Suy nghĩ sau cuộc thi và triển lãm ảnh Chân dung con người Việt Nam hôm nay năm 2010 ppt

Suy nghĩ sau cuộc thi và triển lãm ảnh Chân dung con người Việt
Nam hôm nay năm 2010

Thầm lặng – Tác giả: Diệp Đức Minh
Cuộc thi Chân dung con người Việt Nam hôm nay năm 2010 đư
ợc
triển lãm ở Hà Nội và TPHCM, đã qua đi gi
ữa tháng 3/2011. Các giải
thưởng đã được trao. Đã có một cuộc mạn đàm ngắn về chuy
ên môn
giữa các nhà nhiếp ảnh. Nhưng vì tầm vóc lớn của cuộc thi và triển l
ãm
nghệ thuật mang tính toàn quốc do Hội Nghệ sĩ Việt Nam tiến h
ành,
thư
ờng thực hiện 2 năm/lần với các chủ đề khác nhau, khiến chúng tôi
phải lên tiếng.
1. Tên cuộc thi là thật hay. Từ ngày thành l
ập Hội, tháng 12/1965, đây
là lần đầu tiên Hội thực hiện một cuộc về chân dung. Ch
ủ đề cuộc thi
và triển lãm gồm hai vế, “Chân dung người Việt Nam” v
à “Hôm nay”.
Thật hợp với ngôn ngữ nhiếp ảnh là ch
ụp cái hiện hữu: không thể chụp
cái hôm qua, cũng như không thể chụp cái ngày mai. Và, ch
ắc chắn
phải là ảnh thật, không thể hư cấu. Phát đ
ộng ba tháng, 767 tác giả từ
61 tỉnh thành cả nước gửi tới 4.112 tác phẩm; được chọn b
ày 119 tác

phẩm, lọt vào vòng giải thưởng 12 bức.

Vì vậy, hay dở gì về giá trị nghệ thuật của tác phẩm là thu
ộc về phía
người dự thi. Ban tổ chức và Hội đồng ngh
ệ thuật thẩm định, chọn treo,
trao giải là trên số ảnh đã có.

Mở đầu cuộc mạn đàm chuyên môn, ông Chủ tịch Hội đưa ra nh
ận xét:
Chân dung là thể loại khó thực hiện và là th
ử thách đối với bất cứ
người cầm máy nào.

Giới nhiếp ảnh quan tâm đã đành. Đại chúng thưởng l
ãm quan tâm
trư
ớc hết đến giá trị nghệ thuật, rồi đến cảm nhận “diện mạo, thần sắc,
hình dáng” con người đồng bào mình trong … xã hội hôm nay.

2. “Con người Việt Nam hôm nay”, nhìn vào triển lãm chúng ta g
ặp
được số rất đông khuôn mặt tr
ẻ, nữ tới 2/3. Lĩnh vực học tập, ca hát,
vui chơi; một ít người lao động nông ngiệp/thủ công và ít hơn là ngư
ời
công nhân. Con người Việt Nam hôm nay ở triển lãm, rõ ràng v
ắng
bóng những nhà khoa h
ọc, trí thức trẻ, lao động công nghiệp nặng hoặc

chiến sĩ ngoài đảo xa, … , người xem ảnh muốn biết nhưng nh
ững
người cầm máy chẳng mấy quan tâm. Chắc phải hẹn lần sau,!?.

Nói “chân dung là thể loại ảnh khó thực hiện” bởi vì, t
ừ khi nhiếp ảnh
ra đời cách nay hơn 170 năm đã chú trọng chụp Người, tiếp nhận th
ành
công mà hội hoạ đã dầy công tạo hình từ nghìn năm trư
ớc. Qua khuôn
mặt, thấy được cá tính, chiều sâu tâm hồn và … qua chân dung “ngư
ời
ta” mà thấy tài năng tạo hình dáng, lối chiếu sáng và v
ốn tri thức của
người vẽ nên. Làm cho tác phẩm chân dung nổi hình khối trên m
ặt
phẳng hai chiều. Nhưng ngư
ời vẽ một chân dung phải mất nhiều thời
gian, còn phương thức chụp chân dung có thể đáp ứng hàng triệu ngư
ời
cần có. Ảnh chân dung không phải là th
ứ “ảnh thẻ” để nhận dạng.
Nhưng để thành tác phẩm nghệ thuật ảnh chân dung thì đòi h
ỏi khắt
khe, và để trưng ra, giật giải càng khó hơn nữa.

Phần đông tác phẩm ảnh trưng bày lần này là chân dung “con ngư
ời
trong công việc”. Cho phép chân dung mở rộng đến nửa ngư
ời, động

tác tay, nhưng đã là chân dung thì khuôn mặt phải đư
ợc chăm sóc cho
tốt hơn, về chiếu sáng, về tình cảm và ý chí của nhân vật.

Ở triển lãm lần này, chưa thấy cái khó phải tìm tòi, khám phá Tinh th
ần
Con Người Việt Nam Mới và cái khó của tạo hình
ảnh chân dung. Các
tác giả chỉ cần … “em ơi, cười lên” là bấm máy. Cười l
à vui, dân ta
chẳng đã được một tổ chức xã hội học điều tra, công nhận là dân t
ộc
lạc quan bậc nhất hành tinh! Nhưng tác ph
ẩm chân dung không chỉ có
cười là trên hết.

3. Triển lãm lần này vắng tên tuổi các nhà nhiếp ảnh thế hệ trư
ớc. Ngay
thế hệ trước cũng không phải ai cũng giỏi về chụp chân dung. Nh
ưng
họ cẩn trọng chọn nhân vật điển hình (chưa nói đ
ến “xây dựng nhân vật
điển hình trong hoàn cảnh điển hình”), lao công kh
ổ tứ thâm nhập cuộc
sống, học hỏi, cảm nhận tâm hồn qua công việc của con ngư
ời hiện đại.
Và, họ quan tâm đến ngôn từ cho tác phẩm m
à chúng ta quen nói là
Tên tác phẩm. Trong vựng tập, nhiều tấm ảnh có tên không ăn nhập g
ì

với nội dung trong ảnh. Lỗi của tác giả ảnh ngày nay không ch
ịu trau
chuốt ngôn từ. Ngay tên tác phẩm đoạt Huy chương Vàng c
ũng “yếu”:
Thầm lặng giữa cơn nước sôi lửa bỏng!

Nếu một tác phẩm không hoàn thiện thì không nh
ất thiết phải xếp giải
cao.

Trách nhiệm gánh vác trên vai dàn nghệ sĩ trẻ làm các ch
ức năng
“Chấp hành Hội” hiện nay rất lớn, để có thể bồi dư
ỡng tri thức nhiếp
ảnh cho thế hệ người ảnh hiện tại. Chúng tôi hy vọng như vậy.