Tiểu luận học phần kinh tế chính trị mác lênin đề tài phân tích tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của việt nam

lOMoARcPSD|15963670

TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐẠI NAM
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN
HỌC PHẦN: KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN
Đề tài 2: Phân tích tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của
Việt Nam. Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam cần làm gì
để hịa nhập mà khơng hịa tan vào kinh tế thế giới?
Sinh viên thực hiện

: Đào Đắc Dũng

Khóa

: 15

Mã sinh viên

:

Lớp

:

Giảng viên hướng dẫn

: Nguyễn Thị Như

Hà Nội, ngày 16 tháng 5 năm 2022

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

2

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tồn cầu hố kinh tế là xu thế tất yếu biểu hiện sự phát triển nhảy vọt của
lực lượng sản suất do phân công lao động quốc tế diễn ra ngày càng sâu rộng
trên phạm vi toàn cầu dưới tác động của cuộc cách mạng khoa học cơng nghệ và
tích tụ tập trung tư bản dẫn tới hình thành nền kinh tế thống nhất. Sự hợp nhất về
kinh tế giữa các quốc gia tác động mạnh mẽ và sâu sắc đến nền kinh tế chính trị
của các nước nói riêng và của thế giới nói chung. Đó là sự phát triển vượt bậc
của nền kinh tế thế giới với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, cơ cấu kinh tế có
nhiều sự thay đổi. Sự ra đời của các tổ chức kinh tế thế giới như WTO, EU,
AFTA...và nhiều tam giác phát triển khác cũng là do tồn cầu hố đem lại.
Theo xu thế chung của thế giới, Việt Nam đã và đang từng bước cố gắng
chủ động hội nhập kinh tế quốc tế. Đây không phải là một mục tiêu nhiệm vụ
nhất thời mà là vấn đề mang tính chất sống cịn đối với nền kinh tế Việt Nam
hiện nay cũng như sau này. Bởi một nước mà đi ngược với xu hướng chung của
thời đại sẽ trở nên lạc hậu và bị cơ lập, sớm hay muộn nước đó sẽ bị loại bỏ trên
đấu trường quốc tế. Hơn thế nữa, một nước đang phát triển, lại vừa trải qua
chiến tranh tàn khốc, ác liệt...thì việc chủ động hội nhập kinh tế với khu vực và
thế giới thì lại càng cần thiết hơn bao giờ hết. Trong quá trình hội nhập, với nội
lực dồi dào sẵn có cùng với ngoại lực sẽ tạo ra thời cơ phát triển kinh tế. Việt
Nam sẽ mở rộng được thị trường xuất nhập khẩu, thu hút được vốn đầu tư nước
ngoài, tiếp thu được khoa học công nghệ tiên tiến, những kinh nghiệm quý báu

của các nước kinh tế phát triển và tạo được môi trường thuận lợi để phát triển
kinh tế. Tuy nhiên, một vấn đề bao giờ cũng có hai mặt đối lập. Hội nhập kinh tế
quốc tế mang đến cho Việt Nam rất nhiều thời cơ thuận lợi nhưng cũng đem lại
khơng ít khó khăn thử thách. Nhưng theo chủ trương của Đảng: “ Việt Nam
muốn làm bạn với tất cả các nước “, chúng ta sẽ khắc phục những khó khăn để
hồn thành sứ mệnh. Hội nhập kinh tế quốc tế là tất yếu khách quan đối với Việt
Nam. Em xin chọn đề tài số 2: " Phân tích tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

3
của Việt Nam. Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam cần làm gì để hịa nhập
mà khơng hịa tan vào kinh tế thế giới?". Đây là đề tài rất sâu rộng, mang tính
thời sự. Đã có rất nhiều nhà kinh tế đề cập đến vấn đề này. Bản thân em, một
sinh viên năm nhất, khi được chọn viết đề tài này cũng cảm thấy rất hứng thú và
say mê. Tuy nhiên do sự hiểu biết còn hạn chế nên em chỉ xin đóng góp một
phần nhỏ suy nghĩ của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
* Thấy được vai trò của hội nhập kinh tế quốc tế.
* Ý nghĩa của việc hòa nhập vào kinh tế thế giới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
* Đối tượng: Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
* Phạm vi: Trong khoảng thời gian từ năm 2021-2022
4. Phương pháp nghiên cứu
* Phân tích định tính thơng qua dữ liệu sơ cấp và thứ cấp

* Phân tích thơng qua tài liệu, sách, báo
5. Kết cấu của đề tài
* Kết cấu 3 chương:
CHƯƠNG 1: Khái niệm và nội dung về hội nhập kinh tế quốc tế.
CHƯƠNG 2: Phân tích thực trạng hội nhập kinh tế quốc tế và tiến trình
hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.
CHƯƠNG 3: Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam cần làm gì để hịa nhập
nhưng khơng hịa tan vào kinh tế thế giới.

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

4

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

5

MỤC LỤC
CHƯƠNG 1..........................................................................................................5
KHÁI NIỆM VÀ NỘI DUNG VỀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ............5
1.1. Khái niệm hội nhập kinh tế.....................................................................5
1.2. Nội dung hội nhập kinh tế quốc tế..........................................................6
CHƯƠNG 2..........................................................................................................8
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ TIẾN

TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM.........................8
2.1. Nền kinh tế Việt Nam 2021......................................................................8
2.2. Vì sao Việt Nam cần tham gia hội nhập kinh tế quốc tế?...................10
2.3. Xây dựng chiến lược và lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế..................11
2.4. Vấn đề đặt ra trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.....................13
2.5. Những hạn chế của hội nhập kinh tế quốc tế.......................................15
CHƯƠNG 3........................................................................................................17
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY, VIỆT NAM CẦN LÀM GÌ ĐỂ HỊA
NHẬP NHƯNG KHƠNG HỊA TAN VÀO KINH TẾ THẾ GIỚI...............17
3.1. Giải pháp thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta......................17
3.2. Việt Nam cần làm gì để hịa nhập mà khơng hịa tan vào kinh tế thế
giới...................................................................................................................17

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

6

NỘI DUNG
CHƯƠNG 1.
KHÁI NIỆM VÀ NỘI DUNG VỀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
1.1. Khái niệm hội nhập kinh tế
Hội nhập kinh tế quốc tế của một quốc gia là q trình quốc gia đó thực
hiện gắn kết nền kinh tế của mình với nền kinh tế thế giới dựa trên sự chia sẻ lợi
ích đồng thời tuân thủ các chuẩn mực quốc tế chung.
Tính tất yếu khách quan của hội nhập kinh tế quốc tể:
Thứ nhất, do xu thế khách quan trong bối cảnh tồn cầu hóa kinh tế.
Tồn cầu hóa là q trình tạo ra liên kết và sự phụ thuộc lẫn nhau ngày

càng tăng giữa các quốc gia trên quy mơ tồn cầu.
Tồn cầu hóa diễn ra trên nhiều phương diện: kinh tế, chính trị, văn hố,
xã hội... Trong đó, tồn cầu hố kinh tế là xu thế nổi trội nhất, nó vừa là trọng
tâm vừa là cơ sở và là động lực thúc đẩy toàn cầu hố các lĩnh vực khác. Tồn
cầu hố kinh tế chính là sự gia tăng nhanh chóng các hoạt động kinh tế vượt qua
mọi biên giới quốc gia, khu vực, tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh
tế trong sự vận động phát triển hưởng tới một nền kinh tế thế giới thống nhất.
Tồn cầu hóa kinh tế đã lôi cuốn tất cả các nước vào hệ thống phân công
lao động quốc tế, các mối liên hệ quốc tế của sản xuất và trao đổi ngày càng gia
tăng, khiến cho nền kinh tế của các nước trở thành một bộ phận hữu cơ và không
thể tách rời nền kinh tế tồn cầu. Trong tồn cầu hóa kinh tế, các yếu tố sản xuất
được lưu thông trên phạm vi tồn cầu. Do đó, nếu khơng hội nhập kinh tế quốc
tế, các nước không thể tự đảm bảo được các điều kiện cần thiết cho sản xuất
trong nước. Hội nhập kinh tế quốc tế tạo ra cơ hội để các quốc gia giải quyết
những vấn để toàn cầu đã và đang xuất hiện ngày càng nhiều, tận dụng được các
thành tựu của cách mạng cơng nghiệp, biến nó thành động lực cho sự phát triển.

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

7
Thứ hai, hội nhập kinh tế quốc tế là phương thức phát triển phổ biến của
các nước, nhất là các nước đang và kém phát triển trong điều kiện hiện nay.
Đối với các nước đang và kém phát triển thì hội nhập kinh tế quốc tế là cơ
hội để tiếp cận và sử dụng được các nguồn lực bên ngoài như tài chính, khoa
học cơng nghệ, kinh nghiệm của các nước cho phát triển của mình. Khi mà các
nước tư bản giàu có nhất, các cơng ty xun quốc gia đang nắm trong tay những
nguồn lực vật chất và phương tiện hùng mạnh nhất để tác động lên toàn thế giới

thì chỉ có phát triển kinh tế mở và hội nhập quốc tế, các nước đang và kém phát
triển mới có thể tiếp cận được nhưng năng lực này cho phát triển của mình.
Hội nhập kinh tế quốc tế là con đường có thể giúp cho các nước đang và
kém phát triển có thể tận dụng thời cơ phát triển rút ngắn, thu hẹp khoảng cách
với các nước tiên tiến, khắc phục nguy cơ tụt hậu ngày càng rõ rệt, mở cửa thị
trường, thu hút vốn, thúc đẩy công nghiệp hố, tăng tích luỹ; tạo ra nhiều cơ hội
việc làm mới và nâng cao mức thu nhập tương đối của các tầng lớp dân cư.
Tuy nhiên, điều cần chú ý ở đây là chủ nghĩa tư bản hiện đại với ưu thế về
vốn và công nghệ đang ráo riết thực hiện ý đổ chiến lược biển quả trình tồn cầu
hóa thành q trình tự do hố kinh tế và áp đặt chính trị theo quỹ đạo tư bản chủ
nghĩa. Điều này khiến cho các nước đang và kém phát triển phải đối mặt với
khơng ít rủi ro, thách thức đó là gia tăng sự phụ thuộc do nợ nước ngoài, tình
trạng bất bình đẳng trong trao đổi mậu dịch thương mại giữa các nước đang phát
triển và phát triển. Bởi vậy, các nước đang và kém phát triển phát triển cần phải
có chiến lược hợp lý, tìm kiếm các đối sách phù hợp để thích ứng với q trình
tồn cầu hoả đã bình diện và đầy nghịch lý.
1.2. Nội dung hội nhập kinh tế quốc tế
Thứ nhất, chuẩn bị các điều kiện để thực hiện hội nhập hiệu thành công.
Hội nhập là tất yếu, tuy nhiên, đối với Việt Nam, hội nhập khơng phải
bằng mọi giá. Q trình hội nhập phải được cân nhắc với lộ trình và cách thức

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

8
tối ưu. Q trình này địi hỏi phải có sự chuẩn bị các điều kiện trong nội bộ nền
kinh tế cũng như các mối quan hệ quốc tế thích hợp.
Các điều kiện sẵn sàng về tu duy, sự tham gia của toàn xã hội, sự hoàn

thiện và hiệu lực của thể chế, nguồn nhân lực và sự am hiểu môi trường quốc tế;
nền kinh tế có năng lực sản xuất thực... là những điều kiện chủ yếu để thực hiện
hội nhập thành cơng.
Thứ hai, thực hiện đa dạng các hình thức, các mức độ hội nhập kinh tế
quốc tế.
Hội nhập kinh tế quốc tế có thể diễn ra theo nhiều mức độ. Theo đó hội
nhập kinh tế quốc tế có thể được coi là nông, sâu tùy vào mức độ tham gia của
một nước vào các quan hệ kinh tế đối ngoại, các tổ chức kinh tế quốc tế hoặc
khu vực. Theo đó, tiến trình hoi nhập kinh tế quốc tế được chia thành các mức
độ cơ bản từ thấp đến cao là: Thỏa thuận thương mại ưu đãi (PTA), Khu vực
mậu dịch tu do (FTA), Liên minh thuế quan (CU), Thị trường chung (hay thị
trường duy nhất), Liên minh kinh tế - tiền tệ...
Xét về hình thức, hội nhập kinh tế quốc tế là toàn bộ các hoạt động kinh tế
đối ngoại của một nước nhiều hình thức đa dạng như: ngoại thương, đầu tư quốc
tế, hợp tác quốc tế, dịch vụ thu ngoại tệ...

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

9
CHƯƠNG 2.
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ TIẾN
TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
2.1. Nền kinh tế Việt Nam 2021
Năm 2021 là năm đầu tiên triển khai việc nghiên cứu, học tập, quán triệt
và tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội tồn quốc lần thứ XIII của Đảng trong
bối cảnh tình hình trong nước và thế giới có những diễn biến nhanh chóng, phức
tạp, khó lường, nhất là phải chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19 với

những biến chủng mới. Kinh tế thế giới phục hồi nhưng không đồng đều, chưa
bền vững; lạm phát tăng nhanh; thị trường tài chính, tiền tệ biến động mạnh,
tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ở trong nước, bên cạnh những thuận lợi, đất nước ta cũng
phải chống đỡ với khó khăn, thách thức rất lớn do đợt dịch COVID-19 lần thứ tư
với biến chủng Delta có tốc độ lây lan nhanh, nguy hiểm hơn, gây ảnh hưởng
nghiêm trọng đến sức khoẻ, tính mạng của người dân và các mặt của đời sống
kinh tế-xã hội nước ta.
Trong bối cảnh khó khăn chồng chất khó khăn đó, Chính phủ, chính
quyền các địa phương và tồn hệ thống chính trị đã cùng với tồn Đảng, tồn
dân, tồn quân ta nỗ lực phấn đấu, hoàn thành ở mức cao nhất các mục tiêu,
nhiệm vụ đã đề ra, đạt được nhiều kết quả quan trọng, khá toàn diện trên các
lĩnh vực. Đáng chú ý là Việt Nam đã ứng phó, kiềm chế, kiểm sốt được dịch
bệnh, từng bước chuyển sang trạng thái "Thích ứng an tồn, linh hoạt, kiểm soát
hiệu quả dịch COVID-19."
Quan trọng hơn cả là Việt Nam đã nỗ lực duy trì, phục hồi và thúc đẩy
phát triển kinh tế với nhiều điểm sáng tích cực. Nền kinh tế nước ta tiếp tục
được đánh giá là nền kinh tế phát triển ổn định, có sức hấp dẫn đối với các nhà
đầu tư nước ngoài. Mặc dù tăng trưởng kinh tế quý 3 âm 6% do đợt bùng phát
dịch lần thứ tư, nhưng sang quý 4 đã đạt mức tăng 5,22%, cao hơn cùng kỳ năm
2020 (4,61%), và cả năm ước tăng 2,58%. Thu ngân sách nhà nước vẫn tăng

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

10
16,4%, cao hơn mức tăng 11,3% của năm 2020. Tổng kim ngạch xuất, nhập
khẩu hàng hóa năm 2021 đạt mức kỷ lục 668,5 tỷ USD, tăng 22,6% so với năm
2020 (đưa Việt Nam trở thành 1 trong 20 nước có nền kinh tế đứng đầu thế giới

về thương mại); cán cân thương mại duy trì xuất siêu năm thứ 6 liên tiếp, đạt
khoảng 4 tỷ USD. Thị trường tiền tệ, tín dụng, tỉ giá ổn định; mặt bằng lãi suất
bình quân giảm; dự trữ ngoại hối tiếp tục được củng cố, tăng trên 10%. Tổng
vốn đầu tư phát triển toàn xã hội tương đương 34,4% GDP, tăng 1,2% so với
năm 2020. Nơng nghiệp tiếp tục giữ được vai trị là trụ đỡ của nền kinh tế, bảo
đảm an ninh lương thực quốc gia; xuất khẩu nông sản đạt 48,6 tỷ USD. Một số
tổ chức tín dụng yếu kém, dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả, thua
lỗ, kéo dài đang từng bước được xử lý. Đã khởi công xây dựng một số cơng
trình, dự án đường bộ cao tốc; tiếp tục đẩy mạnh triển khai nhiều dự án kết cấu
hạ tầng quan trọng quốc gia.
Một tín hiệu lạc quan nữa là trong khó khăn, chúng ta vẫn tiếp tục quan
tâm phát triển các lĩnh vực văn hóa, xã hội. Hội nghị Văn hóa tồn quốc được tổ
chức rất thành công, đã đề ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp xây dựng nền văn hóa
Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc được dư luận rộng rãi trong cả nước
hoan nghênh và đồng tình, ủng hộ. Các cơ chế, chính sách nhằm hỗ trợ người
dân, doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh đã được triển khai đồng bộ, có
hiệu quả thiết thực, góp phần tích cực tiếp tục bảo đảm an sinh xã hội và đời
sống nhân dân.
Đặc biệt, quốc phòng, an ninh tiếp tục được củng cố, tăng cường, nâng
cao hiệu quả; chủ quyền quốc gia, mơi trường hịa bình, ổn định tiếp tục được
giữ vững, tạo thuận lợi cho phát triển đất nước. Trật tự, an toàn xã hội được bảo
đảm. Xử lý linh hoạt, hiệu quả và phù hợp các tình huống phức tạp trên biển và
tuyến biên giới. Tăng cường các biện pháp bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an
tồn xã hội; tập trung trấn áp các loại tội phạm; bảo đảm an ninh, an tồn các sự
kiện chính trị quan trọng của đất nước. Kịp thời đấu tranh, phản bác các quan
điểm, tư tưởng sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, tổ chức phản động.

Downloaded by ng?c trâm ()

lOMoARcPSD|15963670

11
Hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế tiếp tục được mở rộng, triển khai đồng
bộ, toàn diện, linh hoạt, hiệu quả và đạt nhiều kết quả quan trọng, nổi bật là hoạt
động ngoại giao vaccine. Công tác bảo hộ công dân, thông tin đối ngoại, ngoại
giao kinh tế, văn hóa tiếp tục được chú trọng, đẩy mạnh. Vị thế, uy tín quốc tế
của nước ta ngày càng được nâng cao, đóng góp tích cực, hiệu quả, có trách
nhiệm vào việc giữ vững hịa bình, hợp tác phát triển và tiến bộ trên thế giới.
2.2. Vì sao Việt Nam cần tham gia hội nhập kinh tế quốc tế?
Hội nhập quốc tế là một quá trình tất yếu, do bản chất xã hội của lao động
và quan hệ giữa con người. Các cá nhân muốn tồn tại và phát triển phải có quan
hệ và liên kết với nhau tạo thành cộng đồng. Nhiều cộng đồng liên kết với nhau
tạo thành xã hội và các quốc gia-dân tộc. Các quốc gia lại liên kết với nhau tạo
thành những thực thể quốc tế lớn hơn và hình thành hệ thống thế giới.
Sự ra đời và phát triển của kinh tế thị trường địi hỏi phải mở rộng các thị
trường quốc gia, hình thành thị trường khu vực và quốc tế thống nhất. Đây là
động lực chủ yếu thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế quốc tế nói riêng và hội
nhập quốc tế nói chung. Khẳng định hội nhập quốc tế là một xu thế tất yếu lớn
của thế giới cũng đồng thời chỉ ra con đường phát triển không thể nào khác đối
với các nước trong thời đại tồn cầu hóa là tham gia hội nhập quốc tế. Sự lựa
chọn tất yếu này còn được quyết định bởi rất nhiều lợi ích mà hội nhập quốc tế
tạo ra cho các nước. Dưới đây, xin nêu những lợi ích chủ yếu của hội nhập quốc
tế mà các nước có thể tận dụng được:
(1) Quá trình hội nhập giúp mở rộng thị trường để thúc đẩy thương mại và
các quan hệ kinh tế quốc tế khác, từ đó thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh
tế-xã hội.
(2) Tạo động lực thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cải thiện môi
trường đầu tư kinh doanh, từ đó nâng cao hiệu quả và năng lực cạnh tranh của
nền kinh tế, của các sản phẩm và doanh nghiệp; đồng thời, làm tăng khả năng

thu hút đầu tư vào nền kinh tế.

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

12
(3) Giúp nâng cao trình độ của nguồn nhân lực và nền khoa học công
nghệ quốc gia, nhờ hợp tác giáo dục-đào tạo và nghiên cứu khoa học với các
nước và tiếp thu công nghệ mới thông qua đầu tư trực tiếp nước ngồi và chuyển
giao cơng nghệ từ các nước tiên tiến.
(4) Làm tăng cơ hội cho các doanh nghiệp trong nước tiếp cận thị trường
quốc tế, nguồn tín dụng và các đối tác quốc tế.
(5) Tạo cơ hội để các cá nhân được thụ hưởng các sản phẩm hàng hóa,
dịch vụ đa dạng về chủng loại, mẫu mã và chất lượng với giá cạnh tranh; được
tiếp cận và giao lưu nhiều hơn với thế giới bên ngoài, từ đó có cơ hội phát triển
và tìm kiếm việc làm cả ở trong lẫn ngoài nước.
(6) Tạo điều kiện để các nhà hoạch định chính sách nắm bắt tốt hơn tình
hình và xu thế phát triển của thế giới, từ đó có thể đề ra chính sách phát triển
phù hợp cho đất nước và khơng bị lề hóa.
(7) Giúp bổ sung những giá trị và tiến bộ của văn hóa, văn minh của thế
giới, làm giàu văn hóa dân tộc và thúc đẩy tiến bộ xã hội.
(8) Tạo động lực và điều kiện để cải cách toàn diện hướng tới xây dựng
một xã hội mở, dân chủ hơn, và một nhà nước pháp quyền.
(9) Tạo điều kiện để mỗi nước tìm cho mình một vị trí thích hợp trong trật
tự quốc tế, giúp tăng cường uy tín và vị thế quốc tế, cũng như khả năng duy trì
an ninh, hịa bình và ổn định để phát triển.
(10) Giúp duy trì hịa bình và ổn định khu vực và quốc tế để các nước tập
trung cho phát triển; đồng thời mở ra khả năng phối hợp các nỗ lực và nguồn lực

của các nước để giải quyết những vấn đề quan tâm chung của khu vực và thế
giới.

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

13
2.3. Xây dựng chiến lược và lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế
Chiến lược hội nhập kinh tế về thực chất là một kế hoạch tổng thể về
phương hướng, mục tiêu và các giải pháp cho hội nhập kinh tế. Xây dựng chiến
lược hội nhập kinh tế phải phù hợp với khả năng điều kiện thực tế:
Trước hết, cần đánh giá đúng đuược bối cảnh quốc tế, xu hướng vận động
kinh tế, chính trị thế giới; tác động của tồn cầu hóa, của cách mạng cơng
nghiệp đổi với các nước và cụ thể hóa đối với nước ta. Trong đó, cần chú ý tới
sự chuyển dịch tương quan sức mạnh kinh tế giữa các trung tâm; xu hướng đa
trung tâm, đa tầng nấc đang ngày càng được khẳng định; nền tảng kinh tế thế
giới có những chuyển dịch căn bản do tác động của cách mạng công nghiệp 4.0
và sự phát triển của công nghệ thông tin.
Trong hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, xu hướng liên kết kinh tế đa tầng
nấc, đặc biệt là các hiệp định thương mại tự do (FTA) gia tăng mạnh, hiệp định
đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), hiệp định Đối tác tồn diện và tiến bộ
xun Thái Bình Dương (CPTTP)... Châu Ả - Thái Bình Dương đang đóng vai
trị đầu tàu trong tăng trưởng và liên kết toàn cầu.
Mặt khác, cũng cần phải đánh giá được vai trò của tổ chức kinh tế quốc
tế, các công ty xuyên quốc gia và vai trò của các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc,
Nhật Bản, Nga và EU cũng như các điều chỉnh chính sách của họ trong vai trò
chủ đạo, dẫn dắt các xu hướng liên kết kinh tế quốc tế.
Đánh giá được những điều kiện khách quan và chủ quan có ảnh hưởng

đến hội nhập kinh tế nước ta. Cần làm rõ vị trí của Việt nam để xác định khả
năng và điều kiện để Việt Nam có thể hội nhập.
Hiện nay, hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta đã và đang đưoc đẩy nhanh
về tốc độ cũng như phạm vi song việc chuẩn bị bên trong lại không đi liền với
tiến trình này. Những vấn đề mang tính vĩ mô như khuôn khổ pháp lý, năng lực
thể chế, chất lượng nguồn nhân lực nhu là nút thắt của nền kinh tế, cản trở cạnh
tranh ở nhiều cấp độ. Hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam còn nhận thức khá mơ

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

14
hồ, thiếu sự quan tâm, thiếu thông tin về hội nhập kinh tế quốc tế. Chưa nắm bắt
được các luật chơi, những quy định trên sân chơi lớn. Điều này dẫn đến chưa
chủ động trong hoạch định chiến lược sản xuất kinh doanh khi tham gia vào
chuỗi giá trị toàn cầu. Những hạn chế này cần phải được tính tốn cụ thể, khắc
phục kịp thời để từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và các
doanh nghiệp trong hội nhập kinh tế.
Trong xây dựng chiến lược hội nhập kinh tế cần nghiên cứu kinh nghiệm
của các nước nhằm đúc rút cả những bài học thành công và thất bại của họ để
tránh đi vào những sai lầm mà các nước đã từng phải gánh chịu hậu quả.
Xây dựng phương hướng, mục tiêu, giải pháp hội nhập kinh tế phải để cao
tính hiệu quả, phù hợp với thực tiễn về năng lực kinh tế, khả năng cạnh tranh,
tiềm lực khoa học công nghệ và lao động theo hướng tích cực, chủ động.
Chiến lược hội nhập kinh tế phải gắn với tiến trình hội nhập tồn diện
đồng thời có tính mở, điều chỉnh linh hoạt để ứng phó kip thời với sự biến đổi
của thế giới và các tác động mặt trái phát sinh trong quá trình hội nhập kinh tế.
Chiến lược hội nhập kinh tế cần phải xác định rõ lộ trình hội nhập một

cách hợp lý. Đây là việc làm cần thiết và có ý nghĩa quan trọng để đảm bảo hội
nhập kinh tế có hiệu quả, nhằm tránh những cú sốc không cần thiết, gây tổn hại
cho nền kinh tế và các doanh nghiệp. Lộ trình cần phải xác định được các yếu tố
thời gian, mức độ, bước đi trong các giai đoạn hội nhập kinh tế và bám sát được
tiến triển bên ngoài và bên trong để điều chỉnh lộ trình một cách thích hợp. Bên
cạnh đó, cũng cần xác định các ngành, các lĩnh vực cần ưu tiên trong hội nhập
kinh tế, trên cơ sở đó tập trung các nguồn lực để hình thành các lĩnh vực nòng
cốt, các nhân tố đột phá trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.
2.4. Vấn đề đặt ra trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế
Bên cạnh những thành tựu, song trong tương lai Việt Nam phải giải quyết
những vấn đề đặt ra trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế:

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

15
(1) Hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế là một nhân tố tất yếu để phát
triển, nhưng chúng ta còn thiếu nhất quán và lúng túng, bị động trong việc xử lý
mối quan hệ giữa mặt tích cực và tiêu cực của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế,
giữa độc lập tự chủ về kinh tếvà hội nhập kinh tế quốc tế, lúng túng trong việc
giải quyết mối quan hệ giữa hội nhập đồng thời nhiều cấp độ hơn, sâu hơn, rộng
hơn, đa dạng hơn... với việc giữ vững bản sắc văn hoá dân tộc. Đối chiếu với
quan điểm hội nhập cần có “kế hoạch và lộ trình hợp lý” có thể thấy, Việt Nam
đã và đang từng bước chủđộng hội nhập quốc tế; sau mỗi bước hội nhập chúng
ta đều xây dựng chương trình hành động, tuy nhiên đơi khi các chương trình
hành động này cịn xa rời thực tiễn; việc thực thi còn nhiều lúng túng, thậm chí
lãng qn, bng lỏng giữa chừng.
(2) Sức cạnh tranh của nền kinh tế, doanh nghiệp và sản phẩm của ta mặc

dù đã được cải thiện nhưng vẫn còn yếu so với các nước, kể cả các nước trong
khu vực. Nước ta mặc dù có số lượng doanh nghiệp khá lớn, nhưng vốn nhỏ,
cơng nghệ trình độ thấp hơn, hầu hết doanh nghiệp chưa có khả năng tham gia
chuỗi sản xuất toàn cầu, cho nên chỉ gia làm gia cơng cho doanh nghiệp FDI.
Trên thực tế, có hiện tượng cạnh tranh lấn át giữa doanh nghiệp FDI và doanh
nghiệp trong nước. Các ngành kinh tế, các doanh nghiệp mang tính mũi nhọn, có
khả năng vươn ra chiếm lĩnh thị trường khu vực và thế giới chưa nhiều, chưa có
khả năng đi đầu, kéo các ngành, các doanh nghiệp khác cùng phát triển. Một số
sản phẩm đã gặp khó khăn trong cạnh tranh, tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất
khẩu dù cao hơn nhiều các nước khác trong khu vực nhưng bắt đầu có xu hướng
giảm, cơ cấu hàng xuất khẩu còn nghèo nàn.
(3) Các hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế và mở rộng quan hệ trong các
lĩnh vực khác chưa được triển khai đồng bộ, nhịp nhàng trong một chiến lược
tổng thể. Cơ chế chỉ đạo, điều hành, phối hợp thực hiện và giám sát quá trình hội
nhập từ Trung ương đến địa phương, giữa các ban, ngành còn nhiều bất cập.
Chất lượng nguồn nhân lực và kết cấu hạ tầng chậm được cải thiện.

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

16
(4) Công tác đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác
đối ngoại và hội nhập quốc tế nhìn chung cịn khơng ít bất cập, chưa thật sự
ngang tầm chiến lược của thời kỳ chủ động và tích cực hội nhập sâu rộng với
khu vực và thế giới. Năng lực đội ngũ cán bộ, công chức, doanh nhân chưa đáp
ứng được yêu cầu hội nhập.
(5) Mặc dù hoạt động thu hút nguồn vốn FDI đã đạt được những kết quả
khả quan và có những đóng góp nhất định đối với nền kinh tế, nhưng khu vực

doanh nghiệp FDI vẫn bộc lộ nhiều hạn chế. Cơ cấu đầu tư theo ngành của khu
vực FDI còn mất cân đối, chưa phù hợp với chủ trương khuyến khích và ưu đãi
phát triển ngành, lĩnh vực. Đóng góp của FDI vào tăng trưởng kinh tế của nước
ta còn chưa tương xứng với tiềm năng. Hiện tượng chuyển giá, trốn thuế phổ
biến ở các doanh nghiệp FDI ở Việt Nam gây thất thu ngân sách nhà nước, gây
khó khăn cho cơng tác quản lý thuế ở các doanh nghiệp FDI. Có hiện tượng một
số nhà đầu tư nước ngoài nhập khẩu vào Việt Nam máy móc, thiết bị cũ, cơng
nghệ lạc hậu, gây nên tình trạng tiêu hao nhiều năng lượng, ô nhiễm môi trường,
không đảm bảo an toàn lao động. Việc chuyển giao công nghệ, sáng chế phát
minh, giải pháp kỹthuật từ doanh nghiệp FDI vào Việt Nam chưa tương xứng
với vốn đầu tư, nhất là trong những ngành công nghệ cao như công nghiệp điện
tử, ô tô, xe máy.
(6) Trước áp lực hoàn thiện hệ thống luật pháp và hệ thống thuế, một khi
đã tham gia vào nền kinh tế thế giới tức là chúng ta chấp nhận “luật chơi” chung
đồng thời cũng thực hiện đầy đủ các cam kết về minh bạch hóa hệ thống luật
pháp và hệ thống thuế. Trong hội nhập, thuế quan cịn đóng vai trò là nguồn thu
ngân sách nhà nước, nay tham gia vào tiến trình hội nhập - tự do hóa và mở cửa
thị trường, nên vị trí to lớn của thuế quan bị mất đi và do đó gây khó khăn cho
ngân sách nhà nước, nếu khơng có khả năng tái cơ cấu các nguồn thu, rất có thể
Chính phủ phải cắt giảm phúc lợi xã hội và vì thế làm tổn thương đến người
nghèo, ảnh hướng xấu đến tốc độ tăng trưởng kinh tế. Hệ thống pháp luật càng
hoàn thiện sẽ trở thành nhân tố thu hút yếu tốngoại lực cho tăng trưởng kinh tế.

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

17
2.5. Những hạn chế của hội nhập kinh tế quốc tế

Hội nhập khơng chỉ đem lại lợi ích, trái lại nó cũng đặt ra nhiều bất lợi và
thách thức, trong đó:
(1) Hội nhập làm gia tăng cạnh tranh gay gắt khiến nhiều doanh nghiệp và
ngành kinh tế gặp khó khăn, thậm chí là phá sản, từ đó gây nhiều hậu quả về mặt
kinh tế-xã hội.
(2) Hội nhập làm tăng sự phụ thuộc của nền kinh tế quốc gia vào thị
trường bên ngoài và, do vậy, khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước những
biến động của thị trường quốc tế.
(3) Hội nhập khơng phân phối cơng bằng lơi ích và rủi ro cho các nước và
các nhóm khác nhau trong xã hội, do vậy có nguy cơ làm tăng khoảng cách
giàu-nghèo.
(4) Trong quá trình hội nhập, các nước đang phát triển phải đối mặt với
nguy cơ chuyển dịch cơ cấu kinh tế tự nhiên bất lợi, do thiên hướng tập trung
vào các ngàng sử dụng nhiều tài nguyên, nhiều sức lao động, nhưng có giá trị
gia tăng thấp. Do vậy, họ dễ có thể trở thành bãi rác thải công nghiệp và công
nghệ thấp, bị cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên và hủy hoại môi trường.
(5) Tạo ra một số thách thức đối với quyền lực Nhà nước (theo quan niện
truyền thống về độc lập, chủ quyền) và phức tạp đối với việc duy trì an ninh và
ổn định ở các nước đang phát triển.
(6) Làm gia tăng nguy cơ bản sắc dân tộc và văn hóa truyền thống bị xói
mịn trước sự “xâm lăng” của văn hóa nước ngoài.
(7) Đặt các nước trước nguy cơ gia tăng của tình trạng khủng bố quốc tế,
bn lậu, tội phạm xuyên quốc gia, dịch bệnh, nhập cư bất hợp pháp…
Như vậy, hội nhập đồng thời đưa lại cả lợi ích lẫn bất lợi đối với các nước. Tuy
nhiên, không phải cứ hội nhập là đương nhiên hưởng đầy đủ tất cả các lợi ích và
gánh mọi bất lợi như đã nêu trên.

Downloaded by ng?c trâm ()

lOMoARcPSD|15963670

18

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

19
CHƯƠNG 3.
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY, VIỆT NAM CẦN LÀM GÌ ĐỂ HỊA
NHẬP NHƯNG KHƠNG HỊA TAN VÀO KINH TẾ THẾ GIỚI
3.1. Giải pháp thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta
Để thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta trong thời gian tới cần đưa
ra những giải pháp như sau:
(1) Tăng cường công tác tư tưởng, nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng
viên và mọi tầng lớp nhân dân về hội nhập kinh tế quốc tế nói riêng và hội nhập
quốc tế nói chung.
(2) Việt Nam phải gắn kết giữa hội nhập kinh tế quốc tế với đẩy mạnh cải
cách trong nước, chuyển đổi mơ hình tăng trưởng và tái cấu trúc nền kinh tế
trong tổng thể phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
(3) Huy động mọi nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng: để phát triển các
hoạt động kinh tế đối ngoại trong hội nhập quốc tế, nhất thiết đất nước phải có
kết cấu hạ tầng đồng bộ và hiện đại.
(4) Việt Nam cần tập trung đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
công nghệ cao để đón đầu những cơ hội do hội nhập kinh tế quốc tế mang lại.
(5) Xây dựng được một tiềm lực kinh tế vững chắc, đủ mạnh để trên cơ sở
đó, khai thác một cách tối đa và có hiệu quả các lợi thế cạnh tranh, đối phó
thắng lợi với những thách thức nảy sinh.

(6) Chú trọng thực thi cam kết hội nhập kinh tế quốc tế trong bối cảnh
mức độ cam kết và tự do hóa thương mại ngày càng cao hơn, đồng thời có các
điều chỉnh thương mại trên cơ sở cam kết với các tổ chức quốc tế và khu vực để
đạt được hiệu quả cao nhất trong việc thực hiện các cam kết thương mại.
3.2. Việt Nam cần làm gì để hịa nhập mà khơng hịa tan vào kinh tế thế giới
Là một xu thế tất yếu, hội nhập quốc tế có sức cuốn hút mạnh mẽ, hàm
chứa cả cơ hội lẫn thách thức đối với các quốc gia trên con đường phát triển.

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

20
Với quan điểm phát huy nội lực, tranh thủ các điều kiện quốc tế thuận lợi để
phát triển đất nước nhanh và bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa, Việt
Nam nhất quán đường lối chủ động, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế đi đôi với
giữ vững độc lập, tự chủ và bản sắc dân tộc.
Trong thời đại tồn cầu hóa và sự tác động mạnh mẽ của cách mạng khoa
học và công nghệ, hội nhập kinh tế quốc tế là tất yếu, là nhu cầu tồn tại và phát
triển của các nước. Đối với Việt Nam, hội nhập kinh tế quốc tế là định hướng
chiến lược lớn nhằm thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
xã hội chủ nghĩa. Từ khi tham gia hội nhập kinh tế quốc tế, chúng ta đã tạo lập,
củng cố mơi trường hịa bình, hợp tác, tranh thủ tối đa các điều kiện quốc tế
thuận lợi, “góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, gia
tăng sức mạnh tổng hợp quốc gia, giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất và
toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, giữ vững an ninh chính trị và trật tự, an tồn xã
hội; cải thiện đời sống nhân dân, củng cố niềm tin của các tầng lớp nhân dân vào
công cuộc đổi mới; nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế”.
Vậy để hội nhập kinh tế quốc tế một cách hợp lí, yêu cầu đúng đắn đặt ra,

rất cần phải hoàn thiện và tổ chức thực hiện một cách thực chất những giải pháp
cụ thể trong quản lý và điều hành các hoạt động kinh tế. Trong đó, có những vấn
đề cơ bản không thể xem nhẹ và không nên chậm trễ.
Trước hết, vẫn phải tăng cường giáo dục truyền thống dân tộc, truyền
thống lịch sử và truyền thống cách mạng của dân tộc ta cho mọi tầng lớp nhân
dân, đặc biệt là cho các thế hệ trẻ (đây là vấn đề không mới, nhưng do chưa làm
tốt nên vẫn là vấn đề không cũ). Hội nhập đương nhiên là phải xem xét cả hai
mặt: giống và không thể giống. Chẳng hạn, sự giống nhau là những giá trị nhân
bản, tình yêu thương con người, u hịa bình... Nhưng, những gì là văn hóa dân
tộc, là sự khác biệt để người ta nhận ra đó là người Việt Nam với phẩm chất tốt,
thì phải giữ.
Cơng tác giáo dục pháp luật phải được tăng cường và đi vào thực chất
đảm bảo tính thường xuyên với những phương thức sinh động, hiệu quả, làm

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

21
cho mọi người không những hiểu biết về pháp luật, mà cịn có ý thức tự giác
“sống và làm việc theo pháp luật”. Bởi vì, sống có văn hóa trước hết phải biết
sống và làm việc theo pháp luật.
Cần phải xác lập tính bản lĩnh của văn hóa Việt Nam. Vì trong quá trình
hội nhập, bên cạnh thuận lợi và cơ hội cho sự phát triển thì cũng có rất nhiều
thách thức, khó khăn, mà nếu khơng có bản lĩnh, khơng có những giải pháp thực
thi đúng đắn, phù hợp thì văn hóa sẽ rất dễ trở nên lai căng, kéo theo sự suy
giảm và mất dần văn hóa dân tộc. Ngược lại, nếu xác lập được bản lĩnh văn hóa
Việt Nam thì sẽ cịn có thể làm giàu thêm, làm phong phú thêm nội dung các giá
trị truyền thống, tạo nên nền tảng văn hóa tinh thần cho sự phát triển bền vững

của đất nước. Ở đây, bản lĩnh văn hóa có thể hiểu là tổng hợp những nhân tố thể
hiện cốt cách, khí phách, tư chất và sức mạnh khẳng định bản sắc dân tộc trước
tác động của các nền văn hóa khác trong q trình hội nhập, giao lưu. Có được
bản lĩnh văn hóa sẽ giúp tăng cường sức đề kháng với những tác động văn hóa
ngoại lai không phù hợp với bản sắc và truyền thống văn hóa dân tộc, làm cho
cơ thể văn hóa Việt Nam được “miễn dịch” với mọi tác động của các phản giá trị
có thể làm băng hoại văn hóa.

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

22

TỔNG KẾT
Trong tiến trình hội nhập quốc tế, Việt Nam vừa tìm kiếm cơ hội, tham
khảo kinh nghiệm các nước để xây dựng những nhân tố mới phù hợp với đất
nước, vừa bảo vệ, phát huy các thành quả, giá trị đã đạt được và đấu tranh loại
bỏ các vật cản trên bước đường phát triển. Chúng ta chủ động, tích cực hội nhập
quốc tế nhưng khơng để lợi ích quốc gia, dân tộc, độc lập, chủ quyền bị xâm hại;
đổi mới chứ khơng đổi hướng, đổi đường. Q trình này, Đảng ta luôn kiên định
và vững vàng trên lập trường chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
giữ vững các nguyên tắc đổi mới, phát triển kinh tế đi đơi với xây dựng nền văn
hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực hiện tiến bộ, công bằng và an sinh xã
hội. Thực hiện những bước đi thận trọng với đối sách mềm dẻo, khôn khéo,
tránh bị rơi vào thế đối đầu hay bị cô lập, lệ thuộc. Chống cả hai khuynh hướng
chủ quan, nóng vội hoặc dè dặt, cầm chừng trong hội nhập quốc tế. Khơng tuyệt
đối hóa độc lập, tự chủ là “nhất thành bất biến”; ngược lại, cũng không đề cao
thái quá cho rằng hội nhập quốc tế là “phương thuốc trị bách bệnh” để đất nước

phát triển trong thời đại toàn cầu hóa.
Việc đề ra chủ trương tăng cường hội nhập quốc tế về kinh tế là một
hướng đi đúng đắn, sáng suốt, thiết thực mà Đảng đã lựa chọn, thể hiện một sự
thay đổi thức thời trong tư duy và bắt kịp với xu thế của thời đại. Đây là định
hướng chiến lược lớn của Đảng nhằm thực hiện nhiệm vụ xây dựng nền kinh tế
Việt Nam ngày càng phát triển và vững mạnh. Việc thực hiện chủ trương của
Đảng về hội nhập quốc tế nói chung và hội nhập kinh tế quốc tế nói riêng với
nhiều thành tựu góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội,
gia tăng sức mạnh tổng hợp quốc gia, giữ vững an ninh chính trị và trật tự, an
tồn xã hội; cải thiện đời sống nhân dân, nâng cao vị thế của Việt Nam trên
trường quốc tế là minh chứng rõ nét nhất cho con đường đúng đắn, sáng suốt mà
Đảng đã lựa chọn.

Downloaded by ng?c trâm ()


lOMoARcPSD|15963670

23
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Kinh Tế Chính Trị Mác-Lênin: Dành cho bậc đại học – không
chuyên lý luận chính trị; Hà Nội 2019
2. Lê Nguyễn: “Nhìn lại nền kinh tế năm 2021 hướng tới năm 2022”;
30/01/2022; Link: />3. Tài liệu mạng: “Vì sao Việt Nam phải hội nhập kinh tế quốc tế”; 21/05/2021;
Link: />
Downloaded by ng?c trâm ()