Ảnh Photoshop - Nhìn từ triển lãm ảnh Nghệ thuật toàn quốc
Tác phẩm "Quà của biển".
Nh
ững bức ảnh có sử dụng kỹ thuật, kỹ xảo (photoshop) xuất hiện
nhiều hơn, thậm chí giành những giải thưởng cao tại triển lãm
ảnh
Nghệ thuật toàn quốc lần thứ 24 vào dịp Quốc khánh 2-9 vừa qua đ
ã
làm dấy lên nhiều ý kiến tranh cãi trong cuộc hội thảo bàn về triển l
ãm
diễn ra ngày 18-10, tổ chức tại Bộ Văn hoá Thông tin, Hà Nội.
Nếu ở những triển lãm toàn quốc lần trư
ớc, mảng ảnh sử dụng
photoshop, kỹ xảo mới chỉ là mang tính chất tìm tòi, thử nghiệm thì l
ần
này đã chiếm một số lượng lớn. Giải thưởng trong triển lãm lần này đ
ã
được chia làm hai loại, ảnh chụp trực tiếp truyền thống và
ảnh sử dụng
kỹ thuật, kỹ xảo. Bằng cách này, mục đích của ban tổ chức là t
ạo điều
kiện cho những tác giả sử dụng phần mềm Photoshop đư
ợc mặc sức
sáng tạo, ứng dụng các tiến bộ mới của kỹ thuật vào ngh
ệ thuật nhiếp
ảnh.
Tác phẩm đoạt Huy chương vàng trong loại ảnh kỹ xảo là bức "Qu
à
của biển" của tác giả Phạm Hữu Tiến. Tác giả đã giữ gần nh
ư nguyên
vẹn bố cục ban đầu của hình gốc và bổ sung các mảng màu thô ráp, l
ấp
lánh ánh bạc - màu vảy cá. Kỹ xảo sử dụng ở đây đã khi
ến bức ảnh
giống như một bức tranh sơn dầu thô ráp chứ không còn mịn, trong v
à
bóng như những bức ảnh thông thường. Ông Chu Chí Thành, Ch
ủ tịch
Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam nhận xét: "Bức ảnh này v
ừa lạ vừa
quen, chất liệu tạo hình khiến bức ảnh trở thành một bức tranh, nhưn
g
vẫn giữ nguyên được bố cục tự nhiên của ảnh cơ bản. Sự hài hoà gi
ữa
bố cục và màu sắc (màu vảy cá - gam màu chính trong ảnh) vừa ph
ù
hợp với nội dung vừa gợi cho ngư
ời xem những cảm xúc thực về biển".
Theo đánh giá của các nghệ sĩ tham gia hội thảo, giải
vàng trao cho tác
phẩm này là xác đáng.
Ông Vũ Huyến, Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam-
Ủy
viên Ban tổ chức Triển lãm, cho bi
ết, việc tách bạch các tác phẩm
thành hai thể loại truyền thống và s
ử dụng kỹ thuật, kỹ xảo nhằm mục
đích khuyến khích các tác giả tự do sáng tạo và thực hiện ý tư
ởng, phát
huy sở trường nghệ thuật của mình ở cả hai thể loại, vì hai thể loại n
ày
có những yêu cầu kỹ thuật và đánh giá khác nhau. Ban t
ổ chức ủng hộ
tất các phương thức sáng tác và ứng dụng kỹ thuật để tạo ra đư
ợc sản
phẩm – tác ph
ẩm nghệ thuật có giá trị đối với cuộc sống. Việc sắp xếp
riêng thể loại ảnh sử dụng kỹ thuật, kỹ xảo cũng không nằm ngo
ài
mong mu
ốn nền nghệ thuật nhiếp ảnh Việt Nam tiếp cận những kỹ
thuật mới của thế giới.
Tuy nhiên, theo nhiều ý ki
ến đánh giá, mảng ảnh sử dụng kỹ thuật, kỹ
xảo tại triển lãm lần này chưa thể hiện được tiêu chí này. Ph
ần lớn ảnh
có dùng photoshop tham gia triển lãm mới chỉ dừng lại ở mức đơn gi
ản
là loại bỏ hay thêm vào một số chi tiết, thay đổi màu sắc, độ đậm nhạt,
sáng tối… mà chưa tạo được sự đột phá, ấn tư
ợng cả về nghệ thuật lẫn
nội dung cũng như ý tưởng. Như nhà báo Vi
ệt Văn (báo Lao Động)
nh
ận xét: “Ảnh sử dụng kỹ xảo, kỹ thuật giúp cho tác giả sáng tạo
không giới hạn, tuy nhiên nhiều tác phẩm ảnh dự thi lần này đều ch
ưa
phát huy được thế mạnh này. Trong khi đó, mảng ảnh kỹ xảo đòi h
ỏi
tác giả phải có ý tưởng riêng, khác biệt trong một cách chơi riêng đ
ầy
ngẫu hứng”. Ông Chu Chí Thành cũng nhận xét: “Ảnh kỹ thuật, kỹ xảo
tại triển lãm lần này có một bước tiến đáng kể, nhưng thi
ếu những bức
ảnh có ý tưởng sâu sắc, độc đáo".
Nghệ sĩ Đinh Quang Thành lại lên án những phương th
ức ghép ảnh
khiến cho tác phẩm thiếu logic: “Ảnh kỹ xảo nếu đư
ợc xử lý tốt sẽ tạo
hiệu quả tốt trong việc thuyết phục người xem. Dù
ảnh có qua xử lý
nhưng vẫn phải bảo đảm tính hiện thực, chứ không thể phi lý nh
ư cùng
trên một sân golf mà bóng nắng lại đổ về hai hư
ớng khác nhau, hoặc
việc chắp ghép một đoạn dây cáp của cầu mà đưa vào cần cẩu…”. Nh
à
nghiên cứu lý luận Trần Mạnh Thư
ờng phản ứng gay gắt về những bức
ảnh ghép không logic: " Có những bức ảnh ghép thô thiển đến m
ức bỏ
qua cả quy luật ánh sáng, tỷ lệ gần xa, chẳng hạn như b
ức "Công việc
thời hiện đại", cái xô ở trên thì đổ bóng, xô bên dư
ới lại không hề đổ
bóng, chưa kể chân người thợ còn đưa cả vào trong b
ức décor của căn
nhà". Ông Thường nhấn mạnh: "Dù là ảnh k
ỹ xảo, cũng phải tôn trọng
thực tế, phải bảo đảm tính chân thực".
Nhà lý luận phê bình nhiếp ảnh Vũ Đức Tân, Ủy viên H
ội đồng nghệ
thuật triển lãm ảnh toàn qu
ốc nhận xét: "Việc đặt ra thể loại ảnh kỹ xảo
nhằm giải thoát cho tâm lý sáng tạo của tác giả muốn nh
ấn mạnh cái
Tôi trong tác phẩm của mình, thế nhưng, xét theo góc nhìn c
ủa Ban
giám khảo, rõ ràng các nhà nhiếp ảnh Việt Nam vẫn còn yếu. Bởi v
ì
ảnh kỹ xảo đòi hỏi nhà nhiếp ảnh phải sung mãn về ý tư
ởng, có những
kiến thức nhất định về hội hoạ". Ông Tân cho rằng, đây là lần đầu ti
ên
tách bạch thành hai thể loại để chám giải, cho nên không tránh kh
ỏi có
sự nhầm lẫn.
Một vấn đề khác mà nhiều nhà nhiếp ảnh và phê bình đưa ra t
ại hội
thảo là sự lẫn lộn giữa ảnh truyền thống và s
ử dụng kỹ xảo, nhiều ảnh
kỹ xảo lại đưa sang thi ở mảng ảnh truyền thống, mà ban t
ổ chức
không nhận ra. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Hoàng Kim Đáng nói: "Ban t
ổ chức
đã để "lọt lưới" ít nhất là hàng chục ảnh truyền thống nhưng th
ực chất
lại là kỹ xảo, bởi tác phẩm đã được can thiệp khá sâu bằng k
ỹ thuật
photoshop. Có những bức ảnh mô tả nắng vàng, nhưng mây l
ại cuồn
cuộn, hoặc chụp mùa thu trời trong xanh lại thay bằng mây mùa h
ạ
trắng xốp bồng bềnh "trôi" trong tác phẩm".
Không thể phủ nhận thành công của Triển lãm ảnh Nghệ thuật to
àn
quốc, trong đó mảng ảnh kỹ xảo đã phần nào th
ể hiện khả năng tiếp
cận tiến bộ kỹ thuật mới và hội nhập với nhiếp ảnh quốc tế. Tuy nhi
ên,
để tránh những hạt sạn không đáng có và để chất lư
ợng các tác phẩm
được nâng cao hơn nữa sau mỗi cuộc thi, đã có những ý kiến cho r
ằng,
ban giám khảo nên có những đánh giá chặt chẽ hơn nữa, xác đáng h
ơn
nữa trong việc sàng lọc, thậm chí bản thân ban giám khảo phải tự "l
àm
mới" mình trong vi
ệc nắm vững photoshop, để lựa chọn ra những tác
phẩm thực sự có chất lượng.