Báo cáo "Gian dối trong quá trình thành lập doanh nghiệp" potx

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 11/2011 49




Đậu Thị Quyên *
hnh lp doanh nghip l vn phỏp lớ
quan trng hng u trong h thng phỏp
lut v doanh nghip-u t, cng l
hot ng thc t ang din ra hng ngy,
hng gi trong i sng xó hi hin i. Tuy
nhiờn, trờn thc t, hot ng ng kớ thnh
lp doanh nghip ang cú nhng biu hin v
din bin phc tp do hnh vi gian di ca
cỏc ch th ng kớ, dn n nhng h qu
phỏp lớ nghiờm trng, gõy khụng ớt khú khn
cho c quan nh nc cú thm quyn. Nhỡn
nhn vn thc t ny nh th no? Do õu
m cú nhng hnh vi gian di trong quỏ trỡnh
thnh lp doanh nghip? Lớ gii ra sao khi m
hot ng ng kớ kinh doanh tr nờn quỏ ti
nhng trờn thc t s doanh nghip thc s
sng sau khai sinh l khụng nhiu? Nhng
khớa cnh phỏp lớ no cha c quy nh,
hay phỏp lut cú quy nh nhng khụng i
vo thc tin, cỏc ch th cú c hi thc
hin hnh vi gian di trong quỏ trỡnh thnh
lp doanh nghip? Trong phm vi bi vit, tỏc

gi ch cp cỏc dng hnh vi gian di trong
quỏ trỡnh thnh lp doanh nghip.
1. Gian di trong vic gúp vn thnh
lp doanh nghip
Lut doanh nghip quy nh rừ gúp vn
l ngha v ca cỏc thnh viờn khi tin hnh
hot ng thnh lp doanh nghip. Cỏc thnh
viờn s thc hin vic a ti sn vo cụng
ti tr thnh ch s hu hoc cỏc ch s
hu chung ca cụng ti.
(1)
Theo ú, vic kờ
khai khng vn ng kớ, khụng gúp v
ỳng hn s vn nh ó ng kớ; c ý nh
giỏ ti sn gúp vn khụng ỳng giỏ tr thc
t tr thnh mt trong nhng hnh vi b
cm theo Lut doanh nghip.
(2)
Hin nay
phỏp lut quy nh hai loi vn m ngi
thnh lp doanh nghip cn phi tỡm hiu khi
tin hnh hot ng kinh doanh, thnh lp
doanh nghip ú l vn phỏp nh v vn
iu l.
(3)
Thc tin thi hnh Lut doanh
nghip cho thy cỏc ch th thnh lp doanh
nghip vn cú th thc hin c hnh vi
gian di trong vic hp phỏp hoỏ hai loi
vn ny cho iu kin thnh lp c

doanh nghip. C th:
- i vi vn phỏp nh:
Lut doanh nghip khụng quy nh vn
phỏp nh l iu kin thnh lp doanh
nghip, tr mt s doanh nghip c thự c
quy nh trong phỏp lut chuyờn ngnh.
(4)

Mc ớch ca quy nh ny nhm m bo
cho nhng iu kin v c s vt cht nht
nh cho hot ng kinh doanh ca doanh
nghip vn hnh ng thi m bo kh nng
chi tr cho cỏc khon thanh toỏn vi khỏch
hng. Khi thnh lp doanh nghip kinh doanh
trong cỏc lnh vc yờu cu vn phỏp nh thỡ
doanh nghip phi ỏp ng s vn phỏp
nh ú. Vic xỏc nh vn phỏp nh phi
c thc hin bi cỏc c quan chuyờn mụn
trong lnh vc ti chớnh, ngõn hng v giy
xỏc nhn v mc vn cp cho doanh nghip
T
* Trng i hc Lut Thnh ph H Chớ Minh


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 11/2011 50
ny l mt trong nhng iu kin phi cú
trc khi doanh nghip c xem xột cp
giy chng nhn ng kớ kinh doanh. Ngi
trc tip xỏc nhn vn phỏp nh cựng liờn

i chu trỏch nhim v tớnh chớnh xỏc, trung
thc ca s vn ti thi im xỏc nhn.
(5)

Tuy nhiờn, quy nh v vn phỏp nh
cũn mang nng tớnh hỡnh thc. Theo quy nh
ca phỏp lut chuyờn ngnh, chng hn nh
Lut kinh doanh bt ng sn, mt trong
nhng iu kin cỏc t chc, cỏ nhõn c
kinh doanh bt ng sn l phi cú vn phỏp
nh v ng kớ kinh doanh bt ng sn theo
quy nh ca phỏp lut.
(6)
Theo ú, Ngh
nh ca Chớnh ph s 153/2007/N-CP quy
nh s vn phỏp nh c th phi cú khi tin
hnh kinh doanh bt ng sn l 6 t ng.
(7)

S vn ny phi c c quan cú thm quyn
xỏc nhn. Trng hp s vn c gúp bng
tin thỡ phi cú vn bn xỏc nhn ca ngõn
hng thng mi c phộp hot ng ti
Vit Nam v s tin kớ qu ca cỏc thnh viờn
sỏng lp. S tin kớ qu ti thiu phi bng s
vn gúp bng tin ca cỏc thnh viờn sỏng
lp v ch c gii ngõn sau khi doanh
nghip c cp giy chng nhn ng kớ
kinh doanh.
(8)

Trờn thc t, nhng nh kinh
doanh khụng nghiờm chnh, cú ý nh la di
vn cú th lỏch qua cỏc quy nh ny mt
cỏch d dng. H mn tin hoc hựn hp
bờn ngoi cú s tin l 6 t ng mang
i kớ qu ngõn hng v xin ngõn hng xỏc
nhn, sau khi doanh nghip c cp giy
chng nhn ng kớ kinh doanh thỡ h rỳt
ton b s tin ra khi ngõn hng mt cỏch
hp phỏp. Nh vy, s vn ma gúp vo
doanh nghip c hp phỏp hoỏ khin cho
nhiu ngi nhm ln. Nhiu khi, cỏn b
ngõn hng v cỏc bờn liờn quan ó cựng thụng
ng to ra bng chng hp phỏp gi khai
man vn phỏp nh hoc rỳt vn sau khi ó
ng kớ vn phỏp nh.
- i vi vn iu l:
Trong thc tin thi hnh lut doanh
nghip, cú hai trng hp khụng tin hnh
gúp vn: Trng hp th nht l ch cho
mn danh ngha, khụng gúp ng vn no;
trng hp th hai l thnh viờn khụng thc
hin c ngha v gúp vn nh ó cam kt.
Trng hp ph bin hn l mn danh
ngha ca ngi khỏc hon tt th tc
ng kớ kinh doanh ti c quan nh nc cú
thm quyn. Nhng ngi mn danh ngha
cú th l bn bố thõn thit hoc nhng ngi
cựng gia ỡnh. Thnh viờn ny c cho
hoc thuờ ng tờn trờn danh ngha vi t l

gúp vn khụng ỏng k. Vớ d: A mun
thnh lp cụng ti TNHH hai thnh viờn tr
lờn tin hnh hot ng kinh doanh vi s
vn iu l l 100 triu ng. Nhng do ch
cú mt mỡnh nờn A ó nh B ng tờn trong
giy ngh ng kớ doanh nghip vi t l
phn vn gúp tng trng ca B l 1 triu
ng chim 1% vn iu l. Hu qu ca
vic lm ny l ó gõy ra mt s mõu thun,
tranh chp gia cụng ti v cỏc thnh viờn
danh ngha, gia thnh viờn thc t v thnh
viờn danh ngha liờn quan n vn chia
li nhun, qun lớ, chia ti sn ca cụng ti
khi cụng ti gii th hoc phỏ sn.
Nh vy, trong trng hp mn danh
ngha gúp vn vo cụng ti nhm thnh lp
doanh nghip thỡ nhng ngi cho mn
danh ngha gúp vn thc cht khụng gúp vn
vo cụng ti (hoc gúp khụng ỏng k) nhng
li cú t cỏch thnh viờn cụng ti theo quy


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 11/2011 51
định về hình thức, đã đăng kí kinh doanh với
cơ quan nhà nước có thẩm quyền và được sự
thừa nhận của pháp luật. Doanh nghiệp về
thực tế vẫn được thành lập một cách hợp
pháp, điều này dẫn tới nhiều hệ luỵ do hành
vi gian dối để được thành lập doanh nghiệp

gây nên. Chẳng hạn như việc tranh chấp đề
cập ở trên. Vậy khi giải quyết tranh chấp giữa
thành viên thực tế và thành viên danh nghĩa
thì sẽ căn cứ vào thoả thuận “lách luật” của
các bên chỉ là cho mượn danh nghĩa hay căn
cứ vào hồ sơ pháp nhân của công ti là giấy
chứng nhận đăng kí kinh doanh và điều lệ
công ti? Nếu toà án căn cứ vào thoả thuận mà
các bên đã sử dụng để “lách luật” thì liệu có
dung túng cho những thoả thuận này không?
(9)

Đó vẫn là những câu hỏi còn bỏ ngỏ.
Như vậy, theo quy định của Luật doanh
nghiệp hiện nay là chỉ thừa nhận việc góp vốn
theo đăng kí tại cơ quan đăng kí kinh doanh
hoặc sổ đăng kí cổ đông. Quy định này dẫn
đến hệ quả là buông lỏng hành vi khai khống
vốn của các doanh nghiệp và trong nhiều
trường hợp không bảo vệ được quyền lợi của
các thành viên, cổ đông thực tế. Khắc phục
những hạn chế này, Nghị định của Chính phủ
số 102/2010/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật
doanh nghiệp đã thừa nhận việc góp vốn thực
tế làm giảm bớt các tranh chấp liên quan đến
quyền lợi của các thành viên thực tế và thành
viên danh nghĩa.
(10)
Theo ý kiến của một số
nhà nghiên cứu luật học,

(11)
Nghị định của
Chính phủ số 102/2010/NĐ-CP chỉ thừa nhận
vốn điều lệ công ti cổ phần là vốn đã thực
góp. Cụ thể, theo quy định của Luật doanh
nghiệp, nghĩa vụ góp vốn của thành viên công
ti được xác định theo cam kết góp vốn. Tuy
vậy, Luật doanh nghiệp không quy định giới
hạn về mặt thời gian cho việc hoàn thành
nghĩa vụ góp vốn. Nói cách khác, thời hạn để
thành viên góp vốn vào công ti là không hạn
chế mà thời hạn này dài hay ngắn phụ thuộc
vào thoả thuận góp vốn giữa các thành viên
công ti. Tuy vậy, theo Nghị định của Chính
phủ số 102/2010/NĐ-CP, thời hạn để thành
viên hoàn thành nghĩa vụ góp vốn là 36 tháng
kể từ ngày công ti được cấp giấy chứng nhận
đăng kí doanh nghiệp. Với việc đưa ra giới
hạn này, Nghị định của Chính phủ số
102/2010/NĐ-CP đã tạo cơ sở cho việc chấm
dứt tình trạng nợ vốn không thời hạn của
thành viên công ti TNHH.
2. Gian dối trong điều kiện về chứng
chỉ hành nghề trong đăng kí kinh doanh
Luật doanh nghiệp quy định chứng chỉ
hành nghề là loại giấy tờ cần có trong hồ sơ
đăng kí kinh doanh đối với doanh nghiệp kinh
doanh những ngành nghề mà pháp luật đòi
hỏi phải có chứng chỉ hành nghề. Tuy nhiên
Luật doanh nghiệp không đặt ra yêu cầu cụ

thể về chứng chỉ hành nghề mà chỉ dẫn chiếu
để áp dụng các quy định tương ứng của pháp
luật chuyên ngành.
(12)

Thực ra, trên thực tế, chứng chỉ hành
nghề có tính chất là điều kiện thành lập doanh
nghiệp hơn là điều kiện để hoạt động kinh
doanh, bởi vì ở thời điểm được cấp chứng chỉ
hành nghề, chủ thể kinh doanh chưa ra đời và
người được cấp văn bản này mới chỉ được
Nhà nước cho phép hành nghề mà chưa thể
hoạt động kinh doanh trên cơ sở chứng chỉ
hành nghề đó. Chứng chỉ hành nghề không có
nghĩa là sự bảo đảm về chất lượng sản phẩm,
dịch vụ của mình cung cấp cho khách hàng.
Bởi lẽ bản chất của chứng chỉ hành nghề là
“văn bản mà cơ quan nhà nước có thẩm


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 11/2011 52
quyn ca Vit Nam hoc hip hi ngh
nghip c Nh nc y quyn cp cho cỏ
nhõn cú trỡnh chuyờn mụn v kinh
nghim ngh nghip v mt ngnh ngh nht
nh.
(13)
Bi th, cỏc ch th mun kinh
doanh trong nhng lnh vc ũi hi phi cú

chng ch hnh ngh thỡ cỏc ch th y hon
ton cú th cng theo cỏch thc trờn l thuờ
hoc nh nhng ngi cú trỡnh chuyờn
mụn, cú chng ch hnh ngh ng ra thnh
lp doanh nghip v cho h lm giỏm c
nhng thc t khi doanh nghip c thnh
lp thỡ ngi c thuờ, c nh khụng tin
hnh hot ng kinh doanh m nhng ch th
thuờ mn trc tip ng ra hot ng kinh
doanh. Vớ d: thnh lp cụng ti MH cú
ngnh ngh kinh doanh l sn xut, bỏn buụn
mỏy múc, trang thit b y t phũng khỏm a
khoa, ụng Ngha v ụng Linh ó mn danh
ngha ca ụng Hựng l phú giỏo s, tin s,
bỏc s chuyờn mụn gii, cú chng ch hnh
ngh khỏm cha bnh. Cụng ti c thnh lp
vi ngi i din hp phỏp l ụng Ngha v
s vn tng trng ca ụng Hựng l 10% s
vn iu l v c b nhim lm giỏm c
phũng khỏm. ễng Hựng ó kớ vo bn cam
kt gúp vn cng nh cỏc giy t thnh lp
cụng ti. Tuy nhiờn, cụng vic kinh doanh
khụng thun li vỡ ụng Hựng thng xuyờn
vng mt phũng khỏm. ễng cng cú n
xin rỳt tờn ra khi phũng khỏm. Trc tỡnh
hỡnh trờn, cụng ti MH ó kin ụng Hựng ra
to ỏn yờu cu thc hin ngha v gúp vn
theo ỳng cam kt nhm rng buc trỏch
nhim ca ụng Hựng vi cụng ti. Ti to, ụng
Hựng cho rng vic kớ nhn gúp 10% vn

iu l ch l th tc hnh chớnh nhm m
cụng ti ch khụng phi l cam kt gúp vn
ca ụng. Tuy nhiờn, to ỏn ra quyt nh xỏc
nhn ụng Hựng l c ụng ca cụng ti v
cha thc hin ngha v gúp vn v buc ụng
Hựng phi thc hin ngha v c ụng.
(14)

Nh vy, vỡ mc ớch duy nht l thnh lp
c cụng ti m ụng Ngha v ụng Linh ó
tin hnh th on gian di l nh ụng Hựng
vi hc hm, hc v cao ng tờn thnh lp
trong khi ụng Hựng hon ton khụng cú ý
nh gúp vn thnh lp cụng ti. Vi vic lụi
kộo c ụng Hựng tham gia ng tờn thnh
lp doanh nghip, cụng ti MH ỏp ng iu
kin kinh doanh theo quy nh ca phỏp lut.
Tuy nhiờn, trờn thc t ngi hnh ngh
khụng phi l ụng Hựng m l ụng Ngha v
ụng Linh cho nờn tim n nhiu nguy c gõy
thit hi cho khỏch hng.
Nh vy, ỏp ng c cỏc iu kin
thnh lp doanh nghip m phỏp lut t ra,
ngi thnh lp doanh nghip cú th thc
hin c hnh vi gian di v gõy ra nhng
thit hi thc t. Vic lm ny ó vụ hiu hoỏ
mc ớch ca cỏc iu kin kinh doanh l
m bo quyn li ca ngi tiờu dựng v li
ớch chung ca xó hi. ng thi hnh vi gian
di ny cũn to ra nhng hu qu lm nh

hng n mụi trng u t cnh tranh, bỡnh
ng v minh bch cho cỏc doanh nghip. Nú
cũn to ra nhng doanh nghip kộm cht
lng, gian di trong kinh doanh, khụng bo
m cho doanh nghip kinh doanh t c
hiu qu trong s tụn trng li ớch cng ng.
3. Gian di trong vic ng tờn ngi
i din theo phỏp lut trờn giy ngh
thnh lp doanh nghip v sau ny l
chng nhn ng kớ doanh nghip
V th tc ng kớ thnh lp doanh
nghip, Lut doanh nghip v cỏc vn bn


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 11/2011 53
hướng dẫn thi hành quy định rõ khi thành lập
doanh nghiệp phải ghi rõ người đại diện theo
pháp luật của doanh nghiệp. Theo đó, đối
với công ti TNHH, công ti cổ phần khi tiến
hành đăng kí kinh doanh tại cơ quan nhà
nước có thẩm quyền phải chỉ định người đại
diện theo pháp luật của doanh nghiệp. Trong
các giấy tờ như điều lệ công ti, giấy chứng
nhận đăng kí doanh nghiệp phải ghi người
đại diện hợp pháp của doanh nghiệp (khoản
8 Điều 22; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều
28 Luật doanh nghiệp; các điều 20, 21, 27,
33 Nghị định của Chính phủ số 43/2010/NĐ-
CP ngày 15/4/2010), đồng thời quy định

trách nhiệm của người đại diện hợp pháp của
doanh nghiệp.
Điều này là không hợp lí vì vào thời điểm
các sáng lập viên làm thủ tục đăng kí kinh
doanh để thành lập doanh nghiệp thì chưa có
doanh nghiệp, sau khi doanh nghiệp được cấp
giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh thì
doanh nghiệp mới thực sự ra đời. Như vậy
phải có người đại diện hợp pháp của doanh
nghiệp vào thời điểm chưa có doanh nghiệp
là điều không thể. Điều này càng thể hiện rõ
nét trong trường hợp người tiến hành đăng kí
kinh doanh không đủ điều kiện để được cấp
giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh.
Quy định của pháp luật có thể dẫn đến hệ
quả nguy hiểm là: để thành lập được doanh
nghiệp và thực hiện hoạt động kinh doanh
nhằm thu lợi bất chính, các chủ thể muốn
thành lập doanh nghiệp thuê người làm giám
đốc để họ đứng tên trên các giấy tờ pháp lí và
là người đại diện theo pháp luật của doanh
nghiệp. Sau khi doanh nghiệp được thành lập
và thực hiện xong mục đích bất chính thì
người thuê có thể dễ dàng trút bỏ trách nhiệm
cho người được thuê và trong trường hợp này
các chủ thể được thuê không có khả năng
gánh chịu các hậu quả pháp lí do hành vi bất
chính của người thuê gây nên. Quy định chỉ
định người đại diện theo pháp luật của doanh
nghiệp ngay trong hồ sơ thành lập doanh

nghiệp một mặt mâu thuẫn với các quy định
của luật, mặt khác tạo điều kiện thuận lợi hơn
cho các chủ thể có ý định thực hiện hành vi
bất chính. Mâu thuẫn ở chỗ, nếu doanh nghiệp
chưa ra đời thì không thể có chủ thể kí hợp
đồng thuê giám đốc được, hơn nữa, người đại
diện hợp pháp của doanh nghiệp chỉ có thể do
đại hội đồng cổ đông hoặc hội đồng thành
viên bầu ra hoặc thuê, điều này là không thể
khi doanh nghiệp chưa được thành lập. Không
những thế, quy định này còn là “lỗ hổng” của
pháp luật để các chủ thể muốn thực hiện hành
vi bất chính có được tấm lá chắn thoát thân
hữu hiệu khi hậu quả từ hành vi bất chính
thành lập doanh nghiệp đã bị đổ vỡ.
Thiết nghĩ, không nên yêu cầu các sáng
lập viên khi tiến hành đăng kí kinh doanh
phải ghi người đại diện diện theo pháp luật
của doanh nghiệp trong điều lệ và trong giấy
chứng nhận đăng kí doanh nghiệp tại thời
điểm được cấp. Sau khi doanh nghiệp được
cấp giấy chứng nhận đăng kí doanh nghiệp,
đã tổ chức họp và bầu hoặc thuê người đại
diện theo pháp luật, doanh nghiêp sẽ tiến
hành đăng kí người đại diện cho mình tại cơ
quan đăng kí kinh doanh.
4. Gian dối trong việc ghi tên các cổ
đông sáng lập công ti cổ phần và thành viên
sáng lập công ti TNHH trên giấy đề nghị
thành lập doanh nghiệp một cách hình thức

- Đối với cổ đông sáng lập:
Khái niệm cổ đông sáng lập được quy


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 11/2011 54
nh ti khon 11 iu 4 Lut doanh nghip
nh sau: C ụng sỏng lp l c ụng tham
gia xõy dng, thụng qua v kớ tờn vo bn
iu l u tiờn ca cụng ti c phn. Theo
quy nh ca Lut doanh nghip, s lng c
ụng ti thiu ca cụng ti c phn phi l ba
c ụng (iu 77) v cụng ti b gii th khi
khụng cũn s lng thnh viờn ti thiu
trong thi hn sỏu thỏng liờn tc (iu 157).
Nh vy, mun thnh lp cụng ti c phn thỡ
iu u tiờn l phi ỏp ng s lng
thnh viờn. Trong trng hp nh u t
khụng tỡm c s lng thnh viờn hoc
trng hp nh u t khụng mun chia s ý
tng kinh doanh ca riờng mỡnh cho ngi
khỏc v ch mun thnh lp cụng ti c phn
thc hin ý tng ú, h s tỡm cỏch lỏch
lut thnh lp cụng ti c phn ca riờng
mỡnh. iu ny dn n tỡnh trng l: Khi mt
ngi thnh lp cụng ti c phn mi thc
hin ý tng kinh doanh thỡ ngi ny vn
lp h s ng kớ kinh doanh theo ỳng quy
nh ca phỏp lut hin hnh. Tuy nhiờn,
ngoi ngi ny, cỏc c ụng sỏng lp khỏc

ch mang danh ngha. S c phn ca nhng
c ụng danh ngha ny trờn giy t l rt ớt
v khụng th gõy bt kỡ nh hng no n
cụng ti. Do vy, v mt th tc, cụng ti c
thnh lp hp phỏp v do cỏc c ụng cựng
gúp vn nhng v mt thc t thỡ ch cú mt
c ụng b vn ra v thõu túm ton b cụng
ti, cỏc c ụng cũn li ch l hỡnh thc trờn
giy chng nhn doanh nghip m thụi. Mc
dự Lut doanh nghip ó cú nhiu quy nh
bo v c ụng thiu s nhng trong trng
hp mt c ụng thc t v nhiu c ụng
danh ngha s khụng th ỏp dng cỏc ch
nh ca Lut bo v cho quyn li ca c
ụng thiu s bi vic h l c ụng ch l
hỡnh thc.
Ngoi ra, thc tin gii quyt tranh chp
liờn quan n cụng ti c phn theo Lut
doanh nghip nm 2005 cho thy, cú nhiu
cụng ti c phn c thnh lp vi ỳng s
lng c ụng ti thiu hoc nhiu hn,
nhng khi xy ra tranh chp thỡ ch xỏc nh
c mt c ụng.
(15)
Nguyờn nhõn ca vn
ny khỏ a dng, cú th do mt c ụng t
ngh ra cỏc c ụng khỏc a vo danh
sỏch c ụng sỏng lp (trng hp ny xy ra
khỏ nhiu, c bit l khi ỏp dng Lut doanh
nghip nm 1999 - h s thnh lp cụng ti

khụng bao gm chng minh nhõn dõn ca c
ụng sỏng lp); cú nhiu trng hp mt
ngi s dng chng minh nhõn dõn ca
ngi khỏc thnh lp cụng ti c phn
Nh vy, vic i phú bng hỡnh thc
khi ghi tờn c ụng sỏng lp vo giy ngh
ng kớ doanh nghip hp thc hoỏ quy
nh ca phỏp lut l hnh vi gian di, cú th
coi l trỏi lut. Tuy nhiờn vic x lớ cỏc
cụng ti c thnh lp trỏi lut ny cha cú
cỏch thc tho ỏng khi cú tranh chp, bi
trong thc tin t phỏp chỳng ta cha quy
nh vn cụng ti vụ hiu. Trng hp mt
ngi mn thờm tờn ca nhng ngi
khỏc thnh lp cụng ti c phn lỏch lut
nh trờn, l giao dch vụ hiu do gi to, dn
ti cụng ti vụ hiu.
(16)
Hnh vi ny cũn dn
n hin tng cụng ti c phn mt c
ụng - hin tng thc t cha c tha
nhn trong phỏp lut Vit Nam.
- i vi thnh viờn sỏng lp:
Tng t nh i vi c ụng sỏng lp,
Thnh viờn sỏng lp l ngi gúp vn, tham
gia xõy dng, thụng qua v kớ tờn vo bn


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 11/2011 55

iu l u tiờn ca cụng ti trỏch nhim hu
hn, cụng ti hp danh (khon 10 iu 4
Lut doanh nghip). Phỏp lut hin hnh ang
tha nhn hai loi hỡnh cụng ti TNHH l cụng
ti TNHH mt thnh viờn v cụng ti TNHH
hai thnh viờn tr lờn. Do nhng ng c v
li v mc ớch thnh lp doanh nghip khỏc
nhau cng dn n tỡnh trng gian di trong
quỏ trỡnh thnh lp doanh nghip, th hin
ch ng tờn danh ngha trờn giy ngh
thnh lp doanh nghip. c bit l trong vic
thnh lp cụng ti TNHH hai thnh viờn, hu
ht ch cú mt thnh viờn ng ra thnh lp
v chi phi iu hnh, cỏc thnh viờn cũn li
khụng tham gia vo hot ng qun lớ, thnh
lp m ch ng tờn trờn giy. Cú th nghiờn
cu vn thụng qua vic tỡm hiu ni dung
mt v vic sau:
Thỏng 5/2001, ụng Ngụ Trng Thanh
v ụng Nguyn Vn Long thnh lp cụng ti
TNHH sn xut thng mi Vn Phỏt. Tng
s vn ban u l 1,6 t ng, trong ú s vn
gúp ca ụng Thanh l 900 triu ng. n
thỏng 8/2001, tng s vn ca cụng ti thay
i cũn 900 triu ng, trong ú phn gúp
vn ca ụng Thanh ch cũn 200 triu ng.
ễng Nguyn Vn Long khai ụng v ụng
Thanh l bn, ụng Thanh li cú nghip v k
toỏn nờn ụng Long mi ụng ny lm cho cụng
ti. ễng Long mun ụng Thanh cú v trớ nht

nh trong cụng ti vi chc danh phú giỏm
c kiờm k toỏn trng cụng ti nờn ụng ó
bo ụng Thanh ng tờn trong Hi ng
thnh viờn cụng ti m khụng cn gúp vn. Vỡ
vy ụng ó dựng tin cỏ nhõn np vo
phn vn gúp ca ụng Thanh cho ỳng quy
nh phỏp lut l 200.000.000 ng. Thc t
mi iu hnh, qun lớ cụng ti u do ụng
Long quyt nh.
B Lờ Th Nht Linh (nhõn chng) l
nhõn viờn cụng ti TNHH sn xut thng mi
Vn Phỏt t thỏng 8/2003. n 17/7/2006 xỏc
nhn cú ỏnh mỏy v kớ vo hp ng chuyn
nhng vn gia ụng Nguyn Vn Long, Ngụ
Trng Thanh v b m khụng cú ch kớ ca
ụng Thanh.
Ngy 14/6/2006, ụng Thanh khi kin,
yờu cu cụng nhn phn vn ca ụng ti cụng
ti v chia li nhun theo t l vn ụng ang
nm gi ti cụng ti. TAND ó chp nhn yờu
cu ca ụng Thanh v vic cụng nhn phn
vn gúp trong cụng ti Vn Phỏt v chia li
nhun theo t l phn vn gúp.
(17)

õy ch l mt trong s rt nhiu tranh
chp trờn thc t minh chng cho hnh vi
gian di trong vic nh ngi khỏc ng tờn
trờn giy ng kớ doanh nghip cho s
lng thnh viờn bt buc m ngi c

ng tờn trờn thc t khụng tham gia gúp vn
hay tham gia vo bt c hot ng no ca
cụng ti t khi thnh lp. Lut doanh nghip
hin hnh quy nh mun thnh lp cụng ti
TNHH hai thnh viờn tr lờn phi cú ti thiu
hai thnh viờn. Do ú, s chi ri ro trong
cỏc hot ng kinh doanh hoc lỏch cỏc
quy nh ca lut v iu kin chuyờn mụn,
chng ch hnh ngh, tỡnh trng ngi
thnh lp doanh nghip nh ngi khỏc ng
tờn trong cụng ti din ra ngy cng ph bin.
Hnh vi n danh ca nh u t thụng qua
vic nh ngi khỏc ng tờn trong cụng ti l
vic lm y ri ro. a phn cỏc tranh chp
thuc loi ny, to ỏn s xỏc nh t cỏch
thnh viờn ca cụng ti c xỏc lp t thi
im no xỏc nh quyn v ngha v ca
thnh viờn i vi cụng ti.


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 11/2011 56
Trong v vic trờn, TAND ó chp nhn
yờu cu ca ụng Thanh v vic cụng nhn
phn vn gúp trong Cụng ti Vn Phỏt v chia
li nhun theo t l phn vn gúp l quyt nh
ỳng v cú c s. Bi l: Theo quy nh ca
lut thỡ t cỏch thnh viờn c xỏc lp k t
khi thnh viờn cam kt gúp vn vo cụng ti
khụng ph thuc vo vic gúp vn ú hay

cha . To ỏn ó ra phỏn quyt da trờn
chng t xỏc nhn phn vn gúp ca thnh
viờn. Vi chng t th hin vic hon thnh
ngha v gúp vn cựng vi tờn ca ụng Thanh
c ghi nhn vo trong iu l Cụng ti l
bng chng chng minh cho t cỏch thnh
viờn ca ụng ny trong Cụng ti Vn Phỏt.
Nh vy, v mt thc t thỡ ụng Long
mt mỡnh t thnh lp, t b vn ra v iu
hnh hot ng ca Cụng ti nhng do lỏch
lut bng vic nh ụng Thanh ng tờn
cựng ó gõy ra thit hi khụng ỏng cú. V
bn cht hnh vi ny c coi l hnh vi
gian di v cú tớnh trỏi lut, nờn hu qu
thng l ngi thnh lp doanh nghip phi
gỏnh chu thit hi vỡ tt c mi chng c
thuyt phc nht u thuc v ngi ang
ng tờn h. Trong trng hp ny, mun
bo v quyn li ca mỡnh, ngi nh ngi
khỏc ng tờn cú ngha v chng minh
ngi c nh khụng cú t cỏch thnh viờn
trong cụng ti. Nu khụng chng minh c,
ng nhiờn thnh viờn ang ng tờn trong
cụng ti l ngi cú quyn s hu phn vn
gúp trong cụng ti theo giy chng nhn phn
vn gúp v s thnh viờn ca cụng ti. ng
thi ngi ny cng s cú cỏc quyn ca
thnh viờn cụng ti nh quyn hng li
nhun v quyt nh cỏc vn ca cụng ti
theo quy nh ca Lut doanh nghip.

5. Gian di v a ch tr s ca doanh
nghip
Khi tin hnh ng kớ thnh lp doanh
nghip, mt trong nhng yờu cu bt buc l
ngi thnh lp doanh nghip phi kờ khai tr
s chớnh ca doanh nghip d nh thnh lp.
Theo quy nh ti iu 35 Lut doanh nghip
nm 2005: Tr s chớnh ca doanh nghip
l a im liờn lc, giao dch ca doanh
nghip; phi trờn lónh th Vit Nam, cú a
ch c xỏc nh gm s nh, tờn ph (ngừ
ph) hoc tờn xó, phng, th trn, huyn,
qun, th xó, thnh ph thuc tnh, tnh, thnh
ph trc thuc trung ng; s in thoi, s
fax v th in t (nu cú). Tuy vy, trờn
thc t, c quan ng kớ kinh doanh khú cú
th kim tra c tr s ca doanh nghip ghi
trờn giy ngh ng kớ kinh doanh l cú
thc hay ch l a ch o. Vỡ l ú, nhiu
ngi thnh lp doanh nghip ó kờ khai gian
di tr s ca doanh nghip, vi mc ớch
trn trỏnh ngha v khi tin hnh kinh doanh
bt hp phỏp nh la o khỏch hng, mua
bỏn hoỏ n
Tr s doanh nghip l mt trong nhng
a im chng t s tn ti ca doanh
nghip trờn thc t. Khi tin hnh hot ng,
cụng ti phi s dng a im t tr s ca
mỡnh lm ni giao dch vi khỏch hng. Vỡ l
ú, i vi nhng cụng ti c thnh lp ch

tin hnh cỏc hot ng kinh doanh gian
di thỡ h thng tin hnh th on thuờ tr
s doanh nghip trong thi gian ngn,
thc hin xong ý ca mỡnh ri bin mt.
Hoc ngay t lỳc ng kớ kinh doanh h ó s
dng mt a ch ma khụng cú thc trờn
thc t thnh lp doanh nghip. õy l
hnh vi vi phm ph bin ca nhiu doanh


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 11/2011 57
nghip - l lớ do khin cho hin tng cỏc
doanh nghip ma bựng phỏt mnh m trong
my nm trc õy.
Nh vy, t vic nghiờn cu nhng vn
phỏp lớ v ng kớ kinh doanh v hnh vi
gian di trong quỏ trỡnh thnh lp doanh
nghip trờn, tỏc gi rỳt ra kt lun nh sau:
Th nht, th tc thnh lp doanh nghip
ngy cng thụng thoỏng v n gin hoỏ n
mc ti a, khụng nhng to iu kin cho
cỏc ch th thnh lp doanh nghip cú th
thc thi quyn t do kinh doanh ca mỡnh
mt cỏch d dng, m cũn to c hi cho
mt s i tng li dng trc li riờng
cho mỡnh. S xut hin ca nhng hnh vi
tiờu cc trong vic thnh lp cụng ti ma
mua bỏn hoỏ n hay vic thuờ lm giỏm
c n r trong nhng nm qua l mt

trong nhng hin tng in hỡnh ca h qu
t c ch thnh lp doanh nghip d dng v
thụng thoỏng cú tin ng nhng cha chỳ
trng hu kim. Vỡ th, vic tht cht c
ch kim tra sau ng kớ kinh doanh l yờu
cu cn c chỳ trng v thc thi nhanh
chúng, cú hiu qu.
Th hai, hnh vi gian di trong quỏ trỡnh
thnh lp doanh nghip v bn cht ú l
hnh vi vi phm phỏp lut. Hnh vi ny biu
hin nhiu dng khỏc nhau, nhiu cỏch thc
tin hnh khỏc nhau v cn phi c x lớ v
ngn chn kp thi m bo mụi trng
kinh doanh lnh mnh cho cỏc doanh nghip
hot ng kinh doanh./.

(1).Xem: Khon 4 iu 4 Lut doanh nghip
nm 2005.
(2).Xem: Khon 4 iu 11 Lut doanh nghip
nm 2005.

(3). - Vn iu l l s vn do cỏc thnh viờn, c ụng
gúp hoc cam kt gúp trong mt thi hn nht nh
v c ghi vo iu l cụng ti (khon 6 iu 4
Lut doanh nghip nm 2005).
- Vn phỏp nh l mc vn ti thiu phi cú theo
quy nh ca phỏp lut thnh lp doanh nghip
(khon 7 iu 4 Lut doanh nghip 2005).
(4). Cỏc ngnh ngh cn vn phỏp nh nh: kinh
doanh vng, kinh doanh chng khoỏn, sn giao dch

bt ng sn
(5).Xem: ThS. Nguyn Vit Khoa & ThS. T Thanh
Tho, Lut kinh t, Nxb. Phng ụng, 2010, tr. 38.
(6). Xem: iu 8 Lut kinh doanh bt ng sn.
(7).Xem: Khon 1 iu 3 Ngh nh ca Chớnh ph s
153/2007/N-CP .
(8).Xem: Mc 1 Phn I Thụng t s 13/2008/TT-BXD
ngy 21/05/2008 hng dn thi hnh Ngh nh ca
Chớnh ph s 153/2007/N-CP.
(9). ThS. Nguyn Th Võn Anh, Thc tin gii
quyt tranh chp phỏt sinh trong quỏ trỡnh thc hin
phỏp lut doanh nghip v mt s xut nhm
hon thin Lut doanh nghip nm 2005, Tp chớ
lut hc, s 9/2010.
(10).Xem: Khon 3 iu 6 Ngh nh ca Chớnh ph
s 102/2010/N-CP.
(11).Xem: ThS. Phm Hoi Hun, Vn iu l ca
cụng ti t quy nh ca Ngh nh 102/2010/N-CP,
Tp chớ nghiờn cu lp phỏp, ngun: http://www.
nclp.org.vn
(12). Phỏp lut hin hnh quy nh 6 nhúm ngnh ngh
cn cú chng ch hnh ngh, bao gm: Kinh doanh
dch v phỏp lớ; khỏm cha bnh v dc phm; dch
v thỳ y v thuc thỳ y; dch v thit k cụng trỡnh;
dch v kim toỏn; dch v mụi gii chng khoỏn.
(13).Xem: Khon 4 iu 11 Lut doanh nghip
nm 2005.
(14).Xem: Nguyn Th Võn Anh, tld.
(15).Xem: ThS. Hong Anh Tun, Cụng ti c phn
mt c ụng, Tp chớ nghiờn cu lp phỏp, s 19/2010.

(16).Xem: iu 129 BLDS.
(17). Dn theo: Phm Hoi Hun, T cỏch thnh
viờn cụng ti TNHH: Thi im xỏc lp?, Din n
doanh nghip, ngy 22/04/2010. Xem: http://dddn.
com.vn/20100420100511810cat78/tu-cach-thanh-
vien-cong-ty-tnhh-thoi-diem-xac-lap htm