Báo cáo " Ý thức pháp luật của cá nhân, cộng đồng về vấn đề bạo lực, phòng, chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em, thực trạng và giải pháp " potx

Những vấn đề chung về pháp luật phòng, chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em


tạp chí luật học số 2/2009 11






ThS. Phan Thị Luyện *
o lc i vi ph n v tr em l hin
tng xó hi mang tớnh ton cu, tr
thnh mi lo ngi ca cng ng quc t.
Trờn th gii, trung bỡnh c ba ph n thỡ cú
mt ngi phi chu ng bo lc trong sut
cuc i ca h. Vỡ th, vn bo lc i
vi ph n v tr em ngy cng c xem xột
mt cỏch nghiờm tỳc. Cỏc t chc quc t,
cỏc nh hoch nh chớnh sỏch, nhng ngi
cung cp dch v, cỏc nhúm ph n v nam
gii ó v ang lờn ting nhiu hn nhm
chng li nn bo hnh i vi ph n v tr
em. ó cú s thay i v ý thc i vi mi
cỏ nhõn v cng ng xó hi, ngi ta tha
nhn rng bo lc i vi ph n v tr em l
vn sc kho cng ng cn c u tiờn
trong quỏ trỡnh xõy dng phỏp lut cng nh
cỏc lnh vc khỏc ca i sng xó hi. Bi
vit ny tỡm hiu vn bo lc, phũng,
chng bo lc i vi ph n v tr em qua

thc trng ý thc phỏp lut ca cỏ nhõn,
cng ng v mt s gii phỏp khc phc.
1. Thc trng ý thc phỏp lut ca cỏ
nhõn, cng ng v vn bo lc v phũng,
chng bo lc i vi ph n v tr em
phũng, chng hin tng bo lc i
vi ph n v tr em, ng v Nh nc ó
ban hnh nhiu chớnh sỏch, phỏp lut nhm
bo v v chm súc gia ỡnh c bit l ph
n v tr em. T ú ph n v tr em cú
nhiu iu kin thun li hn thc hin
cỏc quyn v ngha v ca mỡnh. Phỏp lnh
dõn s nm 2003 lờn ỏn vic dựng v lc
ngn cn hoc ộp buc s dng cỏc bin
phỏp k hoch hoỏ gia ỡnh. Thỏng 7/2004,
Th tng Chớnh ph ó kớ Quyt nh s
130/2004/Q-TTg phờ duyt K hoch hnh
ng quc gia ca Vit Nam giai on 2004
- 2010 v phũng chng buụn bỏn ph n v
tr em. K hoch ny ó phõn nh vai trũ v
trỏch nhim cho mt s b v t chc, on
th. Thỏng 5/2005, Th tng ó kớ Quyt
nh s 106/2005/Q-TTg phờ duyt Chin
lc v gia ỡnh ca Vit Nam, chin lc
ny ó a ra mc tiờu gim mnh bo lc
gia ỡnh. Lut bỡnh ng gii v Lut phũng,
chng bo lc gia ỡnh cng ó c ban
hnh. Tuy nhiờn, hin tng bo lc i vi
ph n v tr em vn ngy mt gia tng.
Theo bỏo cỏo ca B cụng an, trờn ton

quc c khong 2-3 ngy li cú mt nn
nhõn liờn quan n bo lc gia ỡnh. Ba thỏng
u nm 2006, cú 30,5% s v hnh hung
ngi cú liờn quan n bo lc gia ỡnh.
Theo thng kờ ca Cc bo v chm súc
tr em, B lao ng-thng binh v xó hi
thu c qua bỏo chớ, phn ỏnh v x lớ cho
thy trong ba nm t 2005-2007, s v xõm
hi, bo lc tr em trong gia ỡnh tng gp 3
B

* Ging viờn Khoa lớ lun chớnh tr
Trng i hc Lut H Ni
Những vấn đề chung về pháp luật phòng, chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em

12
tạp chí luật học số 2/2009
ln, s v xõm hi tr em ni cụng cng
tng 7 ln, xõm hi tr em trng hc tng
13 ln. Hng ngy, trờn cỏc phng tin
thụng tin i chỳng ng ti khụng ớt nhng
thụng tin liờn quan ti bo lc i vi tr em.
ó cú s thay i trong ý thc ca ngi
dõn v mc nghiờm trng ca hnh vi
ny. H ó lờn ting v kờu gi s giỳp
ca cng ng xó hi. Nghiờn cu ca Vin
khoa hc xó hi Vit Nam nm 2005 ti 13
tnh v thnh ph v bo lc gia ỡnh vi
4.175 ngi (53,3% l ph n). Kt qu
nghiờn cu cho thy 21,2% ph n núi rng

h ó b chng mng chi v 22,5% nam
gii tha nhn h ó tng mng chi v.
Gn 6% ph n tr li h ó b chng ỏnh
v 0,5% tha nhn h ó tng ỏnh chng,
4,6% nam gii núi h ó tng ỏnh v v
0,7% tr li h ó tng b v ỏnh.
Nghiờn cu do Vin nghiờn cu thanh
thiu niờn tin hnh ti 6 tnh min Bc v
min Trung vi 1.240 em hc sinh ti cỏc
trng tiu hc v trung hc c s cho thy,
46% núi rng b m chỳng thng xuyờn
pht bng cỏch ny hay cỏch khỏc nu chỳng
cú li. Cú 50% em tr li cha m thnh thong
cú pht. Trong ú 26% em b pht bng hỡnh
thc ỏnh, 65% em b mng chi v 10% b
cỏc hỡnh thc pht khỏc. Tuy nhiờn, 45% em
cho rng cỏc em b pht mt cỏch bt cụng v
72% em tr li chỳng rt bun khi b ỏnh
pht v 28% núi rng rt gin b m.
Trung tõm nghiờn cu gii, gia ỡnh v
mụi trng trong phỏt trin (CGFED) ó tin
hnh nghiờn cu v nhn thc v thỏi ca
cng ng i vi bo lc trong gia ỡnh
nm 2006. Khi t cõu hi ó bao gi nghe
núi v bo lc gia ỡnh cha?, cú 54,9% s
ngi c hi tr li ó nghe núi n bo
lc gia ỡnh. Nh vy, cú ti 45,1% s ngi
c hi cha bao gi nghe núi v vn ny.
Mc nghe núi n bo lc gia ỡnh tng t
l thun vi trỡnh hc vn. Ngi dõn

cỏc tnh min Bc c nghe núi nhiu hn
n phũng, chng bo lc gia ỡnh hn cỏc
tnh min Nam v cú s gim dn v mc ,
cng vo min ụng Nam b thỡ t l ngi
dõn cng ớt nghe núi n vn phũng, chng
bo lc gia ỡnh. Cao nht l H Ni 76%,
Nam nh 71,5%, Thanh Hoỏ 67%, thp nht
l Tr Vinh 33% v ng Thỏp l 42%.
Theo trỡnh hc vn, trong s 25,5%
khụng bit hnh vi bo lc l gỡ, thỡ hc vn
cng thp t l khụng bit n bo lc cng
cao: Di tiu hc 44,2%; trung hc c s
17,3%; trung hc ph thụng 11,7%; trung
hc, cao ng, i hc1,9%. Cú 19% nam gii
v 31% ph n trong mu nghiờn cu khụng
bit gỡ n bo lc gia ỡnh, thụng tin v bo
lc gia ỡnh nhn c ph bin qua cỏc
phng tin thụng tin i chỳng: Truyn hỡnh
i 56%, bỏo 35%, chớnh quyn on th 9,9%,
bn bố 4,2% v gia ỡnh, ngi thõn l 3,8%.
T cỏc thng kờ trờn cho thy s hiu
bit ca ngi dõn v vn bo lc gia
ỡnh cũn rt hn ch. Nu cp cỏc hnh vi
nh ỏnh p, mng chi trong gia ỡnh thỡ
h d dng nhn ra nhng vi bo lc gia
ỡnh thỡ khỏi nim ny dng nh dnh cho
cỏc nh chuyờn mụn.
Thm chớ nhiu ni ý thc phỏp lut
ca cỏn b cp c s v bo lc gia ỡnh
cha chớnh xỏc mc dự chớnh h l nhng

ngi cú trỏch nhim trong vic trin khai,
a phỏp lut vo i sng, gii quyt nhng
cụng vic liờn quan n li ớch ca Nh nc
trờn a bn c s.
Những vấn đề chung về pháp luật phòng, chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em


tạp chí luật học số 2/2009 13

Bo lc i vi ph n v tr em nc
ta ó tn ti t rt lõu. Trong nhn thc ca
ngi dõn õy vn c coi l vn riờng
t ca mi nh v cú xu hng gii quyt
theo quan nim khụng vch ỏo cho ngi
xem lng. Khụng ch ngi dõn m ngay c
cỏn b xó, p nhiu ni cng quan nim bo
lc gia ỡnh l chuyn riờng t.
Nhng c im v trỡnh hc vn, ngh
nghip khỏc nhau theo quan nim ca ngi
dõn dn n hỡnh thc bo lc khỏc nhau.
Cú ngi cũn quan nim vic cha m mng
chi con cỏi khụng phi l hnh vi bo lc, mt
s ngi khỏc li quan nim ỏnh p mc
nghiờm trng ch cũn nh vi cỏi bt tai hoc
ỏnh vi roi cng khụng phi l bo lc.
Khi hi quan im ca ngi dõn v giỏo
dc con cỏi vi cõu núi Yờu cho roi cho
vt, cú 12,2% s ngi c hi ng ý vi
chuyn s dng ũn roi trong vic giỏo dc
con cỏi; 34,4% cho rng tu mc m cú

th ỏnh ũn. Nh vy, trong quan nim ca
ngi dõn vn cũn theo quan im giỏo dc
bng v lc. Nhiu ngi cũn quan nim
rng chng cú quyn dy v con mỡnh
bng cỏch s dng bo lc.
Nghiờn cu ý thc ca cỏ nhõn, cng
ng v nguyờn nhõn hin tng bo lc i
vi ph n v tr em, cú th chia nguyờn nhõn
dn n bo lc thnh bn nhúm. Nhúm th
nht do chng hoc v nghin ru, c bc,
kinh t khú khn. Nhúm th hai do v hoc
chng ngoi tỡnh, khụng tho món tỡnh dc
hoc b ngi khỏc kớch ng. Nhúm th ba
do bt bỡnh ng gii, v do v hoc chng
cha nhn thc y v lut phỏp, chun
mc xó hi khỏc, trỡnh hc vn thp.
Trong bn nhúm nguyờn nhõn k trờn, hai
nguyờn nhõn u tiờn c a s ngi dõn
cho rng nú gõy ra bo lc gia ỡnh: 58,9%
kinh t khú khn, nghin ru, c bc c;
16% cho rng nguyờn nhõn l do v hoc
chng ngoi tỡnh, khụng tho món tỡnh dc
hoc b ngi khỏc kớch ng. Khụng cú ý
kin no cp bt bỡnh ng gii l nguyờn
nhõn dn n bo lc gia ỡnh. Phi chng ý
thc phỏp lut v vn ny cha hỡnh thnh
hoc theo h ú khụng phi l nguyờn nhõn
chớnh. Trong khi ú, quan im ca cỏc nh n
quyn v ngi qun lớ li thng cho ú l
nguyờn nhõn gc r gõy ra bo lc gia ỡnh.

Nh vy, cú s khỏc bit v nhn thc vn
bo lc gia ngi dõn v cỏc nh nghiờn cu
cng nh cỏc nh hoch nh chớnh sỏch. í
thc ca ngi dõn phn nhiu ph thuc vo
cỏc tp quỏn v quan nim truyn thng.
Trong khi ú cỏc nh nghiờn cu cng nh
cỏc nh hoch nh chớnh sỏch ỏp dng quan
nim v bo lc theo cỏch riờng ca h.
hỡnh thnh ý thc phỏp lut ỳng n ca
ngi dõn v vn ny khụng phi ch trong
thi gian ngn m cn cú quỏ trỡnh v s n
lc hn na ca cỏc c quan tuyờn truyn
cng nh cỏc c quan ban hnh phỏp lut.
Bt bỡnh ng gii l hin tng mang
tớnh lch s. Thi kỡ phong kin, ngi ph
n b hnh h bi h ph thuc hon ton
vo chng v phỏp lut bo v cho ngi
n ụng lm iu ú. Quyn nhõn thõn ca
ngi ph n b ph thuc. Khi chuyn sang
ch xó hi mi, cựng vi s phỏt trin
mi mt ca kinh t-xó hi, vai trũ ca ngi
ph n thay i. H tham gia vo lnh vc
kinh t bỡnh ng vi nam gii v nguy c
e da vai trũ tr ct ca n ụng ó lm ny
sinh nn bo hnh gia ỡnh. Tuy nhiờn, bờn
Những vấn đề chung về pháp luật phòng, chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em

14
tạp chí luật học số 2/2009
cnh nhng chun mc o c hỡnh thnh,

phỏp lut mi c ban hnh nhng ý thc
ca ngi dõn vn duy trỡ nhng khuụn mu
hnh vi c. Ngi ph n cam chu cnh bo
lc vi ý thc rng nu núi ra xu chng
thỡ h ai. Ch cú 5% s ngi cho rng
nguyờn nhõn l do thiu hiu bit phỏp lut.
Nhng ngi ny cho rng Nhn thc phỏp
lut trong mi quan h gia ỡnh l nhn thc
ca ngi v, ngi con. Hiu bit hn ch
do trỡnh h khụng cú nờn h khụng bo
v c chớnh bn thõn h, h khụng u
tranh c vi l phi, h cũn b l thuc
vo phong tc tp quỏn, kinh t. Vỡ vy,
nguyờn nhõn ch yu l nhn thc hiu bit
phỏp lut b hn ch, khụng c hc, khụng
hiu bit gỡ, cú hc cng khụng cú thi gian.
T thc trng trờn cho thy s hiu bit
ca ngi dõn v phỏp lut liờn quan n
bo lc i vi ph n v tr em cũn rt hn
ch. a s ngi dõn hiu bit v lut phỏp
thụng qua phng tin ch yu l thụng tin
i chỳng. iu ny cho thy cụng tỏc ph
bin, tuyờn truyn phỏp lut v lnh vc ny
cú hiu qu cha cao. Rt nhiu ngi cha
hiu y , a s cho rng ch cú s hnh
h v th xỏc mi cu thnh bo lc do tớnh
cht nghiờm trng ca nú gõy ra.
Bo lc i vi ph n v tr em gõy ra
nhiu hu qu nghiờm trng, lm tn thng
n sc kho v th xỏc, gõy ri trt t an ton

xó hi v tn thng tõm lớ, tinh thn cho nn
nhõn v nhng ngi xung quanh. c bit nú
nh hng n s phỏt trin nhõn cỏch ca tr
em, l nguyờn nhõn dn n tỡnh trng li thõn,
li hụn v tr em phm phỏp ngy cng gia
tng. Phn ln ngi cha thnh niờn phm
ti l do trc õy ó tng l nn nhõn. c
bit l tr em gỏi b xõm hi tỡnh dc. S xõm
hi tỡnh dc cú th din ra bt kỡ ni no
trong gia ỡnh v ngoi gia ỡnh. K phm ti
cú th l bt kỡ ai, cú th l b, ụng, h hng,
ngi thõn quen, hoc hon ton xa l. Xõm
hi tỡnh dc dự din ra di hỡnh thc gỡ cng
li hu qu ln i vi tr em.
Gii phỏp cui cựng ca ngi ph n b
bo lc gia ỡnh thng l li hụn. Bo lc
gia ỡnh l mt trong nhng nguyờn nhõn
chớnh, chim 60,3% trong tng s cỏc v li
hụn trong ton quc nm 2005. iu 151 B
lut hỡnh s Vit Nam quy nh: Ngi no
ngc ói hoc hnh h ụng, b, cha, m,
v, chng, con, chỏu hoc ngi cú cụng
nuụi dng mỡnh gõy hu qu nghiờm trng
hoc ó b x pht hnh chớnh v hnh vi
ny m cũn vi phm thỡ b pht cnh cỏo, ci
to khụng giam gi n ba nm hoc pht tự
t ba thỏng n ba nm. Tuy nhiờn, hu ht
cỏc v bo lc gia ỡnh khụng b x pht
hnh chớnh hay truy cu trỏch nhim hỡnh
s. Thm chớ khi gii quyt cho cỏc ng

s li hụn do bo lc gia ỡnh, to ỏn khụng
h cp trỏch nhim hỡnh s ca cỏc ng
s. iu ú khụng cú tỏc dng rn e, nn
bo hnh gia ỡnh vn tn ti.
Theo kt qu nghiờn cu ca tỏc gi khi
phõn tớch h s ti To ỏn nhõn dõn qun
Thanh Xuõn nm 2005, s v li hụn do bo
hnh gia ỡnh chim 23,2%, trong ú 100%
ph n l nn nhõn. Khi ra to li hụn, phn
ln ngi ph n khụng ch chu ng nn
bo hnh ca ụng chng mt ln m hnh vi
ú lp i lp li nhiu ln.
Trong quan h gia ỡnh, ph n luụn b
coi l ngi l thuc. Trong khi ú n ụng
c xem l núng tớnh v bc trc. Ung
Những vấn đề chung về pháp luật phòng, chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em


tạp chí luật học số 2/2009 15

ru cng l lớ do dn n bo lc nhng
n ụng ung ru li c xó hi chp
nhn nh c im nam tớnh ca h.
(1)
Hnh
vi bo lc chng mc no ú c chp
nhn v mt xó hi v l bỡnh thng khi n
ụng ỏnh v. Mt khỏc, cha, m, ngi thõn
cỏc ng s trong cỏc v li hụn do bo lc
gia ỡnh cng khụng cú bin phỏp no nhm

ngn chn bo lc bo v chớnh con cỏi
v ngi thõn h. Vi hnh vi bo lc ch
khuyờn gii thỡ khụng th chm dt m cỏ
nhõn, cng ng xó hi cn cú s hiu bit
v phỏp lut trong lnh vc bo lc gia ỡnh
cú nhng bin phỏp ngn chn kp thi.
Cỏi giỏ phi tr cho hnh vi bo lc i
vi ph n v tr em l rt cao. Nú dn n
nhng tn thng hu hỡnh v vụ hỡnh cho
gia ỡnh, cng ng v xó hi. ú l cn tr
i vi quỏ trỡnh xoỏ úi gim nghốo, i
vi vic thc hin cỏc mc tiờu phỏt trin
thiờn niờn k. Nú lm gia tng s bt bỡnh
ng v danh d, sc kho, an sinh v quyn
t ch ca cỏc nn nhõn.
2. Mt s gii phỏp
nõng cao ý thc phỏp lut ca cỏ nhõn
v cng ng v vn bo lc v phũng
chng bo lc i vi ph n v tr em cn
phi thc hin ng b cỏc gii phỏp sau õy:
Mt l tng cng tuyờn truyn, giỏo dc
phỏp lut v Lut hụn nhõn v gia ỡnh, Lut
bỡnh ng gii, Lut phũng chng bo lc
gia ỡnh, phỏp lut v quyn tr em cho cỏ
nhõn v cng ng h bit, hiu v thc
hin ỳng nhng quy nh ca phỏp lut.
ng thi tuyờn truyn nhng chun mc
o c tt p trong cng ng loi b
nhng chun mc xó hi lc hu v quan
nim c h v hụn nhõn, v vai trũ ca cỏc

cỏ nhõn trong cng ng.
Qua nghiờn cu cho thy a s ngi dõn
hiu phỏp lut thụng qua cỏc phng tin
thụng tin i chỳng. Do ú, c quan t phỏp
phi phi hp vi cỏc phng tin thụng tin
i chỳng nh i phỏt thanh, vụ tuyn truyn
hỡnh, bỏo chớ hng dn, gii thớch v ni
dung, tớnh cht v cỏc vn bn phỏp lut cú
liờn quan. tuyờn truyn, giỏo dc phỏp lut
cú hiu qu v cn nõng cao trỡnh vn hoỏ
cho ngi dõn trỡnh trung hc c s
hiu c phỏp lut, hỡnh thnh ý thc phỏp
lut. Ngnh giỏo dc cng cn phi tham gia
tớch cc trong vic tuyờn truyn, giỏo dc
thụng qua cỏc bi ging v gii, hnh vi bo
lc trong chng trỡnh giỏo dc cụng dõn.
Hai l nõng cao vai trũ ca cỏc on
th, c quan, t chc xó hi trong vic u
tranh, lờn ỏn nhng hnh vi bo lc i vi
ph n v tr em. Xõy dng mng li cng
ng, phỏt huy vai trũ dũng h, lỏng ging
h cú ý thc phũng nga, t giỏc hnh vi
bo lc kp thi.
Ba l x lớ nghiờm minh, kp thi cỏc cỏ
nhõn cú hnh vi vi phm theo ỳng quy nh
ca phỏp lut. Nõng cao ý thc phỏp lut cho
cỏn b lónh o cp c s ph bin,
hng dn cho ngi dõn thc hin phỏp
lut tt hn.
Bn l c quan chc nng phi thng

xuyờn kim tra, ỏnh giỏ hiu qu ca cỏc
vn bn phỏp lut ó ban hnh; thu thp
nhng thụng tin phn hi t phớa d lun xó
hi kp thi sa i, b sung cho phự hp
vi thc tin xó hi./.

(1).Xem: Nguyn Hu Minh,V Tun Huy,V Mnh
Li, Bo lc trờn c s gii: trng hp Vit Nam,
Ti liu ca Ngõn hng th gii, 11/1999.