Bệnh sán lá gan lớn, dùng thuốc gì? pdf

Bệnh sán lá gan lớn, dùng thuốc gì?
Bệnh sán lá gan lớn khó nhận biết và khó chẩn đoán. Vì vậy, người bệnh cần
khám để xác định rõ bệnh và dùng đúng thuốc đặc trị…
Ấu trùng sán lá gan lớn có trong cá nước lợ, chủ yếu hơn trong các loại rau
sống trong nước (cải xoong, ngổ, rau om, rau cần, ngó sen). Ăn gỏi cá, rau
sống, rau trộn (chưa chín đủ độ) làm cho dạng nang ấu trùng xâm nhập vào
dạ dày ruột, rồi tự lột lớp vỏ, xuyên qua màng ruột, theo máu, vào gan rồi
phát triển, sau đó định hình ở ống mật. Sau 2-3 tháng sẽ phát sinh triệu
chứng: sốt, run lạnh, đau vùng bụng, vùng gan (hạ sườn phải).
Nếu không điều trị sẽ chuyển sang mạn với biểu hiện mệt, chán ăn buồn
nôn, xuất huyết đường tiêu hóa, thiếu máu, đau khớp, đau cơ, ho, cũng có
thể tràn dịch màng phổi… Hiện nay, thuốc được dùng đặc trị bệnh sán lá gan
lớn là triclabendazol. Hiện thuốc này không có bán ở các hiệu thuốc mà
Viện Sốt rét ký sinh trùng cấp miễn phí. Thuốc dùng cho người có tên là
egaten, còn dùng cho thú y có tên là fasinex, cần tránh nhầm lẫn.
Thuốc đặc trị này có tác dụng ngăn cản quá trình phosphoryl- oxy hóa ở ty
lạp thể, làm cho sán không kiểm soát được hô hấp, đồng thời gắn kết với các
phân tử tubulin ngăn cản quá trình hình thành vi ống ở sán. Từ đó sán bị tê
liệt và chết. Thuốc được dùng đường uống, sau khi ăn no, nuốt cả viên với
một ít nước, không nhai.
Khi dùng người bệnh có thể thấy mệt, đau ngực, sốt, buồn nôn, đau thượng
vị, đau hạ sườn phải… Những hiện tượng này là phổ biến, có thể do sán tê
liệt phóng thích ra kháng nguyên hơn là do bản thân thuốc. Một vài nghiên
cứu mới đây của nhà sản xuất thấy thuốc gây quái thai trên súc vật nhưng
chưa ghi nhận được ở người. Không dùng cho người có thai, người cho con
bú, trẻ dưới 6 tuổi.
Bệnh viện Nhiệt đới TP.Hồ Chí Minh còn nghiên cứu dùng artesunat để điều
trị. So sánh hiệu quả điều trị với triclabendazol thấy có hiệu quả tương
đương và có ưu điểm là dung nạp tốt. Theo đó thì có thể dùng atesunat khi
không có triclabenzadol. Tuy nhiên, nghiên cứu còn nhỏ, hiện chưa có
hướng dẫn chi tiết.

Không nên dùng các thuốc giun sán thông thường như albendazol,
menbendazol. Praziquantel cũng là thuốc tẩy giun nhưng chỉ hiệu quả với
sán lá gan nhỏ. Với sán lá gan lớn hiệu quả rất ít, chỉ khoảng 30% trường
hợp hầu như không hiệu quả.
Trước đây, khi chưa có thuốc đặc hiệu, một số thầy thuốc trong và ngoài
nước có thử dùng các thuốc trên nhưng do tác dụng độc của thuốc hoặc
thuốc không có hiệu quả nên hiện nay không dùng nữa.
Hầu như không có bài thuốc nào dùng hùng hoàng theo đường uống, đặc
biệt cấm không cho vào thuốc sắc; có thể làm viên hoàn nhưng cấm dùng
đối với phụ nữ có thai kể cả dùng trong hay ngoài. Công dụng của bài thuốc
có hùng hoàng là chữa trị các bệnh mụn nhọt mới phát, thú độc cắn (rắn, côn
trùng)… Trong 26 bài thuốc dùng ngoài được ghi trong sách Trung y
phương dược và Trung dược đại từ điển của Trung Quốc thì cũng không có
bài thuốc nào ghi thành phần của hùng hoàng.
Hiện nay, một số vị thuốc như hùng hoàng, hồng đơn, chu sa trong y học cổ
truyền rất ít dùng, có dùng phải được tinh chế cẩn thận chỉ dùng những liều
lượng cực nhỏ và phải được pha chế từ những thầy thuốc giỏi về y thuật,
hiểu biết về chuyên môn. Nên chăng, các cơ quan chức năng cần quản lý
chặt chẽ hoặc cấm hẳn việc sử dụng những vị thuốc này để tránh hậu quả
đáng tiếc cho người dân khi sử dụng.