-1-
B
GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG
NGÔ TH KIM ANH
ĐÁNH GIÁ H TH NG KI M SOÁT N I B DOANH
NGHI P TRONG GIAI ĐO N
L P K HO CH KI M TOÁN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH T I CƠNG TY
KI M TỐN VÀ K TỐN AAC
Chun ngành: K tốn
Mã s :
60.34.30
TĨM T T LU N VĂN TH C SĨ QU N TR KINH DOANH
Đà N ng – Năm 2011
-2-
Cơng trình đư c hồn thành t i
Đ I H C ĐÀ N NG
Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. Đoàn Th Ng c Trai
Ph n bi n 1: TS. Hoàng Tùng
Ph n bi n 2: PGS. TS Nguy n Vi t
Lu n văn s ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m lu n văn t t nghi p
Th c sĩ qu n tr kinh doanh h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 12
tháng 8 năm 2011.
Có th tìm hi u Lu n văn t i:
- Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà N ng;
- Thư vi n Trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng.
-3-
M Đ U
1.
Lý do ch n ñ tài
Đánh giá h th ng KSNB là m t công vi c r t quan tr ng trong
ki m toán BCTC DN. Đây không nh ng là yêu c u c a Chu n m c
ki m tốn mà cịn là cơng c nh m giúp ki m tốn viên xác đ nh ñư c
kh i lư ng các nghi p v kinh t tài chính c n đư c ki m tra cũng như
vi c thi t l p các th t c ki m tra c n thi t, t đó tăng cư ng hi u qu
c a cu c ki m tốn.
T i Cơng ty Ki m tốn và K tốn AAC, đánh giá h th ng
KSNB v n chưa ñư c chú tr ng ñúng m c. Nhi u h sơ ki m toán
BCTC c a AAC chưa th c hi n ho c th c hi n chưa ñ y ñ công tác
ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn
BCTC.
T nh ng phân tích trên, tác gi ch n ñ tài cho Lu n văn Th c
sĩ kinh t c a mình là “Đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n
l p k ho ch ki m tốn BCTC t i Cơng ty Ki m tốn và K tốn
AAC” làm đ tài t t nghi p c a mình.
2.
T ng quan v đ tài nghiên c u
Vi c ñánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch
ki m tốn BCTC đang tr thành u c u b t bu c trong m i cu c ki m
toán, b i ñánh giá h th ng KSNB DN là m t công vi c r t quan tr ng
và không th thi u khi b t ñ u cu c ki m tốn. Trong q trình nghiên
c u đ tài, Tác gi ñã tham kh o m t s tài li u liên quan ñ n ñ tài
nghiên c u v cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n
l p k ho ch ki m tốn BCTC như: “Nghiên c u và đánh giá h th ng
-4-
KSNB trong cơng tác ki m tốn BCTC do Doanh nghi p ki m tốn
đ c l p th c hi n” - T p chí ki m tốn s 2 (Tác gi THS.NCS Ph m
Ti n Hưng – năm 2009), “Đánh giá tr ng y u, r i ro ki m tốn trong
ki m tốn Báo cáo tài chính t i Cơng ty Ki m tốn và K tốn AAC”Lu n văn Th c sĩ kinh t , Trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng
(Tác gi Phan Xuân V n – năm 2007), “Ki m tốn tính h u hi u c a
h th ng KSNB”- T p chí ki m toán s 3 (Tác gi TS Nguy n Th L c
–năm 2009), “Nh ng ñi u c n chú ý khi ki m tốn BCTC trong đi u
ki n kh ng ho ng tài chính” - T p chí k toán s 12 (Tác gi Nguy n
Thu H ng – năm 2009), “Ki m tốn h th ng thơng tin” - T p chí K
tốn s 2 (Tác gi THS tr n Phư c – năm 2007)... Tuy nhiên, các ñ tài
này ch m i d ng l i
cơ s lý lu n, chưa d a trên vi c kh o sát h sơ
ki m toán th c t t i các Cơng ty Ki m tốn cũng như vi c áp d ng c
th vào DN nên tính th c ti n chưa cao và khó v n d ng vào th c t .
Bên c nh đó, t i Cơng ty TNHH Ki m tốn và K tốn AAC
chưa có đ tài nào nghiên c u sâu v v n đ này trong khi cơng tác
đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn
BCTC t i Cơng ty còn nhi u h n ch .
T nh ng n i dung nghiên c u các ñ tài trư c ñây, ñ tài này ñã
k th a nh ng lý lu n cơ b n v ñánh giá h th ng KSNB DN trong
giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC, bên c nh đó d a vào ñ c thù
khách hàng và ho t đ ng ki m tốn c a Cơng ty TNHH Ki m tốn và
K tốn AAC, đ tài đã đi vào ph n ánh tình hình th c hi n và đ xu t
phư ng hư ng đ hồn thi n cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN
trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC.
-5-
M c đích nghiên c u
3.
M c đích nghiên c u c a đ tài là tìm hi u cơng tác ñánh giá h
th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i
Cơng ty Ki m tốn và K tốn AAC ñư c áp d ng trong th c t t i
khách hàng, t đó đ xu t nh ng gi i pháp hoàn thi n d a trên cơ s
t ng h p, h th ng hóa lý lu n và th c ti n ñánh giá h th ng KSNB
DN trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC.
Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u
4.
-
Đ i tư ng nghiên c u: Đ tài t p trung nghiên c u v cơng
tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m
toán BCTC
-
Ph m vi nghiên c u: Đ tài nghiên c u t i Cơng ty Ki m tốn
và K toán AAC.
5.
Phương pháp nghiên c u
D a trên nh ng lu n ñi m khoa h c c a Ch nghĩa duy v t
bi n ch ng ñ nghiên c u các v n ñ lý lu n cũng như th c ti n m t
cách logic, khoa h c; k t h p v n d ng các phương pháp c th khác
như: Phương pháp nghiên c u tài li u, ph ng v n, so sánh, phân tích,
t ng h p… đ phân tích, đánh giá th c ti n cơng tác đánh giá h th ng
KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC t i Cơng ty
Ki m tốn và K tốn AAC.
6.
Nh ng đóng góp c a lu n văn
-
Lu n văn ñã nghiên c u, t ng h p và h th ng hóa nh ng v n
đ lý lu n v ñánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k
ho ch ki m toán BCTC.
-6-
Mô t và ph n ánh th c tr ng ñánh giá h th ng KSNB DN
-
trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i Cơng ty Ki m tốn
và K tốn AAC.
T nh ng t n t i th c t , Lu n văn đã đưa ra các đ xu t đ
-
hồn thi n cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p
k ho ch ki m tốn BCTC t i Cơng ty Ki m tốn và K toán AAC.
7.
K t c u c a Lu n văn
Ngồi các ph n M đ u và K t lu n, Lu n văn g m có 3
chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n v ñánh giá h th ng KSNB DN
trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC.
Chương 2: Cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai
ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i Cơng ty Ki m tốn và K tốn
AAC.
Chương 3: Hồn thi n cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN
trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC t i Cơng ty Ki m tốn
và K toán AAC.
CHƯƠNG 1
CƠ S
LÝ LU N V ĐÁNH GIÁ H TH NG
KSNB DN TRONG GIAI ĐO N
L P K HO CH KI M TOÁN BCTC
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG V H TH NG KSNB
1.1.1. M t s khái ni m v h th ng KSNB
Theo ñ nh nghĩa v h th ng KSNB vào năm 1992 c a Coso thì
đó là m t q trình do Ban Giám đ c, nhà qu n lý và các nhân viên
-7-
c a ñơn v chi ph i, ñư c thi t k ñ cung c p m t s ñ m b o h p lý
nh m th c hi n các m c tiêu: BCTC ñáng tin c y, tuân th các lu t l
và quy ñ nh, ho t đ ng h u hi u và có hi u qu .
Theo VSA s 400 v “Đánh giá r i ro và KSNB” thì khái ni m
v h th ng KSNB ñư c ñ nh nghĩa: “H th ng KSNB là các qui ñ nh
và các th t c ki m sốt do đơn v đư c ki m toán xây d ng và áp
d ng nh m b o ñ m cho ñơn v tuân th pháp lu t và các qui ñ nh, ñ
ki m tra, ki m soát, ngăn ng a và phát hi n gian l n, sai sót; đ l p
BCTC trung th c và h p lý; nh m b o v , qu n lý và s d ng có hi u
qu tài s n c a ñơn v ”.
1.1.2. Các b ph n c u thành c a h th ng KSNB
Theo VSA s 400 v “Đánh giá r i ro và KSNB ” thì khi nghiên
c u v KSNB, KTV c n ñánh giá 03 y u t c a h th ng KSNB là:
mơi trư ng ki m sốt, h th ng k toán và các th t c ki m soát.
1.1.3. Các h n ch c a h th ng KSNB
b t kỳ ñơn v nào, m t h th ng KSNB khơng th hồn tồn
h u hi u dù có đư c đ u tư r t nhi u trong thi t k và v n hành h
th ng. Ngay c khi có th xây d ng h th ng hoàn h o v c u trúc, thì
hi u qu th c s c a nó v n tùy thu c vào nhân t ch y u là con
ngư i, t c là ph thu c vào năng l c làm vi c và tính đáng tin c y c a
l c lư ng nhân s .
1.2. ĐÁNH GIÁ H
TH NG KSNB DN TRONG GIAI ĐO N
L P K HO CH KI M TOÁN BCTC
1.2.1. M c tiêu ñánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k
ho ch ki m toán BCTC
-8-
KTV ph i có đ hi u bi t v h th ng k toán và h th ng KSNB
c a khách hàng ñ l p k ho ch ki m tốn t ng th và chương trình
ki m tốn thích h p, có hi u qu . KTV ph i s d ng kh năng xét
đốn chun mơn c a mình đ đánh giá r i ro ki m tốn và xác đ nh
các th t c ki m toán nh m gi m các r i ro ki m tốn xu ng th p t i
m c có th ch p nh n ñư c.
1.2.2 Đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch
ki m toán BCTC
Trong ki m toán BCTC, ñ tìm hi u và ñánh giá h th ng KSNB
DN, KTV ti n hành qua các bư c sau ñây:
Bư c 1: Tìm hi u h th ng KSNB DN;
Bư c 2: Đánh giá sơ b v r i ro ki m soát, thi t k các th
nghi m ki m soát;
Bư c 3: Th c hi n các th nghi m ki m sốt trong chương trình
ki m toán;
Bư c 4: Đánh giá l i r i ro ki m sốt và đi u ch nh nh ng th
nghi m cơ b n ñã d ki n;
Trong ph m vi nghiên c u c a ñ tài “ñánh giá h th ng KSNB
DN trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC”, tác gi ch trình
bày các bư c cơng vi c có liên quan. Đó là: Tìm hi u v h th ng
KSNB, ñánh giá sơ b v r i ro ki m soát và thi t k các th nghi m
ki m sốt trong giai đo n l p k ho ch ki m tốn.
1.2.2.1.
a.
Tìm hi u h th ng KSNB DN
Tìm hi u các b ph n c a h th ng KSNB: tìm hi u v mơi
trư ng ki m soát, h th ng k toán và các th t c ki m soát.
-9-
b.
Phương pháp tìm hi u h th ng KSNB: d a vào kinh nghi m
ki m tốn trư c đây t i ñơn v ; Ph ng v n các nhà qu n lý, nhân viên
giám sát, và nh ng nhân viên khác; Ki m tra các lo i tài li u và s
sách; Quan sát các ho t ñ ng ki m soát và v n hành c a chúng trong
th c ti n.
c.
L p h sơ ki m tốn
H sơ thư ng đư c th c hi n và hoàn thành dư i d ng b ng
tư ng thu t, b ng câu h i v h th ng KSNB ho c lưu ñ .
1.2.2.2.
Đánh giá sơ b r i ro ki m soát, thi t k th nghi m ki m
sốt
KTV s đánh giá r i ro ki m soát theo t ng cơ s d n li u. Đ
đánh giá, KTV có th th c hi n các bư c: Nghiên c u thông tin thu
th p đư c qua vi c tìm hi u; Xác ñ nh các sai sót ti m tàng và nh ng
th t c ki m soát ch y u; Đánh giá sơ b r i ro ki m soát và Thi t k
các th nghi m ki m soát
ĐÁNH GIÁ H
1.2.3
X
1.2.3.1
TH NG KSNB TRONG MÔI TRƯ NG
LÝ THÔNG TIN B NG MÁY TÍNH
nh hư ng c a mơi trư ng x lý thơng tin b ng máy tính
đ n h th ng KSNB
Mơi trư ng tin h c có nh hư ng ñáng k ñ n vi c thi t k và
th c hi n h th ng KSNB trong m t ñơn v . Khi thi t k h th ng
KSNB trong môi trư ng tin h c, c n lưu ý ñ n nh ng nhân t trên theo
nguyên t c h n ch r i ro ti m tàng và t n d ng các ưu th s n có c a
h th ng máy tính.
1.2.3.2
Cơng tác ki m sốt h th ng KSNB trong mơi trư ng x lý
thơng tin b ng máy tính
-10-
Các ho t đ ng ki m sốt trong mơi trư ng tin h c thư ng ñư c
phân thành ho t đ ng ki m sốt chung và ho t đ ng ki m sốt ng
d ng.
1.2.3.3
Đánh giá h th ng KSNB trong môi trư ng x lý thông tin
b ng máy tính
a.
Tìm hi u h th ng KSNB trong mơi trư ng x
lý thơng tin
b ng máy tính
Trong môi trư ng x lý thông tin b ng máy tính, KTV c n hi u
rõ v mơi trư ng tin h c c a ñơn v và xác ñ nh nh hư ng c a nó đ n
r i ro ti m tàng và r i ro ki m soát.
b.
Đánh giá sơ b r i ro ki m soát
Ti n trình đánh giá r i ro ki m sốt là ñánh giá s h u hi u c a h
th ng KSNB c a ñơn v nh m ngăn ng a hay phát hi n các sai ph m
tr ng y u. N u KTV ñánh giá sơ b m c r i ro ki m soát là t i đa, các
th nghi m ki m sốt s khơng ñư c th c hi n. Ngư c l i, n u k t qu
tìm hi u v h th ng KSNB trong môi trư ng tin h c cho th y m c r i ro
ki m sốt đư c đánh giá sơ b khơng đ n m c t i ña, KTV s thi t k và
th c hi n các th nghi m ki m soát nh m có thêm nh ng b ng ch ng
trư c khi đi đ n k t lu n chính th c v m c r i ro ki m soát.
c.
Thi t k các th nghi m ki m soát
Phương pháp khơng d a vào h th ng máy tính.
Phương pháp s d ng h th ng máy tính
•
Th nghi m ki m sốt đ i v i ho t đ ng ki m sốt chung
•
Th nghi m ki m sốt ñ i v i ho t ñ ng ki m soát ng d ng
K T LU N CHƯƠNG 1
-11-
Trong chương 1, tác gi ñã ñ c p ñ n cơ s lý lu n chung v
ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn
BCTC cũng như vi c đánh giá h th ng KSNB trong môi trư ng tin
h c.
CHƯƠNG 2
ĐÁNH GIÁ H TH NG KSNB DN TRONG GIAI ĐO N
L P K HO CH KI M TOÁN BCTC
T I CƠNG TY KI M TỐN VÀ K TỐN AAC
2.1. KHÁI QT V
CƠNG TY KI M TỐN VÀ K
TỐN
AAC
2.1.1. Q trình hình thành và phát tri n
AAC, trư c đây là Cơng ty ki m tốn Đà N ng đư c thành l p
theo Quy t ñ nh s 106/TC-BTC ngày 13 tháng 02 năm 1995 c a B
Tài chính. Ngày 06 tháng 9 năm 2000, B Tài chính ban hành Quy t
đ nh s 139/2000/QĐ/BTC đ i tên Cơng ty Ki m tốn Đà N ng thành
Cơng ty Ki m tốn và K tốn AAC.
Năm 2007, Cơng ty chuy n ñ i s h u t DN Nhà nư c sang
Công ty TNHH hai thành viên tr lên theo Quy t ñ nh phê duy t
phương án chuy n ñ i s 1335/QĐ-BTC ngày 02/04/2007 c a B Tài
chính.
2.1.2. Đ c ñi m ho t ñ ng c a Cơng ty
Cơng ty cung c p các lo i hình d ch v như: Ki m toán, K toán,
Tư v n v thu , Đào t o... Trong đó, lĩnh v c quan tr ng nh t, ñem l i
doanh thu l n nh t là d ch v ki m toán BCTC.
2.1.3. Cơ c u t ch c c a Công ty
-12-
Cơng ty ho t đ ng theo lo i hình Cơng ty TNHH 2 thành viên
tr lên, có cơ c u t ch c g m: T ng Giám ñ c, 02 Phó T ng Giám
đ c, 01 Giám đ c kh i ki m tốn BCTC, 01 Giám đ c kh i ki m tốn
XDCB, 04 phịng ki m tốn BCTC, 02 phịng ki m tốn XBCB, phịng
Tư v n – Đào t o và các phòng ban chuyên môn nghi p v .
2.2. ĐÁNH GIÁ H TH NG KSNB DN TRONG GIAI ĐO N
L P K HO CH KI M TOÁN BCTC T I AAC
2.2.1. Khái quát v quy trình ki m tốn BCTC c a AAC
2.2.1.1. Cơ s xây d ng quy trình ki m tốn BCTC c a AAC
AAC đã xây d ng quy trình ki m toán BCTC d a trên nh ng lý
lu n chung v ki m toán, Chu n m c Ki m tốn, Quy ch ki m tốn
đ c l p và Ch đ k tốn Vi t Nam hi n hành, Chương trình ki m
tốn m u c a VACPA, ñ ng th i có s so sánh, ñ i chi u và v n d ng
các Chu n m c ki m tốn và Thơng l đư c ch p nh n chung c a
Qu c t .
2.2.1.2. Phương pháp ti p c n ki m toán chung và các nguyên t c cơ
b n khác
Phương pháp lu n ki m tốn c a quy trình ki m tốn BCTC này
là phương pháp ki m toán d a trên r i ro. Theo đó vi c xác đ nh, ñánh
giá và thi t k các th t c ñ x lý r i ro ñư c th c hi n trong su t q
trình ki m tốn. Đây là phương pháp ki m tốn đư c thi t k phù h p
v i phương pháp ti p c n và nguyên t c xây d ng h th ng Chu n m c
ki m toán Vi t Nam cũng như Qu c t .
2.2.1.3. Các n i dung cơ b n trong quy trình ki m tốn BCTC c a
AAC
-13-
Quy trình ki m tốn BCTC t i AAC chia thành 03 giai ño n:
L p k ho ch ki m toán; th c hi n ki m toán; T ng h p, k t lu n và
l p Báo cáo ki m tốn.
Quy đ nh v đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n
2.2.2.
l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC
2.2.2.1. Xem xét ch p nh n khách hàng và ñánh giá r i ro h p ñ ng
- A100
Trư c khi ch p nh n m t H p ñ ng ki m tốn, C p Trư ng
phịng ki m tốn Công ty thư ng thu th p nh ng thông tin sơ b v
khách hàng như: lĩnh v c ho t đ ng, lo i hình DN, hình th c s h u,
công ngh s n xu t, t ch c b máy qu n lý và th c ti n ho t ñ ng c a
ñơn v , qua ñó có nh ng hi u bi t c n thi t v tình hình kinh doanh c a
khách hàng ñ ñánh giá kh năng duy trì khách hàng hi n có ho c đánh
giá khách hàng ti m năng. Trên cơ s đó, Cơng ty s cân nh c ñ n tính
ñ c l p, năng l c ph c v khách hàng c a mình và tính chính tr c c a
Ban lãnh đ o khách hàng.
2.2.2.2. Tìm hi u khách hàng và môi trư ng ho t ñ ng - A310
KTV tìm hi u v nh ng nhân t bên trong và bên ngồi tác đ ng
đ n DN, tìm hi u v DN.
2.2.2.3. Đánh giá chung v h th ng KSNB và r i ro gian l n - A610
Đ xác ñ nh và ñánh giá r i ro có sai sót tr ng y u thơng qua
hi u bi t v đơn v đư c ki m tốn và mơi trư ng c a đơn v , yêu c u
KTV c n tìm hi u h th ng KSNB v m t thi t k và tri n khai nh m
xác ñ nh n i dung, l ch trình và ph m vi c a các th t c ki m tốn.
Vi c tìm hi u và ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n này là th c
hi n ñánh giá h th ng KSNB trên phương di n t ng th BCTC.
-14-
2.2.2.4. Tìm hi u các chính sách k tốn và các chu trình kinh
doanh quan tr ng - A400
KTV tìm hi u chính sách k tốn và các chu trình kinh doanh
quan tr ng ñ xác ñ nh và hi u ñư c các giao d ch và s ki n liên quan
đ n chu trình kinh doanh quan tr ng, có nh hư ng tr c ti p đ n các
nghi p v kinh t phát sinh, các th t c ki m tra, ki m soát các nghi p
v kinh t và l p ch ng t k tốn; đánh giá v m t thi t k và th c
hi n ñ i v i các th t c ki m sốt chính c a chu trình kinh doanh này;
quy t đ nh xem li u có ki m tra h th ng KSNB; thi t k các th t c
ki m tra cơ b n phù h p v i chu trình kinh doanh và có hi u qu .
Sau khi hồn thành các cơng vi c trên, k t qu c a vi c ñánh giá
ban ñ u v h th ng KSNB s ñư c t ng h p v M u A810 ñ t ng
h p k ho ch ki m toán cho cu c ki m tốn.
2.2.3. Th c t cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai
ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC
Tác gi ti n hành kh o sát công tác ñánh giá h th ng KSNB DN
trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC trong 02 năm g n ñây
(t năm 2008 ñ n năm 2009) t i AAC b ng cách nghiên c u h sơ
ki m toán BCTC c a các DN. T ng s h sơ ki m toán BCTC trong
năm 2008 c a Công ty AAC là 514 h sơ và trong năm 2009 là 550 h
sơ, công tác kh o sát ti n hành ñ i v i 50 khách hàng ñư c ch n ng u
nhiên t B ng danh sách khách hàng theo lo i hình ho t ñ ng c a
AAC, t ñó ch n ra 20 b h sơ cho 2 năm 2008 và 2009, m i năm
nghiên c u h sơ c a 10 khách hàng cho các lo i hình DN, trong đó
có: 02 b h sơ cho lo i hình DN s n xu t; 02 b h sơ cho lo i hình
DN d ch v ; 02 b h sơ cho lo i hình Doanh ngh p thương m i, 02 b
-15-
h sơ cho lo i hình DN xây l p, 02 b h sơ cho các DN kinh doanh
t ng h p nhi u ngành ngh .
Qua vi c nghiên c u, xem xét h sơ ki m toán cũng như trao đ i
v i các cá nhân có liên quan, tác gi nh n th y r ng công tác l p k
ho ch ki m tốn BCTC nói chung cũng như cơng tác đánh giá h
th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC nói riêng
t i AAC ch m i th c s đư c quan tâm trong vịng 02 năm g n đây
(năm 2008, năm 2009). Do đó, tác gi ñã ti n hành xem xét và nghiên
c u k các h sơ ki m toán c a năm 2008, năm 2009, d a trên vi c
nghiên c u k t h p v i vi c ph ng v n các cá nhân liên quan th c hi n
các h sơ này và th c t công vi c mà mình th c hi n tr c ti p trong
th i gian qua ñ ñưa ra nh ng nh n xét chung v th c tr ng công tác
ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m toán
BCTC t i AAC như sau:
M t s h sơ ki m toán trong năm 2008, năm 2009 có th c hi n
cơng tác ñánh giá h th ng KSNB, các năm trư c đó Cơng ty chưa
chú tr ng nên trong h sơ các năm trư c h u như chưa th hi n
cơng tác đánh giá h th ng KSNB.
Cơng tác ñánh giá h th ng KSNB trong năm 2008, năm 2009 ch
ñư c th c hi n ñ i v i kho ng 100 khách hàng v i ñ c đi m là có
quy mơ l n (V n đi u l trên 30 t VNĐ), ho t ñ ng bài b n và có
t ch c h th ng KSNB.
Trư c th c tr ng đó, tác gi đã ch n m t vài b h sơ ñi n hình,
đ i di n cho các h sơ có th c hi n ñánh giá h th ng KSNB
giai
ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC đã nghiên c u trong năm 2008 và
-16-
năm 2009
trên ñ minh h a cho th c t cơng tác đánh giá h th ng
KSNB trong giai đo n l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC.
2.2.3.1. Xem xét ch p nh n khách hàng và ñánh giá r i ro H p ñ ng
Đ i v i các khách hàng m i, trư c khi ra quy t ñ nh ch p nh n
ki m toán BCTC cho khách hàng, c p Trư ng phịng c a Cơng ty s
căn c vào các y u t ngành ngh , m c ñ quan tâm c a công chúng,
hi u bi t v ngành ngh , trình đ cơng ngh và đ c thù ngu n nhân l c
c a Cơng ty đ th c hi n vi c xem xét ch p nh n khách hàng và ñánh
giá r i ro h p đ ng.
2.2.3.2. Tìm hi u khách hàng và mơi trư ng ho t đ ng
KTV ti n hành tìm hi u khách hàng và mơi trư ng ho t đ ng, t
đó s đánh giá sơ b v r i ro, các Tài kho n nh hư ng và thi t k các
th t c cơ b n ñ h n ch r i ro này.
2.2.3.3. Đánh giá chung v h th ng KSNB và r i ro gian l n
KTV s ti n hành tìm hi u h th ng KSNB
03 thành ph n: (1)
Môi trư ng ki m sốt, (2) Quy trình đánh giá r i ro và (3) Giám sát
các ho t đ ng ki m sốt.
2.2.3.4. Tìm hi u các chính sách k tốn và chu trình kinh doanh
quan tr ng
KTV s ti n hành tìm hi u v m t thi t k c a h th ng KSNB
và ñánh giá xem các th t c ki m sốt chính có đư c tri n khai khơng.
Cu i cùng, sau khi hồn thành t t c các cơng vi c đánh giá h
th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC, k t
qu c a vi c ñánh giá ban ñ u v h th ng KSNB s ñư c t ng h p v
M u A810 ñ t ng h p k ho ch ki m toán cho cu c ki m toán.
-17-
2.3.
NH N XÉT V
CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ H
TH NG
KSNB DN TRONG GIAI ĐO N L P K HO CH KI M TỐN
BCTC T I AAC
2.3.1.
Ưu đi m
Nhìn chung, quy trình ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n
l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC tương ñ i ñ y ñ , ñư c xây
d ng phù h p v i h th ng Chu n m c Ki m toán Vi t Nam và đư c
c th hóa thành các B ng câu h i dư i d ng Có/Khơng/Khơng áp
d ng hay các B ng câu h i ch mang tính g i ý bu c KTV ph i linh
ho t d a vào tình hình th c t c a đơn v ñ ñánh giá, các m u bi u
ñư c thi t k s n v n i dung giúp ti t ki m th i gian và chi phí cu c
ki m toán.
2.3.2.
M t s h n ch
Chưa tuân th tri t ñ quy ñ nh v ñánh giá h th ng KSNB
•
Vi c đánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch
ki m tốn BCTC theo quy trình ch m i đư c th c hi n m u
m t s khách hàng l n, m t s khách hàng khác chưa th hi n
ñ y ñ các th t c v ñánh giá h th ng KSNB.
•
Theo quy ñ nh c a Chu n m c Ki m toán Vi t Nam, ñánh giá
h th ng KSNB t i 1 ñơn v khách hàng n m trong giai ño n
l p k ho ch ki m toán và c th c hi n ki m toán. Tuy nhiên
trên th c t , r t ít khi KTV ti n hành cơng vi c tìm hi u và
đánh giá h th ng KSNB mà b t tay ngay vào ki m tra các th
nghi m cơ b n.
-18-
•
T i AAC, KTV ch đánh giá r i ro ki m soát d a trên các câu
h i v h th ng KSNB ch chưa xem xét ñ n t m quan tr ng
c a m i câu h i, chưa lư ng hóa đư c k t qu ñánh giá ñ làm
cơ s ñưa ra k t lu n sơ b v r i ro ki m soát.
Th t c tìm hi u đ i v i các chu trình kinh doanh quan tr ng
chưa đ y đ
AAC ch xây d ng th t c ñánh giá h th ng KSNB đ i v i 5 chu
trình là chưa ñ y ñ . Trên th c t , ho t đ ng c a các đơn v cịn di n ra
trên nhi u chu trình nghi p v khác cũng quan tr ng khơng kém và có
kh năng gây ra sai sót tr ng y u trên BCTC như: chu trình x lý máy
tính, chu trình tài chính…mà 5 chu trình trên khơng th khái qt
đư c.
K thu t ñánh giá h th ng KSNB chưa linh ho t
•
K thu t đánh giá h th ng KSNB trong giai đo n l p k
ho ch ki m tốn ch y u c a KTV là ph ng v n Ban lãnh đ o,
các nhân viên phịng k tốn hay các phịng ban liên quan.
Đi u này có th gây ra s khơng h p lý đ i v i m t s th t c
ki m toán nh t đ nh và tính chính xác c a thơng tin thu th p
ñư c ph thu c r t l n vào s trung th c và thi n chí c a
khách hàng, cũng như kh năng di n ñ t c a KTV trong các
câu h i và c a ngư i đư c ph ng v n.
•
AAC th c hi n mô t h th ng KSNB b ng hình th c B ng
câu h i đơi khi khơng đ t hi u qu t i ưu. AAC c n khuy n
khích KTV di n đ t h th ng KSNB b ng nh ng hình th c t i
ưu hơn. Trong đó, s d ng lưu ñ k t h p v i vi c mô t là
-19-
m t hình th c có nhi u ưu đi m nh t, giúp KTV có cái nhìn
t ng th v h th ng KSNB.
•
Vi c tìm hi u h th ng KSNB và ñánh giá r i ro ki m sốt ban
đ u ch do c p tr lý KTV năm 3 tr lên trong Cơng ty Ki m
tốn th c hi n. Các tr lý KTV c p dư i khơng tham gia vào
q trình tìm hi u này, do đó, s r t khó khăn trong vi c n m
b t thông tin v h th ng KSNB c a ñơn v ñ ti n hành cu c
ki m toán m t cách hi u qu và ñ ng nh t.
Chưa chú tr ng công tác ñánh giá h th ng KSNB trong môi
trư ng tin h c
AAC chưa xây d ng quy trình đánh giá h th ng KSNB trong
môi trư ng x lý thông tin b ng máy tính m t cách bài b n mà ch
d ng l i
vi c tìm hi u các quan ñi m c a Ban lãnh ñ o và các thơng
tin chung khác liên quan. Đây đư c xem là m t trong nh ng t n t i l n
mà Cơng ty c n ph i nhanh chóng tìm cách kh c ph c.
2.3.3.
Nguyên nhân c a nh ng h n ch
Trình đ c a đ i ngũ KTV cịn chưa đ ng đ u
Chưa nh n th c ñúng t m quan tr ng c a vi c đánh giá h th ng
KSNB
M c phí ki m toán chưa th c s h p lý
K T LU N CHƯƠNG 2
Trong chương 2, lu n văn ñã gi i thi u t ng quan v quá trình
hình thành, phát tri n, ñ c ñi m ho t ñ ng, t ch c b máy qu n lý và
công tác ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m
toán BCTC c a AAC.
-20-
CHƯƠNG 3
HỒN THI N CƠNG TÁC ĐÁNH GIÁ H TH NG
KSNB DN TRONG GIAI ĐO N L P K HO CH
KI M TỐN BCTC T I AAC
3.1. HỒN THI N CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ H TH NG KSNB
DN TRONG GIAI ĐO N L P K HO CH KI M TOÁN BCTC
T I AAC
3.1.1.
V ñánh giá sơ b r i ro ki m sốt
T i AAC, KTV ch đánh giá sơ b r i ro ki m soát d a trên các
câu h i v h th ng KSNB ch chưa xem xét ñ n t m quan tr ng c a
m i câu h i, chưa lư ng hóa đư c k t qu ñánh giá ñ làm cơ s ñưa
ra k t lu n sơ b v r i ro ki m sốt. Tác gi xin đ xu t m t s gi i
pháp sau:
Thi t k l i b ng câu h i sao cho có th bao qt đư c r i ro ki m
sốt các chu trình kinh doanh chính và có th đánh giá r i ro ki m
sốt đ i v i t ng cơ c d n li u c a t ng nghi p v .
Xây d ng cách th c ñánh giá, phân tích r i ro ki m sốt m t cách
có h th ng hơn, khách quan hơn b ng cách ñ nh lư ng r i ro ki m
sốt: đ i v i m i câu h i, ph i xác ñ nh ñư c t m quan tr ng c a
nó và k t h p v i k t qu tr l i ñ cho ñi m thích h p. Đ cho
đi m cho m i câu h i, KTV nên v n d ng phương pháp: trong m i
câu h i ñư c thi t k dư i d ng câu tr l i là Có/Khơng, KTV s
nh n đ nh m c đ
nh hư ng c a th t c ki m sốt đ n BCTC là:
cao, th p và trung bình, k t h p v i câu tr l i nh n đư c là
Có/Khơng đ cho đi m. B ng cho ñi m có d ng như sau:
-21-
B NG CHO ĐI M K T H P
M cñ
nh hư ng
Câu tr l i
đ n BCTC
Có (T t)
Khơng (X u)
Cao
3
0,5
Trung bình (TB)
2
1,0
Th p
1
1,5
D a trên nguyên t c th n tr ng, tác gi ñưa ra m c ñi m trung
bình đ k t lu n sơ b v r i ro ki m sốt như sau:
Đi m đánh giá trung bình = T ng đi m các câu h i/ T ng s
câu h i
•
Đi m trung bình > = 2,0
•
Đi m trung bình 1,0 <= TB < 2,0 :R i ro ki m sốt trung bình
•
Đi m trung bình < 1,0
:R i ro ki m sốt th p
:R i ro ki m sốt cao
Tác gi xin đ xu t vi c b sung các th t c th c hi n ñánh giá
sơ b r i ro ki m sốt và lư ng hóa r i ro ñư c th c hi n như sau:
Trư c h t, KTV s ti n hành ñánh giá chung v h th ng KSNB,
m c đích đ xác đ nh xem h th ng KSNB có th c s ho t đ ng h u
hi u khơng. Đây là bư c cơng vi c đánh giá h th ng KSNB trên
phương di n t ng th BCTC.
Sau đó, KTV s ti n hành ñánh giá r i ro ki m sốt đ i v i các
chu trình kinh doanh c a Doanh nghi p trong môi trư ng x lý thông
tin th công và b ng môi trư ng x lý thơng tin b ng máy tính.
3.1.1.1. Đánh giá r i ro ki m sốt trong mơi trư ng x lý thông tin
b ng th công
Vi c l a ch n tìm hi u và đánh giá r i ro ki m sốt đ i v i
nh ng chu trình kinh doanh nào tùy thu c vào ñ c ñi m kinh doanh
-22-
c a khách hàng, t m quan tr ng c a các chu trình và kh năng xét đốn
c a KTV.
3.1.1.2.
Đánh giá r i ro ki m sốt trong mơi trư ng x lý thơng tin
b ng máy tính
u c u ñ t ra v i AAC là c n ph i xác ñ nh m c ñ quan tr ng
c a h th ng máy tính đ i v i DN và xây d ng quy ñ nh v vi c tìm
hi u và đánh giá h th ng máy tính khách hàng và xem xét trong
trư ng h p c n thi t ph i nh s tr giúp c a các chuyên gia v công
ngh thông tin.
Sau khi hi u bi t v h th ng máy tính ng d ng trong DN, KTV
ti n hành đánh giá m c ñ áp d ng h th ng máy tính c a khách hàng.
Đánh giá v mơi trư ng tin h c c a khách hàng ñư c chia làm 3 m c:
“r t quan tr ng”, “trung bình” và “khơng quan tr ng”.
Đ i v i các khách hàng có m c đ s d ng máy tính đư c đánh
giá là t “trung bình” tr lên, AAC nên có s k t h p gi a nhân viên
công ngh thông thông tin (IT) và KTV trong vi c tìm hi u và đánh giá
h th ng KSNB.Vi c ph i h p th c hi n gi a nhân viên cơng ngh
thơng tin và KTV đ tìm hi u và đánh giá h th ng KSNB ñ i v i các
khách hàng s d ng máy tính s d dàng th c hi n và s ñưa ra nh n
xét h p lý v h th ng KSNB c a khách hàng.
Sau khi đã tìm hi u v h th ng máy tính c a khách hàng, KTV
s ti n hành soát xét v m t thi t k và tri n khai các ho t ñ ng ki m
soát chung và các ho t ñ ng ki m soát ng d ng c a h th ng máy
tính.
3.1.2. B sung, hồn thi n nh ng đi m cịn thi u trong quy trình v
đánh giá h th ng KSNB
-23-
3.1.2.1 B sung thêm quy đ nh v tìm hi u chu trình tài chính
KTV tìm hi u chính sách k tốn đ xác đ nh và hi u đư c các
giao d ch và s ki n liên quan đ n chu trình tài chính, có nh hư ng
tr c ti p ñ n các nghi p v kinh t phát sinh, các th t c ki m tra,
ki m soát các nghi p v kinh t và l p ch ng t k tốn; đánh giá v
m t thi t k và th c hi n ñ i v i các th t c ki m sốt chính c a chu
trình kinh doanh này; quy t đ nh xem li u có ki m tra h th ng KSNB;
thi t k các th t c ki m tra cơ b n phù h p v i chu trình kinh doanh
và có hi u qu . KTV c n tìm hi u và thu th p các n i dung liên quan
ñ n vi c hi u bi t v các khía c nh kinh doanh ch y u; hi u bi t v
chính sách k tốn áp d ng; mơ t chu trình: các nghi p v chính và
th t c ki m sốt chính ph i đư c xác đ nh và mơ t b ng cách tr n
thu t b ng văn b n ho c l p sơ ñ .
3.1.2.2
g p
Xây d ng danh m c các r i ro ki m soát d ki n thư ng
DN
Qua q trình ho t đ ng, t nh ng kinh nghi m trong cơng tác
ki m tốn
DN, AAC nên th ng kê và xây d ng danh m c các r i ro
ki m soát d ki n thư ng g p
DN. Danh m c các r i ro ki m soát d
ki n s là tài li u h u ích giúp KTV thi t k s n các b ng câu h i v
KSNB, t ñó ti t ki m ñư c th i gian trong vi c tìm hi u và đánh giá
h th ng KSNB.
3.1.3.
S d ng các k thu t trong ñánh giá h th ng KSNB
Phương pháp thu th p thông tin v h th ng KSNB
Hi n t i, k thu t thu th p thơng tin đ đánh giá h th ng KSNB
t i AAC ñư c th c hi n ch y u thơng qua hình th c ph ng v n Ban
lãnh ñ o, các nhân viên phịng k tốn hay các phịng, ban liên quan.
-24-
Đi u này ph thu c r t l n vào thi n chí c a khách hàng cũng như kh
năng di n đ t, thu th p thơng tin c a KTV. Do đó, Cơng ty c n khuy n
khích KTV linh ho t hơn trong các hình th c thu th p thơng tin như:
đ ki m tra xem DN có th c s s d ng các th t c ki m sốt này
khơng đ i v i các th t c có đ l i d u v t trên tài li u thì KTV nên
ch n m u m t s nghi p v ki m tra ch ng t khi b t ñ u cho ñ n khi
ñư c ghi nh n vào BCTC. Đi u này s giúp KTV ki m tra l i tính nh t
qn c a q trình thu th p thông tin qua vi c ph ng v n, hi u ch nh
l i nh ng v n ñ chưa chính xác, đ m b o cho vi c ñánh giá sơ b ban
ñ u c a KTV v r i ro ki m sốt. Cịn đ i v i các th t c khơng đ l i
d u v t trên tài li u: KTV có th ph ng v n, quan sát th c t vi c th c
hi n ch c năng, nhi m v ki m soát c a nh ng ngư i th c thi cơng
vi c KSNB xem có đ l i b ng ch ng ki m sốt hay khơng.
Tăng cư ng k t h p gi a s d ng lưu đ và mơ t đ trình
bày thơng tin v h th ng KSNB
Cơng ty nên khuy n khích các KTV tăng cư ng vi c k t h p
gi a s d ng lưu đ và mơ t . Vi c này có th t n d ng đư c các b ng
tư ng thu t hay lưu đ có s n c a ñơn v , lưu ñ s giúp KTV nh n xét
chính xác hơn v các th t c ki m soát áp d ng v i các ho t đ ng và
có th giúp KTV phát hi n ra nh ng thi u sót c a t ng th t c ki m
soát.
3.1.4.
M t s n i dung góp ý khác
Theo VAS 400, cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN n m
trong giai ño n l p k ho ch ki m toán và c th c hi n ki m toán. Tuy
nhiên trên th c t , r t ít khi KTV ti n hành cơng vi c tìm hi u và đánh
giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch mà thư ng k t h p
-25-
th c hi n trong giai ño n th c hi n ki m tốn chính th c. Trong khi
các cu c ki m tốn chính th c thư ng di n ra trong ñi u ki n ch u s c
ép v th i gian r t l n, và n u có ti n hành đánh giá thì cũng ñư c th c
hi n r t sơ sài, thư ng d a vào xét đốn cá nhân là ch y u. Do v y,
Cơng ty nên quy đ nh các KTV c n th c hi n công vi c ñánh giá h
th ng KSNB trong giai ño n trư c khi cu c ki m tốn chính th c b t
ñ u, thu n l i nh t là th c hi n vào th i ñi m soát xét BCTC gi a kỳ
ho c ki m tốn sơ b .
AAC nên có chính sách đào t o v k năng ñánh giá h th ng
KSNB ñ có th m r ng vi c đánh giá h th ng KSNB ra các c p tr
lý KTV th p hơn, nên khuy n khích các KTV c p dư i tham gia giúp
vi c cùng các tr lý KTV c p 3 tr lên trong quá trình thu th p thơng
tin v h th ng KSNB đ h có th n m nh ng thơng tin v ho t đ ng
và ho t đ ng ki m sốt c a khách hàng.
Ngồi ra, Cơng ty c n tăng cư ng nhân s cho Ban sốt xét đ
th c hi n vi c soát xét tr c ti p Gi y làm vi c c a KTV, có th yêu
c u th c hi n b sung các th t c quan tr ng còn thi u cũng như ñ nh
kỳ t ch c vi c trao ñ i thơng tin v nh ng sai sót trong q trình ki m
tốn đ n các KTV đ nâng cao ch t lư ng ki m toán BCTC.
3.2. ĐI U KI N Đ TH C HI N CÁC GI I PHÁP Đ XU T
Tác gi ñã ñ xu t m t s gi i pháp nh m hồn thi n cơng tác
ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m toán
BCTC t i AAC. Các gi i pháp trên đây đ hồn thi n vi c ñánh giá h
th ng KSNB trong ki m toán BCTC t i AAC là kh thi. Tuy nhiên, đ
th c hi n m t cách có hi u qu thì r t c n s quy t tâm, n l c b n
thân AAC cũng như s ph i h p, h tr t nhi u phía, trong đó có các