Báo cáo " Bình luận về Luật đất đai năm 2003 dưới khía cạnh chính sách pháp luật" pptx

đặc san về luật đất đai năm 2003
Tạp chí luật học 25







TS. Phạm Duy Nghĩa *
1. Xõy dng tiờu chớ bỡnh lun v
ỏnh giỏ Lut t ai
Trong s nhng bỡnh lun v Lut t
ai, cú l õy l ln u tiờn mt c s o
to v nghiờn cu lut hc tỡm cỏch ỏnh giỏ
o lut ny di cỏc tiờu chớ kinh t v
phỏp lớ. Bi vit ny gúp mt ting núi
nhm: 1) Xỏc nh cỏc tiờu chớ ỏnh giỏ v
bỡnh lun mt o lut; 2) Ch rừ chc nng
trng yu nht ca phỏp lut t ai; 3) Tng
bc nhn thc v vai trũ ca cụng quyn
i vi qun lớ t ai; 4) Gúp phn ch ra
mi quan h gia phỏp lut t ai v cỏc
lut chuyờn ngnh cú liờn quan; 5) Gúp phn
a ra nhng bỡnh lun khỏch quan v s
thnh cụng v nhng im cha t yờu cu
ca Lut t ai.
Mun bỡnh lun v ỏnh giỏ mt d lut
phi cú nhng tiờu chớ xỏc nh. Theo tụi, cú

th s lc a ra cỏc tiờu chớ di õy:
- Tiờu chớ v chớnh sỏch (chớnh tr phỏp lut);
- Tiờu chớ v tớnh quy phm (cu trỳc
d lut, logic hỡnh thc v ni dung, quan
h gia quy nh v ch ti, tớnh nht quỏn
gia lut chung v chuyờn bit );
- Tiờu chớ v tớnh kh thi (tng thớch
vi cỏc iu kin/th ch xó hi hin cú,
kh nng trin khai thc hin, nhng xung
t li ớch v lc cn thc thi lut phỏp );
- Tiờu chớ v tớnh d bỏo cho tng lai,
tớnh n nh, minh bch, cú th tiờn liu v
d oỏn trc c cho ngi thi hnh
phỏp lut;
- Nhng tiờu chớ khỏc tu theo cỏch
ỏnh giỏ.
Trong cỏc tiờu chớ ú, bi vit ny tụi
ch la chn vic ỏnh giỏ v bỡnh lun
Lut t ai trờn tiờu chớ chớnh sỏch phỏp
lut. Vỡ phỏp lut nc ta th ch hoỏ
ng li ca ng, cỏc ngh quyt ca
ng l tinh thn lut phỏp; mun ỏnh giỏ
Lut t ai cn da vo cỏc nh hng
chớnh tr, c bit c th hin qua Ngh
quyt Hi ngh ln th 7 Ban chp hnh
trung ng ng khoỏ IX v Tip tc i
mi chớnh sỏch, phỏp lut t ai trong
thi kỡ y mnh cụng nghip hoỏ, hin i
hoỏ t nc. V i th, mi sa i
phỏp lut t ai phi: 1) Hp hin; 2)

Mang tớnh k tha v tip tc to iu kin
t ai tr thnh hng hoỏ; 3) Tng
thớch vi quỏ trỡnh ci cỏch lp phỏp v
hnh chớnh ang din ra.
Núi cỏch khỏc, mt trong cỏc bi toỏn
m cỏc chớnh tr gia nc ta t ra cho
* Ging viờn Khoa lut
i hc quc gia H Ni


đặc san về luật đất đai năm 2003
26 Tạp chí luật học

ngi lm lut l: 1) To iu kin cho t
ai tr thnh hng hoỏ, vn gúp hay t
bn, khuyn khớch s phỏt trin ca th
trng nh t m khụng thay i hỡnh
thc s hu ton dõn v t ai; 2) To
iu kin cho cụng quyn iu tit mt
cỏch cú hiu qu th trng nh t ang
ngm din ra vi nhng tỏc ng ỏng k
i vi nn kinh t quc gia.
2. Minh bch hoỏ quyn ti sn -
chc nng trng yu ca lut in sn
Mt ni dung trng yu nht ca Lut
t ai chớnh l quy ch v in sn, quy
nh quyn li v ngha v ca nhng
ngi chp hu quyn s dng t - mt
quyn ti sn c bit. Lut in sn cng
rừ rng, lm cho quyn ca ngi s dng

t ngy cng tr nờn minh bch, loi tr
c s chng chộo, nhm ln l gúp phn
lm gim chi phớ giao dch, gim ri ro m
khuch trng kinh doanh. õy chớnh l
tinh thn ct yu ca phỏp lut in sn ó
cú truyn thng nc ta t Quc triu
hỡnh lut (1460), cú l cn c nhn mnh
li trong thi i ngy nay.
Nhiu hc gi cho rng ct lừi ca mi
rc ri trong quan h t ai thi nay bt
ngun t quy nh v s hu t ai. Thc
ra, s hu hoc s hu ton dõn l
nhng quan nim tru tng ca gii lut
hc c du nhp vo ting Vit t hn
100 nm nay, trong dõn gian v gii kinh
t hc ngi ta núi n quyn ti sn t
hoc cụng, cụng in hoc t in. S hu
ton dõn khụng h mõu thun v cn tr
quyn ti sn t; ngi lm lut hon ton
cú th tng quyn cho ngi s dng t
v gim thiu hoc loi tr quyn can thip
ca Nh nc vo nhng ti sn t ú. T
in, ụi khi c s dng hon ton vỡ
mc ớch cụng.
T chớnh sỏch khoỏn h, cho ti cỏch
thit k cỏc quyn ca ngi s dng t,
t gn vi thp k nay, Nh nc Vit Nam
thc ra ó tng bc tỏi cụng khai tha
nhn quyn s dng t nh mt ti sn t.
Tu theo loi t, quyn ca ngi s dng

tng lờn ng ngha vi kh nng can thip
ca Nh nc gim xung; vic trng dng
t vo cỏc mc ớch cụng cng, thu hi
t nụng nghip chuyn mc ớch s
dng ó din ra khụng th d dng theo ý
Nh nc; ngi ta d dng nhn thy ni
vt v ca ch u t trong vic gii phúng
mt bng cho cỏc d ỏn. Núi cỏch khỏc,
khỏi nim s hu ton dõn, trờn thc t,
ó khụng ngn cn quyn ti sn t v t,
bi vy vic tranh lun v ch thuyt ny
cú l l cụng vic ca cỏc nh hn lõm;
thc dng hn cn tỡm cỏch tng quyn
cho ngi s dng t v gim thiu hoc
hn ch can thip ca cụng quyn vo ti
sn t (mang tớnh loi tr - exclusive
rights) ca h. Ch cú nh vy Lut t ai
mi thc s tr thnh lut in sn, ghi
nhn nhng quyn mang tớnh loi tr ca
ngi s dng t; cỏc quyn ú cng rừ
rng, cng bt kh xõm phm thỡ ngi s
dng t mi yờn tõm u t, mi t lo bo
v v s dng hiu qu t ca mỡnh.


đặc san về luật đất đai năm 2003
Tạp chí luật học 27

Lut t ai nm 2003 d nhiờn ó k
tha nhng quy nh t nm 1987, 1993

cho n nay song tic rng cha a ra
c gii phỏp mi mang tớnh sỏng to
gii quyt bi toỏn v quyn ti sn t
ny. Cú th minh ho iu ny bi hai vớ
d sau:
- Lut t ai vn duy trỡ t duy c v
cỏch phõn chia cỏc loi t, tu theo tng
loi ú Nh nc ni lng quyn ti sn
cho ch s dng v vn bo lu quyn can
thip vo hu ht cỏc loi t, vớ d, ch s
dng t cú nhiu quyn hn ch s
dng t nụng nghip. Nh nc vn cú
quyn rng rói trong vic thu hi t (tc
l tc i quyn ti sn t) trong rt nhiu
trng hp - v c bn theo ý chớ Nh
nc. Nu vic thu hi din ra d dng
theo ý chớ ca c quan cụng lc, cú ngha
l tớnh loi tr ca quyn s dng t rt
thp; ri ro ny lm cho quyn s dng t
cha thc s tr thnh hng hoỏ.
- Khụng ch theo tiờu chớ loi t, Lut
t ai cũn th hin s phõn bit i x
theo tiờu chớ ch th; cỏc quyn s dng
t ca cỏ nhõn, h gia ỡnh, cng ng
dõn c c quy nh tỏch bit. S phõn
bit i x ny va li thi, va th hin
s hn ch v k thut phỏp in, lm cho
d lut thiu tớnh khỏi quỏt.
3. Cụng quyn v in sn - dch v
cụng i vi qun lớ t ai

t ai, khỏc vi mi hng húa khỏc,
cn c "úng gúi" d dng cm nm,
trao i, ngha l chỳng cn c o c,
lp h s ụ tha, ỏnh s, cp chng nhn
d dng lu chuyn. Chng th ú cng
n nh, cng ỏng tin cy thỡ t ai mi
sng t do vi cuc i riờng ca nú.
Ngoi vic l nh , l t canh tỏc, l ni
kinh doanh , t cũn cú th tr thnh ti
sn bo m vay vn, l c s cho th
chp, chuyn nhng, gúp vn c phn lõu
di. õy l dch v cụng rt cp thit, l
ngha v ca Nh nc, cn t lờn hng
u, cng lm nhanh cng tt, k c phi t
b vic thu mt s loi kinh phớ úng gúp
t ch s dng t hin hnh. Vic t b
mt s ngun thu trc mt cú an ton
phỏp lớ cho nhõn dõn l rt ỏng lm. Theo
tụi, iu ny cha c thit k tht thnh
cụng trong Lut t ai nm 2003. Dng
nh ngi son lut mi ch quan tõm n
cỏc quyn ca c quan cụng lc trong vic
can thip vo quyn s dng t ó ngy
cng mang tớnh ti sn t m cha nhn
mnh ti ngha v cung cp an ton phỏp lớ
v in sn cho nhõn dõn. T c quan a
chớnh, quy trỡnh o c, lp h s a
chớnh, th tc ng kớ, b sung hoc thay
i cỏc chng th v nh t cú l cn tr
thnh ni dung c bn ca phỏp lut in

sn. Cỏc iu 43 - 53 cn c xem xột
thờm theo cỏc tiờu chớ di õy:
- ng kớ, lu gi chng th v t ai
l th tc hnh chớnh t phỏp c bit cn
c thc hin bi c quan chuyờn trỏch.
Bi vy, nờn xem xột thit k cỏc c quan
ng kim in sn riờng bit vi thm
quyn cp chng th v in sn, va gii


đặc san về luật đất đai năm 2003
28 Tạp chí luật học

phúng cho c quan hnh chớnh ó quỏ ti
trong vic cp giy chng nhn quyn s
dng t, va gúp phn hỡnh thnh c quan
chuyờn trỏch lu gi chng th v giao
dch nh t;
- Quy trỡnh xột cp chng th v quyn
s dng t nờn c quy nh thng nht,
bỡnh ng cho cỏc ch th; khụng nờn phõn
tỏch thnh cỏ nhõn, h, t chc kinh t hay
tụn giỏo nh hin nay; cng khụng nờn
phõn bit nụng thụn v thnh th (iu 50,
51 Lut t ai nm 2003).
4. X lớ mi quan h gia lut chung
v lut riờng
Vic son Lut t ai cú l cn tớnh
ti bi cnh lp phỏp thi nay, trong ú
BLDS, Lut xõy dng, quy hoch, phỏp

lut doanh nghip, phỏp lut v ho gii,
trng ti v gii quyt tranh chp dõn s ó
v ang c chun b xõy dng hoc sa
i. Theo nhn xột ch quan ca tụi, Lut
t ai cú ni dung khỏ ụm m, mt phn
ỏng k ca d lut iu chnh cỏc dch v
cụng liờn quan n lut quy hoch, qun lớ
a chớnh (bn , h s a gii), cỏc quy
nh liờn quan n iu kin kinh doanh,
gii quyt khiu ni t cỏo v t ai.
S pha tp cỏc ni dung k trờn lm
cho Lut t ai khụng ch l lut in sn
m cũn l lut v kinh doanh cú liờn quan
n t ai, lut hnh chớnh v t tng
(thc ra cỏc vn v lut in sn ch tp
trung vo chng IV vi khong 25 iu
lut). cho d lut cụ ng, kh thi, ỏp
ng ỳng nhng bc xỳc ca nhõn dõn
hin nay nờn tỏch nhng phn v phỏp lut
quy hoch hoc qun lớ mang tớnh k thut
(h s a gii, bn a chớnh, bn
chuyờn ngnh v t ai) thnh nhng o
lut riờng. Lut t ai nờn i trỳng mc
tiờu m ngi s dng t nc ta ang
quan tõm, ú l an ton phỏp lớ, c cp
s , c bo h khi tranh chp, thun
tin trong giao lu, chuyn i mc ớch
s ng t.
Cú l ngi son lut ch nờn gii hn
phm vi iu chnh ca o lut vo: 1)

Lut in sn; hoc 2) Qun lớ nh nc v
t ai; cỏc ni dung khỏc cn c dn
chiu hoc iu chnh bi phỏp lut quy
hoch, dõn s hoc hnh chớnh. B lut t
ai vi loi quy nh t quy hoch, giỏ
t, mua bỏn nh t, cho ti gii quyt
tranh chp cú l l ý tng phỏp in hoỏ
vn cũn theo li c.
5. Kt lun
S lc xem xột bi cỏc tiờu chớ k
trờn, cú th thy Lut t ai qu l s ni
di ca cỏc vn bn hin hnh m ớt cú
nhng chớnh sỏch v t duy mi mang tớnh
t phỏ, gúp phn thỏo g cỏc ro cn, lm
cho t ai thc s tr thnh hng hoỏ.
Nu thiu nhng t tng ú, Lut t ai
cha th to ra an ton phỏp lớ cho ch s
dng t, cha gim chi phớ giao dch cho
doanh nghip v tip tc to c hi cho cỏc
giao dch ngm/th trng ngm din ra. Vỡ
cha mang tớnh ci cỏch ỏng k, Lut t
ai cú l cha ỏp ng c nhu cu i
mi trong bi cnh phi tp trung hoỏ nn
kinh t v hi nhp quc t thi nay./.