Báo cáo " Đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan và một số kinh nghiệm đối với Việt Nam " pptx

®µo t¹o
62 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011




TS. Ph¹m Hång Quang *
ào tạo cử nhân luật ở Thái Lan bắt đầu
từ năm 1897, với sự ra đời của trường
luật đầu tiên do công lao xây dựng của Hoàng
tử Rapee (được xem là ông tổ của luật Thái
Lan hiện đại). Cho đến nay, trải qua hơn 110
năm, Thái Lan đã có khoảng 40 cơ sở đào tạo
luật, với các trường nổi tiếng như Đại học
Chulalongkorn, Đại học Thammasart, Đại
học Ramkhamheng. Các giảng viên luật của
Thái Lan phần lớn được đào tạo ở nước
ngoài, từ các nước thuộc các hệ thống luật
phát triển như Anh, Mỹ, Pháp, Đức và Nhật
Bản.
(1)
Tuy vậy, vốn xuất thân từ hệ thống
luật dân sự (civil law country), hệ thống và
phương pháp giáo dục luật ở Thái Lan khác
với Mỹ và các nước thuộc hệ thống luật
chung (common law country). Đào tạo luật ở
Thái Lan theo hệ thống đào tạo cử nhân với
việc tuyển lựa từ kết quả cuộc thi đầu vào
đại học với quy mô quốc gia kết hợp với kết

quả học tập tích luỹ ở bậc phổ thông trung
học. Với những cải cách chính trị ở Thái Lan
vào đầu năm 1992, cùng với việc ban hành
bản Hiến pháp năm 1997,
(2)
đào tạo cử nhân
luật ở Thái Lan đã có một số thay đổi đáng
kể, trong đó có nhiều ảnh hưởng của Mỹ và
Nhật Bản. Trong bài viết này, tác giả tập
trung giới thiệu và phân tích những nét cơ
bản trong đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan,
những ảnh hưởng của nước ngoài trong quá
khứ, những vấn đề nổi bật trong đào tạo cử
nhân luật hiện nay, cũng như xu hướng cải
cách trong tương lai, trên cơ sở đó đối chiếu
và rút ra những kinh nghiệm cho công tác
đào tạo cử nhân luật hiện nay ở Việt Nam.
1. Khái quát hoàn cảnh lịch sử và sự
ảnh hưởng của nước ngoài đối với việc
đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan
Vương quốc Thái Lan được thành lập từ
giữa thế kỉ 14, với tên là nước Xiêm (Siam)
cho đến năm 1939. Cuộc cách mạng không
đổ máu ở Thái Lan năm 1932 dẫn đến sự ra
đời của nhà nước quân chủ lập hiến. Thái Lan
là quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á chưa
từng bị cai trị bởi thế lực châu Âu. Chữ Thái
trong tiếng Thái nghĩa là tự do, do đó Thái Lan
(Thailand) nghĩa là vương quốc của tự do.
(3)

Mặc dù không bị cai trị bởi thế lực ngoại
bang nhưng việc đào tạo cử nhân luật ở Thái
Lan chịu nhiều ảnh hưởng từ nước ngoài,
thuộc các hệ thống pháp luật khác nhau xuất
phát từ phong trào du học và trao đổi kinh
nghiệm của các giáo sư đại học trong nước
với các trường đại học danh tiếng trên thế
giới. Cùng với cải cách chính trị năm 1932,
thành lập nhà nước quân chủ lập hiến năm
1933, Vua Rama VI đã nâng cấp địa vị pháp
lí của trường luật đầu tiên trực thuộc Bộ tư
pháp lên bậc Đại học Hoàng gia giống như
mô hình ở phương Tây. Khoa luật và khoa
học chính trị đã được thành lập tại trường
Đ
* Giảng viên Khoa hành chính-nhà nước
Trường Đại học Luật Hà Nội


đào tạo
tạp chí luật học số 5/2011 63
i hc tng hp Chulalongkorn, sau ú l
trng i hc tng hp Thammasart.
Nhỡn li lch s ca Vng quc Thỏi
Lan, k t giai on tr vỡ ca Vua Rama V
bt u t nm 1868 n Vua Rama VI, s
xõm chim thuc a ngy cng lan rng ca
Anh, Phỏp i vi cỏc nc lỏng ging ca
Thỏi Lan ó buc cỏc nh lónh o nc ny

tỡm mi cỏch hc tp chõu u cú th
chng li nguy c thuc a hoỏ. Vua Rama
V ó tớch cc ci cỏch h thng hnh chớnh
nụ l v phong kin trc õy theo hng
hin i húa v chõu u hoỏ, c th nh Vua
ó thnh lp cỏc Hi ng t vn (Privy
Council) v Hi ng nh nc (Council of
State) cú th a ra cỏc li khuyờn trong
vic qun lớ hnh chớnh v hoch nh chớnh
sỏch ging nh cỏch thc ca nh nc Anh.
Nm 1891, Chớnh ph Hong gia Thỏi Lan
ó thnh lp B t phỏp, c xem l c
quan cú trỏch nhim ln trong vic ci cỏch
h thng t phỏp ca Thỏi Lan.
(4)
S tranh
lun trong vic nờn theo h thng lut chung
nh ca Vng quc Anh hay theo h thng
lut dõn s nh Phỏp, c din ra khỏ gay
gt xut phỏt t vic phn ln cỏc hc gi
Thỏi Lan giai on ny c tt nghip v
nhn bng t nc Anh, trong khi nh hng
ca Phỏp, cng nh lut l truyn thng
nc ny vn gn gi hn vi h thng lut
dõn s. Cui cựng, Chớnh ph Hong gia
Thỏi Lan quyt nh la chn h thng lut
dõn s vỡ cho rng h thng lut chung cựng
vi vic phỏt trin phỏn quyt ca to ỏn
thnh h thng ỏn l phự hp vi ngi Anh
hn l c ỏp dng vi quc gia cú truyn

thng a chung ỏp dng lut thnh vn nh
Thỏi Lan cng nh nhiu nc khỏc trong
khu vc. Tuy nhiờn, im thỳ v l trong vic
o to lut, Chớnh ph khụng la chn ch
mt h thng phỏp lut ging dy. C th,
thụng qua cỏc hip nh tng tr t phỏp
c kớ vi Anh v Phỏp, Chớnh ph Thỏi
Lan thuờ cỏc giỏo s, lut s ngi Anh dy
lut dõn s v thng mi ca Anh ng thi
thuờ c cỏc giỏo s, lut s ngi Phỏp dy h
thng phỏp lut ca Phỏp trong khoa lut ca
cỏc trng i hc Hong gia chu s qun lớ
ca B t phỏp. Cho n nay, vic o to c
nhõn lut ti cỏc khoa lut i hc Hong gia
chu s qun lớ v giỏm sỏt ca B t phỏp
vn c duy trỡ nhm bo m s thng nht
v chuyờn mụn hoỏ trong cụng tỏc o to i
ng cỏn b phỏp lớ trong c nc.
Bờn cnh vic nh hng ca Anh, Phỏp
trong cụng tỏc o to c nhõn lut, Thỏi
Lan cng chu nh hng ca Nht Bn cựng
nhng ci cỏch Minh Tr trong giai on
Phc hng. Mt s lut s Nht Bn ó c
thuờ lm vic cựng vi lut s v thm
phỏn Thỏi Lan ng thi mt s giỏo s
Nht Bn cng c mi lm t vn trong
Hi ng phỏp lớ ca B t phỏp. Tuy nhiờn,
Chớnh ph Hong gia cng gii hn s lng
cỏc chuyờn gia nc ngoi tham gia t vn
hay ging dy di hn. Thay vo ú, Chớnh

ph n lc gi cỏc quan chc Thỏi Lan ra
nc ngoi hc tp nõng cao trỡnh v
em nhng ci cỏch v cho t nc.
M cng cú nh hng ln n cụng tỏc
o lut Thỏi Lan nh vic ỏp dng h
thng o to tớn ch v mụ hỡnh ly ngi
hc lm trung tõm. Ngoi ra, nhiu ging
viờn lut chuyờn nghip gii ngoi ng v


đào tạo
64 tạp chí luật học số 5/2011
chuyờn mụn c o to cỏc trng i
hc danh ting ca M ó quay tr v ging
dy v nghiờn cu cỏc trng i hc hng
u Thỏi Lan.
Cú th núi vic o to lut núi chung v
o to c nhõn lut Thỏi Lan chu nhiu
nh hng ca nc ngoi, nhng hon ton
khụng trc tip v l thuc nh chớnh sỏch
ụ h thc dõn ca cỏc nc Anh, Phỏp ỏp
dng vi cỏc nc lỏng ging ca Thỏi Lan.
Trờn c s nhng kinh nghim ca cỏc hc
gi c o to cỏc trng i hc danh
ting ca cỏc nc cú h thng lut phỏt
trin, cng nh vic ch ng v gii hn
thuờ cỏc chuyờn gia lut nc ngoi t vn,
ging dy v lm vic cựng vi cỏc chuyờn
gia trong nc, Chớnh ph Hong gia Thỏi
Lan ó rt t ch trong vic xõy dng chng

trỡnh o to lut, va ỏp ng yờu cu ci
cỏch trong nc, va ỏp ng yờu cu hi
nhp quc t din ra mnh m hin nay.
2. o to c nhõn lut hin nay
Thỏi Lan
2.1. Khỏi quỏt
Cụng tỏc o to c nhõn lut c thc
hin tt c cỏc khoa lut trong cỏc trng
i hc tng hp ca Thỏi Lan vi tng thi
gian o to l 4 nm. Sinh viờn tt nghip
khoa lut phi tớch lu s lng t 135 n
145 tớn ch. tr thnh sinh viờn lut, cỏc
ng c viờn phi cú kt qu cao bc ph
thụng trung hc, cú sc khe tt, thi kỡ thi
tuyn sinh i hc bc quc gia vi s im
thớch hp. Mụn thi bao gm cỏc mụn c bn
nh vn, toỏn, lch s, ngoi ng, cỏc mụn
khỏc nh nh nc v phỏp lut, giỏo dc
cụng dõn, bao gm c vit bi lun v kt qu
phng vn, vi kt qu mang tớnh cnh tranh
cao nu mun thi vo cỏc trng i hc
Hong gia. Trong tng s 40 c s o to
lut hin nay, cú 4 trng i hc cụng v 8
hc vin cụng cú thnh lp cỏc khoa lut
chuyờn o to t bc c nhõn n tin s,
cng nh giỏo dc phỏp lut v o to
chuyờn sõu cho cỏc quan chc v c dõn a
phng. Trong 4 trng i hc cụng cú 2
trng l i hc Chulalongkorn (1958) v
i hc Thammasart (1934) l trng i hc

chớnh quy v 2 trng l i hc Ramkhamhaeng
(1971) v i hc Sukhothai-thammathirat
(1980) l trng i hc m. S lng cỏc
trng i hc t thc cú o to c nhõn lut
khong 30, trong ú phn ln tp trung
Bangkok, cũn li nm cỏc khu vc trong c
nc. im ỏng chỳ ý l 8 hc vin lut
cụng o to v giỏo dc phỏp lut cho quan
chc v dõn c a phng u ch yu nm
ngoi th ụ Bangkok.
(5)

V chng trỡnh o to c nhõn lut,
im ni bt l chng trỡnh o to c
xõy dng bi cỏc ging viờn giu kinh
nghim trong lnh vc nghiờn cu hc thut,
trong cụng tỏc ging dy, gii ngoi ng v
cú kin thc chuyờn sõu c v chớnh tr v
kinh t. Chng trỡnh o to khụng xõy
dng theo mụ hỡnh khộp kớn ni b, v bn
cht phi ỏp ng c yờu cu xuyờn biờn
gii v vn hoỏ quc gia, biờn gii v vn
hoỏ vựng lónh th. õy chớnh l yờu cu
giỳp cho sinh viờn cú th t do chuyn i
gia cỏc trng i hc trong v ngoi nc,
gia cỏc trng i hc trong nc vi nhau
thụng qua vic tớch ly cỏc tớn ch theo
yờu cu bc c nhõn. Mt khỏc, nú cng

đào tạo
tạp chí luật học số 5/2011 65
phỏt trin kh nng hp tỏc quc t gia cỏc
ging viờn i hc trong nc v nc
ngoi, ỏp ng nhng thay i nhanh chúng
ca tỡnh hỡnh trong nc v quc t v cỏc
yờu cu hi nhp din ra mnh m gn õy.
Xut phỏt t yờu cu ny, vic phỏt trin
mng li hp tỏc gia cỏc khoa lut trong
nc, cng nh gia cỏc khoa lut trong
nc vi nc ngoi trao i thụng tin
phỏp lớ v chng trỡnh o to c xem l
cụng vic quan trng nht.
Chng trỡnh ca mi mt nm hc bao
gm 2 hc kỡ, ụi khi cú thờm hc kỡ th 3
vo mựa hố cho cỏc mụn hc hay chuyờn .
Thi gian ca mi kỡ khụng kộo di quỏ 15
tun, kỡ hc mựa hố nu cú khụng kộo di
quỏ 6 tun. Vi 4 nm hc, sinh viờn phi
tri qua 8 hc kỡ cho n khi tt nghip, vi
mc ti thiu l 7 hc kỡ v ti a l 16 hc
kỡ cho cỏc sinh viờn cú th tt nghip sm
hoc mun hn vỡ lớ do c bit no ú.
mi mt hc kỡ, mt sinh viờn khụng c
tớch lu quỏ 22 tớn ch, trong kỡ hc mựa hố
khụng c tớch lu quỏ 7 - 9 tớn ch m
bo cho vic ỏp ng yờu cu thi gian v
cht lng hc tp. Kt qu hc tp c
ỏnh giỏ cỏc cp t A, B+, B, C+, C,
D+ v D, trong ú D l mc t yờu cu mụn

hc thp nht. Kt qu cp F c xem
l trt, khụng ỏp ng c yờu cu ca
mụn hc. hon thnh ton b chng
trỡnh c nhõn, sinh viờn phi kỡ thi cui
cựng v tớch lu ớt nht 135 tớn ch.
Ni dung chng trỡnh o to c nhõn
lut bao gm cỏc mụn hc chung (general
subjects) vi 30 tớn ch; mụn hc bt buc
(compulsory subjects) vi 5 nhúm l lut kinh
doanh thng mi, lut dõn s, lut hỡnh
s, lut quc t v lut cụng, tng ng
18 tớn ch mi nhúm; mụn hc la chn
(noncompulsory subjects) khong 15 -25 tớn
ch bao gm cỏc mụn hc khoa lut hoc
ngoi khoa lut nh cỏc mụn la chn khoa
kinh t, khoa thng mi-k toỏn, khoa hnh
chớnh cụng v khoa hc chớnh tr
V phng phỏp ging dy v i ng
ging viờn, vn xut phỏt t h thng lut dõn
s, phng phỏp ging dy lut Thỏi Lan
hon ton khỏc vi phng phỏp ging dy
M. C th l cỏc lp hc chỳ trng n vic
nghiờn cu cỏc b lut, cỏc vn bn lut thc
nh hn l nghiờn cu bn ỏn. Vic ging
dy hon ton khụng ỏp t theo kiu nghiờn
cu hc gi (socratic), cú ngha l cỏc tỡnh
hung thc t gn vi vic ỏp dng lut thc
nh c chỳ trng trong cỏc gi tho lun
nhúm. Cỏc giỏo s cng cú xu hng tỏch lp
hc theo kiu ging bi v tho lun. Ging

viờn khoa lut phn ln tt nghip nc
ngoi, c bit cỏc nc cú h thng lut
phỏt trin v nh hng nhiu n Thỏi Lan
nh Anh, M, Phỏp, c v Nht Bn. Cỏc
lp hc s dng ting Thỏi l ngụn ng c
bn, bờn cnh ú cỏc lp ting Anh, ting Phỏp
phỏp lớ cng c chỳ trng trong ton b chng
trỡnh o to c nhõn lut ca Thỏi Lan.
V s l ng sinh viờn v quy mụ lp
hc, theo thng kờ ca B giỏo dc o to
Thỏi Lan nm 2002, tng s sinh viờn lut
4 trng i hc cụng lp l 131.991, trong
ú trng i hc Chulalongkorn l 859,
i hc Thammasarrt l 3.814, i hc
Ramkhamhaeng l 75.629, i hc Sukhothai-
Thammathirat l 49.787; tng s sinh viờn


đào tạo
66 tạp chí luật học số 5/2011
lut cỏc trng i hc t thc l 12.941.
(6)

Nh vy s l ng sinh viờn lut so vi Vit
Nam cú s khỏc bit cỏc khoa lut thuc
cỏc trng i hc danh ting. Quy mụ lp
hc cú s khỏc bit gia cỏc trng Thỏi
Lan, cú lp hc vi s lng 50, 100, 200 sinh
viờn, thm chớ cú lp hc vi s l ng 1.000
sinh viờn. Trc õy, t l sinh viờn n

thng chim s ớt, cho n nay, s lng n
sinh viờn lut Bangkok ớt nht l 60%.
(7)

V vic thnh lp cỏc trung tõm chuyờn
ngnh trong khoa lut, phn ln cỏc khoa
lut u thnh lp cỏc trung tõm chuyờn
ngnh trc thuc, vớ d nh trung tõm nghiờn
cu lut v phỏt trin; trung tõm tr giỳp phỏp
lớ; trung tõm lut mụi trng v phỏt trin;
trung tõm xỳc tin nghiờn cu phỏp lut ca
phỏp; trung tõm lut Indochina; Trung tõm
bo v quyn tr em chõu
(8)

V hc phớ, mc dự cú cú s khỏc bit
gia cỏc trng i hc nhng nhỡn chung
hc phớ ca cỏc trng lut khụng quỏ cao.
Tng chi phớ cho ton b chng trỡnh o
to c nhõn khong 2.000 USD trng
cụng lp v khong 10.000 USD cỏc
trng i hc t thc.
V cuc sng sinh viờn, sinh viờn lut
tri qua ớt nht 4 nm o to bc c nhõn,
vi tui t khong 16 n 21. Sinh viờn
lut cỏc trng u phi mc ng phc,
c tham gia y cỏc hot ng ngoi
khoỏ nh th thao, vn ngh, cỏc chuyn i
du lch kt hp nghiờn cu (study trip), so
vi sinh viờn M thỡ cú nhiu hot ng th

gión hn v tớnh cnh tranh cng thp hn.
2.2. Mt s u im v tn ti
u im trong o to c nhõn lut hin
nay Thỏi Lan th hin mt s im chớnh,
cú th so sỏnh vi Vit Nam nh sau:
- Th nht, ton b cỏc c s o to lut
ca Thỏi Lan u ó ỏp dng h thng o
to tớn ch - phng phỏp giỏo dc mi ly
ngi hc lm trung tõm, c s hc liu
phong phỳ, to iu kin thun li cho vic
tớch lu kt qu hc tp v chuyn i gia
cỏc trng trong nc v mt s nc khỏc
trong khu vc ó thc hin theo hc ch tớn
ch. Vit Nam cú th so sỏnh vi Thỏi Lan
trong vic ang bc u hon thin o to
c nhõn theo h thng tớn ch, tuy nhiờn s
l ng cỏc trng tham gia cũn hn ch v
cha thc s nhit tỡnh trong vic ci tin.
- Th hai, cỏc c s o to u rt t ch
trong vic xõy dng chng trỡnh o to da
trờn nhng kinh nghim cú c do thuờ cỏc
chuyờn gia nc ngoi t vn nh M, Nht
Bn, Phỏp hay cỏc chuyờn gia trong nc i
du hc nc ngoi, ỏp ng cỏc yờu cu ci
cỏch trong nc v hi nhp quc t. C th
l trong chng trỡnh o to c nhõn chia
thnh 4 nhúm: Cỏc mụn hc chung; cỏc mụn
hc bt buc; cỏc mụn hc chuyờn ngnh v
cỏc mụn hc t chn; ng thi ó chỳ trng
n vic o to chuyờn ngnh sõu nh lut

thng mi, lut quc t, lut dõn s v hỡnh
s, c bit l chuyờn ngnh v lut cụng l
mt im mi. Cỏc trng hng u u chỳ
trng vic o to chuyờn sõu v chuyờn mụn
lut, va m bo tớnh hc thut va ỏp ng
nhng thay i ca xó hi trong bi cnh hi
nhp ng thi o to c khúa c nhõn lut
bng ting Anh, cú sc cnh tranh ln vi cỏc
trng i hc nc ngoi.
- Th ba, i ng ging viờn lut chuyờn


®µo t¹o
t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011 67
nghiệp còn thiếu nhưng nói chung phần lớn
rất có kinh nghiệm, ngoại ngữ tốt, được đào
tạo chính quy ở các trường đại học danh
tiếng của Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản do
truyền thống đi du học nước ngoài phát triển
mạnh ở Thái Lan trước đây. Là quốc gia duy
nhất ở Đông Nam Á không trải qua giai đoạn
thuộc địa, hệ thống giáo dục nói chung và
đào tạo luật nói riêng được xây dựng và phát
triển bởi chính người Thái, rất chủ động
trong việc học tập kinh nghiệm tiến bộ của
nước ngoài qua việc thuê các chuyên gia
nước ngoài tư vấn hoặc chính các chuyên gia
giỏi trong nước được đào tạo ở nước ngoài.
- Thứ tư, so với Việt Nam, đào tạo cử
nhân luật ở Thái Lan có bước phát triển sớm

hơn và chịu nhiều ảnh hưởng đa dạng từ
nước ngoài. Việc thành lập các trung tâm ở
khoa luật như đã nêu ở trên được xem là ưu
điểm của đào tạo luật ở Thái Lan bởi vì nó
đảm bảo sự kết hợp hài hoà giữa chức năng
giảng dạy và nghiên cứu của giảng viên, đảm
bảo sự cập nhật thông tin thường xuyên và
tính chuyên nghiệp trong môi trường đào tạo
luật. Bên cạnh đó, phát triển mạnh mạng lưới
network trong quan hệ hợp tác giữa các
trường trong nư ớc, khu vực và quốc tế với
nhau cũng là điểm mạnh ở Thái Lan do yêu
cầu cấp thiết của hợp tác quốc tế và ứng
dụng khoa học công nghệ trong việc giảng
dạy, trao đổi chuyên môn, hệ thống tín chỉ
giữa các cơ sở đào tạo với nhau.
- Thứ năm, đào tạo cử nhân luật ở Thái
Lan chú trọng đến đầu ra, đó là cung cấp các
chuyên gia luật lành nghề đáp ứng các yêu
cầu của xã hội, do đó cử nhân luật tốt nghiệp
phải có khả năng làm được việc ngay, được
rèn luyện nhiều kĩ năng thực tế và giải quyết
tình huống mà không áp đặt việc học nặng
về lí thuyết. Sinh viên ở kì cuối có thể tham
gia thực tập ở các trung tâm tư vấn và thực
hành nghề luật (Legal Clinic). Đây là ưu
điểm so với đào tạo cử nhân luật ở Việt Nam
và cũng là mô hình giúp cho nhiều dự án trợ
giúp pháp lí nước ngoài có thể được xúc tiến
ở các khoa luật và trường đại học luật lớn

trong cả nước hiện nay.
Một số tồn tại trong đào tạo cử nhân luật
hiện nay ở Thái Lan:
- Thứ nhất, sự thiếu đội ngũ giảng viên
luật chuyên nghiệp được xem là tồn tại lớn
nhất và cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp nhất đến
quy mô và chất lượng giảng day. Vấn đề này
sẽ được phân tích và xem như một yếu tố
ảnh hưởng rất quan trọng đến công tác đào
tạo luật ở Thái Lan sẽ trình bày ở phần sau.
- Thứ hai, như đã trình bày ở trên, do việc
thiếu giảng viên nên quy mô lớp học thường
rất lớn, gây khó khăn cho việc quản lí cũng
như đảm bảo chất lượng dạy và học. Quy mô
này cũng không đồng đều giữa các trường.
- Thứ ba, trước sức ép của quá trình hợp
tác quốc tế diễn ra nhanh chóng và năng lực
cạnh tranh giữa các trường đại học, các cơ sở
đào tạo luật top dưới hoặc tư thục chưa kịp
đáp ứng các thay đổi trong nội dung chương
trình, quảng bá hình ảnh sẽ nhanh chóng bị
thụt lùi và nguy cơ bị đóng của do không có
đủ học viên.
3. Một số khuynh hướng đổi mới về
đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan và kinh
nghiệm đối với Việt Nam
3.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến cải
cách đào tạo cử nhân luật ở Thái Lan
Một là cải cách chính trị ở Thái Lan. Kể

đào tạo
68 tạp chí luật học số 5/2011
t u nm 1992, Thỏi Lan ó cú nhng ci
cỏch chớnh tr ni bt dn n s ra i ca
bn Hin phỏp mi nm 1997 v cỏc o lut
liờn quan n lut cụng v ngnh lut hnh
chớnh. Theo ú, cỏc khoa lut trc õy cha
chỳ trng n vic o to v m cỏc khoỏ
hc lut cụng n nay ó trin khai nghiờn
cu v ging dy cỏc mụn hc thuc lnh
vc lut cụng, cng nh thnh lp cỏc trung
tõm nghiờn cu.
Hai l quỏ trỡnh hi nhp quc t v ton
cu hoỏ ngy cng lan rng. K t khi T
chc thng mi th gii WTO c thnh
lp, cỏc hot ng thng mi v u t xuyờn
biờn gii ngy cng phỏt trin mnh, kộo theo
cỏc yờu cu tng nhanh i vi cỏc dch v t
vn phỏp lớ. Thỏi Lan, mt s lng ỏng
k cỏc hóng lut nc ngoi ó c thnh
lp, cựng vi s lng lut s nc ngoi
thc hnh ngh lut ngy mt tng lờn. Trong
khi ú, cỏc hóng lut trong nc cha ỏp
ng c tớnh chuyờn nghip ca cỏc dch v
t vn thng mi quc t. Trc yờu cu
ny, cụng tỏc o to c nhõn lut chỳ trng
n vic ỏp ng ngun nhõn lc cho cỏc
dch v ny tr nờn rt cp thit.
Ba l s gia tng cỏc trng i hc

nc ngoi Thỏi Lan. Trong hn 20 nm
qua, cỏc trng i hc M, chõu u v
Australia ó cú nhiu hp tỏc v m chi
nhỏnh o to cỏc nc chõu , c xem
l cỏc th trng giỏo dc mi, trong ú cú
Thỏi Lan. Sinh viờn Thỏi Lan trc õy vn
a chung sang nc ngoi du hc, trc
nhng khng hong kinh t cựng vi vic
c cho mi du hc ti ch vi chi phớ
thp hn ó quan tõm v ng kớ theo hc
ngy cng nhiu. Kt qu kộo theo l cỏc
trng lut a phng cng phi kp thi
chnh lớ li chng trỡnh v ni dung cú
th cnh tranh c vi cỏc c s o to
lut ca nc ngoi.
Bn l thiu cỏc giỏo s lut chuyờn
nghip v cht lng cao. Theo thng kờ
Thỏi Lan ch cú khong 420 giỏo s lut
chuyờn nghip, trong ú khong 220 giỏo s
ging dy cỏc trng lut cụng lp v s
cũn li dy cỏc hc vin cụng v 29 trng
i hc, cao ng t thc, vi s lng
khong 5 ging viờn cho mi trng.
(9)
Nh
vy, vic thiu ging viờn lut chuyờn nghip
ó gõy ra nhng khú khn ln cho cụng tỏc
o to c nhõn lut Thỏi Lan. Cỏc bin
phỏp vn thng ỏp dng l cỏc hc vin
cng nh cỏc trng t thc u phi thuờ

ging viờn thnh ging, cú th l cỏc ging
viờn chuyờn nghip c s cụng lp hoc
cỏc chuyờn gia ang cụng tỏc cỏc c quan
t phỏp nh to ỏn, vin kim sỏt hoc cỏc
lut s. Cú hai lớ do lớ gii cho s thiu ht
cỏc ging viờn lut chuyờn nghip cng nh
ang l yờu cu t ra i vi Thỏi Lan:
- Th nht l s khụng ho hng tr
thnh cỏc ging viờn chuyờn nghip ca cỏc
sinh viờn sau khi tt nghip. Cú nhiu c hi
cho h la chn ngh nghip vi thu nhp
cao hn, a v xó hi cng cao hn, chng
hn thay cho tr thnh ging viờn, h cú th
theo ui s nghip l thm phỏn, kim sỏt
viờn vi mc lng gp 4 ln ging viờn i
hc vi cựng thi gian lm vic nh nhau.
Thờm vo ú, sau khi cụng tỏc c 10 nm,
lng ca h cng tng gp bn ln. Mt
tỡnh hung thc t l cỏc sinh viờn lut vi


đào tạo
tạp chí luật học số 5/2011 69
kt qu xut sc cú nhiu c hi i tu nghip
nc ngoi, sau khi v nc, h cú xu
hng chuyn sang lm cỏc hóng lut hay
cỏc doanh nghip hn l tr thnh cỏc ging
viờn lut chuyờn nghip. Bờn cnh ú, vic
s dng ỳng n ngun nhõn lc c o
to cht lng nc ngoi vi cụng cuc

cnh tranh trong nuc cng l vn c
Chớnh ph Thỏi Lan quan tõm.
- Th hai, i vi cỏc trng i hc t
thc, chi phớ mi cỏc ging viờn bờn ngoi rừ
rng r hn nhiu so vi vic phi tuyn la
v tr lng hng thỏng cho cỏc ging viờn
chuyờn nghip. Bờn cnh ú, vic tr lng
cho cỏc giỏo s ti cỏc trng lut cụng lp
th ụ Bangkok i ging dy trong c nc
cng rt tn kộm. Mt s trng a
phng tỡm kim gii phỏp l mi thm
phỏn, lut s hay cỏn b t phỏp khỏc tham
gia ging dy nhng li thiu v nghip v
s phm. õy chớnh l vn chun mc
cht lng o to cỏc c s o to lut
t thc ang c B giỏo dc o to Thỏi
Lan xem xột gii quyt.
Nm l khuynh hng hc lut hin nay
ca sinh viờn. Trong thi gian di trc õy,
hc sinh ph thụng khụng quan tõm n hc
lut v la chn thi vo khoa lut ca cỏc
trng i hc. K t nhng ci cỏch chớnh
tr v ci cỏch lut phỏp din ra mnh m
Thỏi Lan gn hai thp k qua, cựng vi yờu
cu phỏt trin ngh lut mang tớnh chuyờn
nghip trong quỏ trỡnh hi nhp quc t, ó
thu hỳt s quan tõm ca nhiu hc sinh ph
thụng cng nh thuyt phc b m hng
cho con cỏi mỡnh la chn ngnh lut nh l
s la chn u tiờn bc o to c nhõn.

Nhng sinh viờn vo trng lut thng
l nhng sinh viờn cú kt qu hc tp xut
sc bc ph thụng. Nh vy, cú th núi
cht lng u vo ca sinh viờn trng lut
l rt cao, nú t ra thỏch thc i vi cỏc c
s o to lut l phi nõng cao cht lng
cú th chuyn hoỏ c cỏc sinh viờn u
vo u tỳ ny tr thnh cỏc lut s gii, cỏc
nh thc hnh v nghiờn cu lut ỏp ng
c cỏc yờu cu v ngun nhõn lc phỏp lớ
trong giai on hi nhp quc t v khu vc
mnh m hin nay.
3.2. Khuynh hng i mi v kinh nghim
i vi Vit Nam
Trờn c s gii thiu v phõn tớch mt s
nh hng n cụng tỏc o to lut núi
chung v o to c nhõn lut núi riờng
Thỏi Lan, ni dung phn ny cp mt s
khuynh hng i mi cng nh cỏc hnh
ng c th ỏp ng vi nhng thay i
trong bi cnh hin nay, trờn c s ú rỳt ra
nhng bi hc kinh nghim i vi Vit
Nam nh sau:
Mt l phỏt trin cỏc nhỏnh lut mi trong
chng trỡnh o to v vic o to mang
tớnh chuyờn sõu. Cú th núi lut ca Thỏi Lan
cú nhng bc thay i v phỏt trin ni bt
trong hn thp k qua, tuy nhiờn lut cụng
c xem nh mt nhỏnh lut quan trng
cha c quan tõm nhiu. Hin nay, nhỏnh

lut ny ngy cng c quan tõm v ng kớ
hc nhiu hn xut phỏt t nhu cu ỏp ng
ngun nhõn lc phỏp lớ trong lnh vc ny
ng thi xu hng dõn ch hoỏ xó hi ngy
cng m rng nhm bo v cỏc quyn v li
ớch hp phỏp ca cụng dõn thụng qua s iu
chnh ca lut cụng. Vic xõy dng v phỏt


đào tạo
70 tạp chí luật học số 5/2011
trin nhỏnh lut ny tr nờn cn thit tt yu
trong cỏc trng lut. Bờn cnh ú, xut phỏt
t yờu cu ca nn kinh t th trng, ũi hi
cỏc sinh viờn lut khụng ch cú kin thc
chung, m cn phi cú kin thc chuyờn sõu,
cho dự ú l trong lnh vc lut cụng hay lut
t. trang b cho sinh viờn kin thc
chuyờn sõu, cỏc trng lut ó thay i nhiu
ni dung chng trỡnh trong o to c nhõn
lut, chng hn nh Khoa lut Trng i hc
Chulalongkorn ó xõy dng thnh bn chuyờn
ngnh lut, nh lut thng mi, lut cụng,
lut quc t, lut dõn s v hỡnh s. Sinh viờn
c quyn t do la chn chuyờn ngnh
theo hc khi bc vo hc kỡ th sỏu. Mc
ớch ca vic phỏt trin cỏc chuyờn ngnh ny
l trang b cho sinh viờn khụng ch cú cỏc
kin thc chuyờn ngnh sõu hn m cũn lm
tin cho h phỏt trin thnh cỏc hc gi

thc th trong tng lai.
o to c nhõn lut cỏc c s o to
lut ln Vit Nam bao gm cỏc chuyờn
ngnh o to chuyờn sõu ngay t ngy u
thnh lp, trong ú cú mt s chuyờn ngnh
mi tỏch nh dõn s, hỡnh s, hnh chớnh-
nh nc, kinh t v quc t. Khỏi nim lut
cụng cha c dựng chớnh thc, do ú nú
c xem nh l chuyờn ngnh hnh chớnh-
nh nc bao gm lut hnh chớnh v hin
phỏp. Mc dự cn phi iu chnh nhng
trong tng lai cú th thay i thnh chuyờn
ngnh lut cụng vi vic b sung cỏc ni
dung ca lut mụi trng, lut kinh t v ti
chớnh cụng, dch v cụng v hp ng hnh
chớnh nh kinh nghim ca Thỏi Lan v
nhiu nc trờn th gii.
Hai l xõy dng cỏc chng trỡnh o
to mang tớnh quc t. o to i hc phỏt
trin cựng vi quỏ trỡnh ton cu hoỏ kộo
theo yờu cu phi thnh tho v ngoi ng,
c bit l ting Anh i vi cỏc sinh viờn.
Vic o to ti bc c nhõn trc ht phi
chỳ trng cỏc khoỏ hc ngoi ng, sau ú
m cỏc khúa gii thiu lut bng ting Anh
hay cỏc ngoi ng khỏc phự hp vi yờu cu
v nng lc ca sinh viờn. Khoa lut Trng
i hc Chulalongkorn cng ó bt u bng
vic m cỏc khoỏ gii thiu v lut bng ting
Anh, sau ú ỏp dng ton b khoỏ hc c

nhõn lut c o to bng ting Anh, chng
hn nh dy cho sinh viờn thuc chuyờn
ngnh lut thng mi v lut quc t.
o to c nhõn lut Vit Nam mc dự
cng ó chỳ trng n vic nõng cao vic dy
v hc ngoi ng, c bit l cỏc lp ting
Anh phỏp lớ ó c m nhng kinh nghim
ca Thỏi Lan trong vic m cỏc khoỏ gii
thiu lut bng ting Anh, c bit m khoỏ
o to c nhõn lut bng ting Anh cú th ỏp
dng c. Trong tng lai, cn phỏt trin
mụi trng ngoi ng tt trong o to c
nhõn lut cú th ỏp ng ngay cỏc ngun
nhõn lc cho xó hi sau khi tt nghip.
Ba l cn xõy dng chng trỡnh a tớnh
nng v tớnh ng dng cao. Thc t khng
hong kinh t Thỏi Lan nm 1997 ó dn
n vic khụng chỳ trng n khớa cnh
phỏp lớ ca hot ng kinh doanh. Mt vi
lónh o doanh nghip cụng xem doanh
nghip nh doanh nghip riờng ca h, dn
n s l ng ln cỏc giao dch khụng m
bo s minh bch v gõy nờn nhng tranh
chp v quyn li. Thờm vo ú, lut khụng


đào tạo
tạp chí luật học số 5/2011 71
ch ng mt mỡnh m cũn phi i kốm theo
nú nhng kin thc khoa hc v kinh doanh,

v kinh t v chớnh tr. Chng hn nh Khoa
lut Trng i hc Chulalongkorn cng m
cỏc khoỏ o to c nhõn lut v kinh t,
khoỏ o to thc s lut kinh t i vi cỏc
sinh viờn ó tt nghip c nhõn mt
chuyờn ngnh no ú nh kinh t, thng
mi, ti chớnh, k toỏn. Ging viờn khụng ch
dy lut m cũn dy nhiu chuyờn ngnh
khỏc. Chng trỡnh o to chỳ trng vn
rốn luyn thc t hn l ging lớ thuyt.
Trong tng lai, cỏc c s o to lut
Thỏi Lan u nhm hng ti vic o to ra
cỏc chuyờn gia lut lnh ngh phc v xó
hi. Do ú, nhiu trng i hc phi hon
thin chng trỡnh mụn hc thỳc y sinh
viờn ng kớ hc vi nhng chuyờn gia gii
ngay nm th nht v th hai. Chng
trỡnh cn cú nhiu ni dung hn trong mi
mt lnh vc v cú nhiu mụn hc hn
sinh viờn cú th t do la chn.
Bn l cn tng s l ng cỏc ging viờn
lut chuyờn nghip. Cỏc nh chuyờn mụn
ỏnh giỏ rng õy l mt trong nhng yờu
cu tiờn quyt v quan trng nht nhm
nõng cao cht lng ca o to lut v o
to ngh lut Thỏi Lan. Cht lng ca
sinh viờn khi tt nghip v i lm chớnh l s
th hin rừ rng nht cht lng ging dy
ca ging viờn. Mt trong nhng vn
c c bit quan tõm ú l lm sao thu hỳt

c nhng sinh viờn vi kt qu hc tp
xut sc sau khi tt nghip tip tc quay tr
li phỏt trin s nghip ca mỡnh theo hng
ging dy v nghiờn cu chuyờn sõu. Bờn
cnh nõng cao kin thc chuyờn mụn lut,
cỏc ging viờn cn phi c phỏt trin cỏc
k nng v phng phỏp s phm, s dng
thun tho cỏc ng dng ca cụng ngh mỏy
tớnh, ốn chiu trong ging dy. Cỏc ging
viờn lut cn cú nhng c hi phỏt trin cỏc
lnh vc chuyờn sõu mi trong c lnh vc
lut trong nc v quc t.
Nm l phỏt trin ng u c kin thc
phỏp lut, k nng thc hnh lut v o c
ngh lut trong sinh viờn. Nhỡn vo chng
trỡnh o to ca bc c nhõn cú th thy, bt
u l cỏc mụn hc chung, cỏc mụn hc c s,
sau ú l mụn hc lut chuyờn ngnh, trong ú
phn ln cỏc sinh viờn t kt qu tt mi cú
kh nng hc thuc, nh lut v ỏp dng
chỳng vo tỡnh hung, m cha thc s c
rốn luyn phỏt trin cỏc t duy phỏp lớ v
cỏc vn hc thut hay gii quyt cỏc v vic
c th. Cỏc k nng nghiờn cu, k nng vit
cỏc vn mang tớnh hc thut, k nng thuyt
trỡnh u l cỏc k nng rt cn thit cho cỏc
nh khoa hc phỏp lớ thỡ li cha c rốn
luyn k lng hoc cha cú trong ni dung
chng trỡnh ging dy. õy chớnh l ni dung
ang c quan tõm hin nay. Mt yờu cu

cn thit khỏc l vic t chc cỏc bui hi tho
trao i v vn vit bi lun, k hoch,
ti nghiờn cu khoa hc cho cỏc sinh viờn lut
ngay t khi h mi nhp trng. Khi sinh viờn
t n yờu cu nht nh v kin thc phỏp lớ
bao gm c lớ lun v lut chuyờn ngnh mi
cn thit trang b cho h nhng vn liờn
quan n thc hnh v t vn lut. Thụng qua
vic cho sinh viờn tham gia cỏc trung tõm
thc hnh v t vn lut ny khụng nhng
giỳp cho h phỏt trin nhng k nng thc tin
khi hnh ngh sau ny m cũn nõng cao kin


®µo t¹o
72 t¹p chÝ luËt häc sè 5/2011
thức về chính trị, xã hội để có thể đưa ra chính
kiến một cách độc lập.
Sáu là phát triển mạnh hợp tác quốc tế
và khu vực trong hoạt động nghiên cứu và
giảng dạy. Một thực tế là châu Á mặc dù là
lục địa lớn nhất thế giới nhưng lại không dẫn
đầu trong đào tạo luật hay bất kể lĩnh vực
chuyên môn luật nào, bao gồm cả luật châu
Á. Điều này không có nghĩa là các học giả
châu Á chất lượng kém hơn hoặc các trường
luật ở châu Á thiếu nguồn nhân lực tốt. Các
trường đại học ở châu Á trong thực tế hơn
thập kỉ qua đã có nhiều hợp tác trong việc
trao đổi thông tin pháp lí, xây dựng một

khung vững chắc về kiến thức pháp lí, tăng
cường khả năng của các đối tác và xây dựng
mối quan hệ hợp tác ở tất cả các cấp độ, ví
dụ như ở cấp sinh viên, cấp giảng viên và
các chương trình liên kết. Với sự khởi xướng
của Khoa luật Đại học quốc gia, Học viện
luật châu Á đã được thành lập. Một số lượng
đáng kể các nội dung chương trình đào tạo
luật ở châu Á đã đang dần được giới thiệu và
triển khai hàng năm thu hút được nhiều sự
quan tâm của học giả và sinh viên quốc tế.
Việt Nam có thể học ở Thái Lan tính chủ
động và tự chủ của cơ sở đào tạo trong việc
xây dựng chương trình khung trên cơ sở
những kinh nghiệm nước ngoài, đảm bảo
tính quốc tế và tính ứng dụng cao trong
chương trình đào tạo; hoàn thiện nhanh
chóng đào tạo luật theo hệ thống tín chỉ; đảm
bảo tính chuyên nghiệp của giảng viên và
khả năng nghiên cứu, thực hành nghề luật
của sinh viên. Cử nhân luật sau khi tốt
nghiệp làm sao vừa có thể đáp ứng ngay
nguồn nhân lực làm việc thành thạo trong
các công sở, vừa giữ lại một bộ phận ưu tú
để chuyển tiếp thành đội ngũ giảng viên luật
và nhà nghiên cứu chuyên nghiệp. Việc đào
tạo cử nhân luật hướng tới đầu ra, chú trọng
tính ứng dụng, kết hợp hài hoà giữa kiến
thức, kĩ năng và đạo đức nghề luật cũng
chính là những thông điệp trong công cuộc

cải cách đào tạo cử nhân luật của Thái Lan
và cũng là của Việt Nam hiện nay./.

(1).Xem: Doing Business in Thailand: Legal Brief
2001 by Baker & McKenzie Bangkok Ofice (2001)
(2).Xem: Hiến pháp của Vương quốc Thái Lan năm
1997 được sửa đổi năm 2006 và 2007. Hiến pháp hiện
hành của Vương Quốc Thái Lan được ban hành ngày
19/08/2007. Xem: Constitution of the Kingdom of Thailand,
nguồn:
(3).Xem: Thailand: Land of Freedom, nguồn: http://www.p
attayadaillynews.com/en/2010/07/23/thailand-the-land-
of-freedom.
(4).Xem: Tài liệu hội thảo Overview of Legal Syste ms
in the Asia-Pacific Region (2004): Thailand, tr. 5 - 6.
(5).Xem: IDE Asian Law Series No.6, Judicial Sys tem
and Reforms in Asian Countries (Thailand), Thailand:
An outlook for a new century, tr. 53 - 70 (IDE –JETRO
Japan, 2001).
(6).Xem: Nguồn trích dẫn của Văn phòng Hội đồng
đào tạo chất lượng cao (OHEC) thuộc Bộ giáo dục
Thái Lan, nguồn: n2/
page_detail.php?id=1; xem: Parrena Srivanit & Tithiphan
Chuerboonchai, Challenges to legal education in a
changing landscape: Case of Thailand, tr. 2 - 3, Faculty
of Law, Chulalongkorn Uni, nguồn: anlaw
association.org/docs/w3_thai.pdf
(7).Xem: Ngamnet Triamanuruck & Sansanee Phong
pala, Overview of Legal System in the Asia-Paciffic
Region: Thailand Case, tr. 6, Cornell Law School, (2004).

(8).Xem: w.chula.ac.th/en/02 thailand.html
(9).Xem: P.Srivanit & T.Chuerboonchai, Challenges to
legal education in a changing landscape: case of Thailand,
tr.5-6, Faculty of Law, Chulalongkorn Uni, nguồn: