhà quản trị khi hoạch định chiến lược không chỉ
chú trọng quan tâm đến môi trường nội bộ doanh nghiệp,mơi trường
ngành,mà cịn cần phải chú trọng đến mơi trường nền kinh tế quốc dân,mơi
trường quốc tế,hay nói cách khác là môi trường vĩ mô của doanh nghiệp.
Đề án này cũng nhằm mục đích phân tích và đánh giá từng nhân tố của mơi
trường để chỉ ra vai trị quan trọng của môi trường vĩ mô. Đồng thời đưa ra
những phương pháp để có thể đánh giá chính xác,cụ thể hơn mức độ tác động
của chúng đối với doanh nghiệp.

I.NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN.

SVTH: Nguyễn Thị Liên


2

2
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

Để có thể đánh giá và phân tích được mơi trường vĩ mô,trước tiên ta cần phải
hiểu và nắm rõ được các khái niệm cơ bản sau đây:
Môi trường được hiểu một cách đơn giản như là một không gian hữu
hạn,bao quanh những sự vật,những yếu tố hay một quá trình hoạt động nào đó
như: mơi trường khí,mơi trường nước,mơi trường văn hố xã hội,mơi trường
thể chế,mơi trường sống,mơi trường làm việc…Hay,có thể nói rằng,mơi
trường là một tập hợp các yếu tố,những điều kiện tạo nên khung cảnh tồn tại
và phát triển của một chủ thể.
Môi trường kinh doanh của một doanh nghiệp là tổng hợp các yếu tố,các
điều kiện bên ngồi,có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Môi trường kinh doanh của doanh nghiệp gồm có mơi trường vĩ mơ và mơi
trường vi mô.Hay bao gồm môi trường kinh doanh quốc tế,môi trường kinh
doanh quốc gia,môi trường ngành và môi trường nội bộ doanh nghiệp.Môi
trường vi mô là môi trường hay những lực lượng có quan hệ trực tiếp với bản
thân cơng ty,doanh nghiệp và khả năng phục vụ khách hàng của nó,tức là
những người mơi giới Marketing,các khách hàng,các đối thủ cạnh tranh và
công chúng trực tiếp.
Khác với môi trường vi mô,môi trường vĩ mô được hiểu là những lực
lượng trên bình diện xã hội,rộng lớn hơn,có ảnh hưởng đến mơi trường vi

mơ.Nó bao gồm các yếu tố như: chính trị và luật pháp,kinh tế,kỹ thuật cơng
nghệ,tự nhiên,văn hố-xã hội.Ngồi ra cũng cần quan tâm đến môi trường
quốc tế trong phân tích và đánh giá mơi trường vĩ mơ.Mơi trường kinh doanh
quốc tế và mơi trường kinh doanh quốc gia có tác động và làm ảnh hưởng đến
môi trường kinh doanh ngành,mơi trường kinh doanh nội bộ doanh
nghiệp.Nói cách khác,mơi trường nội bộ doanh nghiệp,môi trường ngành nằm
trong môi trường quốc gia và môi trường quốc tế.

SVTH: Nguyễn Thị Liên


3

3
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

Phân tích mơi trường kinh doanh chính là một q trình mà cá nhà chiến
lược tiến hành kiểm tra xem xét các nhân tố mơi trường khác nhau,có tác
động vào hoạt động của doanh nghiệp để xác định các thời cơ,cũng như nguy
cơ đối với doanh nghiệp.
Thời cơ được hiểu là cơ hội,tạo ra điều kiện thuận lợi cho các doanh
nghiệp trong việc đầu tư,phát triển sản xuất kinh doanh,chiếm lĩnh thị
trường,mở rộng thị phần,tăng doanh thu và hiệu quả kinh doanh trên thương
trường trong và ngồi nước.Cịn nguy cơ được hiểu là thách thức,đe doạ gây
ra rủi ro và khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc đầu tư,phát triển sản
xuất kinh doanh…Có thể thấy,thời cơ và nguy cơ là hai vấn đề,hai nhân tố
phát triển ngược chiều.Thời cơ càng phát triển thì nguy cơ càng giảm dần và
ngược lại.
Khi phân tích mơi trường kinh doanh của doanh nghiệp cần phải xác định
được việc phải phân tích những vấn đề gì?.Để làm được điều này,phải có

thơng tin,thu thập,phân tích và xử lý thơng tin…Đồng thời,năng lực cần có
của một nhà quản lý cũng đóng một vai trị hết sức quan trong trong q trình
phân tích này.

II.VAI TRỊ CỦA VIỆC PHÂN TÍCH &ĐÁNH GIÁ MƠI TRƯỜNG VĨ
MƠ
Mục đích của việc phân tích và đánh giá môi trường vĩ mô là để xác định
đúng đắn các thời cơ,các nguy cơ trong môi trường bên ngồi.Từ đó,doanh
nghiệp có thể khia thác và phát huy các thời cơ,đồng thời tìm ra các giải pháp

SVTH: Nguyễn Thị Liên


4

4
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

hữu hiệu để hạn chế,ngăn ngừa và xoá bỏ nguy cơ,giúp cho các hoạt động
chiến lược của doanh nghiệp ln ln thích ứng với môi trương kinh
doanh.Đây được coi là một trong những cơ sở hay căn cứ để xác định mục
tiêu,định hướng và các biện pháp trong nội dung của mỗi chiến lược kinh
doanh.
Việc phân tích và đánh giá mơi trường vĩ mô giúp cho doanh nghiệp hiểu
và biết rõ được những nhân tốt bên ngồi doanh nghiệp có ảnh hưởng và tác
động như thế nào?ở mức độ ra sao?Tác động tích cực hay tiêu cực?...đối với
q trình hoạt động sản xuất của mình.Từ đó,đưa ra những chính sách phù
hợp,đúng đắn trong việc xây dựng và thực thi chiến lược kinh doanh.
Bên cạnh đó,nó cịn giúp cho các nhà chiến lược lượng hố được sự tác
động của các yếu tố mơi trường kinh doanh và mức độ thích ứng của doanh

nghiệp trước những thay đổi của mơi trường.
Mặt khác,nhờ có đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ đã giúp cho
doanh nghiệp xác định được vị thế của mình trên thương trường,biết được vị
trí mình đã đạt được đang ở mức nào.Cũng từ đó đưa ra được những quyết
định đúng đắn,để duy trì,củng cố và phát triển doanh nghiệp,tránh được
những quyết định sai lầm,thiếu căn cứ.
Các yếu tố trong môi trường kinh doanh của doanh nghiệp có tác động
khơng giống nhau đối với cùng một hoạt động sản xuất kinh doanh.Do
đó,việc phân tích và đánh giá chúng sẽ giúp cho doanh nghiệp sắp xếp được
thứ tự ưu tiên quan tâm,cũng như thứ tự các yếu tố cần phải dè chừng.Từ
đó,có những biện pháp,kế hoạch điều chỉnh hợp lý.Điều này giúp cho việc lập
chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp được thuận lợi và chính xác hơn
III.NỘI DUNG CỦA VIỆC PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ
A.PHÂN TÍCH,ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ CỦA MƠI TRƯỜNG VĨ
MÔ

SVTH: Nguyễn Thị Liên


5

5
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

Phần II đã chỉ cho ta thấy được tầm quan trọng của môi trường vĩ mô trong
việc xác định các thời cơ cũng như tìm ra nguy cơ đối với doanh nghiệp.Tuy
nhiên để có thể xác định được các thời cơ và nguy cơ đấy,các doanh nghiệp
cần phải biết rõ các nhân tố chủ yếu tạo thành môi trường vĩ mô,bao gồm:
nhân tố chính trị-luật pháp,nhân tố kinh tế,nhân tố kỹ thuật-cơng nghệ,nhân tố
tự nhiên,nhân tố văn hố-xã hội,và nhân tố mơi trường quốc tế.

1.Nhân tố chính trị và luật pháp
Việc phân tích nhân tố này là rất quan trọng,bởi lẽ nếu một đất nước mà có
tình hình chính trị khơng ổn định,sẽ gây ảnh hưởng xấu và rất lớn đến lực
lượng lao động,đến tình hình đầu tư của các đối tác nước ngồi….
Nhân tố chính trị và luật pháp của nhà nước ln ln được coi là những vấn
đề mang tích chất cơ sở,nền tảng cho việc xác định các nhân tố khác trong
môi trường kinh doanh của một của quốc gia.Các nhân tố này cũng tạo ra thời
cơ và gây ra nguy cơ đối với hoạt động chiến lược của các ngành kinh tế_kỹ
thuật và các doanh nghiệp thông qua các thành tố của nó,đó là sự ổn định về
chính trị,đường lối đổi mới,tạo lập các tập đoàn kinh tế,xây dựng các cơng
trình tầm cỡ quốc gia,hệ thống luật pháp và các chế độ,chính sách…
-Sự ổn định chính trị: điều này thể hiện rõ trong quan điểm đường lối chủ
trương nhất quán của Đảng và Nhà nước.Sự ổn định chính trị luôn luôn được
coi là cơ hội thuận lợi và hấp dẫn đối với hoạt động chiến lược của các nhà
Đầu tư,các nhà sản xuất,kinh doanh trong và ngoài nước.
-Đường lối quản lý kinh tế đổi mới: chủ trương thực hiện nền kinh tế mở,nền
kinh tế thị trường định hướng XHCN.Cho đến nay,thành tố này vẫn đã và
đang tạo ra nhiều cơ hội cho các ngành kinh tế kỹ thuật và cá doanh nghiệp ở
trong và ngoài nước được phép gặp gỡ,trao đổi,tham quan,tìm kiếm cơ hội
đầu tư hoặc tìm cách thiết lập các mối quan hệ hợp tác,liên kết liên doanh

SVTH: Nguyễn Thị Liên


6

6
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

nhằm phát triển và mở rộng thị trường tiêu thụ,phát triển sản xuất kinh doanh

với hiệu quả cao
- Chủ trương tạo lập các tập đoàn kinh tế mạnh và xây dựng các cơng trình
tầm cỡ quốc gia.Thành tố này cho thấy,Nhà nước hay chính phủ là người tiêu
dùng hàng hố lớn nhất,là thị trường rộng lớn,tạo ra các cơ hợi thuận lợi để
các ngành kinh tế-kỹ thuật,và các doanh nghiệp lớn đưa hàng hố và dịch vụ
của mình vào thị trường này theo hướng chiến lược lâu dài.
-Hệ thống pháp luật và các chế độ chính sách như: hành lang phấp luật quy
định và các chi phối hoạt động của các doanh nghiệp trong suốt cả q trình
hình thành,hoạt động thậm chí là ngay cả khi phá sản.Do đó,cần phải đánh giá
và phân tích được hệ thống luật pháp.Nó thể hiện rõ nhất thông qua các bộ
luật,nghị định,pháp lệnh để điều chỉnh hành vi kinh doanh của các doanh
nghiệp,buộc các doanh nghiệp phải đi đúng hướng và thực hiện trong quá
trình hình thành,điều chỉnh…và cả quá trình phá sản của doanh nghiệp.
Hệ thống pháp luật và các chính sách,chế độ cho thấy:Quốc hội,Nhà nước
đã,đang ban hành luật pháp,chế độ chính sách với tinh thần ngày càng đồng
bộ và hoàn hảo để tạo ra điều kiện thuận lợi cho việc ổn định phát triển kinh
tế-xã hội,phát triển sản xuất kinh doanh,bảo đảm quyền tự chủ trong sản xuất
kinh doanh của các ngành và các doanh nghiệp theo đúng luật pháp đã ban
hành.Ngoài ra,đây còn là điều kiện thiết yếu để thực hiện tốt ngun tắc:Bình
đẳng tơn trọng lẫn nhau và các bên cùng có lợi trong kinh doanh”.
Cơ chế điều hành của Nhà nước cũng đóng một vai trị quan trọng tới hoạt
động kinh doanh của Doanh nghiệp.Nó trực tiếp quyết định đến tính hiệu lực
của luật pháp và các chính sách kinh tế của Nhà nước.Việc điều hành tốt sẽ là
điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển
Quốc hội và Nhà nước đã ban hành khá nhiều bộ luật,chủ yếu liên quan đến
sản xuất,kinh doanh,chẳng hạn như:Bộ luật về xuất nhập khẩu;luật đầu tư ;các

SVTH: Nguyễn Thị Liên

7

7
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

sắc thuế; luật doanh nghiệp; luật cạnh tranh; luật tiết kiệm,chống lãng
phí,chống tham nhũng; luật lao động…
Bên cạnh những thời cơ,thì luật pháp,chế độ chính sách cũng có thể gây ra
nguy cơ,khó khăn cho hoạt động chiến lược của các ngành và các doanh
nghiệp nếu nội dung của chúng khơng kín kẽ,hoặc khơng phù hợp với điều
kiện thực tế.Do đó,việc thực hiện,cải tiến và đổi mới luật pháp,chế độ chính
sách là cơng việc có tính tất yếu.
2.Nhân tố kinh tế
Thực trạng của nền kinh tế và xu hướng phát triển của nó thơng qua các
nhân tố kinh tế,có ảnh hưởng vơ cùng to lớn đối với hoạt động chiến lược của
các ngành và các doanh nghiệp.
Các thành tố của nhân tố này phải tính đến đó là:Tốc độ tăng trưởng cảu nền
kinh tế; chính sách lãi ngân hàng; chính sách tiền tệ; tỷ lệ lạm phát,tỷ giá hối
đoái; tỷ lệ thất nghiệp…
-Tốc độ tăng trưởng hay suy giảm của nền kinh tế trong các giai đoạn hưng
thịnh hay phát triển,suy giảm hay suy thối và phục hồi đều có ảnh hưởng đến
hoạt động chiến lược của các ngành và các doanh nghiệp,cụ thể như sau:
• Nếu như nền kinh tế quốc dân(KTQD) đang ở giai đoạn hưng thịnh hay phát
triển thì nó sẽ tạo ra cơ hội thuận lợi cho các hoạt động chiến lược của các
ngành và các doanh nghiệp trong sản xuất và tiêu thụ hàng hố
•

Ngựơc lại, nếu như nền kinh tế đang ở vào giai đoạn suy thoái hay suy
giảm,thị nó sẽ gây ra nguy cơ cho hoạt động chiến lược của các ngành trong
việc sản xuất và tiêu thụ hàng hoá.

-Mức lãi suất hay tỷ lệ lãi suất ngân hàng cao hay thấp đều có ảnh hưởng
đến hoạt động chiến lược của các ngành và các doanh nghiệp trong việc tạo
ra vốn và sử dụng vốn.Do đó,nếu mức lãi suet hay tỷ lệ lãi suất được coi là
hợp lý,sẽ tạo cơ hội ch oviệc huy động tiền gửi vào ngân hàng và cho các đối

SVTH: Nguyễn Thị Liên


8

8

Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

tác vay mượn.Ngược lại,nếu nó bất hợp lý như quá cao hoặc quá thấp sẽ đều
gây ra nguy cơ trong việc huy động và cho vay vốn,và chắc chắn sẽ ảnh
hưởng đến hoạt động chiến lược cảu các ngành và các doanh nghiệp.
-Chính sách tiền tệ và tỷ giá hối đối:Đây cũng là thành tố vừa tạo ra thời
cơ,vừa gây ra nguy cơ không chỉ làm tăng hay giảm giá trị của đồng tiền mà
còn ảnh hưởng đến hoạt động chiến lược của các ngành và các doanh nghiệp.
-Tỷ lệ lạm phát tăng hay giảm cũng đều ảnh hưởng đến hoạt động chiến lược
của các ngành và các doanh nghiệp.Cụ thể là: nếu tỷ lệ lạm phát tăng làm giá
trị của đồng tiền bị suy giảm,ảnh hưởng xấu đến các hoạt động kinh tế,đến
việc tạo vốn và sử dụng vốn sản xuất kinh doanh.Ngược lại,nếu tỷ lệ lạm phát
giảm hoặc kiềm chế được lạm phát,sẽ đảm bảo được giá trị của đồng tiền,thúc
đẩy việc phát triển kinh tế và phát triển sản xuất kinh doanh.
Ngoài ra,tỷ lệ lạm phát tăng hay giảm cịn ảnh hưởng đến việc tạo cơng ăn
việc làm cho người lao động,ảnh hưởng đến tình hình thất nghiệp
-Khủng hoảng thừa thiếu hàng hoá đều ảnh hưởng đến hoạt động chiến lược
cảu của các ngành và các doanh nghiệp,nó thể hiện ở hai mặt cụ thể là:Nếu

xuất hiện khủng hoảng thừa,dẫn đến hiện tượng cung lớn hơn cầu,hàng hoá ứ
đọng khó tiêu thụ,các doanh nghiệp đua nhau giảm giá.Điều này vừa gây thiệt
hại cho nền kinh tế,vừa thiệt hại cho các ngành và các doanh nghiệp trong
việc đình đốn,đình trệ sản xuất kinh doanh.Ngược lại,nếu xuất hiện khủng
hoảng thiếu,dẫn đến hiện tượng cung nhỏ hơn cầu,hàng hoá khan hiếm,các
doanh nghiệp đau nhau tăng giá,cũng gây thiệt hại,khó khăn cho phát triển và
phát triển sản xuất kinh doanh của nhiều ngành và nhiều doanh nghiệp.
3.Nhân tố kỹ thuật-công nghệ
Trong môi trường kinh doanh quốc gia,nhân tố kỹ thuật-công nghệ luôn giữ
vai trị trung tâm và có ảnh hưởng lớn,trực tiếp sâu sắc và toàn diện đến hoạt
động chiến lược của các ngành và các doanh nghiệp.Bên cạnh đó,nó cịn là

SVTH: Nguyễn Thị Liên


9

9

Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

nhân tố có tầm quan trọng đặc biệt đối với việc tạo ra lợi thế và khả năng cạnh
tranh của các đơn vị hoạt động trên thương trường.
-Nhờ có ứng dụng khoa học kỹ thuật ngày càng tiên tiến,các doanh nghiệp
càng có thể thực hiện chiến lược cảu doanh nghiệp mình một cách hiệu quả
hơn,khẳng định được vị thế của mình trên thương trường.Đồng thời,thông qua
đổi mới công nghệ,đổi mới khoa học cơng nghệ đã nâng cao trình độ quản lý
kỹ thuật cho doanh nghiệp
Cần phải nhận thức được rằng,khoa học công nghệ có tác động mạnh mẽ ở
mọi khía cạnh đối với doanh nghiệp

-Các loại công nghệ mới xuất hiện trên thương trường sẽ đồng thời cùng một
lúc vừa tạo ra thời cơ cho một số ngành này,doanh nghiệp này,nhưng lại vừa
gây ra nguy cơ cho một số ngành khác,doanh nghiệp khác.Bởi lẽ,để sủ dụng
được chúng,các doanh nghiệp phải có những điều kiện nhất định,không phải
cùng một công nghệ mà bất cứ ngành nào,doanh nghiệp nào cũng có thể áp
dụng và sử dụng tốt.Các doanh nghiệp cần phải biết lựa chọn công nghệ phù
hợp với doanh nghiệp.
-Mức độ ảnh hưởng của các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ mới đối
với các ngành và các doanh nghiệp có sự khác nhau,chẳng hạn như :Đối với
nghàng công nghệ viễn thông,điện tử,hàng khơng có mức ảnh hưởng lớn hơn
so với các nghành sản xuất xi măng,chế biến kim loại và nghành dệt may.bởi
vì,cơng nghệ cử những nghành này có sự thay đổi nhanh hơn
-Sự ảnh hưởng của tiến bộ khoa học-kĩ thuật và công nghệ không chỉ đối với
các nghành sản xuất,mà cịn tác động mạnh mẽ đến nghành thơng tin-kinh
tế,xã hội,thị trường giá cả và thông tin trong quản trị chiến lược
-Thị trường cơng nghệ và chuyển giao cơng nghệ:Nói đến thị trường cơng
nghệ là nói đến sự biến đổi cung và cầu về cơng nghệ,nói đến việc mua bán
cơng nghệ hay cịn gọi là chuyển giao cơng nghệ sự biến động này vừa tạo ra

SVTH: Nguyễn Thị Liên


10

10
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

thời cơ đối với những doanh nghiệp có dư nguồn lực,trình độ quản lý và tay
nghề,vừa gây ran guy cơ đối với doanh nghiệp mà khơng có đủ điều kiện thiết
yếu.

4. Nhân tố tự nhiên
Nhân tố này cũng ảnh hưởng khá lớn đến sản xuất-kinh doanh của các nghành
kinh tế-kĩ thuật và các doanh nghiệp thơng qua các thành tố của nó như:thời
tiết,khí hậu,mưa gió,bão lụt,hạn hán,mùa vụ,mơi trường sinh thái,các nguồn
tài ngun thiên nhiên trên mặt đất,trong lịng đất,trên mặt biển,sơng ngịi,và
trong lịng biển.
Mơi trường sinh thái tốt hay xấu,ơ nhiễm hay không ô nhiễm đều ảnh
hưởng tốt hay xấu đến hoạt động chiến lược của các nghành các doanh nghiệp
và đời sống văn hoá xã hội của con người.
Các loại tài nguyên thiên nhiên phong phú hay nghèo nàn,như các loại
mỏ than,thiếc,sắt,cao lanh,apatít,crơm,vàng…đều là những yếu tố vào,ảnh
hưởng trực tiếp đến sản xuất kinh doanh của các nghành và các doanh nghiệp
việc khai thác tài nguyên thiên nhiên bừa bãi,thiếu quy tắc sẽ dẫn đến tình
trạng lãnh phí tài ngun,đồng thời cũng làm cho lượng thiếu hụt tài nguyên
thiên nhiên tăng lên.đây sẽ là 1 khó khăn đối với những nghành sản xuất có
đầu vào phụ thuộc lớn bởi tài nguyên thiên nhiên.việc thiếu này cũng làm cho
chi phí khai thác tăng lên,chi phí năng lượng tăng…Đều ảnh hưởng khơng
tốt.Chẳng hạn như nghành sản xuất mây tre đan …
Nhân tố tự nhiên,khơng chỉ có tài ngun thiên nhiên các vấn đề thời tiết
khí hậu,địa hình…cũng ảnh hưởng khơng nhỏ đối hoạt động sản xuất của các
nghành doanh nghiệp,đặc biệt là những nghành có liên quan trực tiếp đéan tự
nhiên như nghành trồng hoa;nghành giầy dép;may mặc;chăn nuôi;trồng
trọt;lương thực;thực phẩm;giao thông vẩn tải;nghành sản xuất đồ hộp;mía
đường.

SVTH: Nguyễn Thị Liên


11

11
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

Mặc dù,nhân tốt tự nhiên có ảnh hưởng khá lớn đến hoạt động sản xuất
kinh doanh,nhưng nó cũng chỉ ảnh hưởng có giới hạn,bởi lẽ,ở những nước có
nền kinh tế phát triển,có cơng nghệ tiên tiến và hiện đại,thì những khó khăn
về tài nguyên cũng không gây cản trở con đường đi lên của doanh
nghiệp,thông qua giảI pháp khắc phục như:mua nguyên liệu thô về chế biến
mà vẫn đạt hiệu quả cao
5. Nhân tố văn hoá-xã hội
Nhân tố này tác động,gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất-kinh
doanh của doanh nghiệp.nó tạo ra cơ hội (hay thuận lợi) và gây ra nguy cơ
(khó khăn) cho hoạt động chiến lược của các nghành và các doanh nghiệp,do
đó,cần phải phân tích và đánh giá nhân tố văn hoá-xã hội.Sự tác động của
nhân tố này đối với hoạt động chiến lược thường được thể hiện qua các thành
tố của nó như:trình độ,dân trí,tỷ lệ kết hôn,tỷ lệ sinh đẻ,tỷ lệ tăng dân số,lối
sống,phong cách sống,chuẩn mực đạo đức,vui chơi,giải trí,sử dụng lao động
nữ,phong tục tập quán của các dân tộc,vấn đề tôn giáo và tín ngưỡng,tổ chức
của hiệp hội người tiêu dùng….
-Trình độ dân trí càng cao,thì đối với hoạt động chiến lược-sản xuất kinh
doanh càng lớn.bởi lẽ,nó ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ,thị hiếu,kiểu dáng,mẫu
mã,màu sắc của hàng hoá mà người tiêu dùng địi hỏi.
-Tỷ lệ kết hơn và sinh đẻ,tỷ lệ tăng dân số hợp lí hay khơng hợp lý đều có
ảnh hưởng đén nhu cầu tiêu dùng hàng hố trên thương trường và đều ảnh
hưởng đến hoạt động chiến lược sản xuất-kinh doanh của các đơn vị kinh tế.
-Lối sống,phong cách sống,chuẩn mực đạo đức,vui chơi ,giải trí,văn hố
nghệ thuật.nếu như lành mạnh và phát triển theo hướng tiến bộ sẽ tạo ra tính
tích cực trong tiêu dùng hàng hố.Ngược lại,nếu không lành mạnh sẽ gây ra
nhiều tiêu cực,tệ nạn xã hội,làm cản sự phát triển của sản xuất-kinh doanh.

SVTH: Nguyễn Thị Liên


12

12

Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

-Vai trị của phụ nữ và sử dụng lao động nữ trong cách nghành các doanh
nghiệp.Ngày nay,ở nhiều quốc gia trên thế giới và đặc biệt là nước ta,người
phụ nữ có vai trị xứng đáng trong nền kinh tế-xã hội,có nghĩa vụ quyền lợi
ngang với nam giới.
-Trong các ngành kinh tế-kỹ thuật và các doanh nghiệp,có nhiều lĩnh vực,có
nhiều hoạt động rất cần lao động nữ.Thí dụ trong nghành hàng khơng,hoạt
động của các tiếp viên trên các chuyến bay cần nhiều lao động nữ ;trong
ngành du lịch,trong các nghành dệt kim,tỷ lệ nữ chiếm từ 60% đến70%
-Từ vấn đề này cho thấy,lao động nữ nằm trong nguồn lực của các nghành
và các doanh nghiệp.Vì vậy,trong quá trình xây dựng và thực hiện chiến lược
cần tính đến thành tố này.
-Phong tục tập quán của các dân tộc.Theo số liệu thống kê thì nước ta có tới
54 dân tộc là anh em.Mỗi dân tộc đều có phong tục tập quán riêng,sử dụng
hay tiêu dùng hành hố theo phong cách sống của họ.Vì vậy,để đảm bảo thoả
mãn kịp thời nhu cầu hàng hoá cho mỗi dân tộc trong từng thời kì kế
hoạch,các nghành và các doanh nghiệp phải quan tâm và tính đến thành tố
này trong hoạt định chiến lược của mình.
-vấn đề tơn giáo và tín ngưỡng.Sự phát triển của các thành tố này cũng có liên
quan và ảnh hưởng đến sự hoạt động cảu các ngành và các doanh nghiệp.Nó
được thể hiện ở chỗ nhu cầu về hàng hoá cần được đáp ứng.Đối với hình thức
tơn giáo tín ngưỡng,ngồi những loại hàng hố thơng thường,thiết yếu cịn

cần những laọi hàng hố đặc thù như: vàng mã, các loại hương, các loại
nến,các laọi mõ,các loại chng…Đó là những hàng hố phục vụ cho tín
ngưỡng của họ.Do đó,trong q trình hoạch định chiến lược sản xuất kinh
doanh của mình,các ngành và các doanh nghiệp cần phải tính đén và có một
mối quan tâm nhất định đến nhu cầu của thành tố này.

SVTH: Nguyễn Thị Liên


13

13
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

Ngồi việc đánh giá và phân tích 5 nhân tố trên,các ngành và các doanh
nghiệp cũng cần phải quan tâm đến một nhân tố đó là: mơi trường quốc
tế.Nhân tố này cung có vai trị và ảnh hưởng khơng nhỏ đến q trình hoạch
định chiến lược,đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.Nội
dung cụ thể của nhân tố này được trình bày chi tiết trong mục 6 dưới đây:
6. Mơi trường quốc tế
Môi trường kinh doanh quốc tế được hiểu là mơi trường tồn cầu,mơi trường
bên ngồi của doanh nghiệp.
Mục đích cảu việc phân tích và đánh giá mơi trường này là xá định rõ ràng và
đúng đắn các thời cơ,các nguy cơ của từng nhân tố tạo thành môi trường ảnh
hưởng đến hoạt động chiến lược của doanh nghiệp.
Môi trường quốc tế là một môi trường bao trùm cả mơi trường quốc gia,nó
cũng chịu tác động của các nhân tố như: chính trị thế giới; luật pháp và các
thơng lệ quốc tế; kỹ thuật-cơng nghệ; và văn hố xã hội.
*Nhân tố chính trị thế giới
Nhân tố này được thể hiện qua các thành tố như : chính trị,ngoại giao,quan

điểm đường lối chính trị quốc tế,xung đột về quan điểm chính trị giữa các
quốc gia…Tất cả những thành tố này sẽ làm nảy sinh các thời cơ và nguy cơ
trong mơi trường cụ thể ở chỗ:
• Các thành tố về chính trị ,ngoại giao: được coi là dấu hiệu đầu tiên và có ảnh
hưởng lớn đến các hoạt động chiến lược của doanh nghiệp,đặc biệt là doanh
nghiệp xuất-nhập khẩu,chẳng hạn như: chính sách mở cửa,hoạt động ngoại
thương,hoạt động kinh doanh của các nền kinh tế…Mức độ ảnh hưởng cảu
nhân tố này lớn hay nhỏ,tạo ra thuận lợi( thời cơ) hay khó khăn( nguy cơ) đến
đâu tuỳ thuộc vào đường lối chính trị,ngoại giao mở rộng hay thu hẹp,đơn
giản hay phức tạp,cứng rắn hay mềm dẻo… của từng quốc gia trên thế giới.
• Thành tố về quan điểm chính trị của mỗi quốc gia trên thế giới

SVTH: Nguyễn Thị Liên


14

14
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

•

Thành tố về sự xung đột quan điểm chính trị,dẫn đến chiến tranh
giữa các quốc gia
Như vậy,việc phân tích và đánh giá nhân tố chính trị thế giới đảm bảo,nắm bắt
kịp thời các thời cơ,ngăn ngừa đảy lùi các nguy cơ trong môi trường kinh
doanh quốc tế không phải là vấn đề đơn giản dễ dàng.Trái lại,nó gặp nhiều
khó khăn phức tạp bởi vì diễn biến và ảnh hưởng của chúng đối với các hoạt
động chiến lược của các quốc gia,của ngành kinh tế-kỹ thuật và các doanh
nghiệp có những nét khác biệt,cụ thể ở những điểm sau đây:

-Việt Nam ra nhập khối ASEAN đã và đang tạo ra các thời cơ cho các
doanh nghiệp về đầu tư,thâm nhập và phát triển thị trường; bán các yếu tố đầu
ra,mua các yếu tố đầu vào.Song,nó cũng đang gây ra nhiều thách thức,nguy
cơ,đặc biệt là chất lượng và giá cả hàng hoá,khả năng cạnh trạnh mà các
doanh nghiệp cảu ta đang phải đương đầu.Do đó phải cần có nhiều giải pháp
hữu hiệu để đối phó,giải quyết khó khăn.
-Tự do hố thương mại trong khu vực và xố bỏ hàng rào thuế quan vào
năm 2006,có thể sẽ là thời cơ cho một số nước trong khối ASEAN,nhưng đối
với nước ta thì đó lại là nguy cơ.Bởi lẽ,cịn khơng ít doanh nghiệp đang trong
giai đoạn yếu kém về khả năng cạnh tranh.Hơn nữa,bản thân khối ASEAN
cũng phải đặt trong mối quan hệ với toàn cầu,đương đầu trong sự cạnh tranh
có tính thế giới giữa các khu vực và giữa các nước như:Khối EU,Bắc
Mỹ,Nhật Bản,Trung Quốc…
-Kể từ tháng 11/1998,Việt Nam đã là thành viên chính thức cả diễn đàn
hợp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương,gọi tắt là APEC.Diễn đàn này hiện
đang chiếm 40% dân số thế giới,56% GDP và 46% tổng giá trị thương mại
thế giới.Đây là thời cơ cho các doanh nghiệp,các ngành kinh tế kỹ thuật và
nền kinh tế nước ta trong việc có thêm thị trường rộng lớn để mua các yếu tố
đầu vào và bán các yếu tố đầu ra mà chúng ta có tiềm năng.Song,để đặt được

SVTH: Nguyễn Thị Liên


15

15
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

hiệu quả cao trong việc đưa hàng hoá vào thị trường này cũng không phải đơn
giản,dễ dàng.

-Ngày 11/01/2007 Viêt Nam trở thành thành viên chính thức của ổ chức
thương mại thế giới-WTO,các doanh nghiệp nước ta có cơ hội thuận lợi đẻ
mở rộng thị trường mua các yếu tố đầu vào và thị trường xuất khẩu sang các
nước khác,được hưởng quy chế tối huệ quốc và không bị phân biệt đối
xử,phân biệt trong thương mại quốc tế.Tuy nhiên,trái với điều trên thì vẫn
ln có những nguy cơ và thách thức đối với chúng ta,không chỉ bởi sự cạnh
tranh quyết liệt trên thị trường,mà cịn do chính các doanh nghiệp Việt Nam
khi mà vẫn chưa thực sự đi vào guồng máy công nghiệp,vẫn cịn nhưng tình
trạng vi pham luật kinh doanh,vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm,vi phạm
bản quyền…Đây là những vấn đề cần phải được quan tâm giải quyết một cách
nghiêm túc và triệt để,đồng thời cũng cần phải nghiên cứu để có nhiều giải
pháp hữu hiệu trong viêc phịng ngừa.
*Nhân tố luật pháp và các thông lệ quốc tế
Để đạt được hiệu quả cao trong kinh doanh quốc tế,vấn đề có tính thiết yếu là
các nhà chiến lược hay các nhà quản trị doanh nghiệp phải hiểu biết thông
thạo luật pháp và các thông lệ quốc tế,bởi những vấn đề sau:
-Mỗi một quốc gia trên thế giới đều có chủ quyền,có luật pháp kinh doanh và
có quan điểm phát triển kinh tế riêng.Do đó,muốn đạt hiệu quả tốt trong bn
bán làm ăn với các nước thì nhất thiết phải biết và nắm rõ luật pháp cùng
quan điểm phát triển kinh tế của nước đối tác.
-Do xu hướng hội nhập,liên kết kinh tế,tạo lập các khu vực và các khối kinh tế
ngày càng gia tăng,nên sự ra đời hay xuất hiện các hiệp định,các cam kết và
các thông lệ ngày càng nhiều và hoàn thiện hơn.
Hai vấn đề trên nhấn mạnh rằng,muốn tiến hành kinh doanh,buôn bán với các
khối các khu vực kinh tế này thì nhất thiết các nhà chiến lược phải chấp hành

SVTH: Nguyễn Thị Liên


16

16
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

và tn theo những thủ tục,những thông lệ quốc tế trên đường vận chuyển
hàng hoá…Các quản trị gia doanh nghiệp phải quán triệt luật pháp và các
thông lệ quốc tế.
*Nhân tố kinh tế quốc tế
Nhân tố này cũng thường tạo ra các thời cơ và gây ra nguy cơ đối với hoạt
động chiến lược của các nước,các ngành kinh tế kỹ thuật,và các doanh nghiệp
trong hoạt động xuất-nhập khẩu.Nhân tố này thường bao gồm các nhân tố
như: khủng hoảng kinh tế,sự bất đồng về quan điểm phát triển kinh tế,các
chính sách lãi suất…
-Khủng hoảng kinh tế (1929-1933),sự bất đồng về quan điểm phát triển kinh
tế của các nước,các khối kinh tế về vấn đề như :Khai thác dầu lửa,đánh bắt
hải sản,tôm cá đông lạnh,hàng dệt may,da giày…đã để lại hậu quả khôn lường
đối với nền kinh tế thế giới nói chung và vói nền kinh tế của nhiều quốc gia
nói riêng.
-Các chính sách lãi suất khác nhau cảu ngân hàng và quỹ tiền tệ quốc tế cũng
ảnh hưởng đến tỷ giá đồng tiền của nhiều nước.Chúng có thể tạo ra thuận lợi
hoặc gây ra nhiều khó khăn đối với hoạt động chiến lược của nhiều quốc gia.
-Khủng hoảng tài chính tiền tệ năm 1997 ở Đông Nam Á,Đông Á đã làm
giảm giá trị của đồng tiền,gây hậu quả nặng nề về kinh tế cho nhiều nước.
*Nhân tố kỹ thuật-công nghệ
Đây là yếu tố mang tính then chốt và tác động mạnh mẽ đến hoạt động chiến
lược của nhiều quốc gia,nhiều nghành,và nhiều doanh nghiệp.
Nhân tố này khi thì tạo ra thời cơ,khi thì gây ra nguy cơ cho hoạt động chiến
lược.Nó thường bao gồm các thành tố như:
-Sự phát triển của khoa học kĩ thuật và công nghệ.Do sự phát triển mạnh
mẽ như vũ bão của khoa học kĩ thuật và công nghệ tiên tiến thế giới,nên bắt

buộc các nhà chiến lược,các nhà quả trị kinh doanh phải kịp thời nắm bắt để

SVTH: Nguyễn Thị Liên


17

17
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

học hỏi,để thực hiện chuyển giao công nghệ,đưa nhanh các tiến bộ của khoa
học kĩ thuật vào sản xuất và để ứng sử hiện hữu đối với loại thị trường công
nghệ.
-Sự xuất hiện trên thị trường thế giới nhiều loại sản phẩm mới và sản
phẩm thay thế đã tạo ra thời cơ,vừa gây ra nguy cơ,nên bắt buộc các nhà
chiến lược và các nhà quản trị sản xuất phải có giải phát hữu hiệu để hoàn
thiện,cải tiến đổi mới sản phẩm của mình cả về chất lượng,hình dáng,mẫu mã
nhằm tăng lợi thế và cạnh tranh trên thương trường quốc tế.
-Sản phẩm có hàm lượng chất xám cao:ngày nay,lí luận và thực tiễn đã
chứng minh cho luận điểm rằng:nghành nào,doanh nghiệp nào mà có sản
phẩm có hàm lượng chất xám cao,thì sản phẩm đó có nhiều khả năng giành
được thắng lợi trong cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.
* Nhân tố văn hoá-xã hội
Nền văn hoá-xã hội của mỗi nước trên thế giới cũng được coi là nhân tố tạo ra
thuận lợi hay khó khăn.Nó tác động mạnh mẽ đến chiến lựơc phát triển kinh
tế xã hội của mỗi quốc gia và chiến lược sản xuất kinh doanh của các
nghành,các doanh nghiệp,khơng phân biệt các đơn vị có hoạt động hay không
hoạt động kinh doanh,buôn bán trên thị trường quốc tế.
Sự khác biệt về văn hoá xã hội giữa các dân tộc,các quốc gia trên thế giới
đều được coi là kết quả tổng hợp của nhiều thành tố về lịch sử,ngơn ngữ,tơn

giáo,phong tục tập qn,chế độ giáo dục,chế độ phịng chống bệnh dịch,bảo
vệ mơi trường…các thành tố này,ít hay nhiều mức độ lớn hay nhỏ đều ảnh
hưởng đến hoạt động chiến lược.Nói chung,ảnh hưởng theo 2 hướng cơ bản
sau:
-Ảnh hưởng đến hành vi của khách hàng và người tiêu dùng đối với các
loại hàng hoá và dịch vụ ở thị trường trong và ngồi nước,thị trường dễ tính
và khó tính.Đồng thời kéo theo sự ảnh hưởng đến hoạt động chiến lựơc phát

SVTH: Nguyễn Thị Liên


18

18
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

triển kinh tế-xã hội của mỗi quốc gia,mỗi doanh nghiệp đến việc sản xuất ra
các loại hàng hoá và dịch vụ để đáp ứng kịp thời nhu cầu của thị trường trong
nước và xuất khẩu.
-Ảnh hưởng đến hành vi của các nhà chiến lược,các nhà quản trị và các
nhà sản xuất kinh doanh trong việc quyết định phạm vi và quy mô của mỗi
chiến lược phát triển kinh tế xã hội,chiến lược sản xuất kinh doanh của Nhà
nước.
B.NHỮNG CHÚ Ý KHI PHÂN TÍCH&ĐÁNH GIÁ MTVM
Do sự phản ứng khơng giống nhau của các doanh nghiệp đối với môi
trường,nên sự tác động và ảnh hưởng của môi trường đối với mỗi doanh
nghiệp cũng là khác nhau.Một nhân tố có thể là cơ hội cho doanh nghiệp
này,nhưng cũng có thể lại là nguy cơ đối với doanh nghiệp khác.Điều này đòi
hỏi các daonh nghiệp,cụ thể là các nhà quản trị chiến lược phải biết phân
tích,đánh giá,và nắm rõ được mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố,đồng thời

phải hiểu rõ được khả năng thích ứng của doanh nghiệp với mơi trường vĩ mơ
đó.
Với những doanh nghiệp khác nhau thì sự tác động của các nhân tố cũng là
khác nhau:
-Nhân tố chính trị và luật pháp: Nó thể hiện ở sự ổn định và chính trị,ở
đường lối đổi mới về quản lý kinh tế; ở chủ trương tạo lập các tập đoàn kinh
tế mạnh và xây dựng các cơng trình tầm cỡ quốc gia; ở hệ thống luật pháp và
chế độ chính sách…Nhân tố này có ảnh hưởng đến việc xây dựng và thực thi
chiến lược của mọi doanh nghiệp.Tuy nhiên,mức độ ảnh hưởng của nó đối với
các loại doanh nghiệp là khác nhau.Nó sẽ có ảnh hưởng lớn đối với những
doanh nghiệp chịu nhiều ảnh hưởng bởi chính trị và luật pháp,cụ thể như: Các
doanh nghiệp liên doanh,liên kết với nước ngoài,doanh nghiệp 100% vốn
nước ngồi…Một đất nước có nền chính trị ổn định,luật pháp nghiêm

SVTH: Nguyễn Thị Liên


19

19
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

minh,đồng bộ sẽ là tiền đề cho việc hấp dẫn và thu hút các nhà đầu tư nước
ngồi.Cịn ngược lại sẽ là cản trở,hạn chế.
-Nhân tố kinh tế:Được biểu hiện thông qua tốc độ tăng trưởng hay suy
giảm của nền kinh tế; mức lãi suất hay tỷ lệ lãi suất ngân hàng cao hay thấp;
chính sách tiền tệ và tỷ giá hối đoái; tỷ lệ lạm pháp tăng hay giảm,cao hay
thấp; khủng khoảng thừa thiếu hàng hoá…
Do những đặc điểm và biểu hiện của nó,nhân tố này có ảnh hưởng đáng kể
đến những doanh nghiệp như kinh doanh vàng bạc đá quý,ngoại hối,kiều

hối…,đối với các ngân hàng và các doanh nghiệp có vốn vay lớn cũng rất cần
phải quan tâm nhiều đến nhân tố này.
-Nhân tố kỹ thuật công nghệ:Nhân tố này được biểu hiện ở những loại
công nghệ mới xuất hiện trên thị trường; ở mức độ ảnh hưởng của các tiến bộ
khoa học-kỹ thuật và công nghệ; ở thị trường công nghệ và chuyển giao công
nghệ…
Việc áp dụng khoa học công nghệ vào mỗi doanh nghiệp là một công việc
cần thiết và cấp bách.Tuy nhiên,không phải cứ là một công nghệ tốt,hiện đại
thì đều có thể áp dụng được ở bất cứ một doanh nghiệp nào,mà diều quan
trọng là công nghệ đó phải phù hợp với doanh nghiệp,phù hợp với trình độ
của doanh nghiệp.Điều này địi hỏi các doanh nghiệp cần phải nghiên
cứu,xem xét các loại công nghệ trước khi áp dung nó vào doanh nghiệp mình.
-Nhân tố văn hố xã hội: Nhân tố này được biểu hiện thông qua các thành
tố như: trình độ dân trí, tỷ lệ kết hôn, tỷ lệ sinh đẻ, tỷ lệ tăng dân số, lối sống,
phong cách sống, chuẩn mực về đạo đức, vui chơi giải trí, sử dụng lao động
nữ, phong tục tập quán của các dân tộc, vấn đề tôn giáo và tín ngưỡng, tổ
chức hiệp hội của người tiêu dùng…
Ở mỗi khu vực khác nhau lại có một nền văn hố khác nhau,chẳng hạn
như nét văn hoá của người dân miền Bắc khác với miền Nam,của miền xuôi

SVTH: Nguyễn Thị Liên


20

20
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

khác với miền ngược…đòi hỏi mỗi doanh nghiệp khi lập chiến lược kinh
doanh về xâm nhập thị trường,phát triển thị trường,mở rộng thị trường…tìm

kiếm lao động,nghiên cứu thị hiếu khách hàng,nhu cầu tiêu dùng…ở bất cứ
một khu vực nào đó đều cần phải tìm hiểu cụ thể, hiểu biết rõ những nét văn
hố của vùng đó.Tránh tình trạng dập khn máy móc,đưa văn hoá của vùng
này áp dụng cho vùng khác.Điều này sẽ gây ra nhiều khó khăn cho doanh
nghiệp.Thậm chí lá sai lầm.
-Nhân tố tự nhiên:Nó được biểu hiện qua các thành tố như: thời tiết,khí
hậu,mưa gió,bão lụt,hạn hán,mùa vụ,mơi trường sinh thái,các nguồn tài
nguyên thiên nhiên trên mặt đất,trên mặt biển,sơng ngịi và trong lịng biển…
Những nhân tố này sẽ có ảnh hưởng đang kể đối với các doanh nghiệp có
đầu vào từ tài nguyên thiên nhiên,hoặc chịu tác động của thiên nhiên,chẳng
hạn như các doanh nghiệp thu mua,đánh bắt thuỷ-hải sản,doanh nghiệp cung
cấp nguyên vật liệu xây dựng,doanh nghiệp sản xuất hàng mây tre đan...Các
daonh nghiệp này cần nghiên cứu cẩn thận,chính xác tình hình tự nhiên,sự
khan hiếm của tài nguyên thiên nhiên…để có những biện pháp điều chỉnh kịp
thời.
Kết luận:Qua phân tích ở trên cho thấy,cho dù cùng chịu sự tác động của
môi trường giống nhau,nhưng cơ hội và nguy cơ mà các doanh nghiệp gặp
phải là không giống nhau.Có doanh nghiệp nhận được những cơ hội thuận
lơi,nhưng lại cũng có những doanh nghiệp gặp phải những nguy cơ,thách thức
đe doạ.Những điều này nó phụ thuộc chủ yếu ở loại hình doanh nghiệp đang
hoạt động,ở mức độ chịu tác động của môi trường ở mỗi doanh nghiệp và ở
cả những thời điểm mà doanh nghiệp chịu tác động.Chính vì những lý do
đấy,u cầu các doanh nghiệp khơng được chủ quan trong việc phân tích các
nhân tố của mơi trường vĩ mơ,khơng nên chỉ nhìn thấy bề nổi của nó mà cịn
cần phải biết được bản chất bên trong để có những giải pháp đối phó kịp thời.

SVTH: Nguyễn Thị Liên


21

21
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

Các doanh nghiệp cần phải phân tích và đánh giá mọi mặt của một nhân tố
để vừa có thể phát hiện những cơ hội,tận dụng nó,phát huy nó, biến nó thành
cơng cụ phục vụ đắc lực cho mục tiêu phát triển của doanh nghiệp.Đồng thời
tìm ra những nguy cơ,đe doạ,thách thức để hạn chế,tiêu diệt nó giúp cho
doanh nghiệp trách khỏi những rào cản trong q trình phát triển.
Tuy nhiên,đây khơng phải là một cơng việc đơn giản,dễ dàng.Nó địi hỏi
cao ở một nhà quản trị chiến lược về trình độ chuyên mơn,khả năng xử lý tài
tình cùng với việc sử dụng thành thạo các phương pháp đánh giá và phân tích
mơi trương vĩ mơ.Bên cạnh đó,cũng cần phải có sự tổ chức theo dõi,nghiên
cứu tình hình mơi trường, để có những biện pháp hữu hiệu điều chỉnh kịp thời
nhằm hạn chế những nguy cơ thể xẩy ra,đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho
cơ hội phát triển hơn nữa.
C.CÁC PHƯƠNG PHÁP CHUYÊN GIA ĐƯỢC ÁP DỤNG ĐỂ DỰ
ĐOÁN CÁC THỜI CƠ,NGUY CƠ TRONG MƠI TRƯỜNG VĨ MƠ
Dự đốn về các thời cơ,nguy cơ trong môi trường vĩ mô theo phương pháp
chuyên gia có ý nghĩa lớn trong điều kiện thơng tin ban đầu về mơi trường ở
trong và ngồi nước cịn q sơ sài,chưa mang tính chất bao qt và trình độ
của người làm dự đốn ở doanh nghiệp cịn thấp,chưa có nhiều kinh nghiệm.
Để sử dụng các phương pháp chuyên gia một cách có hiệu quả,theo kinh
nghiệm của các doanh nghiệp tiên tiến và làm ăn có lãi thì cần phải tiến hành
lựa chọn chuyên gia theo các yêu cầu sau:
-Phải có trình độ kiến thức rộng về nhiều lĩnh vực hoạt động của doanh
nghiệp.
-Có khả năng dự đốn,phân tích và đánh giá một cách sâu sắc về sự biến
động của đối tượng dự đoán trong tương lai.
-Phải là nhà khoa học,có học hàm,học vị và có nhiều kinh nghiệm trong

việc dự đoán sự biến động của các nhân tố trong môi trường kinh doanh.

SVTH: Nguyễn Thị Liên


22

22
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

Trong q trình lựa chọn chuyên gia,cần biết rõ và phân loại các chun
gia có trình độ chun mơn hố hẹp và rộng để thực hiện sự kết hợp hài hoà
trong việc sử dụng hai loại chuyên gia này nhằm đảm bảo sự đánh giá đúng
đắn về sự biến động của các nhân tố trong môi trường.
Các phương pháp chuyên gia thường được vận dụng trong việc dự đoán
các thời cơ,các nguy cơ trong môi trường vĩ mô bao gồm các phương pháp
sau:
*Phương pháp phỏng vấn:Người ta trực tiếp lấy ý kiến của các chuyên gia
có kinh nghiệm,có sự hiểu biết sâu sắc về đối tượng dự đoán trong hoạch định
chiến lược.Thực hiện phương pháp này bằng cách: các cán bộ nghiên cứu của
doanh nghiệp phải chuẩn bị các câu hỏi và biểu mẫu khảo sát để đưa cho
chuyên gia nghiên cứu,xem xét và trực tiếp trả lời hoặc viết vào biểu mẫu
khảo sát rồi đưa lại cho doanh nghiệp.
*Phương pháp hội đồng:Người trực tiếp lấy ý kiến của các nhóm chuyên
gia,thuộc nhiều lĩnh vực về các đối tượng cần dự đoán trong hoạch định chiến
lược thông qua các cuộc thảo luận,toạ đàm hay hội thảo của hội đồng tập thể.
*Phương pháp Delphi:Người ta phải tiến hành liên tục việc tổng hợp ý
kiến của các chuyên gia thuộc nhiều lĩnh vực về các đối tượng cần dự đoán
trong hoạch định chiến lược.Trên cơ sở kết quả tổng hợp các ý kiến và những
ý kiến này được tiếp tục phân tích,đánh giá bởi các chun gia có trình độ cao

hơn về khả năng dự đoán sự biến đổi của các đối tượng trong tương lai.
D.THIẾT LẬP CÁC MA TRẬN.
Việc thiết lập các ma trận nhằm mục đích đánh giá chi tiết sự tác động của
từng yếu tố môi trường vĩ mô đến hoạt động hoạch định chiến lược sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp,tìm ra các cơ hội cũng như nguy cơ đối với
doanh nghiệp.Từ đó có những biện pháp hữu hiệu để có thể tận dụng tối đa
các cơ hội(thuận lợi),và hạn chế tối thiểu các nguy cơ( bất lợi),tạo điều kiện

SVTH: Nguyễn Thị Liên


23

23
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động hiệu quả trong việc lập chiến lược và
trong quá trình sản xuất kinh doanh.
Để đánh giá mơi trường vĩ mơ,ta có một vài ma trận thường được sử dụng
sau đây:
1.Ma trận về tầm quan trọng.
Ma trận này được sử dụng để phân tích các yếu tố môi trường kinh
doanh.Người ta đánh giá các yếu tố môi trường này với tầm quan trọng với
tầm quan trọng đối với ngành,mức độ tác động vào doanh nghiệp,tính chất tác
động…
Các bước thực hiện ma trận này như sau:
· Căn cứ vào kết quả phân tích và đánh giá mơi trường,tiến hành liệt kê các
nhân tố,thành tố chủ yếu cần xem xét,đánh giá về thời cơ(cơ hội),nguy cơ(đe
doạ).
· Xác định mức độ quan trọng của từng nhân tố đối với ngành và mức độ tác

động của nhân tố đối với doanh nghiệp theo phương pháp cho điểm từ 1 đến
3.
· Xác định tính chất tác động của từng nhân tố theo chiều hướng tích cực
hoặc xấu(tiêu cực)
· Tổng hợp kết quả đánh giá từng nhân tố
· Thiết kế bảng tổng hợp kết quả đánh giá từng nhân tố trong môi trường
kinh doanh.
Bảng này có kết cấu kiểu ma trận với mơ hình như sau:

1
Liệt kê các

Mức độ tác
Mức độ quan
động của nhân Tính chất tác Điểm tổng
trọng của nhân
tố đối với doanh
động
hợp
tố đối với ngành
nghiệp
2
3
4
5
Thang điểm
Thang điểm
Chiều hướng Nhân kết

nhân tố,thành

đánh giá:

Các nhân tố

SVTH: Nguyễn Thị Liên

đánh giá:

tác động:

quả của


24

24
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

tố chủ yếu thể

-Quan trọng

-Mạnh: 3

-Tích cực:(+)

cột 2 với

hiện thời

nhất: 3

-Trung bình: 2

-Tiêu cực:(-)

cột 3 và

cơ,nguy

-Quan trọng: 2

-Yếu: 1

cơ,mạnh,yếu

-Ít quan trọng: 1

lấy dấu ở
cột 4 của
từng nhân
tố

2.Ma trận cơ hội( Ma trận thứ tự ưu tiên giải quyết cơ hội)
Ma trận này đánh giá sự tác động của cơ hội tuỳ theo những mức độ tác
động của nó đối với doanh nghiệp,và xác suất mà doanh nghiệp có thể tận
dụng cơ hội.
Để thiết lập ma trận cơ hội,người ta sử dụng hai tiêu thức trên cùng với
mức độ như sau:

·Mức độ tác động của cơ hội:cao-trung bình-thấp,được thể hiện trên trục
hồnh.
·Xác suất gặp cơ hội:cao-trung bình-thấp,được thể hiện trên trục tung.
2
1
3
8
7
9
5
4
6
Xác suất doanh nghiệp có thể tận dụng

SVTH: Nguyễn Thị Liên


25

25
Đánh giá và phân tích mơi trường vĩ mơ

cơ hội
Mức độ tác động của cơ hội
Cao

Trung bình

Thấp
Cao

Trung bình
Thấp

Ưu tiên cao
Ưu tiên trung bình
Ưu tiên thấp

Dựa vào hai tiêu thức trên,ta có bảng ma trận như sau:

Thơng qua ma trận này, sdoanh nghiệp có thể xác định được vị thế cạnh tranh
của mình.Ma trận này cũng chỉ ra rằng,để tranh thủ thời cơ thuận lợi cho việc
phát triển sản xuất kinh doanh với hiệu quả cao thì doanh nghiệp cần phải
thực hiện theo thứ tự ưu tiên,từ cao đến trung bình,sau cùng là thấp trong xây
dựng và thực thi chiến lược.
3.Ma trận nguy cơ (Ma trận thứ tự ưu tiên giải quyết nguy cơ)
Việc thiết lập ma trận này nhằm mục đích đánh giá tác động của các nguy
cơ đối với doanh nghiệp và xác suất mà doanh nghiệp có thể gặp phải những
nguy cơ đó là cao hay thấp.
Để thiết lập ma trận nguy cơ,ta sử dụng hai tiêu thức:

SVTH: Nguyễn Thị Liên