Ảnh hưởng của chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp đến việc áp dụng chế độ, chuẩn mực kế toán việt nam trong các công ty niêm y

B® GIÁO DUC VÀ ÐÀO TAO
TRƯèNG ÐAI HOC KINH TE TP. HO CHÍ MINH
---&---

BÙI TH± MY NGÂN

ÃNH HƯeNG CUA CHÍNH SCH THUE
THU NHắP DOANH NGHIẵP éEN VIẵC P
DUNG CHE éđ,CHUAN MUC KE TỐN
VI½T NAM TRONG CÁC CƠNG TY NIÊM
YET TAI VIẵT NAM
Chuyờn ngnh: Ke toỏn
Mó so: 60340301

LUắN VN THAC SY KINH TE
NGƯèI HƯéNG DAN KHOA HOC:
PGS.TS. VŨ HUU ÐÚC

TP. Ho Chí Minh – Năm 2012


i

LèI CAM ÐOAN
Tơi xin cam doan dây là cơng trình nghiên cúu cúa riêng tơi. Các so li¾u, ket
q nêu trong lu¾n văn là trung thnc và khơng sao chép tù bat kỳ cơng trình khác.
Bùi Th% My Ngân


ii

MUC LUC

Trang

Trang phn bìa
Lịi cam doan.........................................................................................................i
Mnc lnc.................................................................................................................ii
Danh mnc các chu viet tat.................................................................................vii
Danh mnc các bãng..........................................................................................viii
Danh mnc các bieu do, do th%...........................................................................xi
Phan mõ dau.........................................................................................................1
I. Lý do chon de tài.....................................................................................1
II. Mnc tiêu cúa de tài..................................................................................1
III. Ðoi tưong và pham vi nghiên cúu cúa de tài...........................................2
IV. Phương pháp nghiên cúu de tài...............................................................2
V. Ket cau cúa de tài....................................................................................2
Chương I: Tong quan che d®, chuan mnc ke tốn Vi¾t Nam và h¾ thong
thue Vi¾t Nam.....................................................................................................4
1.1 Tong quan che dđ, chuan mnc ke toỏn Viắt Nam...............................4
1.1.1 L%ch sú hình thành và phát trien.......................................................4
1.1.1.1 L%ch sú hình thành ke tốn...........................................................4
1.1.1.2 Vài nét q trình phát trien cúa ke tốn the giói.................................4
1.1.1.3 Q trình phát trien cúa ke tốn Vi¾t Nam...................................6
1.1.1.3.1 Giai doan tù năm 1954 tró ve trưóc..........................................6
1.1.1.3.2 Giai doan tù năm 1954 – 1975..................................................6
1.1.1.3.3 Giai doan tù năm 1975 – 1995..................................................6
1.1.1.3.4 Giai doan 1995 den nay............................................................7
1.1.2 Ð%nh nghĩa ke tốn...........................................................................9
1.1.3 Nhi¾m vn cúa ke tốn......................................................................10
1.2 Tong quan h¾ thong thue Vi¾t Nam..................................................11

4

1.2.1 L%ch sú hình thành và phát trien cúa Thue.........................................11
1.2.1.1 L%ch sú hình thành cúa Thue.........................................................11
1.2.1.2 Sơ lưoc quá trình phát trien chung cúa thue the giói.........................11
1.2.1.3 Q trình phát trien cúa thue Vi¾t Nam..........................................12
1.2.1.3.1 Thịi kỳ phong kien....................................................................12
1.2.1.3.2 Thịi kỳ Pháp thu®c tù năm 1858 – 1945................................... 12
1.2.1.3.3 Giai doan tù năm 1945 – 1954................................................... 12
1.2.1.3.4 Giai doan tù năm 1954 – 1975................................................... 13
1.2.1.3.5 Giai doan tù năm 1975 den nay..................................................14
1.2.2 Ð%nh nghĩa thue.................................................................................15
1.2.3 Vai trị cúa thue....................................................................................15
1.3 Chính sách thue thu nh¾p doanh nghi¾p............................................. 16
1.3.1 оc diem.............................................................................................16
1.3.2 Vài nét q trình phát trien chính sách thue thu nh¾p doanh nghi¾p
Vi¾t Nam.............................................................................................17
1.3.3 Căn cú tính thue...................................................................................18
1.4 Moi quan h¾ giua ke tốn và thue..........................................................20
1.4.1 Moi quan h¾ giua ke tốn và thue trên the giói...................................20
1.4.2 Moi quan h¾ giua ke tốn và thue tai Vi¾t Nam.................................22
Ket lu¾n chương I............................................................................................26
Chương II: Ðánh giá ãnh hưõng cua chính sách thue thu nhắp doanh
nghiắp den viắc ỏp dnng che dđ, chuan mnc ke tốn Vi¾t Nam trong các
cơng ty niêm yet Vi¾t Nam...............................................................................27
2.1 Mnc dích nghiên cúu............................................................................... 27
2.2 Câu hõi nghiên cúu và các bien do lưịng.............................................. 28
2.2.1 Câu hói thú nhat..................................................................................28

2.2.2 Câu hói thú hai....................................................................................28
2.2.2.1 Câu hói nghiên cúu và xác d%nh các bien.....................................28


5

2.2.2.2 Mơ tá các bien................................................................................30

2.2.2.2.1 Quy mơ doanh nghi¾p.............................................................. 30
2.2.2.2.2 Cơng ty kiem tốn..................................................................... 30
2.2.2.2.3 Ðịn bay tài chính...................................................................... 31
2.2.2.2.4 Tính thanh khốn......................................................................31
2.2.2.2.5 Khá năng sinh loi......................................................................32
2.2.2.2.6 Khá năng sinh loi thêm.............................................................32
2.2.2.2.7 Chi phí thue thu nh¾p doanh nghi¾p hỗn lai...........................33
2.3 Phương pháp nghiên cúu........................................................................ 33
2.3.1 Thong kê mô tá...................................................................................33
2.3.2 Kiem d%nh moi liên h¾.....................................................................33
2.3.3 Mơ hình hoi quy.................................................................................. 34
2.3.3.1 Kiem tra tính phân phoi chuan cúa các bien....................................34
2.3.3.2 Mơ hình hoi quy Binary Logistic................................................... 36
2.4 Mau nghiên cúu....................................................................................... 37
2.5 Ket quã.....................................................................................................37
2.5.1 Thong kê mô tá...................................................................................37
2.5.2 Kiem d%nh moi liên h¾.....................................................................40
2.5.2.1 Bien quy mơ doanh nghi¾p........................................................... 40
2.5.2.1.1 Kiem d%nh tham so..................................................................40
2.5.2.1.2 Kiem d%nh phi tham so............................................................ 42
2.5.2.2 Bien công ty kiem tốn.................................................................. 43
2.5.2.3 Bien dịn bay tài chính................................................................... 44

2.5.2.3.1 Kiem d%nh tham so..................................................................44
2.5.2.3.2 Kiem d%nh phi tham so............................................................ 46
2.5.2.4 Bien tính thanh khốn....................................................................47
2.5.2.4.1 Kiem d%nh tham so..................................................................48
2.5.2.4.2 Kiem d%nh phi tham so............................................................ 49


6

2.5.2.5 Bien khá năng sinh loi....................................................................50
2.5.2.5.1 Kiem d%nh tham so..................................................................50

2.5.2.5.2 Kiem d%nh phi tham so............................................................ 52
2.5.2.6 Bien khá năng sinh loi tăng thêm...................................................53
2.5.2.6.1 Kiem d%nh tham so..................................................................53
2.5.2.6.2 Kiem d%nh phi tham so............................................................ 54
2.5.3 Mơ hình hoi quy Binary Logistic........................................................ 55
2.5.3.1 Xem xét ma tr¾n h¾ so tương quan..............................................55
2.5.3.2 Mơ hình hoi quy Binary Logistic................................................... 57
2.5.3.2.1 Mơ hình 1.................................................................................. 57
2.5.3.2.2 Mơ hình 2.................................................................................. 59
Ket lu¾n chương II...........................................................................................63
Chương III: Các kien ngh%, han che cua nghiên cúu và de xuat hưóng
nghiên cúu tiep theo...........................................................................................64
3.1 Mđt so kien ngh% nham cói thiắn tỡnh trang áp dnng dúng che d®,
chuan mnc ke tốn trong các cơng ty niêm yet tai Vi¾t Nam.................64
3.1.1 Ve vi¾c ban hành chính sách thue, che d®, chuan mnc ke tốn..........64
3.1.2 Ve to chúc thnc hi¾n trong thnc te.....................................................65
3.1.2.1 Doanh nghi¾p................................................................................ 65
3.1.2.2 Cơng ty kiem tốn.......................................................................... 68

3.1.2.3 Ngân hàng...................................................................................... 70
3.1.2.4 Cơ quan thue..................................................................................71
3.2 Han che cua nghiên cúu............................................................................71
3.3 Ðe xuat hưóng nghiên cúu tiep theo.........................................................72
Ket lu¾n chương III.........................................................................................74
Tài li¾u tham khão............................................................................................ 75
Phn lnc


7

Phn lnc 1: Báng so li¾u chênh l¾ch giua LNKT và TNCT cúa 100 doanh
nghi¾p mau.................................................................................77
Phn lnc 2: Bieu do vói dưịng cong chuan cúa các bien................................82
Phn lnc 3: Ðo th% Histogram bieu dien các diem thnc te và dn báo cúa


bien phn thu®c............................................................................90
Phn lnc 4: Các mơ hình hoi quy thú nghi¾m loai bien.................................92
DANH MUC CÁC CHU VIET TAT

1

CPTTNDN

: Chi phí thue thu nh¾p doanh nghi¾p

2

CTCP

: Cơng ty co phan

3

DN

: Doanh nghi¾p

4

EU

: Liên minh châu Âu ( Eropean Union)

5

GDP

: Tong sán pham quoc n®i (Gross Domestic Product)

6

HNX

: Só giao d%ch chúng khốn Hà N®i

7

HoSE

: Só giao d%ch chúng khốn Thành pho Ho Chí Minh

8

KH&CN

: Khoa hoc và cơng ngh¾

9

LNKT

: Loi nhu¾n ke tốn

10

ROA

: Tý suat sinh lịi trên tài sán (Return on total assets)

11

ROE

: Tý suat sinh lòi trên von chú só huu (Return on common equity)

12

TNCT

: Thu nh¾p ch%u thue

13

TNDN

: Thu nh¾p doanh nghi¾p

14

TNHH

: Trách nhi¾m huu han

15

TPHCM

: Thành pho Ho Chí Minh

16

XNK

: Xuat nh¾p khau


vii

DANH MUC CÁC BÃNG

Trang

Bãng 2.1 – Kí hi¾u các bien..............................................................................34
Bang 2.2 Thong kờ mụ tỏ cỏc bien dđc lắp (khơng ke bien Cơng ty
kiem tốn).......................................................................................35
Bãng 2.3 – Thong kê mụ tỏ cỏc bien dđc lắp dó doc bien doi........................36
Bóng 2.4 – Chênh l¾ch giua loi nhu¾n ke tốn và thu nh¾p ch%u thue...........38
Bãng 2.5 – Thong kê mơ tá bien quy mơ doanh nghi¾p....................................40
Bãng 2.6 – Ket q kiem d%nh Independent Samples Test...............................41
Bãng 2.7 – Thong kê mô tá bien quy mơ doanh nghi¾p....................................42
Bãng 2.8 – Ket q kiem d%nh Mann-Whitney U.............................................42
Bãng 2.9 – Thong kê mô tá bien cơng ty kiem tốn...........................................43
Bãng 2.10 – Ket q kiem d%nh Chi bình phương.............................................44
Bãng 2.11 – Thong kê mơ tá bien dịn bay tài chính...........................................45
Bãng 2.12 – Ket q kiem d%nh Independent Samples Test..............................45
Bãng 2.13 – Thong kê mô tá bien dịn bay tài chính...........................................46
Bãng 2.14 – Ket q kiem d%nh Mann-Whitney U...........................................47
Bãng 2.15 – Thong kê mơ tá bien tính thanh khoán............................................48
Bãng 2.16 – Ket quá kiem d%nh Independent Samples Test..............................48
Bãng 2.17 – Thong kê mơ tá bien tính thanh khoán............................................49
Bãng 2.18 – Ket quá Mann-Whitney U..............................................................49
Bãng 2.19 – Thong kê mô tá bien khá năng sinh loi...........................................50
Bãng 2.20 – Ket quá kiem d%nh Independent Samples Test..............................51
Bãng 2.21 – Thong kê mô tá bien khá năng sinh loi...........................................52
Bãng 2.22 – Ket quá Mann-Whitney U..............................................................52
Bãng 2.23 – Thong kê mô tá bien khá năng sinh loi tăng thêm..........................53
Bãng 2.24 – Ket quá kiem d%nh Independent Samples Test..............................54
Bãng 2.25 – Thong kê mô tá bien khá năng sinh loi tăng thêm..........................55

Bãng 2.26 – Ket quá Mann-Whitney U..............................................................55


10

Bãng 2.27 – Ma tr¾n h¾ so tương quan giua cỏc bien dđc lắp........................56
Bóng 2.28 Kiem d%nh dđ phự hop tong qt.................................................57
Bãng 2.29 – Ю phù hop cúa mơ hình................................................................57
Bãng 2.30 – Báng phân loai giá tr% dn báo và giá tr% thnc te............................58
Bãng 2.31 – Kiem d%nh d® phù hop cúa dn báo...............................................58
Bãng 2.32 – Các bien trong mơ hình...................................................................58
Bãng 2.33 – Kiem d%nh d® phù hop tong qt.................................................59
Bãng 2.34 – Ю phù hop cúa mơ hình................................................................59
Bãng 2.35 – Kiem d%nh d® phù hop cúa dn báo...............................................59
Bãng 2.36 – Báng phân loai giá tr% dn báo và giá tr% thnc te............................60
Bãng 2.37 – Các bien trong mơ hình...................................................................60
Bãng 4.1 – Các bien trong mơ hình thú nghi¾m 1.............................................92
Bãng 4.2 – Các bien có ý nghĩa trong mơ hình thỳ nghiắm 1...........................92
Bóng 4.3 Kiem d%nh dđ phự hop tong qt..................................................93
Bãng 4.4 – Ю phù hop cúa mơ hình.................................................................93
Bãng 4.5 – Kiem d%nh d® phù hop cúa dn báo................................................93
Bãng 4.6 – Báng phân loai giá tr% dn báo và giá tr% thnc te.............................93
Bãng 4.7 – Các bien trong mô hình thú nghi¾m 2.............................................94
Bãng 4.8 – Các bien có ý nghĩa trong mơ hình thú nghi¾m 2...........................94
Bãng 4.9 – Kiem d%nh d® phù hop tong quát..................................................95
Bãng 4.10 – Ю phù hop cúa mơ hình................................................................95
Bãng 4.11 – Kiem d%nh d® phù hop cúa dn báo...............................................95
Bãng 4.12 – Báng phân loai giá tr% dn báo và giá tr% thnc te............................95
Bãng 4.13 – Các bien trong mơ hình thú nghi¾m 3............................................96
Bãng 4.14 – Các bien có ý nghĩa trong mơ hình thú nghi¾m 3..........................96

Bãng 4.15 – Kiem d%nh d® phù hop tong quát.................................................97
Bãng 4.16 – Ю phù hop cúa mơ hình...............................................................97
Bãng 4.17 – Kiem d%nh d® phù hop cúa dn báo...............................................97
Bãng 4.18 – Báng phân loai giá tr% dn báo và giá tr% thnc te............................97


1
1

Bãng 4.19 – Các bien trong mơ hình thú nghi¾m 4............................................98
Bãng 4.20 – Các bien có ý nghĩa trong mơ hình thú nghi¾m 4..........................98
DANH MUC CÁC BIEU ÐO, ÐO TH±
Trang
Hình 2.1. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien Tongtaisan..............................82
Hình 2.2. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien Doanhthu...............................82
Hình 2.3. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien TSno_VCSH..........................83
Hình 2.4. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien TSnovay_TS..........................83
Hình 2.5. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien Tsthanhtoan............................84
Hình 2.6. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien ROA.......................................84
Hình 2.7. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien ROE.......................................85
Hình 2.8. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien TangtruongLN........................85
Hình 2.9. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien LnTongtaisan.........................86
Hình 2.10. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien LnDoanhthu.........................86
Hình 2.11. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien LnTSno_VCSH....................87
Hình 2.12. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien LnTSthanhtoan....................87
Hình 2.13. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien LnROA................................88
Hình 2.14. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien LnROE.................................88
Hình 2.15. Bieu do vói dưịng cong chuan – Bien LnTangtruongLN.................89
Hình 3.1. Ðo th% Histogram bieu dien các diem thnc te và dn báo cúa bien phn
thu®c cúa mơ hình 1..........................................................................90

Hình 3.2. Ðo th% Histogram bieu dien các diem thnc te và dn báo cúa bien phn
thu®c cúa mơ hình 2..........................................................................91


1
2

PHAN Me ÐAU
I.

Lý Do chon Ðe Tài:
Tù năm 2001 den 2005, B® Tài Chính dã ban hành 26 chuan mnc ke tốn Vi¾t

Nam dna trên cơ só chuan mnc ke tốn quoc te. Các chuan mnc ra dịi giúp cho thơng
tin trên báo cáo tài chính dưoc minh bach, trung thnc, hop lý, d¾c bi¾t là doi vói các
cơng ty niêm yet. M¾c dù v¾y, do q trình phát trien ke tốn Vi¾t Nam trong q khú
ch%u ánh hưóng bói các quy d%nh ve thue nên câu hói d¾t ra là li¾u trên thnc te có
cịn ton tai hay khơng ánh hưóng cúa thue den ke tốn Vi¾t Nam, d¾c bi¾t là trong
vi¾c lna chon các chính sách ke tốn cúa nhà quán lý.
Ðe cung cap bang chúng thnc nghi¾m cho vi¾c trá lịi câu hói trên, tơi chon de
tài “Ánh hưóng cúa chính sách thue thu nh¾p doanh nghi¾p den viắc ỏp dnng che dđ,
chuan mnc ke toỏn Viắt Nam trong các cơng ty niêm yet tai Vi¾t Nam” de nghiên cúu.
II.

Mnc Tiêu cua Ðe Tài:

- Ðánh giá múc ánh hưóng cúa chính sách thue thu nh¾p doanh nghi¾p den viắc ỏp
dnng chuan mnc, che dđ ke toỏn trong các cơng ty niêm yet tai Vi¾t Nam dna trên tý
l¾ doanh nghi¾p lna chon chính sách ke tốn gan vói quy d%nh thue. Vi¾c xác d%nh
doanh nghi¾p có lna chon chính sách ke tốn gan vói quy d%nh thue hay khơng dưoc

căn cú vào chênh l¾ch giua loi nhu¾n ke tốn và thu nh¾p ch%u thue cúa doanh
nghi¾p.
- Xác d%nh nhung nhân to tác d®ng den sn ánh hưóng cúa chính sách thue thu nh¾p
doanh nghi¾p den vi¾c áp dnng che d®, chuan mnc ke tốn trong các cơng ty niêm yet
tai Vi¾t Nam trên cơ só phân tích du li¾u báo cáo tài chính bang phương pháp phân
tích d%nh lưong.
- Căn cú ket quá nghiên cúu de dưa ra các kien ngh% nham han che sn ánh hưóng
cúa chính sách thue thu nh¾p doanh nghi¾p den vi¾c áp dnng che d®, chuan mnc ke
tốn trong các cơng ty niêm yet tai Vi¾t Nam. Ðe xuat các hưóng nghiên cúu tiep
theo.


III.

Ðoi tưong và pham vi nghiên cúu cua Ðe Tài:
Nghiên cúu ánh hưóng cúa chính sách thue thu nh¾p doanh nghiắp den viắc ỏp

dnng che dđ, chuan mnc ke toỏn Vi¾t Nam trong các cơng ty niêm yet tai Vi¾t Nam.
Các cơng ty hoat d®ng trong lĩnh vnc tài chính, báo hiem, ngân hàng có d¾c diem ket
cau tài chính và kinh doanh riêng không dưoc xem xét trong nghiên cúu này.
IV.

Phương pháp nghiên cúu Ðe Tài:
Ðe tài dưoc thnc hi¾n theo phương pháp nghiên cúu thnc nghi¾m dna trên áp

dnng phương pháp phân tích d%nh lưong bao gom thong kê mơ tá, kiem d%nh tương
quan và mơ hình hoi quy Binary Logistic theo cơ só du li¾u báo cáo tài chính năm
2011 cúa 100 doanh nghi¾p niêm yet trên th% trưịng chúng khốn Vi¾t Nam dưoc lna
chon ngau nhiên nhng loai cỏc doanh nghiắp thuđc lnh vnc ti chớnh, báo hiem, ngân
hàng.

Bên canh dó, de tài sú dnng các phương pháp phân tích, tong hop nham h¾
thong hóa các lý lu¾n và de xuat các giái pháp.
V.

Ket cau de tài:
Chương I: “Tong quan che d®, chuan mnc ke tốn Vi¾t Nam và h¾ thong thue

Vi¾t Nam”. Trình bày d%nh nghĩa, sơ lưoc l%ch sú hình thành phát trien, nhi¾m vn,
vai trũ cỳa che dđ, chuan mnc ke toỏn Viắt Nam và h¾ thong thue Vi¾t Nam; d¾c
diem, q trình phát trien và căn cú tính thue thu nh¾p doanh nghi¾p Vi¾t Nam; moi
quan h¾ giua hai h¾ thong thue và ke tốn.
Chương II: ‘‘Ðánh giá ánh hưóng cúa chính sách thue thu nh¾p doanh nghi¾p
den vi¾c áp dnng che dđ, chuan mnc ke toỏn Viắt Nam trong cỏc cụng ty niêm yet tai
Vi¾t Nam’’. Chương này thnc hi¾n các thnc nghi¾m de giái quyet hai câu hói li¾u
trong thnc te có nhieu cơng ty niêm yet áp dnng chính sách ke tốn gan vói quy d
%nh thue hay khơng và các nhân to nào tác d®ng den sn lna chon này.


Chương III: ‘‘Các kien ngh%, han che cúa nghiên cúu và de xuat hưóng nghiên
cúu tiep theo’’. Tù ket quá thnc nghiắm ú chng II, tỏc giỏ da ra mđt so kien ngh%
nham cái thi¾n thnc trang ánh hưóng cúa chính sách thue thu nh¾p doanh nghi¾p den
vi¾c áp dnng che d®, chuan mnc ke tốn trong các cơng ty niêm yet tai Vi¾t Nam.
Nghiên cúu có nhung han che nhat d%nh nên chac chan se không dánh giá het dưoc
múc d® ánh hưóng, các nhân to ánh hưóng, vì v¾y tác giá de xuat nhung hưóng nghiên
cúu tiep theo de de tài này dưoc nghiên cúu hồn thi¾n hơn.


CHNG I:
TONG QUAN CHE éđ, CHUAN MUC KE TON VIẵT NAM V Hẵ THONG
THUE VIẵT NAM

1.1 Tong quan che dđ, chuan mnc ke tốn Vi¾t Nam:
1.1.1 L%ch su hình thành và phát trien:
1.1.1.1 L%ch su hình thành ke tốn:
Ngay tù thũi co dai, khi xuat hiắn hoat dđng mua bỏn con ngưịi dã có nhu cau
ghi chép lai các chi tiet cúa giao d%ch. Vi¾c ghi chép thịi dó tuy dơn gián nhưng nó
chính là tien de cho vi¾c hồn thi¾n phương pháp ghi chép ke tốn. Theo thịi gian dã
có nhung phát trien ve phương pháp ghi chép de phự hop vúi dieu kiắn kinh te xó hđi
tựng thũi kỳ.
1.1.1.2 Vài nét q trình phát trien cua ke tốn the giói:
Theo các tài li¾u nghiên cúu ve l%ch sú ke tốn, ke tốn xuat hi¾n tù thịi co
dai. Thung lũng Mesopotamia dưoc xem là nơi xuat hi¾n nhung ghi chép co xưa
nhat ve hoat d®ng bn bán. Thịi kỳ ny cụng viắc ke toỏn khỏ dn giỏn. Khi mđt
giao d%ch xáy ra, ke tốn can ghi chép các n®i dung như tên cúa các bên tham gia giao
d%ch, loai hàng hoá, giá cá và các cam ket quan trong khác. Vi¾c ghi chép dưoc thnc
hi¾n trên dat sét sau dó hong khơ de lưu tru . Lúc dó ke toỏn dó doc xem l mđt nghe
nghiắp.
ộ Ai Cắp co dai thì ke tốn dưoc ghi chép trên giay cói và dưoc lưu tru vào kho
sau khi dưoc kiem tra, sốt xét n®i b®. Thịi này ngưịi ghi chép cũng có the b% xú phat
neu ghi chép khơng dúng các giao d%ch. Ke tốn Ai C¾p co dai cũng chí dùng lai ó
hình thúc ghi chép li¾t kê mơ tá dơn gián trong suot thịi kỳ ton tai cúa nó, có le là
do tình trang mù chu và thieu dong tien giao d%ch thích hop.
Vào khống năm 600 trưóc Cơng Nguyên, ngưòi Hy Lap dã sáng tao ra tien kim
loai. Hắ thong ngõn hng phỏt trien. éieu ny tỏc dđng rat lón den sn phát trien cúa ke


tốn bói hai trong báy dieu ki¾n hình thành phương pháp ghi chép có h¾ thong cúa ke
tốn dó là vi¾c hình thành tien t¾ và vi¾c hình thành các quan h¾ tín dnng.
Theo Ðồn Quang Thi¾u (2008), thịi kỳ trung dai dỏnh dau mđt búc ngoắt
lún ve sn phỏt trien cúa ke tốn, dó là sn ra dịi cúa phương pháp ghi so kép mà cha dé
cúa nó là m®t nhà tu dịng Franciscain tên là Luca Pacioli. Ơng viet phương pháp

ghi so kép khói nguon tù m®t bán tháo có mơ tá ngan gon nhieu d¾c tính cúa ke toán
kép cúa Benedetto Cotrugli. Năm 1494, Pacioli dã cho xuat bán m®t cuon sách vói n®i
dung là m®t bán tóm lưoc và kien giái ve tốn hoc, ke tốn chớ l mđt trong so nm
de mnc doc de cắp den vói 36 chương. Pacioli dưa ra h¾ thong gom các thành phan
bán ghi, nh¾t ký, so cái. Cuoi kỳ ke tốn thnc hi¾n báng cân doi thú. Thịi kỳ này
ke tốn dã dóng vai trị cung cap thơng tin tài chính cho Nhà nưóc và chú doanh
nghi¾p.
Ðen the ký 19, ke tốn dã phát trien thành m®t nghe mang tớnh xó hđi hoỏ v
chuyờn nghiắp hoỏ, cỏc hiắp hđi ke tốn dã dưoc hình thành. Năm 1880 là Hi¾p h®i
ke tốn Anh và xú Wales vói so lưong thành viên ban dau là 587 ngưịi và sau dó ket
nap thờm 606 thnh viờn múi. Nm 1887 l Hiắp hđi ke toỏn My, tien thõn cỳa Hiắp
hđi Ke toỏn cú giay chúng nh¾n hành nghe My.
Sang thế kỷ 20, vói nhung thay doi, phát trien ve kinh te, ke toán dã tùng bưóc
dưoc hồn thi¾n và phát trien manh me. Ke tốn dã dan tách bi¾t thành hai h¾ thong là
ke tốn tài chính cung cap thơng tin cho nhieu doi tưong bên ngồi và ke tốn qn tr%
cung cap thơng tin mang tính chat n®i b® cho ngưịi qn lý. Ðây cũng là ký nguyên
dánh dau sn ra dòi cúa chuan mnc ke tốn quoc te. Khái ni¾m ke tốn quoc te dã xuat
hi¾n, ke tốn khơng cịn nam trong khn kho m®t quoc gia nua mà dã mó r®ng ra mơi
trưịng tồn cau. Tù dó den nay, Chuan mnc ke toán quoc te dã trái qua nhieu lan chính
súa, bo sung cho phù hop vói dieu ki¾n kinh te the giói doi mói và dã dưoc nhieu nưóc
trên the giói áp dnng, tính den cuoi năm 2008 dã có trên 100 quoc gia.


1.1.1.3 Q trình phát trien cua ke tốn Vi¾t Nam:
1.1.1.3.1 Giai doan tù năm 1954 trõ ve trưóc:
Thịi kỳ trưóc, hình thúc manh nha cúa ke tốn Vi¾t Nam là vi¾c ghi chép mang
tính li¾t kê tài sán gia dình, de ngưịi chú gia dình nam dưoc tình hình tài sán cúa mình.
Ðen khi thnc dân Pháp vào xâm chiem nưóc ta, di cùng vói chính sách bóc l®t là vi¾c
xây dnng các nhà máy, don dien và ó dó ke tốn xuat hi¾n.
1.1.1.3.2 Giai doan tù năm 1954 - 1975:

Ðây là thòi kỳ dánh dau sn bat dau phát trien thnc sn cúa ke tốn Vi¾t Nam vói
vi¾c ban hành che d® ke tốn kép áp dnng thí diem trong cỏc xớ nghiắp thuđc ngnh
cụng nghiắp v xõy dnng vào năm 1957. H¾ thong tài khốn ke tốn dưoc xây dnng de
áp dnng chung cho tat cá các ngành theo Quyet d%nh so 425-TC/CÐKT ngày
14/12/1970. Nhưng che d® báo cáo lai dưoc quy d%nh riêng cho tùng ngành, các dơn v
% kinh te thu®c ngành n®i thương áp dnng che d® báo cáo thong kê, ke tốn d%nh kỳ
theo Quyet d%nh so 299/TTg ngày 27/10/1971; các xí nghi¾p cơng nghi¾p thì áp dnng
theo Quyet d%nh so 233/CP ngày 01/12/1970. Tong Cnc thong kê cũng ban hành
Quyet d%nh so 212-TCKT ngày 03/11/1971 quy d%nh che d® báo cáo thong kê ke
tốn d%nh kỳ doi vói các dơn v% cơng ty, cỳa hng, thng nghiắp dó hach toỏn kinh
te dđc lắp thuđc Bđ Nđi thng quỏn lý. Nh vắy cú the thay thịi kỳ này ke tốn và
thong kê di dơi vúi nhau, cú phõn biắt trong che dđ bỏo cỏo giua các ngành, ke toán
chú yeu phnc vn cho quán lý Nhà nưóc ve hoat d®ng sán xuat kinh doanh cúa kinh te
quoc doanh.
1.1.1.3.3 Giai doan tù năm 1975 - 1995:
Sau ngày thong nhat dat nưóc, cá nưóc t¾p trung vào phát trien kinh te on d%nh
xã h®i, ke tốn cũng có nhung bưóc chuyen mình rõ r¾t. Nhà nưóc liên tnc súa doi, bo
sung các quy d%nh ve ke tốn cho phù hop vói boi cánh kinh te-xã h®i mói. Ngày
20/05/1988, Nhà nưóc dã ban hành Pháp l¾nh ke toán và thong kê áp dnng chung trong


nen kinh te quoc dân. H¾ thong tài khốn ke tốn dã dưoc xây dnng mói theo Quyet
d%nh so 212-TC/CÐKT ngày 15/12/1989, sau dó dưoc thay the bói Quyet d%nh so
1205- TC/CÐKT ngày 14/12/1994. Ngày 18/04/1990, B® Tài Chính ban hành Quyet
d%nh 224-TC/CÐKT quy d%nh che d® báo cáo ke tốn d%nh kỳ áp dnng thong nhat
cho xí nghi¾p cơng nghiắp quoc doanh. éen 14/12/1994, che dđ bỏo cỏo ke toán d
%nh kỳ áp dnng chung cho các ngành nghe dưoc ban hành theo Quyet d%nh so 1206TC/CÐKT.
Có the thay thòi gian dau cúa giai doan này là nen kinh te bao cap, các thành
phan kinh te chí có quoc doanh, t¾p the và cá the mà giu thành phan chú dao là thành
phan kinh te quoc doanh. Các quy d%nh ke tốn cịn có sn phân bi¾t giua các ngành

nghe. Tù năm 1991 den năm 1994, nen kinh te th% trưịng nhieu thành phan d%nh
hưóng Xã H®i Chú Nghĩa phát trien dã tác d®ng lón den ke tốn. Lúc này dã có sn
thong nhat ve ke tốn cho các ngành nghe, tuy nhiên van cịn sn phân bi¾t giua kinh te
quoc doanh và ngoài quoc doanh. Ðây cũng là moc thũi gian cho sn xuat hiắn cỳa hoat
dđng kiem toỏn dđc lắp giỳp ho tro ke toỏn phỏt trien. Nm 1991, Bđ Ti Chớnh
thnh lắp hai cụng ty kiem tốn dau tiên, và năm 1992 cơng ty kiem tốn nưóc ngồi
dau tiên dã dưoc cap phép hoat d®ng tai Vi¾t Nam là Ernst & Young.
1.1.1.3.4 Giai doan 1995 den nay:
Giai doan này kinh te Vi¾t Nam phát trien manh, hịa nh¾p vói kinh te the giói.
Cơng tác ke tốn dưoc chú trong dúng múc nham cung cap các thông tin kinh te tài
chính huu ích. Lúc này Nhà nưóc ban hành các quy d%nh mang tính bao quát hơn,
nhieu van de dưoc dưa vào cùng m®t văn bán pháp lu¾t chú khơng phái bang nhieu văn
bán rịi rac như trúc dú. Che dđ ke toỏn doanh nghiắp doc ban hành theo Quyet d
%nh so 1141-TC/QÐ/CÐKT ngày 01/11/1995 quy d%nh cá h¾ thong tài khốn, h¾
thong báo cáo tài chính, che d® so sách và che d® chúng tù ke toỏn. Che dđ ke toỏn
doanh nghiắp vựa v nhú cng dưoc ban hành theo Quyet d%nh so 1177
TC/QÐ/CÐKT ngày 23/12/1997. M¾c dù v¾y, h¾ thong ke tốn nói trên van ch%u
ánh hưóng nhieu cúa các


quy d%nh ve thue; ví dn Báo cáo ket quá hoat d®ng kinh doanh van dành riêng hai
mnc cung cap so li¾u ve thue cúa doanh nghi¾p.
Thịi kỳ mó cúa nen kinh te dat nưóc, ke tốn cũng khơng cịn phỏt trien mđt
cỏch dn lộ m dó cú hắ thong và liên ket vói the giói. Năm 1996, H®i ke tốn Vi¾t
Nam (VAA) ra dịi và tró thành thành viên cúa Liên dồn ke tốn quoc te (IFAC) cũng
như là thành viên cúa Liên dồn ke tốn các nưóc ASEAN (AFA). Vi¾t Nam cũng tiep
c¾n và nghiên cúu chuan mnc ke toán quoc te. Năm 1999, bat tay vào soan tháo chuan
mnc ke tốn Vi¾t Nam dna trên cơ só chuan mnc ke toán quoc te. Ðen tháng 12/2001,
bon chuan mnc ke tốn Vi¾t Nam dau tiên dưoc ban hành theo Quyet d%nh so
149/2001/QÐ-BTC ngày 31/12/2001 gom các chuan mnc so 02, 03, 04 và 14. Nhưng

mãi den ngày 09/10/2002, B® Tài Chính mói ban hành thơng tư so 89/2002/TT-BTC
hưóng dan thnc hi¾n bon chuan mnc này. Tiep den ngày 31/12/2002, các chuan mnc so
01, 06, 10, 15, 16 và 24 dưoc ban hành theo Quyet d%nh so 165/2002/QÐ-BTC. Thông
tư hưóng dan sáu chuan mnc này dưoc ban hành vào ngày 04/11/2003, so
105/2003/TT-BTC. Ðot 3 ban hành tiep sáu chuan mnc gom các chuan mnc so 05, 07,
08, 21, 25 và 26 theo Quyet d%nh so 234/2003/QÐ-BTC ngày 30/12/2003. Ngày
30/05/2005, B® Tài Chính ban hành thơng tư hưóng dan so 23/2005/TT-BTC. Ngày
15/02/2005, ban hành sáu chuan mnc ke toán dot 4 gom các chuan mnc so 17, 22, 23,
27, 28 và 29 theo Quyet d%nh so 12/2005/QÐ-BTC. Thơng tư hưóng dan Quyet d%nh
này so 20/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006. Ðen ngày 28/12/2005, 26 chuan mnc ke
tốn Vi¾t Nam chính thúc dưoc hồn thành vói vi¾c ban hành bon chuan mnc cịn lai là
chuan mnc so 11, 18, 19 và 30 theo Quyet d%nh so 100/2005/QÐ-BTC. Thơng tư
hưóng dan so 21/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006. Ngày 31/12/2007, B® Tài Chính ban
hành Thơng tư so 161/2007/TT-BTC thay the các thơng tư hưóng dan thnc hi¾n mưịi
sáu chuan mnc ke toán ban hành dot 1, 2 và 3. Vi¾c ra dịi cúa các chuan mnc ke tốn
giúp cho ke tốn tài chính phán ánh trung thnc hơn búc tranh tài chính cúa doanh


nghi¾p, tù dó làm cho báo cáo tài chính tró nên huu ích hơn trong vi¾c ra các quyet
d%nh kinh te cúa chú doanh nghi¾p, nhà dau tư.
Giai doan này cũng dánh dau sn ra dịi cúa Lu¾t ke tốn so 03/2003/QH11 ngày
17/06/2003, Quyet d%nh 15/2006/QÐ-BTC ngày 20/3/2006 ve che dđ ke toỏn doanh
nghiắp v Quyet d%nh 48/2006/Qé-BTC ngy 14/9/2006 ve che dđ ke toỏn doanh
nghiắp nhú v vựa. Cỏc Quyet d%nh này ban hành che d® ke tốn mói cắp nhắt cỏc
nđi dung quy d%nh trong Chuan mnc ke tốn Vi¾t Nam và Lu¾t ke tốn năm 2003,
nên vi¾c ra dịi cúa chúng giúp cho qn lý ke tốn dưoc thong nhat, ke tốn cung cap
thơng tin trung thnc, hop lý dáp úng dưoc yêu cau to chúc, quán lý dieu hành cúa cơ
quan nhà nưóc, doanh nghi¾p, to chỳc v cỏ nhõn.
Ke toỏn Viắt Nam thuđc lúp ke tốn non tré, phát trien sau do ánh hưóng cúa
chien tranh nhưng nhị ke thùa khoa hoc ke tốn dã phát trien trên the giói, d¾c bi¾t là

chuan mnc ke toán quoc te nên dã dat dưoc nhung thành tnu nhat d%nh, cơ bán dáp úng
dưoc yêu cau cúa nen kinh te trong tùng thòi kỳ. Tuy nhiên, thnc te van ton tai nhung
lúng túng trong xú lý các giao d%ch, các hưóng dan ve chuan mnc ke tốn Vi¾t Nam
cịn khá khó hieu, khó áp dnng.
1.1.2 Ð%nh nghĩa ke tốn:
Có nhieu d%nh nghĩa ve ke tốn, theo dieu 4 Luắt Ke toỏn do Quoc hđi núc
Cđng Hũa Xó Hđi Chú Nghĩa Vi¾t Nam thơng qua ngày 17/6/2003: “Ke tốn là vi¾c
thu th¾p, xú lý, kiem tra, phân tích và cung cap thơng tin kinh te tài chính dưói hình
thúc giỏ tr%, hiắn vắt v thũi gian lao dđng. Qua d%nh nghĩa này ta có the thay dưoc
các cơng vi¾c cn the cúa ke tốn là thu th¾p, xú lý, kiem tra, phân tích và cung cap
thơng tin. Ke tốn sú dnng nhieu thưóc do de phán ánh các thơng tin kinh te tài chính,
trong dó thưóc do giá tr% là thưóc do chú yeu.


21

Vi¾n Ke tốn cơng Hoa Kỳ (1953) d%nh nghĩa: “Ke toỏn l mđt nghắ thuắt
ghi nhắn, phõn loai v tong hop các sn ki¾n kinh te dưói hình thái tien tắ theo mđt
phng thỳc cú ý ngha v giỏi thớch cỏc ket quỏ dú. Hiắp hđi Ke toỏn Hoa K
(1966) thì d%nh nghĩa: “Ke tốn là q trình xác d%nh, do lưịng và cung cap nhung
thơng tin kinh te huu ích cho vi¾c phán dốn và ra quyet d%nh”.
Như v¾y các d%nh nghĩa deu nham vào vi¾c nêu ra quá trình to chúc cơng vi¾c
de cung cap thơng tin kinh te tài chính cho các doi tưong liên quan như chú doanh
nghi¾p, nhà quán lý, nhà dau tư, ngân hàng, các cơ quan qn lý nhà nưóc… Ke tốn
dưoc sú dnng khơng chí trong các doanh nghi¾p mà cịn trong các to chúc phi loi
nhu¾n, các to chúc khác có chi phớ de thnc hiắn mđt mnc tiờu no dú.
1.1.3 Nhi¾m vn cua ke tốn:
Lu¾t ke tốn quy d%nh ke tốn có 4 nhi¾m vn cơ bán:
- Thu th¾p, xú lý thơng tin, so li¾u ke tốn theo doi tưong v nđi dung cụng viắc ke
toỏn, theo chuan mnc v che d® ke tốn: Có the nói dây là cơng vi¾c ke tốn nh¾p

li¾u, là nhi¾m vn dau tiên cúa ke tốn, là cơ só de thnc hi¾n các nhi¾m vn khác.
- Kiem tra, giám sát các khoán thu, chi tài chính, các nghĩa vn thu, n®p, thanh tốn no;
kiem tra vi¾c quán lý, sú dnng tài sán và nguon hình thành tài sán; phát hi¾n và ngăn
ngùa các hành vi vi pham pháp lu¾t ve tài chính, ke tốn: Ðoi vói chú doanh nghi¾p,
nhi¾m vn này là toi quan trong.
- Phân tích thơng tin, so li¾u ke tốn; tham mưu, de xuat các giái pháp phnc vn yêu cau
quán tr% và quyet d%nh kinh te, tài chính cúa dơn v% ke tốn: Ðây là cơng vi¾c ke
tốn qn tr%, phnc vn nhu cau thông tin cho nhà quán lý và chú doanh nghi¾p.
- Cung cap thơng tin, so li¾u ke tốn theo quy d%nh cúa pháp lu¾t: Ðoi tưong tiep
nh¾n thơng tin, so li¾u ke tốn có the là cơ quan Thue, cơ quan Thong Kê…


1.2 Tong quan h¾ thong thue Vi¾t Nam
1.2.1 L%ch su hình thành và phát trien cua Thue:
1.2.1.1 L%ch su hình thành cua Thue:
Trong xã h®i lồi ngưịi dau thịi kỳ cơng xã ngun thúy, con ngưịi song vói
nhau m®t cách tn phát, khơng có phân cơng lao d®ng, khơng có giai cap. Ðen cuoi thịi
kỳ cơng xã ngun thúy bat dau có phân cơng lao d®ng và hình thành giai cap. Ðau
tranh giai cap dan den hình thành Nhà nưóc. Ðe có nguon thu phnc vn cho chi tiêu cúa
b® máy Nhà nưóc can có sn dóng góp cúa nhân dân qua thơng qua thue. Vói vai trị
dơn gián cúa Nhà nưóc th sơ khai, thue chí nham phnc vn chi tiêu cúa b® máy Nhà
nưóc, nhưng sau dó cùng vói sn phát trien cúa Nhà nưóc thì thue cịn phnc vn nhieu
mnc tiêu khác cúa Nhà nưóc.
Như v¾y có the nói thue hình thành, phát trien cùng vói sn hình thành, phát trien
cúa Nhà nưóc. Thue do Nhà nưóc ban hành nham thnc hi¾n các mnc tiêu cúa Nhà
nưóc. Ve quan h¾ giua thue và Nhà nưóc, Mác dã viet: “Thue là cơ só kinh te cúa b®
máy Nhà nưóc, là thú doan cơ bán de kho bac thu dưoc tien hay sán v¾t mà ngưịi dân
phái dóng góp de dùng vào moi chi tiêu cúa Nhà nưóc”. Ăng ghen cũng dã viet: “Ðe
duy trì quyen lnc cơng c®ng can phái có sn dóng góp cúa cơng dân cho Nhà nưóc, dó
là thue”.

1.2.1.2 Sơ lưoc q trình phát trien chung cua thue the giói:
é hình thái kinh te xã hđi chiem huu nụ lắ v phong kien, sac thue dơn gián,
Nhà nưóc sú dnng thue chú yeu cho mnc dích phi kinh te là ni b® máy Nhà nưóc và
chi cho quoc phịng mà ít quan tâm den chi tiêu cho vi¾c phát trien kinh te. Sang hình
thái kinh te xã h®i tư bán chú nghĩa, cùng vói sn phát trien cúa kinh te xã h®i Nhà nưóc
cũng phát trien cá ve lưong lan chat. Quy mô (lưong) cúa Nhà nưóc càng lón nhu cau
ngân sách càng nhieu dan den sn ra dịi cúa nhieu sac thue mói. Trình d® (chat) cúa
Nhà nưóc càng cao thue càng tró nên sac sáo hơn, phnc vn nhieu mnc tiêu cúa Nhà
nưóc hơn, tác d®ng manh me hơn vào sn phát trien kinh te xã h®i.


Thịi kỳ dau thue chú yeu dưoc thu bang hi¾n v¾t. Khi kinh te hàng hóa – tien
t¾ phát trien thì thue dưoc thu chú yeu bang tien.
1.2.1.3 Quá trình phát trien cua thue Vi¾t Nam:
1.2.1.3.1 Thịi kỳ phong kien:
Nhà nưóc dau tiên cúa ngưịi Vi¾t là Nhà nưóc Văn Lang. Thịi kỳ này thue
dưoc thu bang hi¾n v¾t, chú yeu là lương thnc, thnc pham.
Ðen thịi kỳ Bac thu®c, dưói ách thong tr% cúa phong kien phương Bac, hai hình
thúc tơ, thue cùng ton tai tao nên gánh n¾ng lón cho ngưịi dân. Tơ là phan th¾ng dư
nơng dân phái n®p cho chú dat khi sú dnng dat cúa ho. Thue là khốn bat bu®c ngưịi
dân phái n®p cho Nhà Nưóc de duy trì hoat d®ng cúa Nhà Nưóc.
Ðen trieu dai nhà Tran thì vi¾c to chúc h¾ thong thue mói dưoc ghi chép, hai
loai thue chính là thue dinh và thue dien. Vi¾c thu thue và chi tiêu cơng quy do vua
chúa tồn quyen quyet d%nh. Qua các trieu dai vua khác nhau, có the ton tai thêm các
loai thue khác nhau.
1.2.1.3.2 Thịi kỳ Pháp thu®c tù năm 1858 1945:
Ngay sau khi lắp xong che dđ bỏo hđ ú Viắt Nam, chớnh phỳ thuđc d%a Phỏp
dắt ra che d® thue khóa dưoc áp dnng cho den lúc Cách Mang Tháng Tám năm 1945
cúa nhân dân Vi¾t Nam thành cơng. Che d® thue khóa thịi kỳ này vơ cùng n¾ng ne,
gây ban cùng hóa cho nhân dân. Hai loai thue trnc thu là thue dinh và thue dien van

dưoc duy trì nhưng dưoc d%nh lai múc, ngach. Ðây là hai loai thue chú lnc, chiem
50% thu ngân sách (Lê Th% Thanh Hà và c®ng sn, 2007). Ngồi ra cịn có các loai
thue trnc thu khác như thue mơn bài, thue tàu thuyen di lai trên sông, thue xe, thue tài
ngun.
Thue gián thu n®p vào ngân sách chung Ðơng Dương, gom các loai chú yeu như
thue rưou, thue muoi, thue thuoc phi¾n. Ngồi ra cịn có thue hái quan và thương chính,
thue tiêu thn diêm, thue lưu hành thuoc lá, thue xuat khau gao, thue tiêu thn thuoc no,
thue sòng bac, thue cư trú, thue mái hiên…
1.2.1.3.3 Giai doan tù năm 1945 - 1954:


Khi Cách Mang Tháng Tám thành cơng, Nhà nưóc Vi¾t Nam Dõn Chỳ Cđng
Hũa doc thnh lắp, Chớnh phỳ dó bãi bó han sac thue phi nhân dao là thue dinh và
mien thue dien ó các vùng b% bão lnt. Ngày 10/9/1945, Chính phú dã ban hành sac l¾nh
so 27/SL, d¾t ra Só thue quan và thue gián thu. Ngày 25/3/1946 thành l¾p Nha thue
trnc thu Vi¾t Nam.
Ðen năm 1951, Nhà nưóc ban hành các sac thue gom thue nơng nghi¾p, thue
cơng thương nghi¾p (gom thue doanh nghi¾p và thue thnc lãi), thue qn hàng, thue
hàng hóa, thue bn chuyen, thue xuat nh¾p khau, thue sát sinh, thue trưóc ba, thue
tem. Thue nơng nghi¾p thu bang hi¾n v¾t theo bieu lũy tien tù 6%-45%, các thue khác
thu bang tien. Thue nơng nghi¾p chiem tý trong lón nhat, trên 50% trong tong thu ve
thue.
1.2.1.3.4 Giai doan tù năm 1954 – 1975:
Sau thang loi cúa cu®c kháng chien chong Pháp, mien Bac dưoc giái phóng cịn
mien Nam van phái ch%u ách dơ h® cúa de quoc My và chính quyen ngny Sài Gịn.
H¾ thong thue ó mien Bac lúc này gom 12 sac thue vói nhieu múc thue suat thay cho
h¾ thong thue tương doi ít thue suat trưóc dó: Thue doanh nghi¾p (thong nhat thue
doanh thu và quán hàng), thue loi túc doanh nghi¾p (thay the thue thnc lãi), thue
hàng hóa (mú rđng thờm mắt hng), thue sỏt sinh, thue buụn chuyen, thue tho trach,
thue kinh doanh ngh¾ thu¾t, thue mơn bài, thue trưóc ba, thue muoi, thue rưou, thue

xuat, nh¾p khau và che d® thu quoc doanh. Thue chí áp dnng doi vói khu vnc kinh te
t¾p the và cá the. Các xí nghi¾p quoc doanh khơng áp dnng thue mà theo che d® thu
khác bói theo quan diem cúa éỏng v Nh núc, cỏc xớ nghiắp quoc doanh thuđc só
huu tồn dân do Nhà nưóc qn lý, can phái tao dieu ki¾n cho kinh te quoc doanh
phát trien và giu vai trò chú dao trong nen kinh te dat nưóc. Chính sn phân bi¾t này dã
làm mat di tính cơng bang cúa thue, nguon thu ngân sách Nhà nưóc thap, Nhà nưóc
xem nhe vai trị cúa thue, làm cho cỏc xớ nghiắp quoc doanh ý lai, hoat dđng khụng
hiắu quá.


é mien Nam có hai che d® chính quyen cách mang và chính quyen ngny Sài
Gịn. Nguon thu cúa chính quyen cách mang là sn quyên góp cúa quan chúng nhân
dân, sn chi vi¾n cúa Trung ương, thu tù sán xuat tn túc và thu chien loi pham. Nguon
thu chính cúa chính quyen ngny Sài Gịn là vi¾n tro cúa My, khốn thu tù thue chí
chiem khống 20% ngân sách (Lê Th% Thanh Hà và c®ng sn, 2007).
1.2.1.3.5 Giai doan tù năm 1975 den nay:
Tù ngày giái phóng mien Nam thong nhat dat nưóc den năm 1979, h¾ thong
thue ó mien Bac van duy trì như trưóc năm 1975. Mien Nam tam thịi áp dnng có cái
tien m®t so sac thue cúa chính quyen Sài Gịn cũ như thue loi túc, thue môn bài, thue
tho trach, thue VAT, thue tiêu thn dắc biắt, thue lu hnh xe tn dđng, thue trưóc ba.
Tù 1980, h¾ thong thue dưoc thi hành thong nhat trên tồn quoc. M¾c dù dã
dưoc súa doi, bo sung cho phù hop vói nen kinh te th% trưịng nhưng h¾ thong thue lúc
này van cịn nhieu khiem khuyet, chưa thnc sn tró thành cơng cn dieu tiet vĩ mơ cúa
Nhà nưóc.
Ðen năm 1990, Quoc h®i khóa VIII và Hđi dong Nh núc dó cho ban hnh cỏc
luắt thue và pháp l¾nh thue áp dnng chung cho tat cá các thành phan kinh te. Quan
diem ve thue cúa Nhà nưóc dã thay doi, Nhà nưóc d¾t ra u cau thue phái là nguon
thu chú yeu cho Ngân sách Nhà nưóc; là cơng cn qn lý, dieu tiet nen kinh te cúa Nhà
nưóc; thue phái có tính pháp lý cao; phái dám báo bình dang giua các thành phan kinh
te. H¾ thong thue tù dó den nay dã trái qua nhieu dot cái cách nham dám báo phù hop

vói sn phát trien cúa nen kinh te th% trưòng nhieu thành phan v hđi nhắp kinh te the
giúi. Mđt quỏ trỡnh doi mói theo hưóng th% trưịng chí trong vịng 20 năm gan dây nên
thnc te thue Vi¾t Nam van cịn nhieu bat c¾p, cá ve chính sách lan thnc hi¾n. H¾
thong thue ngày nay gom các sac thue sau: Thue giá tr% gia tăng; thue thu nh¾p doanh
nghi¾p; thue thu nh¾p cá nhân; thue xuat, nh¾p khau; thue tiêu thn d¾c bi¾t; thue
mơn bài; thue nhà, dat; thue tài ngun; thue chuyen quyen sú dnng dat; thue sú
dnng dat nông nghi¾p. Ngồi ra cịn có các khốn phí và l¾ phí có tính chat thue.