Kỹ thuật làm bông cho cây Hồ tiêu potx

1

KỸ THUẬT LÀM BÔNG CHO CÂY
HỒ TIÊU


Vốn xuất thân từ học nghề công nghiệp nhưng vì hoàn cảnh phải trở về quê làm
nông nghiệp, bạn Nguyễn Minh Vịnh ở Cẩm Mỹ, Đồng Nai với niềm đam mê tìm
tòi, học hỏi đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm từ vườn tiêu của gia đình. Bạn gửi
đến cộng đồng giatieu những chia sẻ về kỹ thuật làm bông cho tiêu ngỏ hầu mong
bà con khắp nơi có nhi
ều vụ mùa tiêu bội thu.
Con đường đi tới thành công luôn phải vượt qua nhiều chông gai thử thách. Trải
nghiệm của bản thân đúc kết được thì rất quí, nhưng có khi phải trả giá rất đắt mới
có được. Đặc biệt với cây hồ tiêu càng không được phép sai lầm. Kinh nghiệm
ngoài bản thân tự rút ra được còn có thể tích lũy từ những người đi trước truyền lại,
hoặc những chia sẻ như trên c
ộng đồng giatieu. Người trồng hồ tiêu thường hay
mở lòng. Thông qua chia sẻ, những kinh nghiệm mới được đúc kết và lưu giữ cũng
như có thêm những kinh nghiệm khác từ cộng đồng. Điều quan trọng là rút ra được
gì từ những bài học kinh nghiệm đó để áp dụng cho mô hình của mình một cách
hợp lý và chính xác nhất.

N
hững điều chia sẻ trên nhằm mở đầu cho một kỹ thuật rất khó trong nghề trồng
tiêu, đó là kỹ thuật làm bông. Chắc hẳn người trồng tiêu đều biết, ngoài quản lý sâu
bệnh dịch hại thì hiện tượng tiêu mất mùa, năm trúng năm thất, cũng làm cho nhiều
bà con dở khóc dở cười. Nhà nông thường chủ quan, phó mặc cho trời. Đi đâu
cũng nghe khuyến nông nói về quản lý, phòng trừ d
ịch hại. Trong các cuộc hội
2


thảo về hồ tiêu hay quảng bá sản phẩm BVTV thì cũng đa phần nói về phòng trừ
dịch hại, ít nghe nói về kỹ thuật làm bông. Phần là người ta giấu nghề không muốn
chỉ, phần là không dám chia sẻ. Người ta nói làm ơn mắc oán là rất đúng trong
trường hợp này. Chỉ cần sai một ly là đi ngàn dặm. Nói là làm bông nhưng phải kết
hợp nhiều yếu tố. Từ cách quản lý dịch hại, hãm nước, bón phân, ch
ăm sóc,… Mục
đích cuối cùng của những việc trên là cây cho năng suất cao, ổn định, bền vững.
Trong đó kỹ thuật làm bông chính là chìa khóa.

Để cho tiêu năm nào cũng được mùa. Bà con cần phải tìm hiểu một chút kiến thức
về sinh lý thực vật. Khi đã nắm bắt được các giai đoạn sinh trưởng của cây và thổ
nhưỡng, khí hậu của vùng mình thì sẽ dễ dàng trong việc chăm sóc tiêu hơn. Điều
này đ
òi hỏi phải có một chút kinh nghiệm, hiểu biết nhất định nào đó. Bao gồm các
yếu tố như khí hậu, thời tiết, chất đất, mưa, nắng,… Ông bà ta khi xưa đã biết dựa
vào các yếu tố “thiên thời, địa lợi” để đánh trận thì ngày nay ta cũng vận dụng các
yếu tố đó làm kinh tế.

Tôi sẽ giới thiệu qui trình làm bông của nhà mình để bà con tham khảo. Cái khó
chính là làm cho cây tiêu ra hoa tập trung, năng su
ất cao ổn định.

Để cho cây hồ tiêu cho năng suất cao ổn định yêu cầu cây hồ tiêu phải mạnh khỏe
ít bệnh tật. Hạn chế hồ tiêu suy bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý trong cả năm. Cây
có khỏe mạnh thì mới cho năng suất cao ổn định được.

Cây hồ tiêu có một đặc điểm khá thú vị là mỗi mắt tay của nó đều có thể cho bông
nếu ta biết đánh th
ức nó dậy. Những mắt trên tay hồ tiêu luôn chứa 1 mầm. Nó như

nàng công chúa ngủ trong rừng đang đợi chờ hoàng tử đến thức dậy. Việc phân hóa
mầm hoa hợp lý cây sẽ luôn cho năng suất cao. Để làm điều đó cũng không phải là
vấn đề quá khó khăn.

1. Các việc cần làm khi hãm nước

Sau khi thu hoạch bà con nên rửa cây bằng thuốc gốc đồng để tiêu diệt mầm bệnh,
diệt nấ
m có hại trên lá như thán thư địa y, và cho lá già lá bệnh tật rụng đi.

Làm sạch chồi, cắt bỏ tiêu lươn và những tay nằm sát mặt đất.

Gom những lá già lá bệnh tật rụng đem đi đốt.

Mục đích của những việc làm trên là ngăn ngừa bệnh tật và tạo điều kiện cho cây
p
hân hóa mầm hoa.
3


N
hưng điều cốt lõi của việc phân hóa mầm hoa chính là hãm nước. Theo nghiên
cứu của các nhà khoa học, khi cây gặp điều kiện khô hạn trong vòng 15 ngày thì
Acid Absisic tăng lên, Acid Cytokinin và Acid Giberilic giảm xuống là điều kiện
tốt kích thích sự phân hóa mầm hoa để phát triển hình thành hoa. Làm chuyển quá
trình sinh trưởng dinh dưỡng sang quá trình sinh thực (ra hoa kết trái). Trong thời
gian này chúng ta hãm nước không tưới. Nhưng quá trình hãm nước yêu cầu phải
dài hơn, vì chắc chắn ẩm độ trong đất vẫn còn khi ta chăm sóc, t
ưới cây chống suy
khi thu hoạch, cây vẫn chưa đủ khô để phân hóa mầm hoa. Tôi thường hãm nước

từ 30 đến 45 ngày tùy vào tiêu sung hay không. Khi chuyển từ sinh trưởng sang
sinh thực yêu cầu cây phải sung thì mới cho năng suất cao. Nếu tiêu sung mà
không phân hóa mầm hoa được thì việc chuyển hóa sẽ không thành công, cây có
thể cho ra bông 2 đợt. Như tình trạng năm nay nhiều bà con đang gặp phải, cây chỉ
lá và lá là điều dể hiểu. Sau đó nó sẽ ra đợt bông thứ 2 lác đác rất khó ch
ịu.

Cho nên sau khi thu hoạch bạn cần phân ra làm 3 loại tiêu: tiêu sung, tiêu bình
thường không sung không suy và tiêu suy.

Đối với tiêu suy, thường là những giống chín sớm như Ấn Độ, bà con chỉ cần tưới
theo cho tới đợt thúc phân, thì thúc cùng lúc với tiêu đã hãm nước cây sẽ ra bông.
Không cần phải lo lắng. Khi cây suy thì Acid Absisic đã có nhiều trong cây và cây
lúc nào cũng sẵn sàng cho ra bông. Nhưng nếu ta không cân đối phân bón thì sang
năm cây lại bị mất mùa. Vì cây lại phải tập trung cho quá trình tạo dinh dưỡng.

Đối với tiêu sung ta phải chú ý t
ừ khi thu hoạch. Nhất là tưới nước khi thu hoạch
để chống suy cây cần phải có một kinh nghiệm nhất định nào đó. Phải biết cách
p
hân biệt cây tiêu sung hay ít sung để điều chỉnh lượng nước tưới cho cây hợp lý
trong quá trình thu hoạch. Với tiêu sung và tiêu bình thường thì việc hãm nước 30-
45 ngày là yêu cầu rất quan trọng. Mặc dù tiêu rất tốt, sung nhưng nếu không hãm
nước tạo điều kiện phân hóa mầm hoa thì cây sẽ rất ít bông.

Việc đốt lá già, lá bệnh tật cũng góp phần không nhỏ trong việc tạo điều kiện để
p
hân hóa mầm hoa. Lượng tro mà ta đốt trả lại cho đất chính là Kali giúp cây trồng
cứng cáp hơn, tăng khả năng chống chịu với điều kiện ngày càng bất lợi của môi
trường.

Sau khi hãm nước xong nên tưới lại ướt đẫm như mưa 2 đợt trong tuần cho cây hồi
p
hục. Không chỉ tưới trong gốc mà phải tưới cả ngoài tán cây, vì rễ của hồ tiêu
kiếm ăn rất xa. Xịt phân bón lá kích thích ra hoa và lá non tập trung trước rồi mới
bón phân. Việc làm này giúp cho cây hồi phục sức khỏe sau một thời gian ta ép
4

cây. Nếu bón phân ngay lần tưới đầu tiên thì cây không hấp thu được, có thể còn
làm tổn thương bộ rễ và lãng phí phân bón. Phân bón lá giúp cây trồng hấp thu dễ
dàng hơn. Trong công nghiệp gọi là năng suất làm việc còn trong nông nghiệp gọi
là hiệu suất hấp thu dinh dưỡng của cây trồng. Bà con ta thường ít khi lưu tâm đến
vấn đề này.

Vấn đề lớn trong quá trình phân hóa mầm hoa mà bà con hay gặp, đó chính là gặp
mưa sớm. Như kết quả của cơ
n bão số 1 năm nay bà con biết rồi đấy. Việc hãm
nước trở nên rất khó khăn trong điều kiện như vậy, thậm chí có thể nói là không
thể. Nhưng ta vẫn khắc phục được bằng cách xịt thuốc phân hóa mầm hoa, hoặc có
thể thay thế bằng thuốc gốc đồng, lúc này lá cây sẽ rụng đi khoảng 15-30 %. Sau
khoảng 1-2 tuần ta xịt lại phân bón lá kích thích ra hoa và lá non tập trung y như là
đã hãm nước. Và thực hiện b
ước kế tiếp y như đã phân hóa mầm hoa xong vậy. Bà
con lưu ý chỉ nên áp dụng cho tiêu sung vì tác động này là khá mạnh. Cách làm
này có thể cho tiêu ra bông như ý. Nhưng dù gì thì thời tiết cũng ảnh hưởng không
nhỏ tới việc làm bông. Nếu chúng ta biết cách khắc phục thời tiết thì cũng không
còn là vấn đề lớn. Nên xem dự báo thời tiết để ta còn có thể tính toán cho cây ra
bông hợp lý.

Việc phân hóa mầm hoa chỉ là một bắt đầu nhỏ cho hành trình dài trong kỹ thu

ật
làm bông của cây hồ tiêu.

2. Bón phân trong quá trình làm bông

Bón phân cân đối đúng liều lượng để cây cho năng suất cao là cả một chủ đề. Bà
con có thể tham khảo thêm.

N
ước là cốt lõi trong việc phân hóa mầm hoa thì phân chính là chìa khóa để đánh
thức những mầm hoa đang ngủ yên đó. Trong quá trình tiêu làm bông nếu không
cung cấp đủ chất dinh dưỡng thì cây sẽ tiếp tục ra lá. Vào giai đoạn này cây cần
lượng phân rất lớn, bao gồm tất cả các yếu tố đa, trung, vi lượng và xác bã hữu cơ.

Bà con có thói quen là tưới và xịt phân bón lá, bón phân (phân lân) luôn sau khi
hãm nước. Cây nhú mắt cua ra lá non bà con bỏ phân NPK 16-16-8+TE một lần
với hàm lượng rất lớn, sau đ
ó xịt phân bón lá thế là xong, gần như hầu hết bà con
đều làm vậy. Lúc này bộ rễ chưa hấp thu được nên rất lãng phí. Trước đây tôi cũng
hay làm vậy. Nhưng hiệu quả hấp thu phân bón của cây không cao.

Tôi xin chia sẻ với bà con kỹ thuật bón phân của nhà mình sau nhiều năm làm thấy
hiệu quả cao như sau:
5


Chia phân ra nhiều lần mà bón. Tuy rất cực, nhưng bà con phải chịu khó trong giai
đoạn này. Sai một ly đi một dặm là đây. Trên thị trường có rất nhiều chủng loại
p
hân bón. Nên chọn loại có thương hiệu uy tín được nhiều người sử dụng thấy có

hiệu quả.

Sau khi tưới ướt dẫm như mưa cho cây hồi phục sức khỏe. Bên trên tán lá tôi xịt
p
hân bón lá thì bên
d
ưới 1 tuần sau đó tôi sẽ dùng phân hữu cơ Amino (dạng phân
nước đổ gốc) cho cây hồi phục rễ có kết hợp thuốc trị tuyến trùng, rệp sáp (dùng
các chế phẩm Metharizum,… sinh học rất hiệu quả), nhà tôi hay sử dụng loại nấm
này. Lưu ý đọc kỹ hướng dẫn và xem kỹ thành phần của phân Amino có kết hợp
được với thuốc trị tuyến trùng, rệp sáp bạn đang dùng không.

Tuần ti
ếp theo tôi xịt phân bón lá có kết hợp thuốc ngăn ngừa rầy nâu, bọ trĩ, bọ
cánh cứng cắn chích hút hoa và lá non. Các chế phẩm sinh học anh tieuphong giới
thiệu rất hiệu quả (xem ở đây). Bà con cũng cần lưu ý cách kết hợp. Có nhiều chế
p
hẩm đã pha sẵn cho ta, mà ta không biết còn pha thêm không đúng cách, sẽ làm
cây bị tổn thương, rụng lá, có khi chết luôn cây. Rất nguy hiểm.

Tuần tiếp theo nữa, khi cây đã nhú mắt cua và lá non tôi dùng phân hữu cơ sinh
học NPK+TE chuyên dùng cho hồ tiêu. Lần này là lần làm bông chính, cây cần rất
nhiều dinh dưỡng bao gồm các yếu tố đa, trung, vi lượng. Nhớ bón ngoài tán lá cây
tránh không được phạm rễ. Nên bón vào sáng sớm hoặc chiều mát thì hiệu quả hấp
thu sẽ cao hơn. Chỉ cầ
n dùng tay rải đều một lớp mỏng vừa phải bên ngoài tán lá,
cây to tán to thì bón nhiều, cây nhỏ tán nhỏ bón ít. Thường thì bón cách gốc từ 40-
60cm tùy cây. Khá đơn giản phải không nào. Đừng quá quan tâm lượng phân bón
mấy lạng mấy lạng như bao bì thường ghi. Và cũng không e ngại chuyện bón nhiều
lần tốn công.

Cuối cùng sau đó 2 tuần bạn bỏ phân chuồng, phân hữu cơ hoai mục có ủ chung
với nấm Trichoderma, bổ sung lượng xác bã hữu cơ cho cây trồ
ng chống suy cây.
Lần bón phân này rất quan trọng, bảo đảm dinh dưỡng cân đối, chống suy cây
trong năm cho hồ tiêu. Lần này bà con có thể bỏ thêm vôi cho đất. Ngoài ra bà con
mua phân hữu cơ vi sinh khoáng đậm đặc bỏ cho hồ tiêu. Nếu tìm không thấy thì
mình có thể mua khoáng bỏ cho hồ tiêu và tự ủ phân vi sinh.

Bà con lưu ý một vài điểm nhỏ nhưng rất quan trọng trong kỹ thuật làm bông như
sau:

Khi bông đang nở, tuyệt đối không được xịt phân bón lá. Như v
ậy sẽ làm cho bông
6

trổ bị thưa, bồ cào. Mặc dù có nhiều sản phẩm phân bón lá có ghi rõ là có thể xịt
lúc trổ bông. Bà con làm như phần trên tôi hướng dẫn thì cây đã đầy đủ bao dinh
dưỡng và cả yếu tố phòng dịch bệnh sâu hại tấn công rồi.

Trái với suy nghĩ của nhiều người là thời tiết khô ráo nắng nóng thì cây sẽ đậu
bông tốt hơn. Đó là suy nghĩ sai lầm. Khi tiêu đang trổ bông cần làm cho độ ẩm
không khí củ
a vườn tăng lên bằng cách tưới gốc hoặc có thể dùng máy xịt vào
không khí xung quanh cây tiêu. Tuyệt đối không xịt lên bông nhé. Vì đa phần hoa
hồ tiêu là hoa lưỡng tính, chỉ có một số ít là hoa đơn tính. Hoa đơn tính nó sẽ tự
rụng. Những giống tiêu có hoa đơn tính nhiều là do di truyền từ tổ tiên và một số
cây tiêu hạt lại tổ… Khả năng đậu hạt của loại này rất thấp. Khi độ ẩm trong không
khí tăng cao thì các đầu nhụ
y của hoa lưỡng tính cương lên dễ bám dính các hạt

p
hấn, làm tăng khả năng thụ phấn. Vì vậy khi tiêu đang trổ bông 3 ngày bà con nên
xịt hoặc tưới nước một lần. Thời gian trổ bông của hồ tiêu kéo dài từ 10-20 ngày.
Đó chính là lý do tại sao những cây hồ tiêu trổ bông muộn như tiêu Sẻ, Sẻ Mỡ hay
tiêu trổ đợt 2 thì hạt sẽ to và đều hạt hơn. Những giống trổ sớm như Ấn Độ thì hay
bị bồ cào. Bà con nào trồng tiêu Ấn Độ
đọc được những chia sẻ này sẽ biết cách
làm cho tiêu năng suất và ít bị bồ cào hơn. Với giống tiêu Ấn Độ bà con phải nâng
nhu cầu xác bả hữu cơ tăng lên 150% so với bình thường thì năng suất sẽ rất cao và
ổn định mà không phải quan tâm nhiều tới việc phân hóa mầm hoa, vì nó rất nhiều
hoa. Làm bông là cuộc chiến trường kỳ cho tới khi cây vào hạt. Nếu thiếu dinh
dưỡng thì cây sẽ bị rụng trái non, th
ối trái non.

Xịt bón lá theo từng thời kỳ phát triển của hồ tiêu như sau: Khi đang nuôi hoa và lá
non, xịt phân bón lá có hàm lượng N cao sau đó giảm dần. Khi vào hạt, nên kiếm
loại phân bón lá nào có hàm lượng N ít, chủ yếu là P và K +TE để tránh không cho
tiêu ra lá non. Đặc tính của cây hồ tiêu là khi đã ra lá non thì dù ít hay nhiều sẽ ra
hoa. Mà những hoa ra trái vụ đó sẽ làm giảm năng suất cho vụ tiếp theo, thậm chí
sẽ có một mùa mất trắng.

Khi chuẩn bị thu hoạch, nên bón phân Amino đổ gốc
để to hạt chắc trái chống suy
cây. Vì giai đoạn này bộ rễ đã hoạt động yếu, chỉ có phân dạng Amino thì cây
trồng mới dễ hấp thu. Cây không suy thì mới cho năng suất cao và ổn định được.
Rất quan trọng đấy.

Sau đó bà con bắt đầu lại chu trình chăm sóc. Năm trúng năm thất chỉ là cách nói
của những ai chưa hiểu rõ đặc tính cây hồ tiêu thôi.

Trong quá trình chăm sóc, bà con hãy quan sát lá tiêu. Cây nhiễm bệnh gì, hay cần
nhu cầu dinh dưỡng gì thì đều biểu hiện qua lá. Thiếu phân thì lá sẽ nhỏ lại. Thiếu
7

vi lượng thì lá non nhỏ lại có màu trắng. Hay những biểu hiện bệnh thán thư, địa y,
chết nhanh, chết chậm… thì lá cây sẽ biểu hiện đầu tiên. Bà con có kinh nghiệm thì
sẽ kịp thời phòng bệnh hay bổ sung nhu cầu dinh dưỡng cho cây một cách hợp lý
nhất. (Tôi sẽ có bài viết về biểu hiện bệnh, cách chăm sóc hồ tiêu biểu hiện qua lá
sau).

Bà con ai cũng biết là hồ tiêu là cây trồng rất mẫn cảm với bệnh d
ịch. Chăn nuôi
gia cầm 1-2 ngàn con/lứa thì tổn thất, suy yếu 10-20 con là điều không thể tránh
khỏi. Trồng hồ tiêu cũng vậy. Cây nào yếu mà chết là chuyện bình thường. Bà con
p
hòng ngừa bệnh tật, ngăn chặn ổ dịch sau đó xử lý đất trồng mới lại.

Với những điều tâm huyết chia sẻ trên đây, tôi mong là bà con sẽ luôn được mùa.
Tất cả chúng ta sẽ thành công với cây hồ tiêu.

Chúc bà con sức khỏe!







