Câu chuyện về Paracetamol doc

Câu chuyện về
Paracetamol

Tác giả : DS. NGUYỄN BÁ HUY CƯỜNG (Australia)
Sau hơn 100 năm "làm mưa làm gió" trên thị trường
thuốc giảm đau, bắt đầu từ thập niên 1960, Aspirin đã
phải "thoái vị" và nhường ngôi lại cho Paracetamol.
Paracetamol được nhiều người ưa thích vì tỏ ra có nhiều
lợi điểm hơn Aspirin. Thế nhưng đến nay, câu chuyện về
Paracetamol vẫn là một vấn đề còn tiếp tục gây tranh cãi.
CÓ PHẢI THẦN DƯỢC "XOA DỊU NỖI ÐAU"?
Tại Úc, Paracetamol luôn giữ ngôi vị "độc tôn" trong các
thuốc giảm đau. Paracetamol có nhiều tên thương mại khác
nhau và trong đó có những biệt dược đã đi vào "huyền thoại",
như Panadol, Panamax, Tylenol, Dymaton Trong năm
2001, người trưởng thành ở Úc đã uống hơn 1 tỷ viên
Paracetamol. Ðấy là chưa tính tới 406 triệu viên mà
Paracetamol được trộn chung với Codeine hoặc các loại
thuốc khác và 7 triệu viên do bác sĩ kê toa. Riêng trẻ em Úc
đã tiêu thụ hơn 4 triệu liều Paracetamol dành cho trẻ em.
Sỡ dĩ Paracetamol bán chạy như "tôm tươi" vì nó được người
ta biết đến như một trong những loại thuốc giảm đau an toàn
và hiệu quả nhất, tin rằng Paracetamol không làm hại bao tử
cũng như không có những biến chứng nguy hiểm như phần
nhiều các loại thuốc giảm đau khác. Bởi vậy mỗi khi nhức
đầu, nhức răng, đau họng, nhức mỏi, thậm chí khi bị thấp
khớp, nóng sốt người ta thường tự chữa bằng Paracetamol.
Thuốc lại vừa rẻ tiền, dễ mua, có thể tìm thấy ở bất cứ siêu
thị hoặc tiệm thuốc tây nào trên toàn nước Úc.

COI VẬY MÀ KHÔNG PHẢI VẬY!
Tuy nhiên những đặc tính "ăn tiền" kể trên chỉ là "bề nổi".
Trong những năm gần đây, người ta ngày càng quan ngại về
những mặt trái của Paracetamol. Dẫn chứng qua số người
nhập viện vì Paracetamol ở tiểu bang Victoria từ năm 1998-
2001 đã tăng gấp 4 lần. Theo số liệu của Trung tâm nghiên
cứu tai nạn của ÐH. Monash (Monash University?s Accident
Research Center) thì những người ở độ tuổi trưởng thành
nhập viện vì Paracetamol cao hơn những người nhập viện vì
sử dụng ma túy quá liều gấp 5 lần. Ðối với trẻ em, có 127
trường hợp dùng Paracetamol quá liều phải đưa vào bệnh
viện Royal Children?s Hospital.
BS. Alison Ritter thuộc Trung tâm Turning point Alcohol &
Drug Center gọi đây là một "nạn dịch thầm lặng". Theo số
liệu của Trung tâm, những trường hợp dùng thuốc quá liều
(bao gồm các loại thuốc do bác sĩ kê toa cũng như thuốc bán
trong siêu thị) đã tăng gấp đôi kể từ năm 1998.
Thậm chí những năm gần đây, giới trẻ Úc còn dùng
Paracetamol để "chấm dứt nợ trần". Theo số liệu thống kê
chính thức, tại tiểu bang Victoria, phân nửa số bệnh nhân từ
15-24 tuổi dùng Paracetamol quá liều là do cố ý tự tử. Có hai
lý do chính dẫn đến hiện tượng này: Thứ nhất, cho tới nay,
một số người vẫn lầm tưởng Paracetamol có tác dụng gây
ngủ và sẽ đem tới cho họ một cái chết êm ái. Thật ra uống
Paracetamol rất khó chết. Còn nếu chết thì là một cái chết thê
thảm và kéo dài. Paracetamol sẽ làm hại gan và mãi 3 hoặc 4
ngày sau đó mới hủy hoại gan ở mức tối đa. Nguyên nhân
tiếp theo là việc mua Paracetamol rất dễ. Ðó là chưa kể một
số siêu thị đang đẩy mạnh việc bán thuốc giảm đau bằng
nhiều hình thức khuyến mãi.

Ngoài vấn đề cố ý dùng Paracetamol để tự tử, rất nhiều bệnh
nhân được đưa vào viện cấp cứu vì uống quá liều do sơ ý,
đặc biệt là trẻ em.
Tại tiểu bang Victoria, hàng năm trung bình có 75 trẻ em
dưới 5 tuổi được đưa vào bệnh viện vì Paracetamol. Loại
thuốc này cũng dẫn đầu danh sách những thứ mà trẻ em hay
vô ý bỏ vào miệng nuốt. Bên cạnh đó, đa số các bậc cha mẹ
đều nghĩ rằng Paracetamol rất an toàn và cứ việc cho các em
uống.
Năm ngoái, bà Jan Stevenson (một chuyên viên điều tra
những vụ tử vong bất đắc kỳ tử hoặc khả nghi) được giao
nhiệm vụ tìm hiểu nguyên nhân tử vong của em Wade Dunn,
13 tuổi. Wade đã phải trải qua một ca mổ và sau đó được cho
uống 32g Paracetamol trong hơn 2 tuần. Sau đó em qua đời
tại một bệnh viện ở Sydney mà theo điều tra là do
Paracetamol.
BS. Ted O? Loughin thuộc bệnh viện Nhi Westmead ở
Sydney đã điều trị 17 ca trẻ em bị hoại tử gan nặng (trong đó
có 5 em qua đời) đã lên tiếng cảnh giác: "Tuy Paracetamol là
một loại thuốc hữu ích và ít xảy ra tai biến, nhưng nếu lạm
dụng có thể sẽ dẫn đến những hậu quả chết người".
Trong 4 năm qua, Bộ Y tế tiểu bang New South Wales
(NSW) đã gởi thông báo cho giới bác sĩ về việc sử dụng
Paracetamol, bao gồm những khuyến cáo về liều lượng và
cảnh giác các bệnh nhân uống Paracetamol phải được tái
khám sau 48 giờ.
VIỆC DÙNG PARACETAMOL Ở MỘT SỐ NƯỚC
Tại Anh, việc bán Paracetamol trong vỉ được thực hiện từ
năm 1998 nhằm ngăn chặn tình trạng dùng quá liều. Trước
đó, tại Anh, mỗi năm trung bình có 560 người tử vong và

70.000 người phải nhập viện vì Paracetamol. Hiện nay tại
Anh, cơ quan y tế đã yêu cầu giảm số lượng viên trong mỗi
hộp thuốc và phải in những khuyến cáo mạnh mẽ hơn ngoài
vỏ hộp.
Các biện pháp trên đã dẫn đến những kết quả bất ngờ. Các
cuộc nghiên cứu mới nhất cho thấy tỷ lệ người tử vong vì
Paracetamol ở Anh đã giảm 21%. Số người nhập viện vì bị
Paracetamol làm hư hại gan giảm 30%. Số người dùng
Paracetamol quá liều giảm 21% và những trường hợp dùng
Paracetamol liều cao giảm 64%.
Còn tại Úc thì sao? Năm 1998, khi những biện pháp mới liên
quan đến Paracetamol bắt đầu được áp dụng ở Anh. Ủy ban
xét duyệt y khoa Úc cũng lên tiếng cảnh báo các lọ thuốc
Paracetamol đã tạo điều kiện dễ dàng cho những người muốn
tự tử và sẽ vô cùng nguy hiểm khi rơi vào tay trẻ em. Chính
vì vậy việc ngưng bán Paracetamol trong lọ là một biện pháp
cần thiết.
Hiểu rõ hậu quả tai hại của Paracetamol, Jan Stevenson đề
nghị chỉ nên bán Paracetamol trong tiệm thuốc tây và hạn chế
việc tiếp thị thuốc. Bà còn yêu cầu chính quyền tiểu bang
NSW cử một Ủy ban duyệt xét lại việc sử dụng và lạm dụng
Paracetamol. Ðồng thời cần đưa ra những chỉ dẫn rõ ràng
nhằm ngăn chặn hậu quả của Paracetamol đối với trẻ em.
Tháng 4/2003, đề nghị giới hạn việc bán Paracetamol trong
tiệm thuốc tây đã được đưa ra bàn thảo. Tuy nhiên Bộ Y tế
Liên bang cho rằng đề nghị này mang tính "kỳ thị" những
người không có điều kiện đến nhà thuốc tây hoặc cần giảm
đau trong thời gian mà tiệm thuốc đã đóng cửa. Phát ngôn
viên Bộ Y tế đã phát biểu: "Paracetamol, nếu sử dụng đúng
đắn là loại thuốc rất an toàn, do đó Bộ Y tế sẽ không giới hạn

chỉ bán Paracetamol trong tiệm thuốc tây. Bộ sẽ thông tin cho
giới tiêu thụ về những nguy hiểm khi dùng quá liều".
Tháng 6/2003, Thư ký Ủy ban Quốc hội đặc trách về y tế
Trish Worth đã phát động một chiến dịch thông tin lớn về sự
nguy hiểm khi lạm dụng Paracetamol: "Mọi người nghĩ rằng
do được bán tràn lan trong siêu thị nên Paracetamol rất an
toàn và không hại gì khi uống nhiều hơn liều chỉ dẫn ngoài
hộp thuốc".
Chiến dịch thông tin của Trish Worth diễn ra cùng lúc với Ủy
ban xét duyệt y khoa nhắc lại đề nghị chỉ bán Paracetamol
trong vỉ chứ không nên bán trong lọ. Nhưng đề nghị này đã
bị bác bỏ vì gặp phải sự chống đối của ngành dược phẩm Úc.
Tại tiểu bang Victoria, một tổ chức ngăn chặn nạn tự tử
(Victorian Task Force on Suicide Prevention) đã đưa ra đề
nghị chỉ nên bán Paracetamol trong tiệm thuốc tây. Ðây là
kết quả cuộc nghiên cứu của tổ chức này về vấn nạn tự tử,
đặc biệt là ở giới trẻ - Cho rằng các thiếu nữ thường tìm cách
tự tử bằng Paracetamol vì có thể mua nó một cách rất dễ
dàng.
Bà Susan Sawger, Giám đốc Trung tâm sức khỏe thanh thiếu
niên tiểu bang Victoria (Victorian Adolescent Health Center)
cũng đồng ý với giải pháp trên. Theo bà, tình trạng bày bán
Paracetamol tràn lan trong siêu thị là một việc làm vô trách
nhiệm. Ông Bill Scott, Chủ tịch dược sĩ đoàn bang Victoria
nhấn mạnh các doanh nghiệp bán lẻ phải biết là thuốc giảm
đau nếu dùng không đúng cách sẽ gây hậu quả nguy hiểm,
đồng thời không nên tiếp thị Paracetamol như tiếp thị. kẹo.
Thế nhưng đến nay, có lẽ do tỷ lệ tử vong vì Paracetamol quá
ít nên chính phủ Úc vẫn làm ngơ trước đề nghị không cho
bán Paracetamol trong siêu thị.