Hãy trả lại sự thật và thanh danh của người nghệ sĩ pdf

Hãy trả lại sự thật và thanh danh của người nghệ sĩ

Xung phong - Ảnh: Nguyễn Tiến Lợi
Trên báo Tiền phong ra ngày 12/8/2011, có đăng bài “Khoan trao gi
ải
nếu chưa xứng đáng” đưa ra ý kiến của nhà NCLLPB NA V
ũ Huyến
về vấn đề trao giải thưởng Nhà nước, giải thư
ởng Hồ Chí Minh về
VHNT nói chung và lĩnh vực Nhiếp ảnh nói riêng. Sau khi bài vi
ết
được đăng tải, Hội NSNAVN đã nhận được phản hồi của thân n
hân
một số nghệ sĩ mà nhà NCLLPB NA Vũ Huyến đã nhắc tới trong b
ài
viết. Lần này, chúng tôi xin đăng t
ải ý kiến của chị Nguyễn Việt
Hương, con gái của NSNA Nguyễn Tiến Lợi, để bạn đọc có cái nh
ìn
khách quan hơn về vấn đề này.
Bài trả lời phỏng vấn của ông Vũ Huyến, Nguyên Phó Ch
ủ tịch
Thường trực Hội NSNA VN đăng trên báo Tiền Phong ra ng
ày
12/8/2011, đã xúc ph
ạm đến rất nhiều nghệ sĩ khác, kể cả các nghệ sĩ
quá cố (các bậc lão thành đã góp ph
ần xây dựng nền nhiếp ảnh Việt
Nam), làm dấy lên một làn sóng bất bình xung quanh phát ngôn c
ủa
ông Vũ Huyến. Là con gái của nghệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi, cũng là ngư

ời
tham gia trong lĩnh vực văn hoá nghệ thuật, tôi xin đi v
ào phân tích
từng điểm mà ông Vũ Huyến đã nêu, để thấy được phần nào s
ự “thẳng
thắn” của ông Vũ Huyến.
Qua những câu trả lời phỏng vấn, dư lu
ận dễ đặt câu hỏi, phải chăng ở
lần xét tặng Giải thưởng Nhà nước lần này, ông Vũ Huyến có điều g
ì
bức xúc nên mới “xổ toẹt” những thành tựu, những ghi nhận th
ành
công của các nghệ sĩ lão thành trong giới nhiếp ảnh như thế?
Trước tiên, nói đến chuyện bức ảnh “Trạm quân y dã chiến” c
ủa nghệ
sĩ Võ An Khánh (Bạc Liêu). Bức ảnh đã đư
ợc tác giả chụp năm 1970.
Không thể phủ nhận tác động cũng như thành công vang d
ội của bức
ảnh, nhưng ông Vũ Huyến cho rằng bức ảnh ấy là “diễn”, làm cho ngh
ệ
sĩ Võ An Khánh rất bất bình và phải lên tiếng cũng ngay chính tr
ên báo
Tiền Phong, số ra ngày 31/8/2011. Chúng tôi r
ất tâm đắc với ý kiến của
Nghệ sĩ Võ An Khánh: “H
ội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam lập ra Tiểu
ban Phê bình là rất cần thiết cho sự phát triển của ngành, song cần ph
ê
phán, đánh giá tác phẩm dựa trên tinh thần xây dựng ”. Bài tr

ả lời
phỏng vấn của ông Vũ Huyến đã làm ảnh hư
ởng đến uy tín của Hội
Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam.
Không chỉ nghệ sĩ Võ An Khánh mà ngay cả những nghệ sĩ đã khu
ất
như ngh
ệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi, nghệ sĩ Triệu Đại cũng bị ông Vũ Huyến
bôi nhọ thanh danh bằng những phát ngôn ho
àn toàn không mang tính
xây dựng. Năm 1946, nghệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi là chi
ến sĩ quyết tử của
Trung đoàn Thủ đô, vừa tham gia chiến đấu, vừa là nhà nhiếp ảnh, đ
ã
cầm máy chụp được những hình
ảnh cuộc chiến đấu dũng cảm của
quân và dân ta trong những ngày đầu toàn qu
ốc kháng chiến. Từ năm
1947 - 1951, ông là phóng viên nhiếp ảnh quân đội thuộc Đại đo
àn
308, trực tiếp tham gia các chiến dịch Sông Thao, Lê H
ồng Phong, Cao
- Bắc - Lạng Ông đã được tặng thưởng “Huân chương Chi
ến công”
cao quý cho những đóng góp về nghệ thuật. Đặc biệt bức ảnh
Xung
phong được ông chụp trong trận Phố Ràng năm 1949 đã đo
ạt Huy
chương Vàng tại Liên hoan ảnh Quốc t
ế tổ chức tại La Habana, Cuba

năm 1969, và được trưng bày tại nhiều triển lãm trong nước cũng nh
ư
nước ngoài. Năm 2007, bằng tác phẩm Xung phong (ch
ứ không phải
tên bức ảnh là Đường ra tiền tuyến như ông Vũ Huyến đ
ã nêu) và
những đóng góp trong lĩnh vực nhiếp ảnh (trong triển lãm Hình
ảnh
lịch sử 60 ngày đêm nhân kỷ niệm 60 năm ngày Toàn qu
ốc kháng
chiến, nghệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi đã có đến 100 bức ảnh trên t
ổng số 145
bức tham gia triển lãm; ngày hôm nay tại Bảo tàng Quân đội vẫn c
òn
lưu giữ rất nhiều tác phẩm ảnh của nghệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi) ông đ
ã
được trao tặng Giải thưởng Nhà nư
ớc đợt II. Ông Vũ Huyến nói rằng
“dư luận hồi đấy cho rằng bức ảnh trích từ phim ra”. Nh
ưng chính
ông Vũ Huyến hồi đó là người đã bỏ phiếu nhất trí tại Hội đồng cơ s
ở
chuyên ngành trong dịp xét trao tặng Giải thưởng Nhà nước, và b
ức
ảnh Xung phong h
ồi đó chiếm số phiếu tuyệt đối 10/10 phiếu. Trong
giới nhiếp ảnh, điều mà không ai dám phủ nhận là tính tài li
ệu, tính
chân thực lịch sử và tính nghệ thuật được hoà quyện trong các tá
c

phẩm nhiếp ảnh của nghệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi. Vậy thì t
ại sao sau bao
nhiêu năm, đến nay bỗng dưng ông V
ũ Huyến lại phát biểu theo kiểu
“đổi trắng thay đen” như v
ậy? Những lời phát biểu của ông Vũ Huyến
chính là bóp méo lịch sử, xúc ph
ạm đến các nghệ sĩ, những nhân chứng
lịch sử, những chiến sỹ đã trực tiếp có mặt nơi chiến trư
ờng gian khổ
ác liệt để có được những tấm ảnh vô cùng quý giá đó.
Nghệ sĩ Triệu Đại cũng là người đã t
ừng có mặt trong chiến thắng Điện
Biên Phủ, là nguời đã ghi được những giây phút vinh quang v
à hào
hùng của dân tộc. Bức ảnh anh Bộ đội Cụ Hồ đứng phất cờ tr
ên nóc
hầm Tướng De -Castries đã đi vào lịch sử và tên tu
ổi nghệ sĩ Triệu Đại,
tác giả bức ảnh đó cũng đư
ợc nhắc đến mỗi khi nói về sự kiện lịch sử
đó. Giá trị lịch sử của bức ảnh đã đư
ợc kiểm chứng qua bao năm tháng,
chưa có một ai dám nói bức ảnh đó là diễn, ngoài ông V
ũ Huyến. Lời
phát biểu của ông Vũ Huyến cũng làm gia đình con cháu ngh
ệ sĩ Triệu
Đại vô cùng bất bình và bức xúc. Toà án lương tâm không thể tha th
ứ
cho người đang tâm xúc phạm đến những đồng nghiệp đã khu

ất, phủ
nh
ận những đóng góp của những nghệ sĩ với mục đích không trong
sáng.
Thêm m
ột luận điểm nữa của ông Vũ Huyến cũng khiến chúng tôi bất
bình, đó là ông nói cần tránh trường hợp một người đư
ợc giải 2 lần.
Trước hết, hiện nay không có bất cứ văn bản nào quy định như v
ậy.
Thứ hai, từ năm 1951, nghệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi đã chuyển sang ng
ành
điện ảnh; là một nghệ sĩ nhiếp ảnh tâm huyết, từng lặn lội trên kh
ắp các
nẻo đường, có nhiều kinh nghiệm trong chiến trư
ờng, khi chuyển sang
công tác điện ảnh, ông là một trong những người đầu tiên góp ph
ần xây
dựng nền Điện ảnh cách mạng Việt Nam; và trong l
ĩnh vực điện ảnh,
ông cũng đã gặt hái rất nhiều thành công. Nhi
ều tác phẩm điện ảnh ông
tham gia đã giành được nhiều giải thưởng như: Phim Chi
ến thắng Tây
Bắc (1952-1953) đoạt Giải Bông sen Vàng (cùng đ
ạo diễn Mai Lộc);
đạo diễn phim Cô gái công trường, Khói trắng, Biển gọi (Gi
ải Bông
sen Bạc). Đặc biệt là đạo diễn kiêm quay phim chính bộ phim tài li
ệu

lịch sử Chiến thắng Điện Biên Phủ (1953-1954) đo
ạt giải Bông sen
Vàng, là một cột mốc đã đánh dấu sự trưởng thành c
ủa nền Điện ảnh
dân tộc, mang một dấu ấn lịch sử, lưu l
ại cho các thế hệ mai sau những
hình ảnh của một chiến công lừng lẫy năm châu, chấn động đ
ịa cầu. Bộ
phim này đã trở thành “những thước phim vô giá” như trong cu
ốn Lịch
sử Điện ảnh Việt Nam đã nhận định. Cùng với bộ phim, tên tu
ổi của
nghệ sĩ Ưu tú, Đạo diễn Nguyễn Tiến Lợi đã đi vào l
ịch sử Điện ảnh
nước nhà và được nhiều người biết đến hơn n
ửa thế kỷ qua. Năm 1975,
nghệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi cũng đã vinh d
ự có mặt tại Chiến dịch Hồ
Chí Minh lịch sử để trực tiếp chỉ đạo thực hiện những bộ phim tài li
ệu
quý giá được đánh giá cao trong nước và quốc tế. Năm nay, gia đ
ình
chúng tôi đã làm hồ sơ đề nghị xét trao Giải thưởng Nhà nư
ớc cho
ngh
ệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi với những đóng góp cho Điện ảnh Việt Nam
như đã nêu ở trên. Hai lĩnh vực Nhiếp ảnh và Điện ảnh ho
àn toàn khác
nhau, và không vì lý do đợt trước nghệ sĩ Nguyễn Tiến Lợi đã đư
ợc

Gải thưởng Nhà nước (trong lĩnh vực Nhiếp ảnh) rồi thì lần n
ày không
xét ở lĩnh vực Điện ảnh nữa. Chúng tôi thấy đây là m
ột quan điểm sai
trái và không thiện chí.
Thêm n
ữa, ông Vũ Huyến cho rằng, “việc thẩm định không đúng
(trong mỗi đợt xét trao giải thưởng) sinh ra mất đoàn kết, l
àm cho
không khí văn h
ọc nghệ thuật kém đi, buồn đi” Chúng tôi cho rằng
quan điểm này mang tính tiêu cực, không xây dựng. Đành r
ằng, trong
mỗi dịp như thế này, không sao tránh kh
ỏi có nguời vui, nguời buồn,
có nguời nhất trí, có nguời không, nhưng không thể vì thế mà b
ỏ hẳn
công việc trao tặng những phần thư
ởng, những danh hiệu để tôn vinh
nh
ững đóng góp của các nghệ sĩ trong lĩnh vực văn học nghệ thuật.
Chúng tôi không nghĩ vì việc xét trao tặng giải thưởng m
à làm văn
nghệ sĩ mất đoàn kết, có chăng chỉ có những ngư
ời có cái tâm không
trong sáng mới nghĩ như vậy.
Qua bài viết này, tôi mong mu
ốn Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam
xem xét sự việc và lên tiếng để sự thật đư
ợc sáng tỏ, không để những

phát ngôn không mang tính xây dựng của một cá nhân làm ảnh hư
ởng
đến danh dự của những nghệ sĩ, những hội viên của Hội…