Quản lý dạy học môn Giáo dục quốc phòng và an ninh tại các trường trung học phổ thông thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

NGUYỄN HỒNG LONG

QUẢN LÝ DẠY HỌC
MƠN GIÁO DỤC QUỐC PHỊNG VÀ AN NINH
TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

NGUYỄN HỒNG LONG

QUẢN LÝ DẠY HỌC
MƠN GIÁO DỤC QUỐC PHỊNG VÀ AN NINH
TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ THÚY HẰNG

HÀ NỘI – 2022


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, những vấn đề viết trong luận văn là tự tìm hiểu và
nghiên cứu của bản thân. Các thơng tin trích dẫn đều được ghi rõ nguồn gốc
cụ thể. Các số liệu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan, kết
quả nghiên cứu của luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ một cơng
trình nghiên cứu nào khác.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về những gì đã cam đoan ở trên.
Tác giả luận văn

Nguyễn Hoàng Long


ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, em đã nhận
được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình từ nhiều
thầy cơ, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình.
Em xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo Học viện Quản lý giáo dục, các giảng
viên và chuyên viên phụ trách khóa đào tạo đã tạo điều kiện thuận lợi cho học
viên trong sinh hoạt và học tập, tổ chức giảng dạy các học phần nghiêm túc,
cung cấp các tri thức khoa học cần thiết giúp em thực hiện luận văn.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Đỗ Thị Thúy Hằng,

người hướng dẫn khoa học, đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ, góp ý, định hướng
cho em trong suốt q trình nghiên cứu để hồn thành luận văn.
Em xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo, chuyên viên sở GDĐT, BGH và
GV các trường THPT công lập tại 12 Quận nội thành Hà Nội đã tận tình giúp
đỡ em trong quá trình thu thập dữ liệu phục vụ cho nghiên cứu, cùng chia sẻ
kinh nghiệm, hỗ trợ em hoàn thành luận văn.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã ln cổ vũ, động
viên trong suốt thời gian em nghiên cứu đề tài.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu mặc dù bản thân đã có nhiều cố
gắng song luận văn khơng thể tránh khỏi những hạn chế. Kính mong các
thầy cơ, các nhà khoa học, những người quan tâm đến đề tài cho ý kiến
đóng góp để em thực hiện tốt hơn nữa trong những nghiên cứu tiếp theo.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội,.....tháng 07 năm 2022

Học viên

Nguyễn Hoàng Long


iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................ ii

MỤC LỤC........................................................................................................... iii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ..........................................................................................vii
DANH MỤC CÁC TỪ VẾT TẮT.......................................................................................viii
MỞ ĐẦU....................................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài..........................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu....................................................................................................2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu...................................................................................................2
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...........................................................................3
5. Giới hạn và Phạm vi nghiên cứu.................................................................................3
6. Giả thuyết khoa học.....................................................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................3
8. Đóng góp của đề tài......................................................................................................4
9. Cấu trúc của luận văn.................................................................................................5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN GIÁO DỤC
QUỐC PHỊNG VÀ AN NINH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG..............6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề..................................................................................6
1.2. Khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu..........................................................8
1.2.1 Quản lý, quản lý giáo dục...................................................................................8
1.2.2 Quản lý nhà trường.............................................................................................9
1.2.3 Hoạt động dạy học...............................................................................................9
1.2.4. Giáo dục quốc phòng và an ninh.....................................................................10
1.2.5 Quản lý dạy học Giáo dục quốc phịng và an ninh..........................................10
1.3. Nội dung dạy học mơn giáo dục quốc phịng và an ninh trong trường
THPT...............................................................................................................................11
1.3.1 Vị trí, vai trị của mơn giáo dục quốc phịng và an ninh trong trường
trung học phổ thông...................................................................................................11
1.3.2. Đặc trưng của môn giáo dục quốc phòng và an ninh trong trường
trung học phổ thông...................................................................................................12
1.3.3. Mục tiêu dạy học môn giáo dục quốc phịng và an ninh trong trường
trung học phổ thơng...................................................................................................12
1.3.4. Chương trình, nội dung mơn giáo dục quốc phịng và an ninh trong
trường trung học phổ thông.......................................................................................13
1.3.5 Phương pháp và điều kiện dạy học mơn giáo dục quốc phịng và an
ninh trong trường trung học phổ thông....................................................................15

iv
1.3.6. Yêu cầu kiểm tra đánh giá kết quả học tập mơn giáo dục quốc phịng
và an ninh trong trường trung học phổ thông..........................................................19
1.4. Nội dung quản lý dạy học mơn giáo dục quốc phịng và an ninh trong
trường trung học phổ thông..........................................................................................19
1.4.1 Quản lý mục tiêu dạy học môn giáo dục quốc phòng và an ninh trong
trường trung học phổ thơng.......................................................................................19
1.4.2 Quản lý chương trình, nội dung dạy học mơn giáo dục quốc phịng và
an ninh trong trường trung học phổ thông...............................................................20
1.4.3 Quản lý phương pháp, phương tiện và các điều kiện dạy học mơn giáo
dục quốc phịng và an ninh trong trường trung học phổ thông...............................21
1.4.4 Quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn giáo dục quốc
phòng và an ninh trong trường trung học phổ thông...............................................22
1.5 Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học mơn Giáo dục quốc phịng và an
ninh trong trường trung học phổ thông.......................................................................24
1.5.1. Nhận thức và năng lực quản lý của CBQL.....................................................24
1.5.2. Nhận thức của giáo viên dạy môn Giáo dục quốc phòng và an ninh............24
1.5.3. Nhậc thức của học sinh...................................................................................25
1.5.4. Cơ sở vật chất, điều kiện sân bãi.....................................................................25
1.5.5. Tác động từ tình hình kinh tế - xã hội, văn hóa giáo dục..............................26
1.5.6. Tác động từ quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về bảo vệ quốc
phòng và an ninh trong tình hình mới......................................................................26
Kết luận chương 1..................................................................................................................27
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MƠN GIÁO DỤC QUỐC PHỊNG
VÀ AN NINH TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ
HÀ NỘI....................................................................................................................................28
2.1. Khái quát về giáo dục THPT thành phố Hà Nội..................................................28
2.2. Khái quát về giáo dục THPT tại 12 Quận nội thành Hà Nội..............................29

2.2.1. Quy mô trường, lớp của các trường công lập nội thành Hà Nội...................29
2.2.2. Kết quả học tập môn GDQP&AN tại các trường THPT Công lập 12
Quận nội thành Hà Nội.............................................................................................32
2.3. Giới thiệu về khảo sát thực trạng..........................................................................34
2.3.1. Mục đích khảo sát............................................................................................34
2.3.2. Nội dung khảo sát.............................................................................................34
2.3.3. Đối tượng khảo sát...........................................................................................34
2.3.4. Phương pháp khảo sát.....................................................................................35
2.3.5. Kĩ thuật đánh giá..............................................................................................35


v
2.4. Thực trạng dạy học mơn Giáo dục quốc phịng và an ninh 12 Quận nội
thành Hà Nội..................................................................................................................35
2.4.1 Thực trạng GV dạy mơn giáo dục quốc phịng và an ninh.............................35
2.4.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu môn Giáo dục quốc phịng và an ninh
trong trường Trung học phổ thơng thành phố Hà Nội............................................37
2.4.3. Thực trạng thực hiện chương trình, nội dung mơn giáo dục quốc
phịng và an ninh trong trường trung học phổ thông...............................................38
2.4.4. Thực trạng thực hiện phương pháp dạy học mơn giáo dục quốc phịng
và an ninh trong trường Trung học phổ thông thành phố Hà Nội..........................40
2.4.4. Thực trạng đáp ứng điều kiện dạy học môn giáo dục quốc phịng và an
ninh trong trường Trung học phổ thơng thành phố Hà Nội....................................41
2.4.5 Thực trạng thực hiện kiểm tra đánh giá kết quả học tập mơn giáo dục
quốc phịng và an ninh trong trường trung học phổ thông thành phố Hà Nội
.....................................................................................................................................42
2.5. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học mơn giáo dục quốc phịng và an
ninh tại các trường trung học phổ thông 12 Quận nội thành Hà Nội.......................43
2.5.1 Thực trạng quản lý mục tiêu dạy học môn Giáo dục quốc phòng và an
ninh trong các trường trung học phổ thông 12 Quận nội thành Hà Nội................43

2.5.2 Thực trạng quản lý chương trình, nội dung dạy học mơn giáo dục quốc
phòng và an ninh các trường trung học phổ thông 12 Quận nội thành Hà
Nội...............................................................................................................................45
2.5.3 Thực trạng quản lý phương pháp, phương tiện và các điều kiện dạy
học mơn Giáo dục quốc phịng và an ninh trong các trường trung học phổ
thông 12 Quận nội thành Hà Nội..............................................................................47
2.5.4 Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học mơn giáo dục
quốc phịng và an ninh các trường trung học phổ thông 12 Quận nội thành
Hà Nội.........................................................................................................................51
2.5.5 Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học mơn giáo dục quốc
phịng và an ninh các trường trung học phổ thông 12 Quận nội thành Hà
Nội...............................................................................................................................52
2.6 Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học môn giáo dục quốc phòng
và an ninh trong trường trung học phổ thông 12 Quận nội thành Hà Nội..............54
2.6.1 Điểm mạnh.........................................................................................................54
2.6.2 Hạn chế..............................................................................................................55
2.6.3 Nguyên nhân của hạn chế................................................................................56
Kết luận chương 2..................................................................................................................57


vi
CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG................60
THÀNH PHỐ HÀ NỘI..........................................................................................................60
3.1 Nguyên tắc đề xuất biện pháp.................................................................................60
3.1.1 Đảm bảo tính khoa học.....................................................................................60
3.1.2 Đảm bảo tính thực tế.........................................................................................60
3.1.3 Đảm bảo tính hệ thống......................................................................................60
3.1.4 Đảm bảo tính khả thi.........................................................................................60
3.2. Biện pháp quản lý dạy học môn giáo dục quốc phịng và an ninh trong

trường trung học phổ thơng thành phố Hà Nội..........................................................61
3.2.1. Tổ chức hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ quản
lý, giáo viên, học sinh về vai trị mơn GDQP&AN trong nhà trường......................61
3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nhận thức cho đội ngũ giáo viên
dạy môn GDQP&AN trong trường trung học phổ thông.........................................63
3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phương pháp và đa dạng hình thức dạy học mơn giáo
dục quốc phịng và an ninh theo hướng tiếp cận năng lực người học....................65
3.2.4. Chỉ đạo đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học môn GDQP&AN đáp
ứng yêu cầu đổi mới giáo dục....................................................................................67
3.2.5. Tổ chức đổi mới kiểm tra, đánh giá dạy học mơn Giáo dục quốc phịng
và an ninh theo tiếp cận năng lực người học...........................................................68
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp............................................................................70
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý dạy học
môn Giáo dục Quốc phòng và An ninh trong trường trung học phổ thơng
thành phố Hà Nội...........................................................................................................71
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm.....................................................................................71
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm...................................................................................71
3.4.3. Nội dung khảo nghiệm.....................................................................................71
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm........................................................................................72
Kết luận Chương 3.................................................................................................................76
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.......................................................................................77
1. Kết luận.......................................................................................................................77
2. Khuyến nghị...............................................................................................................79
2.1. Đối với Sở giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội............................................79
2.2. Đối với các trường THPT thành phố Hà Nội....................................................80
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................81
PHỤ LỤC...............................................................................................................................1


vii

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 2.1.

Quy mô trường, lớp của các trường quận nội thành Hà Nội
...........................................................................................................30
Bảng 2.2. Kết quả học tập của học sinh môn GDQP&AN tại các
trường THPT....................................................................................32
Bảng 2.3. Quy mơ, trình độ đào tạo đội ngũ giáo viên dạy GDQP&AN
của các trường quận nội thành Hà Nội...........................................35
Bảng 2.4. Kết quả đánh giá về thực trạng thực hiện mục tiêu mơn
Giáo dục quốc phịng và an ninh.....................................................37
Bảng 2.5. Kết quả đánh giá về thực trạng thực hiện chương trình, nội
dung mơn giáo dục quốc phịng và an ninh....................................38
Bảng 2.6. Kết quả đánh giá về thực trạng thực hiện phương pháp dạy
học mơn giáo dục quốc phịng và an ninh.......................................40
Bảng 2.7. Kết quả đánh giá về thực trạng hiện thực hiện điều kiện dạy
học mơn giáo dục quốc phịng và an ninh.......................................41
Bảng 2.8. Kết quả đánh giá về thực trạng thực hiện kiểm tra đánh giá
kết quả học tập mơn giáo dục quốc phịng và an ninh..................42
Bảng 2.9. Kết quả đánh giá về thực trạng quản lý mục tiêu dạy học
mơn giáo dục quốc phịng và an ninh.............................................43
Bảng 2.10. Kết quả đánh giá về thực trạng quản lý chương trình, nội
dung dạy học mơn Giáo dục quốc phịng và an ninh.....................46
Bảng 2.11. Kết quả đánh giá về thực trạng quản lý phương pháp,
phương tiện và các điều kiện dạy học mơn Giáo dục quốc
phịng và an ninh..............................................................................48
Bảng 2.12. Kết quả đánh giá về thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá
hoạt động dạy học mơn Giáo dục quốc phịng và an ninh.............51
Bảng 2.13. Kết quả đánh giá về thực trạng quản lý dạy học mơn Giáo

dục quốc phịng và an ninh..............................................................53


viii
Bảng 3.1.

Bảng 3.2.

Bảng 3.3.

Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý dạy học
môn Giáo dục quốc phịng và an ninh trong trường trung
học phổ thơng thành phố Hà Nội....................................................72
Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp quản lý dạy học
mơn Giáo dục Quốc phịng và An ninh trong trường trung
học phổ thông thành phố Hà Nội....................................................74
Bảng tương quan giữa mức độ cần thiết và khả thi.......................75

DANH MỤC CÁC TỪ VẾT TẮT
CBQL

Cán bộ quản lý

CSVC

Cơ sở vật chất

GD

Giáo dục

GDQP&AN

Giáo dục quốc phòng và an ninh

GV

Giáo viên

HĐDH

Hoạt động dạy học

HS

Học sinh

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

THPT

Trung học phổ thông

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

QLHĐ

Quản lý hoạt động

GDQP

Giáo dục quốc phòng

PPDH

Phương pháp dạy học


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, trước yêu cầu của cuộc cách mạng công
nghiệp 4.0, việc đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đang trở
thành vấn đề cấp bách.
Bộ Giáo dục và Đào tạo và các nhà trường đã quan tâm tới cơng tác dạy
học bộ mơn Giáo dục quốc phịng và an ninh trong nhà trường Trung học phổ
thông, và đã bổ sung nhiều các quy định, quy chế trong công tác dạy học
nhằm nâng cao chất lượng quản lý, giáo dục học sinh để đáp ứng yêu cầu về
nguồn nhân lực trong thời kỳ mới. Bên cạnh đó, cơng tác giáo dục quốc
phòng và an ninh cho học sinh đã được triển khai thực hiện nghiêm túc, ngày
càng đi vào chiều sâu và đạt kết quả tích cực, khẳng định chủ trương chiến

lược đúng đắn của Đảng, Nhà nước về cơng tác giáo dục quốc phịng và an
ninh nói chung, cho học sinh nói riêng.
Giáo dục quốc phịng và an ninh là một công tác quan trọng, được
Đảng và nhà nước cực kỳ quan tâm, chỉ đạo một cách sát sao, có định hướng
rõ ràng và ngày càng được hồn thiện thơng qua các chương trình đào tạo đổi
mới dành cho các hệ đào tạo khác nhau từ trung học phổ thơng đến đại học,
điều đó được quy định trong Luật giáo dục Quốc phòng và an ninh và các văn
bản khác.
Trong các trường Trung học phổ thông, Giáo dục quốc phịng và an
ninh đã trở thành một mơn học chính khóa, học sinh đã được học bộ mơn với
thời lượng 1 tiết học/ 1 tuần học và 35 tiết học/ 1 năm học, giáo viên giáo dục
quốc phòng và an ninh tại các trường Trung học phổ thông cũng được đã
được đào tạo ghép môn giáo dục quốc phòng – giáo dục thể chất; giáo dục
quốc phòng – giáo dục cơng dân và đã hồn thành tốt các nhiệm vụ đào tạo
được giao phó. Tuy vậy, cơng tác giảng dạy bộ mơn giáo dục quốc phịng và
an ninh trong nhà trường trung học phổ thông tại 12 Quận nội thành trong


2

thành phố Hà Nội còn gặp nhiều bất cập, nhận thức về tầm quan trọng của bộ
môn trong học sinh và thậm chí của cả giáo viên giảng dạy bộ mơn cịn chưa
cao, nhiều nơi việc giảng dạy vẫn cịn mang tính hình thức, khơng truyền tải
được hết các nội dung cũng như ý nghĩa của môn học. Ý thức của học sinh
khi học tập bộ mơn cịn kém, tư tưởng học tập là học môn phụ, không quan
tâm đúng mức và tinh thần tự giác khi học tập cũng rất yếu kém. Bên cạnh đó
một bộ phận giáo viên giảng dạy bộ mơn vẫn cịn nhiều thiếu sót, tồn tại điển
hình như tư tưởng dạy cho xong tiết vì chính trong tâm lý nhiều giáo viên coi
mơn học là môn phụ, không hiểu được tầm quan trọng của môn học.
Từ những lý do trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý dạy học

mơn Giáo dục quốc phịng và an ninh tại các trường trung học phổ thông
thành phố Hà Nội” làm hướng nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng dạy
học và phát triển toàn diện học sinh THPT.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng dạy học và quản lý dạy học
mơn giáo dục quốc phịng và an ninh trong các trường THPT nói chung và
các trường THPT trên địa bàn nghiên cứu nói riêng từ đó đề xuất một số biện
pháp quản lý dạy học mơn giáo dục quốc phịng và an ninh tại các trường
trung học phổ thông công lập thuộc 12 Quận nội thành Hà Nội nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục quốc phòng và an ninh trong nhà trường trung học phổ
thông tại Hà Nội.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Hệ thống hóa, phân tích bàn luận thêm về cơ sở lý luận quản lý
dạy học môn giáo dục quốc phòng và an ninh tại các trường trung học phổ
thơng.
3.2. Phân tích, đánh giá, trao đổi phỏng vấn, nghiên cứu hồ sơ về
thực trạng dạy học môn GDQP&AN tại các trường trung học phổ thông công
lập thuộc 12 Quận nội thành Hà Nội.


3

3.3 Đề xuất các biện pháp quản lý dạy học mơn giáo dục quốc phịng
và an ninh tại các trường trung học phổ thông công lập thuộc 12 Quận nội
thành Hà Nội.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1 Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học môn GDQP&AN tại các trường trung học phổ
thông
4.2 Đối tượng nghiên cứu

Quản lý dạy học mơn giáo dục quốc phịng và an ninh tại các trường
trung học phổ thông công lập thuộc 12 Quận nội thành Hà Nội.
5. Giới hạn và Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý dạy học môn GDQP&AN tại các
trường THPT công lập thuộc 12 Quận nội thành Hà Nội.
Các số liệu sử dụng cho nghiên cứu từ năm 2019 - 2022.
6. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được những biện pháp khoa học, khả thi, phù hợp với
yêu cầu đổi mới quản lý dạy học thì sẽ nâng cao chất lượng dạy học tập,
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho HS các trường THPT
nói chung và các trường THPT trên địa bàn nghiên cứu nói riêng.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
Tác giả đã tìm hiểu, thu thập, tổng hợp, phân tích, và hệ thống hóa tài
liệu nhằm xây dựng cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn GDQP&AN
trong các trường THPT.


4

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Sử dụng phiếu hỏi để điều tra các đối tượng khảo sát gồm CBQL,
TTCM, giáo viên dạy quốc phịng và an ninh các trường THPT cơng lập
thuộc 12 Quận nội thành Hà Nội, thuộc phạm vi nghiên cứu về quản lý dạy
học môn Giáo dục quốc phòng và an ninh.
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Tác giả phỏng vấn CBQL, TTCM, GV dạy môn GDQP&AN, học sinh
trao đổi làm rõ hơn về thực trạng dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn
GDQP&AN cho học sinh ở các trường THPT thuộc phạm vi nghiên cứu

7.2.3. Phương pháp quan sát
Tác giả tiến hành quan sát hoạt động và cách xử lý quản lý về hiệu quả
hoạt động của cán bộ quản lý. Việc dạy học của giáo viên môn GDQP&AN
để bổ sung và kiểm chứng cho thực trạng nghiên cứu được bằng các phương
pháp nghiên cứu khác.
7.2.4. Phương pháp tổng kết
Tổng kết các kinh nghiệm thực tiễn về quản lý hoạt động dạy học mơn
Giáo dục quốc phịng và an ninh cho học sinh ở các trường THPT làm cơ sở
để tác giả đề xuất biện pháp quản lý.
7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ khác
Phần mềm Excel để xử lý số liệu
8. Đóng góp của đề tài
8.1. Về lý luận: Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý
đào tạo, những vấn đề cơ bản về quản lý chất lượng và mơ hình quản lý chất
lượng tổng thể.


5

8.2. Về thực tiễn: Phân tích và đánh giá chung về thực trạng quản lý
dạy học môn giáo dục quốc phòng và an ninh tại thành phố Hà Nội. Khái quát
tình hình quản lý dạy học tại các trường trung học phổ thơng nằm trong cụm,
hệ thống hóa các kinh nghiệm từ thực tiễn quản lý dạy học. Đề xuất các nhóm
biện pháp nâng cao chất lượng quản lý dạy học mơn giáo dục quốc phịng và
an ninh tại thành phố Hà Nội.
9. Cấu trúc của luận văn
Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý dạy học môn Giáo dục quốc phịng
và an ninh tại trường trung học phổ thơng
Chương 2: Thực trạng dạy học mơn Giáo dục quốc phịng và an
ninh tại các trường trung học phổ thông thành phố Hà Nội

Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học mơn Giáo dục quốc phịng và
an ninh tại các trường trung học phổ thông thành phố Hà Nội


6

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thành Công về thực trạng, giải pháp
nâng cao chất lượng môn học GDQP&AN cho sinh viên tại Trung tâm Giáo
dục quốc phòng và an ninh Đà Nẵng, nghiên cứu đã đánh giá thực trạng và
cho rằng còn vấn đề tồn đọng trong công tác quản lý, đào tạo sinh viên học
GDQP&AN tại Trung tâm GDQP&AN Đà Nẵng từ đó đưa ra một số biện
pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy, đào tạo chứng chỉ GDQP&AN cho
sinh viên theo học tại các trường đại học ở Đà Nẵng.[13]
Nghiên cứu về kết quả, kinh nghiệm đào tạo giáo viên giáo dục quốc
phòng và an ninh (2002-2012), của tác giả tác giả Bùi Văn Ga, đã chỉ ra
những vấn đề, khó khăn tồn đọng khi đào tạo giáo viên chuyên ngành giáo
dục quốc phòng và an ninh và đưa ra những giải pháp khắc phục để công tác
đào tạo giáo viên giáo dục quốc phòng và an ninh tại các cơ sở giáo dục trung
học phổ thơng được hồn thiện.[19]
Tác giả Nguyễn Thiện Minh: “Những vấn đề cơ bản cần tập trung chỉ
đạo nâng cao chất lượng dạy, học GDQP&AN cho học sinh, sinh viên năm
học 2012-2013 và những năm tiếp theo”, Tạp chí Dân quân tự vệ Giáo dục
quốc phòng, tháng 8, năm 2012, số 59 (103). Bài báo đã tập trung nghiên cứu
các vấn đề còn tồn đọng trong công tác đào tạo, giảng dạy môn giáo dục quốc
phòng và an ninh cho đối tượng là học sinh, sinh viên đang học tập tại các
trường trung học phổ thông, trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng nghề, học

viện và đại học nửa đầu năm học 2012-2013, từ đó đề xuất các giải pháp
nhằm tăng cường công tác giảng dạy và học tập giáo dục quốc phòng và an
ninh cho đối tượng là học sinh, sinh viên các trường trung học phổ thông,


7

trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng nghề, các học viện và đại học năm học
2012-2013 và các năm tiếp theo.[29]
Tác giả Vũ Thị Linh với đề tài: “Quản lý công tác sinh viên tại Trung
tâm giáo dục quốc phòng và an ninh Trường đại học sư phạm thể dục thể thao
Hà Nội”, luận văn thạc sĩ tháng 7/2021, Học viện Quản lý giáo dục. Nghiên
cứu đã chỉ ra các vấn đề trong công tác Quản lý công tác sinh viên học
GDQP&AN tại Trung tâm GDQP&AN Trường đại học sư phạm thể dục thể
thao Hà Nội và nêu ra 3 giải pháp để nâng cao chất lượng quản lý công tác
sinh viên học GDQP&AN tại Trung tâm GDQP&AN trường Đại học sư phạm
thể dục thể thao Hà Nội nói riêng, tại các Trung tâm GDQP&AN trên cả nước
nói chung.[30].
Trên cơ sở các nghiên cứu ở trên, rút ra một số nhận xét sau:
Nghiên cứu lĩnh vực dạy học và bồi dưỡng nâng cao chất lượng giáo
dục quốc phòng và an ninh về nội dung, chương trình, phương pháp dạy học;
Điều kiện phục vụ cho việc nâng cao chất lượng dạy học mơn giáo dục
quốc phịng và an ninh.
Giáo dục quốc phịng và An ninh với phạm vi rộng và trong mối quan
hệ với chiến lược quân sự, quốc phòng của quốc gia;
Nghiên cứu việc tổ chức, chỉ đạo bồi dưỡng cho học sinh, sinh viên về
giáo dục quốc phòng và an ninh nói chung và tổ chức các trung tâm giáo dục
quốc phòng.
Cho đến nay việc nghiên cứu quản lý dạy học mơn Giáo dục quốc
phịng và an ninh tại các trường THPT thành phố Hà Nội số lượng nghiên cứu

còn chưa nhiều đặc biệt từ khi triển khai chương trình theo Thông tư số:
46/2020/TT-BGDĐT ngày 24 tháng 11 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục
và Đào tạo chưa có cơng trình nào nghiên cứu.


8

1.2. Khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu
1.2.1 Quản lý, quản lý giáo dục
1.2.1.1. Quản lý
Tác giả Frederick Winslow Taylor, một nhà khoa học với rất nhiều
nghiên cứu về quán trị, quản lý quan điểm: để hoàn thành cơng việc của mình
với mục tiêu cơng việc đạt hiệu quả cao nhất và chi phí thấp nhất thì nhà quản
lý là biết được điều bạn muốn biết người khác làm”[36].
Tác giả Nguyễn Quốc chí đưa ra quan điểm về quản lý ngắn gọn và dễ
dàng hiểu bản chất của quản lý đó là tác động có chủ đích, định hướng của
người quản lý đến khách thể quản lý ở một tổ chức với mục đích rất hiện thực
giúp tổ chức vận hành được mục tiêu đề ra [10].
Theo tác giả Đỗ Hoàng Toàn cũng đã đưa ra quan điểm của mình về
quản lý, tác giả quan niệm quản lý là các hoạt động thực hiện nhằm bảo đảm
sự hoàn thành công việc qua những nỗ lực của người khác, đây là quan niệm
tương đồng tác giả Frederick Winslow Taylor, từ nỗ lực của người khác dưới
sự tổ chức chỉ đạo của mình đạt được hiệu quả cao nhất, trong đó quan trọng
phối hợp có hiệu quả các hoạt động của những người cộng sự khác cùng
chung một nhóm, tác giả khẳng định, quản lý là một hoạt động thiết yếu nhằm
đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đặt được các mục đích của tổ
chức”.[42]
Một trong những quan điểm về quản lý được nhiều nhà khoa học đồng
tình đó là quản lý là những tác động của chủ thể quản lý nhằm phối hợp nỗ
lực của nhiều người, ở đây là quan điểm của các tác giả trên rất tương đồng

nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức thông qua đạt được mục tiêu của từng cá
nhân” [23].
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Cũng giống như quản lý, có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý giáo
dục điển hình như: tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc quan điểm một tổ chức giáo


9

dục muốn vận hành và đạt được những mục tiêu của tổ chức thì cần có quản
lý giáo dục, cần có sự tác động có kế hoạch, có tổ chức của cơ quan quản lý
giáo dục các cấp tới các thành tố của quá trình dạy học - giáo dục[26].
Như vậy: cũng giống như quản lý chủ thể quản lý dựa trên các chức
năng quản lý để định hướng và hướng dẫn người khác hồn thành cơng việc
được giao hiệu quả nhất.
1.2.2 Quản lý nhà trường
Một tổ chức có cấu trúc hệ thống, năm trong hệ thồng giáo dục quốc
dân với chức năng đào tạo giáo dục thế hệ trẻ được gọi là nhà trường.
Sự tác động có ý thức, theo mục đích đã xác định trên cơ sở lập kế
hoạch có hệ thống theo quy luật của Hiệu trưởng/giám đốc một cơ sở giáo dục
tác động qua lại theo phương thức thông tin phản hồi đến giáo viên, nhân viên
và học sinh và các lực lượng giáo dục khác để đạt được mục tiêu giáo dục đã
đề ra (theo tác giả Nguyễn Phúc Châu (2010))[9]
Quan niệm quản lý nhà trường của tác giả Phạm Minh Hạc, đã phản
ánh rõ vai trò chủ trường đường lối của Đảng và quy định của ngành trong
việc hình thành mục tiêu của tổ chức trong đó nêu rõ việc thực hiện tác động
quả chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý trên cơ sở thực hiện đường lối giáo
dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, từ đó đưa nhà trường vận
hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo
với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng học sinh” [17].

1.2.3 Hoạt động dạy học
Quan niệm về hoạt động dạy học của tác giả Nguyễn Văn Cường đã chỉ
ra rõ hoạt động cốt lõi của người dạy và người học, người dạy tổ chức điều
khiển hoạt động của học sinh nhằm hình thành và phát triển năng lực và phẩm
chất để hồn thiện nhân cách ở người học. Nói cách khác, hoạt động dạy cũng
bao hàm nội dung cốt lõi là tổ chức các hoạt động học để người học chủ động
tiếp nhận tri thức, hình thành và phát triển năng lực một cách phủ hợp” [2].


10

Cũng khẳng định hoạt động dạy học bao gồm hai hoạt động cơ bản là
hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò tác giả Phạm Viết Vượng
cho rằng sự gắn bố mặt thiết với nhau của hai hoạt động này nó giống như hai
mặt của một vấn đề trong đó, hoạt động dạy học là khái niệm chỉ quá trình
hoạt động chung của người dạy và người học[41].
Như vậy, hoạt động giảng dạy môn giáo dục quốc phịng an ninh tại
trường trung học phổ thơng là một phần trong chương trình giáo dục trung
học phổ thơng, bám sát mục tiêu chung của trung học phổ thông, thực hiện
giảng dạy theo phân phối của Bộ GD&ĐT, nhằm giúp học sinh đặt được
nhưng kiến thức, kĩ năng trong mục tiêu đã đề ra.
1.2.4. Giáo dục quốc phòng và an ninh
Thực hiện quản lý hoạt động dạy học môn học GDQP& AN cho học
sinh nhằm trang bị một số vấn đề lý luận cơ bản về QP-AN của Đảng; Trang
bị những kiến thức cơ bản về công tác quân sự Quốc phòng và An ninh ở cơ
sở địa phương; Thực hành rèn luyện tư duy và những kỹ năng quân sự cơ bản
cần thiết, rèn luyện tác phong, nếp sống kỷ luật, tính tổ chức
Như vậy, Giáo dục quốc phịng và an ninh là một công tác quan trọng
của Đảng, nhà nước để đào tạo ra những con người có bản lĩnh chính trị,
mang trong mình lý tưởng, mục tiêu chung là xây dựng nền quốc phịng tồn

dân, an ninh nhân dân trong thời kì hội nhập sâu rộng hiện nay.
1.2.5 Quản lý dạy học Giáo dục quốc phòng và an ninh
Quản lý dạy học môn GDQP&AN là hoạt động nhằm tổ chức chỉ đạo,
điều khiển hoạt động dạy của giáo viên GDQP&AN và hoạt động học của học
sinh cùng với quản lý các cơ sở vật chất, trang thiết bị, vũ khí, thao trường bãi
tập cùng với các hoạt động khác nhằm đảm bảo cho công tác dạy học đi vào
nề nếp và ngày càng có chất lượng cao hơn. Quản lý các hoạt động học tập
của học sinh tìm tịi phát triển kiến thức của bản thân để nâng cao kiến thức,
kỹ năng, kỹ xảo, các phẩm chất nhân cách của mình.


11

Quản lý dạy học môn GDQP&AN tại các trường THPT là hoạt động
của Ban giám hiệu nhằm tổ chức chỉ đạo, điều khiển hoạt động dạy của giáo
viên và hoạt động học của học sinh cùng với quản lý các cơ sở vật chất, trang
thiết bị, vũ khí, thao trường bãi tập cùng với các hoạt động khác nhằm đảm
bảo cho công tác dạy học đi vào nề nếp và ngày càng có chất lượng cao hơn.
Hoạt động quản lý của Ban giám hiệu là quản lý hoạt động của các cấp dưới
của mình phối hợp với các tổ chức khác và chỉ đạo các cá nhân, bộ phận trong
tổ chức của mình tiến hành các hoạt động nhằm đảm bảo cho hoạt động dạy
học đạt mục tiêu. Quản lý các hoạt động học tập của học sinh tìm tịi phát
triển kiến thức của bản thân để nâng cao kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, các phẩm
chất nhân cách của mình. Quản lý dạy học mơn GDQP&AN cũng bao gồm
thực hiện các chức năng tham mưu cho cấp trên trong việc phát triển và nâng
cao chất lượng giáo dục dạy học mơn GDQP&AN nói chung, nâng cao chất
lượng GDQP&AN cho các trường THPT.
1.3. Nội dung dạy học môn giáo dục quốc phịng và an ninh trong trường
THPT
1.3.1 Vị trí, vai trị của mơn giáo dục quốc phịng và an ninh trong trường

trung học phổ thơng
Với nhiệm vụ, giáo dục lịng yêu nước, yêu văn hóa dân tộc, truyền
thống chiến đầu gành độc lập xây dựng ý thức kỉ luật, đoàn kết bên cạnh đó
hình thành các kỹ năng qn sự cơ bản, cần thiết nhằm đảm bảo cho họ khi
cần có thể sẵn sàng tham gia bảo vệ Tổ quốc, đó chính là vai trị quan trọng
của GDQP&AN.
Học sinh THPT đang lứa tuổi hoàn thiện bản thân với những bước đầu
tiếp xúc các hoạt động phức tạp của cuộc sống, cần có mơi trường rèn luyện
trưởng thành, vì vậy các nhà trường theo chương trình GDPT 2018 đưa vào
mơn GDQP&AN với thời lượng mỗi lớp bậc THPT 35 tiết/năm học.
Như vậy GDQP&AN góp phần xây dựng mục tiêu giáo dục con người


12

toàn diện trong bối cảnh đất nước đang tiến hành công cuộc đổi mới mạnh mẽ
nền giáo dục.
1.3.2. Đặc trưng của mơn giáo dục quốc phịng và an ninh trong trường
trung học phổ thông
Khi lựa chọn nội dung giáo dục căn cứ vào yều cầu cần đạt về phẩm
chất năng lực mặt khác chương trình hình thành năng lực cốt lõi để học sinh
vận dụng vào cuộc sống
Những năng lực chun mơn, được hình thành, phát triển chủ yếu
thơng qua q trình học GDQP&AN: năng lực ngơn ngữ, tính tốn, đồn kết,
khả năng chỉ huy tiểu đội, trung đội, cơng nghệ, tin học, thẩm mỹ, thể chất.
Ngoài ra trong quá trong dạy môn GDQP&AN giáo viên cần chú ý đến
mỗi học sinh trong quá trình học tập để phát hiện nhân tài, định hướng cho
các em thi các trường trong qn đội, cơng an nhân dân góp phần làm dồi
dào, phong phú cho nguồn lực vũ trang của đất nước
1.3.3. Mục tiêu dạy học mơn giáo dục quốc phịng và an ninh trong trường

trung học phổ thông
Sau khi học xong môn GDQP&AN ở các trường THPT học sinh đạt
được:
Học sinh hình thành các phẩm chất, ý thức trách nhiệm, sẵn sàng bảo
vệ tổ quốc
Trình bày được nội dung cơ bản về quốc phòng, an ninh
Nâng cao lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội;
Học sinh hình thành ý thức cảnh giác trước những âm mưu diễn biến
hịa bình của thế lực thù địch.
Học sinh hình thành kĩ năng cần thiết để tham gia vào sự nghiệp xây
dựng [7].
Hiện nay, tầng lớp trẻ ít quan tâm tìm hiểu truyền thống đánh giặc giữ
nước của cha ông ta, truyền thống chiến đấu hào hùng của dân tộc, quân đội


13

ta. Một bộ phận trong lớp trẻ có biểu hiện xa rời truyền thống, văn hoá của
dân tộc, xa rời mục tiêu lý tưởng cách mạng của Đảng. Cùng với đó các tệ
nạn xã hội ngày càng xâm nhập sâu vào học đường làm cho ngày càng nhiều
HS có biểu hiện xuống cấp về đạo đức nhân cách, sống thiếu niềm tin, hồi
bão, nghị lực… Bên cạnh đó Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch không
ngừng chống phá cách mạng nước ta dưới mọi hình thức, bằng những âm
mưu thủ đoạn hết sức tinh vi và xảo quyệt. Những điều này gây ra những khó
khăn cho việc thực hiện mục tiêu giáo dục
Qua đó góp phần xây dựng và hoàn thiện nhân cách cho HS. Như vậy
GDQP&AN góp phần xây dựng mục tiêu giáo dục con người tồn diện trong
bối cảnh đất nước đang tiến hành cơng cuộc đổi mới mạnh mẽ nền giáo dục.
1.3.4. Chương trình, nội dung mơn giáo dục quốc phịng và an ninh trong
trường trung học phổ thơng

Chương trình, nội dung mơn GDQP&AN

Lớp
10

Chương trình giáo dục

hiện hành
năm 2018
Chương trình hiện hành giúp Chương trình GD năm 2018 có
sinh viên:

35tiết/nă
m

Chương trình giáo dục

điểm kế thừa và bổ sung những

Một số luật về QP&AN; Ma nội dung cần thiết theo quan
túy, tác hại của ma túy; Hiểu điểm ngành.
được PL và có thái độ phịng, Bên cạnh giữ nguyên Lịch sử,
chống vi phạm pháp luật về trật truyền thống của lực lượng vũ
tự ATGT; Bảo vệ an ninh quốc trang nhân dân Việt Nam, trong
gia và bảo đảm TTAN-XH; chương trình GDPT 2018 đã có
Một số hiểu biết về an ninh khái quát về Giáo dục quốc
mạng; Tích cực trng thường phịng và an ninh Việt Nam,
thức phòng tránh một số loại tiếp tục giới thiệu một số luật
bom, mìn, đạn, vũ khí hóa học, về quốc phòng và an ninh Việt

14

Lớp

Chương trình giáo dục

Chương trình giáo dục

hiện hành
năm 2018
vũ khí sinh học, vũ khí cơng Nam; Giữ gìn an ninh chính trị
nghệ cao, thiên tai, dịch bệnh và bảo đảm trật tự an toàn xã
và cháy nổ; Một số nội dung hội; Thường thức phòng tránh
Điều lệnh quản lý bộ đội và một số loại bom, mìn, đạn,
Điều lệnh Cơng an nhân dân; thiên tai và cháy nổ
Đội ngũ từng người khơng có Kỹ thuật mắc tăng võng, bếp
súng; Đội ngũ tiểu đội; Các tư Hoàng Cầm; Kỹ thuật cấp cứu
thế, động tác cơ bản vận động và chuyển thương…
trong chiến đấu; Kĩ thuật cấp
11

cứu và chuyển thương
Luật Nghĩa vụ quân sự và trách Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ,
nhiệm của học sinh

biên giới quốc gia nước

35tiết/nă

Phòng chống tệ nạn xã hội ở

CHXHCN Việt Nam

m

Việt Nam trong thời kỳ hội

Kiến thức cơ bản về phịng

nhập quốc tế

khơng nhân dân

Một số vấn đề về vi phạm

Các tư thế, động tác cơ bản vận

pháp luật bảo vệ môi trường

động trong chiến đấu

Kiến thức phổ thơng về phịng

Lợi dụng địa hình, địa vật…

khơng nhân dân
Lợi dụng địa hình, địa vật
Nhìn, nghe, phát hiện địch, chỉ
mục tiêu, truyền tin liên lạc,

báo cáo
12
35tiết/nă

Kĩ thuật sử dụng lựu đạn
Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã

Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã

hội chủ nghĩa sau năm 1975

hội chủ nghĩa sau năm 1975

2Tổ chức Quân đội nhân dân

Tổ chức Quân đội nhân dân


15

Lớp
m

Chương trình giáo dục

Chương trình giáo dục

hiện hành
năm 2018
Việt Nam và Công an nhân dân Việt Nam và Công an nhân dân

Việt Nam

Việt Nam

Một số hiểu biết về chiến lược

Kĩ thuật bắn súng tiểu liên AK

Kĩ thuật bắn súng tiểu liên AK

Tìm và giữ phương hướng

Tìm và giữ phương hướng…

Đội hình chiến đấu cơ bản của
tổ bộ binh
Thực hành tổng hợp…

Qua bảng 1.1 cho thấy, thời lượng số tiết học/năm khơng thay đổi, tuy
nhiên nội dung chương trình giáo dục phổ thông 2018 tập trung phát triển
năng lực học sinh, khác với chương trình GDQP&AN hiện hành chủ yếu theo
tiếp cận nội dung mục tiêu cung cấp cho học sinh nhiều nội dung kiến thức
nhất có thể. Chương trình 2018 chủ yếu hướng dẫn học sinh cách học, cách tự
chiếm lĩnh tri thức, hình thành các năng lực và vận dụng nó vào cuộc sống.
1.3.5 Phương pháp và điều kiện dạy học mơn giáo dục quốc phịng và an
ninh trong trường trung học phổ thông
1.3.5.1. Phương pháp dạy học môn giáo dục quốc phòng và an ninh trong
trường trung học phổ thông
Phương pháp nêu vấn đề, đây là phương pháp quan trọng phù hợp với
dạy học theo chương trình GDPT 2018 hiện nay. Thực hiện các phương pháp

này hiệu quả giúp nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng và an ninh
Phương pháp thuyết trình
Đơi khi là giới thiệu phần lí thuyết của bài thực hành, người giáo viên
cần trang bị các giáo cụ trực quan, sinh động và phương tiện hỗ trợ giảng dạy
để đạt được kết quả tốt nhất.