Báo cáo "Động cơ và mục đích của người phạm tội về ma tuý ở Việt Nam " docx

nghiên cứu - trao đổi
30 tạp chí luật học số 9/2006




ThS. Nguyễn Tuyết Mai *
u tranh phũng, chng ti phm v ma
tuý ang l mt trong nhng mi quan
tõm hng u ca Vit Nam v cng ng
th gii. Tng kt chng trỡnh phũng chng
ma tuý giai on 2001 - 2005, Vit Nam ó
t c mt s kt qu ỏng ghi nhn, trong
ú cú vic kim ch tc gia tng ngi
nghin ma tuý v phm ti v ma tuý. Tuy
nhiờn, iu ú khụng cú ngha, tỡnh hỡnh
nghin ma tuý v ti phm v ma tuý Vit
Nam ó khụng cũn th hin tớnh nghiờm
trng. n cui nm 2005, c nc vn cũn
hn 15 vn ngi nghin ma tuý, t l tỏi
nghin ma tuý vn rt cao ti 80 - 90%.
Cng ngy cng cú nhiu ng dõy ti
phm v ma tuý vi quy mụ ln, thm chớ
xuyờn quc gia.
gúp phn t c mc tiờu kim
ch, ngn chn, y lựi, tin ti loi tr ma
tuý v ti phm ma tuý ra khi xó hi, mt
trong nhng nhim v cn thit l phi tng
kt v xỏc nh rừ ng c, mc ớch phm

ti - cỏc yu t tõm lớ phn ỏnh nguyờn
nhõn ch quan ca ngi phm ti v ma
tuý. Bi vit ny l kt qu kho sỏt ca tỏc
gi, trờn c s cỏc ỏnh giỏ chung v ti
phm v ma tuý v phõn tớch cỏc trng
hp phm ti ca 708 b cỏo trong 549 bn
ỏn xột x s thm ti phm v ma tuý trờn
c nc (c la chn ngu nhiờn), mong
c trao i cựng bn c.
1. Tõm lớ hc ó ch ra rng ng c
phm ti l trng thỏi tõm lớ bờn trong thỳc
y hot ng, lm tng thờm tớnh tớch cc
ch th khi thc hin hnh vi phm ti. Mc
ớch phm ti l cỏi m ngi phm ti
nhm t c bng hnh vi phm ti. Vic
la chn mc ớch l do ng c quyt nh,
ng c hng thỏi ca ch th vo
nhng mc ớch nht nh. Nh vy mc
ớch ca hnh vi phm ti thng khụng do
iu kin khỏch quan m do ch th nh ra
v c nhn thc nh l yu t cn thit v
cú kh nng thc hin trong iu kin nht
nh.
(1)
Mt im cn nhn mnh l ng c,
mc ớch c hỡnh thnh trờn c s nhu cu
c ch th nhn thc v ỏnh giỏ l cú kh
nng thc hin c. ng c phm ti
thng xut phỏt t nhng nhu cu cú tớnh
nh nhen, hp hũi hoc quỏ cao siờu, k,

thc dng, i bi, suy thoỏi Mi quan h
gia nhu cu, ng c v mc ớch phm ti
l mi quan h ng v c xõu chui qua
nhn thc ch quan ca ch th v cỏc tỏc
ng ca iu kin khỏch quan bờn ngoi.
Vic phõn tớch ng c, mc ớch phm ti
ca cỏc ti phm v ma tuý ch cú th dng
cỏc ni dung biu hin m khú cú th tỏch
bch ni dung biu hin no l ng c, ni
dung biu hin no l mc ớch phm ti, vỡ
nhng ch th phm ti khỏc nhau, nhng


* Ging viờn Khoa lut hỡnh s
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 9/2006 31

trng hp phm ti khỏc nhau, cựng mt
ni dung biu hin li c ỏnh giỏ khỏc
nhau l nhu cu, ng c hay mc ớch
phm ti; cú trng hp li cú nhiu ng
c, mc ớch phm ti.
2. tỡm hiu v ng c, mc ớch ca
ngi phm ti v ma tuý, trc ht nờn bt
u t c im siờu li nhun ca nhúm ti
phm v ma tuý. õy l iu m khụng ai cú
th ph nhn. Khú cú ti phm no, thm chớ

ngnh kinh t no mang li li nhun nhanh
v nhiu nh ti phm v ma tuý. Nn ti
chớnh ca ti phm v ma tuý quc t hng
nm c tớnh ti 400 - 500 t USD. Ngi ta
núi sn xut v buụn bỏn ma tuý em li li
nhun siờu ngch l khụng sai. iu ỏng
núi l li nhun ny khụng ngng tng ti
mc chúng mt. Giỏ thuc phin nhng
nm 1995 Vit Nam l 1,2 triu/kg thỡ nm
sau 1996 tng hn 6 ln (7,6 triu/kg) v
hin nay ti trờn 10 triu/kg. Nu tớnh giỏ
bỏn thuc phin trung bỡnh l 7 triu ng/kg
so vi gn 1 triu ng/kg giỏ gc biờn
gii thỡ bn buụn lu ó thu c 6 triu
ng/kg, cha k nu em bỏn l cho ngi
nghin thỡ cũn lói gp hng chc ln s
ny.
(2)
Giỏ heroin Vit Nam thi im nm
2000 l 10.000 USD/kg thỡ hin nay khong
hn 25.000 USD/kg, nu em bỏn l nh
hin nay 25.000 ng-50.000 ng/liu thỡ
cú th thu ti 1 t ng/kg. Li nhun cao
luụn l ng lc thỳc y ngi ta bng mi
cỏch cú c nú. V nh vy, ngi ta luụn
cú ng lc ngy cng mnh m thc hin
ti phm v ma tuý cng nh to thờm cỏc
iu kin cho vic thc hin ti phm, tỡm
kim li nhun. Ngi ta c cnh bỏo cng
nh ó thy nhng hu qu nghiờm trng do

hnh vi phm ti v ma tuý ca h gõy ra, h
cng thy c hỡnh pht nghiờm khc m
phỏp lut dnh cho khi h thc hin ti phm
v ma tuý nhng dng nh nhng tỏc
ng ú khụng h cú ý ngha gỡ khi t bờn
cnh h li nhun khng l v nhanh chúng
t vic thc hin ti phm v ma tuý. V nh
vy, i vi ti phm v ma tuý, khi li
nhun do vic thc hin cỏc ti phm v ma
tuý mang li cng cao, ng ngha vi vic s
cú cng nhiu ngi lao vo con ng phm
ti v ma tuý, nhiu th on phm ti mi
tinh vi, xo quyt hn nhm i phú vi cỏc
lc lng phũng, chng loi ti phm ny.
Tt c din bin dõy chuyn u phn ỏnh
tớnh cht ngy cng nghiờm trng ca tỡnh
hỡnh ti phm v ma tuý.
3. Thc t ti phm v ma tuý Vit Nam
cho chỳng ta mt nhn xột khỏ c bit m
theo chỳng tụi, cú liờn quan trc tip ti hon
cnh kinh t xó hi ca t nc cng nh
hon cnh kinh t, gia ỡnh, trỡnh vn hoỏ
ca cỏ nhõn ngi phm ti. ú l trong a s
cỏc trng hp phm ti v ma tuý, thu li
c coi l mc ớch phm ti. Cú ti 76,5%
cỏc trng hp phm ti v ma tuý c
nghiờn cu v kt lun l nhm thu li nhun
qua vic phm ti v ma tuý nhng mc ớch
kim tin ú li xut phỏt t nhng ng c
phm ti c th rt khỏc nhau, nh cú tin

tho món nhu cu nghin ma tuý ca mỡnh
hoc ca ngi thõn, cú tin n chi, sng
hng th, cú tin nuụi con, kim sng
ỏng chỳ ý l cú 59,1% b cỏo khụng
ngh nghip, 18,7% lm nụng nghip, trng
trt, 19,1% lm cỏc cụng vic cú thu nhp


nghiªn cøu - trao ®æi
32 t¹p chÝ luËt häc sè 9/2006

thấp, không ổn định như bán hàng nước, sửa
xe, chạy xe ôm Khi mà bài toán thất
nghiệp còn chưa có lời giải trọn vẹn, con số
75,6% số bị cáo (trong số được nghiên cứu)
chưa qua cấp trung học cơ sở đã minh chứng
phần nào gánh nặng mưu sinh đè lên vai họ
và trở thành nhu cầu cấp thiết. Tuy nhiên,
phương thức thoả mãn nhu cầu của cuộc
sống đã bị nhận thức sai lệch và trong điều
kiện cụ thể đã hình thành ở người phạm tội
động cơ và mục đích kiếm tiền từ các hoạt
động phạm tội về ma tuý.
4. Bên cạnh đó, một tỉ lệ không nhỏ
những người thực hiện hành vi phạm tội về
ma tuý xuất phát từ động cơ nhằm thoả mãn
nhu cầu nghiện ma tuý. Mặc dù còn nhiều
quan điểm khác nhau về cơ chế thần kinh của
nghiện ma tuý, song một kết luận đã được
thực tiễn kiểm chứng là ma tuý dễ nghiện khó

cai, đồng thời nhu cầu về ma tuý ở người
nghiện lại tăng dần từ ít đến nhiều, từ thỉnh
thoảng đến thường xuyên sử dụng, từ một
loại ma tuý đến đa ma tuý, từ ma tuý loại nhẹ
đến ma tuý loại nặng ở người nghiện ma
tuý, thể chất và tâm lí bị lệ thuộc vào chất ma
tuý đã sử dụng, nhu cầu về ma tuý luôn có xu
hướng chiến thắng ý chí và nghị lực. Nghiện
ma tuý dễ làm cho người nghiện bị tha hoá về
nhân cách. Để đáp ứng nhu cầu nghiện ma
tuý, người nghiện ma tuý sẵn sàng làm bất cứ
việc gì, kể cả là tội phạm, bất chấp những quy
định nghiêm khắc của pháp luật, thậm chí cả
hình phạt tử hình đối với họ. Qua tổng kết
thực tế ở Việt Nam, 85% số người nghiện ma
tuý có tiền án, tiền sự liên quan đến tội phạm
hình sự, 40% các vụ trọng án do người
nghiện ma tuý gây ra. Qua nghiên cứu nhân
thân của 708 bị cáo bị đưa ra xét xử về tội
phạm về ma tuý ở Việt Nam thời gian qua, có
73,8% là đối tượng nghiện ma tuý, 58,6%
trong số đó coi phạm tội về ma tuý như là
một phương tiện để thoả mãn nhu cầu nghiện
ma tuý. Tuyệt đại đa số các đối tượng nghiện
ma tuý, thông qua mục đích kiếm tiền từ việc
phạm tội về ma tuý để phục vụ cho nhu cầu
nghiện ma tuý của mình, song có trường hợp
đồng phạm với kẻ khác với mục đích đổi lấy
ma tuý cho mình sử dụng. Đồng thời cũng có
một số trường hợp (0,4%) bị cáo không

nghiện ma tuý nhưng do có người thân
nghiện ma tuý (bố, mẹ, chồng ) nên đã chấp
nhận thực hiện hành vi phạm tội về ma tuý
với hi vọng kiếm tiền để phục vụ nhu cầu
nghiện ma tuý cho người thân của họ.
5. Những phân tích về động cơ của
người phạm tội về ma tuý và các yếu tố tác
động đến động cơ và mục đích phạm tội ở họ
chính là cơ sở định hướng cho việc xây dựng
các biện pháp phòng ngừa và đấu tranh
chống tội phạm về ma tuý ở Việt Nam.
- Về các biện pháp phòng ngừa: Định
hướng phòng ngừa tội phạm về ma tuý cần
tập trung vào việc khắc phục các tác động
hình thành động cơ và mục đích phạm tội ở
người phạm tội về ma tuý, gồm ba biện pháp
cơ bản sau:
Thứ nhất, giải quyết tốt vấn đề việc làm
và thu nhập. Khi những biện pháp mưu sinh
không phải là gánh nặng thường trực mà
người dân phải đối mặt thì sức hấp dẫn của
lợi nhuận siêu ngạch từ các hoạt động phạm
tội về ma tuý đối với người dân cũng được
giảm đi đáng kể, họ sẽ cân nhắc nhiều hơn
tới hậu quả pháp lí nghiêm khắc áp dụng đối


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 9/2006 33

vi cỏc ti phm v ma tuý.
Th hai, chỳ trng hn na ti cỏc hot
ng giỏo dc nhõn cỏch, o c, li sng v
ý thc tụn trng phỏp lut. Giỏo dc cú ý ngha
vụ cựng quan trng trong vic hỡnh thnh
mi con ngi (c bit l th h tr) nn tng
o c, ý chớ v ngh lc, giỳp h trỏnh xa
cm by ma tuý v cỏc tỏc ng tiờu cc ca
nú, c bit trong vic thc hin ti phm.
Th ba, tng cng hot ng cai nghin
ma tuý v qun lớ sau cai nghin ma tuý nhm
gim ỏng k s ngi nghin ma tuý v tỏi
nghin ma tuý. Hot ng ny khụng ch trc
tip gim cu v ma tuý m cũn gim ỏng k
s tham gia ca ngi nghin ma tuý trong
cỏc hot ng phm ti v ma tuý.
- V cỏc bin phỏp u tranh: Cỏc bin
phỏp u tranh chng ti phm v ma tuý,
c bit trong trng hp phm ti cú t
chc cn khai thỏc trit yu t ng c,
mc ớch ca ngi phm ti v ma tuý v
cỏc quy lut tõm lớ cú liờn quan. Hai mt
xớch yu trong cỏc ng dõy phm ti v
ma tuý thụng thng l:
1) Mõu thun v li nhun: Vỡ li nhun
v siờu li nhun, ngi ta sn sng phm ti
nhng cng vỡ li nhun v siờu li nhun,
ngi ta cng sn sng p lờn tớnh mng
nhau phm ti. Mõu thun xoay quanh
vn li nhun gia cỏc nhúm ti phm v

ma tuý, gia cỏc thnh viờn trong nhúm gia
tng t l thun vi li nhun v siờu li
nhun cú th thu c. Li nhun va l mt
cht mt xớch cú th liờn kt nhng ng
thi cú th g b ton b h thng dõy
chuyn khộp kớn ti phm v ma tuý.
2) Cỏc i tng nghin ma tuý: Ngi
nghin ma tuý thc hin ti phm v ma tuý
nh mt phng tin nhm ỏp ng nhu cu
v ma tuý trong trng thỏi nhn thc b sai
lch, nhõn cỏch b tha hoỏ. Nhng tỏc ng
iu chnh nhn thc, c ch gõy nghin h
cng ng thi cú th a n nhng tỏc
ng iu chnh cỏc hnh vi lch chun. iu
ny cng lớ gii ti sao ngi nghin ma tuý
thc hin ti phm v ma tuý ch c giao
nhng vai ph trong v din l tng th
tỡnh hỡnh ti phm v ma tuý. Tuy nhiờn, mt
nột c thự l cỏc vai din ph y, vi s
lng ụng o, li gúp phn ỏng k to nờn
phụng ti phm v ma tuý Vit Nam.
Nhng xỏo ng ỏng k v i quõn
nghin ma tuý thc hin ti phm v ma tuý
ng nhiờn cng s tỏc ng ỏng k ti
tỡnh hỡnh ti phm v ma tuý núi chung.
Túm li, phõn tớch ng c v mc ớch
ca ngi phm ti v ma tuý khụng ch
giỳp chỳng ta nhỡn nhn v lớ gii mt cỏch
chớnh xỏc hn tỡnh hỡnh ti phm v ma tuý
Vit Nam thi gian qua m cũn gúp phn

a ra nh hng u tranh phũng, chng
loi ti phm ny. Hi vng rng, nhng phõn
tớch v khuyn ngh trờn ca tỏc gi cú th
gúp phn thit thc lm gim ti phm v
ma tuý trong cuc u tranh phũng, chng
ti phm v ma tuý Vit Nam./.

(1).Xem: ng Thanh Nga, Hnh vi phm ti nhỡn
nhn t gúc tõm lớ hc, Tp chớ lut hc, s
4/1998, tr.19.
(2).Xem: Nguyn Xuõn Yờm v Trn Vn Luyn
Him ho ma tuý v cuc chin mi, Nxb. Cụng an
nhõn dõn (2002), tr. 527.