Luận văn: Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ doanh nghiệp trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty kiểm toán và kế toán AAC docx

-1-

B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG

NGÔ TH KIM ANH

ĐÁNH GIÁ H TH NG KI M SOÁT N I B DOANH
NGHI P TRONG GIAI ĐO N
L P K HO CH KI M TOÁN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH T I CƠNG TY
KI M TỐN VÀ K TỐN AAC

Chun ngành: K tốn
Mã s :
60.34.30

TĨM T T LU N VĂN TH C SĨ QU N TR KINH DOANH

Đà N ng – Năm 2011


-2-

Cơng trình đư c hồn thành t i
Đ I H C ĐÀ N NG

Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. Đoàn Th Ng c Trai

Ph n bi n 1: TS. Hoàng Tùng
Ph n bi n 2: PGS. TS Nguy n Vi t

Lu n văn s ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m lu n văn t t nghi p
Th c sĩ qu n tr kinh doanh h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 12
tháng 8 năm 2011.

Có th tìm hi u Lu n văn t i:
- Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà N ng;
- Thư vi n Trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng.


-3-

M Đ U
1.

Lý do ch n ñ tài
Đánh giá h th ng KSNB là m t công vi c r t quan tr ng trong

ki m toán BCTC DN. Đây không nh ng là yêu c u c a Chu n m c
ki m tốn mà cịn là cơng c nh m giúp ki m tốn viên xác đ nh ñư c
kh i lư ng các nghi p v kinh t tài chính c n đư c ki m tra cũng như
vi c thi t l p các th t c ki m tra c n thi t, t đó tăng cư ng hi u qu
c a cu c ki m tốn.
T i Cơng ty Ki m tốn và K tốn AAC, đánh giá h th ng
KSNB v n chưa ñư c chú tr ng ñúng m c. Nhi u h sơ ki m toán
BCTC c a AAC chưa th c hi n ho c th c hi n chưa ñ y ñ công tác
ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn
BCTC.

T nh ng phân tích trên, tác gi ch n ñ tài cho Lu n văn Th c
sĩ kinh t c a mình là “Đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n
l p k ho ch ki m tốn BCTC t i Cơng ty Ki m tốn và K tốn
AAC” làm đ tài t t nghi p c a mình.
2.

T ng quan v đ tài nghiên c u
Vi c ñánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch

ki m tốn BCTC đang tr thành u c u b t bu c trong m i cu c ki m
toán, b i ñánh giá h th ng KSNB DN là m t công vi c r t quan tr ng
và không th thi u khi b t ñ u cu c ki m tốn. Trong q trình nghiên
c u đ tài, Tác gi ñã tham kh o m t s tài li u liên quan ñ n ñ tài
nghiên c u v cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n
l p k ho ch ki m tốn BCTC như: “Nghiên c u và đánh giá h th ng


-4-

KSNB trong cơng tác ki m tốn BCTC do Doanh nghi p ki m tốn
đ c l p th c hi n” - T p chí ki m tốn s 2 (Tác gi THS.NCS Ph m
Ti n Hưng – năm 2009), “Đánh giá tr ng y u, r i ro ki m tốn trong
ki m tốn Báo cáo tài chính t i Cơng ty Ki m tốn và K tốn AAC”Lu n văn Th c sĩ kinh t , Trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng
(Tác gi Phan Xuân V n – năm 2007), “Ki m tốn tính h u hi u c a
h th ng KSNB”- T p chí ki m toán s 3 (Tác gi TS Nguy n Th L c
–năm 2009), “Nh ng ñi u c n chú ý khi ki m tốn BCTC trong đi u
ki n kh ng ho ng tài chính” - T p chí k toán s 12 (Tác gi Nguy n
Thu H ng – năm 2009), “Ki m tốn h th ng thơng tin” - T p chí K
tốn s 2 (Tác gi THS tr n Phư c – năm 2007)... Tuy nhiên, các ñ tài
này ch m i d ng l i

cơ s lý lu n, chưa d a trên vi c kh o sát h sơ

ki m toán th c t t i các Cơng ty Ki m tốn cũng như vi c áp d ng c
th vào DN nên tính th c ti n chưa cao và khó v n d ng vào th c t .
Bên c nh đó, t i Cơng ty TNHH Ki m tốn và K tốn AAC
chưa có đ tài nào nghiên c u sâu v v n đ này trong khi cơng tác
đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn
BCTC t i Cơng ty còn nhi u h n ch .
T nh ng n i dung nghiên c u các ñ tài trư c ñây, ñ tài này ñã
k th a nh ng lý lu n cơ b n v ñánh giá h th ng KSNB DN trong
giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC, bên c nh đó d a vào ñ c thù
khách hàng và ho t đ ng ki m tốn c a Cơng ty TNHH Ki m tốn và
K tốn AAC, đ tài đã đi vào ph n ánh tình hình th c hi n và đ xu t
phư ng hư ng đ hồn thi n cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN
trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC.


-5-

M c đích nghiên c u

3.

M c đích nghiên c u c a đ tài là tìm hi u cơng tác ñánh giá h
th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i
Cơng ty Ki m tốn và K tốn AAC ñư c áp d ng trong th c t t i
khách hàng, t đó đ xu t nh ng gi i pháp hoàn thi n d a trên cơ s
t ng h p, h th ng hóa lý lu n và th c ti n ñánh giá h th ng KSNB
DN trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC.

Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u

4.
-

Đ i tư ng nghiên c u: Đ tài t p trung nghiên c u v cơng

tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m
toán BCTC
-

Ph m vi nghiên c u: Đ tài nghiên c u t i Cơng ty Ki m tốn

và K toán AAC.
5.

Phương pháp nghiên c u
D a trên nh ng lu n ñi m khoa h c c a Ch nghĩa duy v t

bi n ch ng ñ nghiên c u các v n ñ lý lu n cũng như th c ti n m t
cách logic, khoa h c; k t h p v n d ng các phương pháp c th khác
như: Phương pháp nghiên c u tài li u, ph ng v n, so sánh, phân tích,
t ng h p… đ phân tích, đánh giá th c ti n cơng tác đánh giá h th ng
KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC t i Cơng ty
Ki m tốn và K tốn AAC.
6.

Nh ng đóng góp c a lu n văn
-

Lu n văn ñã nghiên c u, t ng h p và h th ng hóa nh ng v n

đ lý lu n v ñánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k
ho ch ki m toán BCTC.


-6-

Mô t và ph n ánh th c tr ng ñánh giá h th ng KSNB DN

-

trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i Cơng ty Ki m tốn
và K tốn AAC.
T nh ng t n t i th c t , Lu n văn đã đưa ra các đ xu t đ

-

hồn thi n cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p
k ho ch ki m tốn BCTC t i Cơng ty Ki m tốn và K toán AAC.
7.

K t c u c a Lu n văn
Ngồi các ph n M đ u và K t lu n, Lu n văn g m có 3

chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n v ñánh giá h th ng KSNB DN
trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC.
Chương 2: Cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai
ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i Cơng ty Ki m tốn và K tốn

AAC.
Chương 3: Hồn thi n cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN
trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC t i Cơng ty Ki m tốn
và K toán AAC.

CHƯƠNG 1
CƠ S

LÝ LU N V ĐÁNH GIÁ H TH NG
KSNB DN TRONG GIAI ĐO N

L P K HO CH KI M TOÁN BCTC
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG V H TH NG KSNB
1.1.1. M t s khái ni m v h th ng KSNB
Theo ñ nh nghĩa v h th ng KSNB vào năm 1992 c a Coso thì
đó là m t q trình do Ban Giám đ c, nhà qu n lý và các nhân viên


-7-

c a ñơn v chi ph i, ñư c thi t k ñ cung c p m t s ñ m b o h p lý
nh m th c hi n các m c tiêu: BCTC ñáng tin c y, tuân th các lu t l
và quy ñ nh, ho t đ ng h u hi u và có hi u qu .
Theo VSA s 400 v “Đánh giá r i ro và KSNB” thì khái ni m
v h th ng KSNB ñư c ñ nh nghĩa: “H th ng KSNB là các qui ñ nh
và các th t c ki m sốt do đơn v đư c ki m toán xây d ng và áp
d ng nh m b o ñ m cho ñơn v tuân th pháp lu t và các qui ñ nh, ñ
ki m tra, ki m soát, ngăn ng a và phát hi n gian l n, sai sót; đ l p
BCTC trung th c và h p lý; nh m b o v , qu n lý và s d ng có hi u
qu tài s n c a ñơn v ”.

1.1.2. Các b ph n c u thành c a h th ng KSNB
Theo VSA s 400 v “Đánh giá r i ro và KSNB ” thì khi nghiên
c u v KSNB, KTV c n ñánh giá 03 y u t c a h th ng KSNB là:
mơi trư ng ki m sốt, h th ng k toán và các th t c ki m soát.
1.1.3. Các h n ch c a h th ng KSNB
b t kỳ ñơn v nào, m t h th ng KSNB khơng th hồn tồn
h u hi u dù có đư c đ u tư r t nhi u trong thi t k và v n hành h
th ng. Ngay c khi có th xây d ng h th ng hoàn h o v c u trúc, thì
hi u qu th c s c a nó v n tùy thu c vào nhân t ch y u là con
ngư i, t c là ph thu c vào năng l c làm vi c và tính đáng tin c y c a
l c lư ng nhân s .
1.2. ĐÁNH GIÁ H

TH NG KSNB DN TRONG GIAI ĐO N

L P K HO CH KI M TOÁN BCTC
1.2.1. M c tiêu ñánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k
ho ch ki m toán BCTC


-8-

KTV ph i có đ hi u bi t v h th ng k toán và h th ng KSNB
c a khách hàng ñ l p k ho ch ki m tốn t ng th và chương trình
ki m tốn thích h p, có hi u qu . KTV ph i s d ng kh năng xét
đốn chun mơn c a mình đ đánh giá r i ro ki m tốn và xác đ nh
các th t c ki m toán nh m gi m các r i ro ki m tốn xu ng th p t i
m c có th ch p nh n ñư c.
1.2.2 Đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch
ki m toán BCTC

Trong ki m toán BCTC, ñ tìm hi u và ñánh giá h th ng KSNB
DN, KTV ti n hành qua các bư c sau ñây:
Bư c 1: Tìm hi u h th ng KSNB DN;
Bư c 2: Đánh giá sơ b v r i ro ki m soát, thi t k các th
nghi m ki m soát;
Bư c 3: Th c hi n các th nghi m ki m sốt trong chương trình
ki m toán;
Bư c 4: Đánh giá l i r i ro ki m sốt và đi u ch nh nh ng th
nghi m cơ b n ñã d ki n;
Trong ph m vi nghiên c u c a ñ tài “ñánh giá h th ng KSNB
DN trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC”, tác gi ch trình
bày các bư c cơng vi c có liên quan. Đó là: Tìm hi u v h th ng
KSNB, ñánh giá sơ b v r i ro ki m soát và thi t k các th nghi m
ki m sốt trong giai đo n l p k ho ch ki m tốn.
1.2.2.1.
a.

Tìm hi u h th ng KSNB DN

Tìm hi u các b ph n c a h th ng KSNB: tìm hi u v mơi

trư ng ki m soát, h th ng k toán và các th t c ki m soát.


-9-

b.

Phương pháp tìm hi u h th ng KSNB: d a vào kinh nghi m

ki m tốn trư c đây t i ñơn v ; Ph ng v n các nhà qu n lý, nhân viên
giám sát, và nh ng nhân viên khác; Ki m tra các lo i tài li u và s
sách; Quan sát các ho t ñ ng ki m soát và v n hành c a chúng trong
th c ti n.
c.

L p h sơ ki m tốn
H sơ thư ng đư c th c hi n và hoàn thành dư i d ng b ng

tư ng thu t, b ng câu h i v h th ng KSNB ho c lưu ñ .
1.2.2.2.

Đánh giá sơ b r i ro ki m soát, thi t k th nghi m ki m

sốt
KTV s đánh giá r i ro ki m soát theo t ng cơ s d n li u. Đ
đánh giá, KTV có th th c hi n các bư c: Nghiên c u thông tin thu
th p đư c qua vi c tìm hi u; Xác ñ nh các sai sót ti m tàng và nh ng
th t c ki m soát ch y u; Đánh giá sơ b r i ro ki m soát và Thi t k
các th nghi m ki m soát
ĐÁNH GIÁ H

1.2.3

X
1.2.3.1

TH NG KSNB TRONG MÔI TRƯ NG

LÝ THÔNG TIN B NG MÁY TÍNH

nh hư ng c a mơi trư ng x lý thơng tin b ng máy tính

đ n h th ng KSNB
Mơi trư ng tin h c có nh hư ng ñáng k ñ n vi c thi t k và
th c hi n h th ng KSNB trong m t ñơn v . Khi thi t k h th ng
KSNB trong môi trư ng tin h c, c n lưu ý ñ n nh ng nhân t trên theo
nguyên t c h n ch r i ro ti m tàng và t n d ng các ưu th s n có c a
h th ng máy tính.
1.2.3.2

Cơng tác ki m sốt h th ng KSNB trong mơi trư ng x lý

thơng tin b ng máy tính


-10-

Các ho t đ ng ki m sốt trong mơi trư ng tin h c thư ng ñư c
phân thành ho t đ ng ki m sốt chung và ho t đ ng ki m sốt ng
d ng.
1.2.3.3

Đánh giá h th ng KSNB trong môi trư ng x lý thông tin

b ng máy tính
a.

Tìm hi u h th ng KSNB trong mơi trư ng x

lý thơng tin

b ng máy tính
Trong môi trư ng x lý thông tin b ng máy tính, KTV c n hi u
rõ v mơi trư ng tin h c c a ñơn v và xác ñ nh nh hư ng c a nó đ n
r i ro ti m tàng và r i ro ki m soát.
b.

Đánh giá sơ b r i ro ki m soát
Ti n trình đánh giá r i ro ki m sốt là ñánh giá s h u hi u c a h

th ng KSNB c a ñơn v nh m ngăn ng a hay phát hi n các sai ph m
tr ng y u. N u KTV ñánh giá sơ b m c r i ro ki m soát là t i đa, các
th nghi m ki m sốt s khơng ñư c th c hi n. Ngư c l i, n u k t qu
tìm hi u v h th ng KSNB trong môi trư ng tin h c cho th y m c r i ro
ki m sốt đư c đánh giá sơ b khơng đ n m c t i ña, KTV s thi t k và
th c hi n các th nghi m ki m soát nh m có thêm nh ng b ng ch ng
trư c khi đi đ n k t lu n chính th c v m c r i ro ki m soát.
c.

Thi t k các th nghi m ki m soát
Phương pháp khơng d a vào h th ng máy tính.
Phương pháp s d ng h th ng máy tính
•

Th nghi m ki m sốt đ i v i ho t đ ng ki m sốt chung

•

Th nghi m ki m sốt ñ i v i ho t ñ ng ki m soát ng d ng
K T LU N CHƯƠNG 1

-11-

Trong chương 1, tác gi ñã ñ c p ñ n cơ s lý lu n chung v
ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn
BCTC cũng như vi c đánh giá h th ng KSNB trong môi trư ng tin
h c.

CHƯƠNG 2
ĐÁNH GIÁ H TH NG KSNB DN TRONG GIAI ĐO N
L P K HO CH KI M TOÁN BCTC
T I CƠNG TY KI M TỐN VÀ K TỐN AAC
2.1. KHÁI QT V

CƠNG TY KI M TỐN VÀ K

TỐN

AAC
2.1.1. Q trình hình thành và phát tri n
AAC, trư c đây là Cơng ty ki m tốn Đà N ng đư c thành l p
theo Quy t ñ nh s 106/TC-BTC ngày 13 tháng 02 năm 1995 c a B
Tài chính. Ngày 06 tháng 9 năm 2000, B Tài chính ban hành Quy t
đ nh s 139/2000/QĐ/BTC đ i tên Cơng ty Ki m tốn Đà N ng thành
Cơng ty Ki m tốn và K tốn AAC.
Năm 2007, Cơng ty chuy n ñ i s h u t DN Nhà nư c sang
Công ty TNHH hai thành viên tr lên theo Quy t ñ nh phê duy t
phương án chuy n ñ i s 1335/QĐ-BTC ngày 02/04/2007 c a B Tài
chính.

2.1.2. Đ c ñi m ho t ñ ng c a Cơng ty
Cơng ty cung c p các lo i hình d ch v như: Ki m toán, K toán,
Tư v n v thu , Đào t o... Trong đó, lĩnh v c quan tr ng nh t, ñem l i
doanh thu l n nh t là d ch v ki m toán BCTC.
2.1.3. Cơ c u t ch c c a Công ty


-12-

Cơng ty ho t đ ng theo lo i hình Cơng ty TNHH 2 thành viên
tr lên, có cơ c u t ch c g m: T ng Giám ñ c, 02 Phó T ng Giám
đ c, 01 Giám đ c kh i ki m tốn BCTC, 01 Giám đ c kh i ki m tốn
XDCB, 04 phịng ki m tốn BCTC, 02 phịng ki m tốn XBCB, phịng
Tư v n – Đào t o và các phòng ban chuyên môn nghi p v .
2.2. ĐÁNH GIÁ H TH NG KSNB DN TRONG GIAI ĐO N
L P K HO CH KI M TOÁN BCTC T I AAC
2.2.1. Khái quát v quy trình ki m tốn BCTC c a AAC
2.2.1.1. Cơ s xây d ng quy trình ki m tốn BCTC c a AAC
AAC đã xây d ng quy trình ki m toán BCTC d a trên nh ng lý
lu n chung v ki m toán, Chu n m c Ki m tốn, Quy ch ki m tốn
đ c l p và Ch đ k tốn Vi t Nam hi n hành, Chương trình ki m
tốn m u c a VACPA, ñ ng th i có s so sánh, ñ i chi u và v n d ng
các Chu n m c ki m tốn và Thơng l đư c ch p nh n chung c a
Qu c t .
2.2.1.2. Phương pháp ti p c n ki m toán chung và các nguyên t c cơ
b n khác
Phương pháp lu n ki m tốn c a quy trình ki m tốn BCTC này
là phương pháp ki m toán d a trên r i ro. Theo đó vi c xác đ nh, ñánh
giá và thi t k các th t c ñ x lý r i ro ñư c th c hi n trong su t q
trình ki m tốn. Đây là phương pháp ki m tốn đư c thi t k phù h p

v i phương pháp ti p c n và nguyên t c xây d ng h th ng Chu n m c
ki m toán Vi t Nam cũng như Qu c t .
2.2.1.3. Các n i dung cơ b n trong quy trình ki m tốn BCTC c a
AAC


-13-

Quy trình ki m tốn BCTC t i AAC chia thành 03 giai ño n:
L p k ho ch ki m toán; th c hi n ki m toán; T ng h p, k t lu n và
l p Báo cáo ki m tốn.
Quy đ nh v đánh giá h th ng KSNB DN trong giai ño n

2.2.2.

l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC
2.2.2.1. Xem xét ch p nh n khách hàng và ñánh giá r i ro h p ñ ng
- A100
Trư c khi ch p nh n m t H p ñ ng ki m tốn, C p Trư ng
phịng ki m tốn Công ty thư ng thu th p nh ng thông tin sơ b v
khách hàng như: lĩnh v c ho t đ ng, lo i hình DN, hình th c s h u,
công ngh s n xu t, t ch c b máy qu n lý và th c ti n ho t ñ ng c a
ñơn v , qua ñó có nh ng hi u bi t c n thi t v tình hình kinh doanh c a
khách hàng ñ ñánh giá kh năng duy trì khách hàng hi n có ho c đánh
giá khách hàng ti m năng. Trên cơ s đó, Cơng ty s cân nh c ñ n tính
ñ c l p, năng l c ph c v khách hàng c a mình và tính chính tr c c a
Ban lãnh đ o khách hàng.
2.2.2.2. Tìm hi u khách hàng và môi trư ng ho t ñ ng - A310
KTV tìm hi u v nh ng nhân t bên trong và bên ngồi tác đ ng
đ n DN, tìm hi u v DN.

2.2.2.3. Đánh giá chung v h th ng KSNB và r i ro gian l n - A610
Đ xác ñ nh và ñánh giá r i ro có sai sót tr ng y u thơng qua
hi u bi t v đơn v đư c ki m tốn và mơi trư ng c a đơn v , yêu c u
KTV c n tìm hi u h th ng KSNB v m t thi t k và tri n khai nh m
xác ñ nh n i dung, l ch trình và ph m vi c a các th t c ki m tốn.
Vi c tìm hi u và ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n này là th c
hi n ñánh giá h th ng KSNB trên phương di n t ng th BCTC.


-14-

2.2.2.4. Tìm hi u các chính sách k tốn và các chu trình kinh
doanh quan tr ng - A400
KTV tìm hi u chính sách k tốn và các chu trình kinh doanh
quan tr ng ñ xác ñ nh và hi u ñư c các giao d ch và s ki n liên quan
đ n chu trình kinh doanh quan tr ng, có nh hư ng tr c ti p đ n các
nghi p v kinh t phát sinh, các th t c ki m tra, ki m soát các nghi p
v kinh t và l p ch ng t k tốn; đánh giá v m t thi t k và th c
hi n ñ i v i các th t c ki m sốt chính c a chu trình kinh doanh này;
quy t đ nh xem li u có ki m tra h th ng KSNB; thi t k các th t c
ki m tra cơ b n phù h p v i chu trình kinh doanh và có hi u qu .
Sau khi hồn thành các cơng vi c trên, k t qu c a vi c ñánh giá
ban ñ u v h th ng KSNB s ñư c t ng h p v M u A810 ñ t ng
h p k ho ch ki m toán cho cu c ki m tốn.
2.2.3. Th c t cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN trong giai
ño n l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC
Tác gi ti n hành kh o sát công tác ñánh giá h th ng KSNB DN
trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC trong 02 năm g n ñây
(t năm 2008 ñ n năm 2009) t i AAC b ng cách nghiên c u h sơ
ki m toán BCTC c a các DN. T ng s h sơ ki m toán BCTC trong

năm 2008 c a Công ty AAC là 514 h sơ và trong năm 2009 là 550 h
sơ, công tác kh o sát ti n hành ñ i v i 50 khách hàng ñư c ch n ng u
nhiên t B ng danh sách khách hàng theo lo i hình ho t ñ ng c a
AAC, t ñó ch n ra 20 b h sơ cho 2 năm 2008 và 2009, m i năm
nghiên c u h sơ c a 10 khách hàng cho các lo i hình DN, trong đó
có: 02 b h sơ cho lo i hình DN s n xu t; 02 b h sơ cho lo i hình
DN d ch v ; 02 b h sơ cho lo i hình Doanh ngh p thương m i, 02 b


-15-

h sơ cho lo i hình DN xây l p, 02 b h sơ cho các DN kinh doanh
t ng h p nhi u ngành ngh .
Qua vi c nghiên c u, xem xét h sơ ki m toán cũng như trao đ i
v i các cá nhân có liên quan, tác gi nh n th y r ng công tác l p k
ho ch ki m tốn BCTC nói chung cũng như cơng tác đánh giá h
th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC nói riêng
t i AAC ch m i th c s đư c quan tâm trong vịng 02 năm g n đây
(năm 2008, năm 2009). Do đó, tác gi ñã ti n hành xem xét và nghiên
c u k các h sơ ki m toán c a năm 2008, năm 2009, d a trên vi c
nghiên c u k t h p v i vi c ph ng v n các cá nhân liên quan th c hi n
các h sơ này và th c t công vi c mà mình th c hi n tr c ti p trong
th i gian qua ñ ñưa ra nh ng nh n xét chung v th c tr ng công tác
ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m toán
BCTC t i AAC như sau:
M t s h sơ ki m toán trong năm 2008, năm 2009 có th c hi n
cơng tác ñánh giá h th ng KSNB, các năm trư c đó Cơng ty chưa
chú tr ng nên trong h sơ các năm trư c h u như chưa th hi n
cơng tác đánh giá h th ng KSNB.
Cơng tác ñánh giá h th ng KSNB trong năm 2008, năm 2009 ch

ñư c th c hi n ñ i v i kho ng 100 khách hàng v i ñ c đi m là có
quy mơ l n (V n đi u l trên 30 t VNĐ), ho t ñ ng bài b n và có
t ch c h th ng KSNB.
Trư c th c tr ng đó, tác gi đã ch n m t vài b h sơ ñi n hình,
đ i di n cho các h sơ có th c hi n ñánh giá h th ng KSNB

giai

ño n l p k ho ch ki m tốn BCTC đã nghiên c u trong năm 2008 và


-16-

năm 2009

trên ñ minh h a cho th c t cơng tác đánh giá h th ng

KSNB trong giai đo n l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC.
2.2.3.1. Xem xét ch p nh n khách hàng và ñánh giá r i ro H p ñ ng
Đ i v i các khách hàng m i, trư c khi ra quy t ñ nh ch p nh n
ki m toán BCTC cho khách hàng, c p Trư ng phịng c a Cơng ty s
căn c vào các y u t ngành ngh , m c ñ quan tâm c a công chúng,
hi u bi t v ngành ngh , trình đ cơng ngh và đ c thù ngu n nhân l c
c a Cơng ty đ th c hi n vi c xem xét ch p nh n khách hàng và ñánh
giá r i ro h p đ ng.
2.2.3.2. Tìm hi u khách hàng và mơi trư ng ho t đ ng
KTV ti n hành tìm hi u khách hàng và mơi trư ng ho t đ ng, t
đó s đánh giá sơ b v r i ro, các Tài kho n nh hư ng và thi t k các
th t c cơ b n ñ h n ch r i ro này.
2.2.3.3. Đánh giá chung v h th ng KSNB và r i ro gian l n

KTV s ti n hành tìm hi u h th ng KSNB

03 thành ph n: (1)

Môi trư ng ki m sốt, (2) Quy trình đánh giá r i ro và (3) Giám sát
các ho t đ ng ki m sốt.
2.2.3.4. Tìm hi u các chính sách k tốn và chu trình kinh doanh
quan tr ng
KTV s ti n hành tìm hi u v m t thi t k c a h th ng KSNB
và ñánh giá xem các th t c ki m sốt chính có đư c tri n khai khơng.
Cu i cùng, sau khi hồn thành t t c các cơng vi c đánh giá h
th ng KSNB DN trong giai ño n l p k ho ch ki m toán BCTC, k t
qu c a vi c ñánh giá ban ñ u v h th ng KSNB s ñư c t ng h p v
M u A810 ñ t ng h p k ho ch ki m toán cho cu c ki m toán.


-17-

2.3.

NH N XÉT V

CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ H

TH NG

KSNB DN TRONG GIAI ĐO N L P K HO CH KI M TỐN
BCTC T I AAC
2.3.1.

Ưu đi m
Nhìn chung, quy trình ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n

l p k ho ch ki m toán BCTC t i AAC tương ñ i ñ y ñ , ñư c xây
d ng phù h p v i h th ng Chu n m c Ki m toán Vi t Nam và đư c
c th hóa thành các B ng câu h i dư i d ng Có/Khơng/Khơng áp
d ng hay các B ng câu h i ch mang tính g i ý bu c KTV ph i linh
ho t d a vào tình hình th c t c a đơn v ñ ñánh giá, các m u bi u
ñư c thi t k s n v n i dung giúp ti t ki m th i gian và chi phí cu c
ki m toán.
2.3.2.

M t s h n ch

Chưa tuân th tri t ñ quy ñ nh v ñánh giá h th ng KSNB
•

Vi c đánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch
ki m tốn BCTC theo quy trình ch m i đư c th c hi n m u
m t s khách hàng l n, m t s khách hàng khác chưa th hi n
ñ y ñ các th t c v ñánh giá h th ng KSNB.

•

Theo quy ñ nh c a Chu n m c Ki m toán Vi t Nam, ñánh giá
h th ng KSNB t i 1 ñơn v khách hàng n m trong giai ño n
l p k ho ch ki m toán và c th c hi n ki m toán. Tuy nhiên
trên th c t , r t ít khi KTV ti n hành cơng vi c tìm hi u và
đánh giá h th ng KSNB mà b t tay ngay vào ki m tra các th
nghi m cơ b n.

-18-

•

T i AAC, KTV ch đánh giá r i ro ki m soát d a trên các câu
h i v h th ng KSNB ch chưa xem xét ñ n t m quan tr ng
c a m i câu h i, chưa lư ng hóa đư c k t qu ñánh giá ñ làm
cơ s ñưa ra k t lu n sơ b v r i ro ki m soát.

Th t c tìm hi u đ i v i các chu trình kinh doanh quan tr ng
chưa đ y đ
AAC ch xây d ng th t c ñánh giá h th ng KSNB đ i v i 5 chu
trình là chưa ñ y ñ . Trên th c t , ho t đ ng c a các đơn v cịn di n ra
trên nhi u chu trình nghi p v khác cũng quan tr ng khơng kém và có
kh năng gây ra sai sót tr ng y u trên BCTC như: chu trình x lý máy
tính, chu trình tài chính…mà 5 chu trình trên khơng th khái qt
đư c.
K thu t ñánh giá h th ng KSNB chưa linh ho t
•

K thu t đánh giá h th ng KSNB trong giai đo n l p k
ho ch ki m tốn ch y u c a KTV là ph ng v n Ban lãnh đ o,
các nhân viên phịng k tốn hay các phịng ban liên quan.
Đi u này có th gây ra s khơng h p lý đ i v i m t s th t c
ki m toán nh t đ nh và tính chính xác c a thơng tin thu th p
ñư c ph thu c r t l n vào s trung th c và thi n chí c a
khách hàng, cũng như kh năng di n ñ t c a KTV trong các
câu h i và c a ngư i đư c ph ng v n.

•

AAC th c hi n mô t h th ng KSNB b ng hình th c B ng
câu h i đơi khi khơng đ t hi u qu t i ưu. AAC c n khuy n
khích KTV di n đ t h th ng KSNB b ng nh ng hình th c t i
ưu hơn. Trong đó, s d ng lưu ñ k t h p v i vi c mô t là


-19-

m t hình th c có nhi u ưu đi m nh t, giúp KTV có cái nhìn
t ng th v h th ng KSNB.
•

Vi c tìm hi u h th ng KSNB và ñánh giá r i ro ki m sốt ban
đ u ch do c p tr lý KTV năm 3 tr lên trong Cơng ty Ki m
tốn th c hi n. Các tr lý KTV c p dư i khơng tham gia vào
q trình tìm hi u này, do đó, s r t khó khăn trong vi c n m
b t thông tin v h th ng KSNB c a ñơn v ñ ti n hành cu c
ki m toán m t cách hi u qu và ñ ng nh t.

Chưa chú tr ng công tác ñánh giá h th ng KSNB trong môi
trư ng tin h c
AAC chưa xây d ng quy trình đánh giá h th ng KSNB trong
môi trư ng x lý thông tin b ng máy tính m t cách bài b n mà ch
d ng l i

vi c tìm hi u các quan ñi m c a Ban lãnh ñ o và các thơng

tin chung khác liên quan. Đây đư c xem là m t trong nh ng t n t i l n
mà Cơng ty c n ph i nhanh chóng tìm cách kh c ph c.
2.3.3.

Nguyên nhân c a nh ng h n ch

Trình đ c a đ i ngũ KTV cịn chưa đ ng đ u
Chưa nh n th c ñúng t m quan tr ng c a vi c đánh giá h th ng
KSNB
M c phí ki m toán chưa th c s h p lý
K T LU N CHƯƠNG 2
Trong chương 2, lu n văn ñã gi i thi u t ng quan v quá trình
hình thành, phát tri n, ñ c ñi m ho t ñ ng, t ch c b máy qu n lý và
công tác ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m
toán BCTC c a AAC.


-20-

CHƯƠNG 3
HỒN THI N CƠNG TÁC ĐÁNH GIÁ H TH NG
KSNB DN TRONG GIAI ĐO N L P K HO CH
KI M TỐN BCTC T I AAC
3.1. HỒN THI N CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ H TH NG KSNB
DN TRONG GIAI ĐO N L P K HO CH KI M TOÁN BCTC
T I AAC
3.1.1.

V ñánh giá sơ b r i ro ki m sốt
T i AAC, KTV ch đánh giá sơ b r i ro ki m soát d a trên các

câu h i v h th ng KSNB ch chưa xem xét ñ n t m quan tr ng c a
m i câu h i, chưa lư ng hóa đư c k t qu ñánh giá ñ làm cơ s ñưa
ra k t lu n sơ b v r i ro ki m sốt. Tác gi xin đ xu t m t s gi i
pháp sau:
Thi t k l i b ng câu h i sao cho có th bao qt đư c r i ro ki m
sốt các chu trình kinh doanh chính và có th đánh giá r i ro ki m
sốt đ i v i t ng cơ c d n li u c a t ng nghi p v .
Xây d ng cách th c ñánh giá, phân tích r i ro ki m sốt m t cách
có h th ng hơn, khách quan hơn b ng cách ñ nh lư ng r i ro ki m
sốt: đ i v i m i câu h i, ph i xác ñ nh ñư c t m quan tr ng c a
nó và k t h p v i k t qu tr l i ñ cho ñi m thích h p. Đ cho
đi m cho m i câu h i, KTV nên v n d ng phương pháp: trong m i
câu h i ñư c thi t k dư i d ng câu tr l i là Có/Khơng, KTV s
nh n đ nh m c đ

nh hư ng c a th t c ki m sốt đ n BCTC là:

cao, th p và trung bình, k t h p v i câu tr l i nh n đư c là
Có/Khơng đ cho đi m. B ng cho ñi m có d ng như sau:


-21-

B NG CHO ĐI M K T H P
M cñ

nh hư ng

Câu tr l i

đ n BCTC

Có (T t)

Khơng (X u)

Cao

3

0,5

Trung bình (TB)

2

1,0

Th p

1

1,5

D a trên nguyên t c th n tr ng, tác gi ñưa ra m c ñi m trung
bình đ k t lu n sơ b v r i ro ki m sốt như sau:
Đi m đánh giá trung bình = T ng đi m các câu h i/ T ng s
câu h i
•

Đi m trung bình > = 2,0

•

Đi m trung bình 1,0 <= TB < 2,0 :R i ro ki m sốt trung bình

•

Đi m trung bình < 1,0

:R i ro ki m sốt th p

:R i ro ki m sốt cao

Tác gi xin đ xu t vi c b sung các th t c th c hi n ñánh giá
sơ b r i ro ki m sốt và lư ng hóa r i ro ñư c th c hi n như sau:
Trư c h t, KTV s ti n hành ñánh giá chung v h th ng KSNB,
m c đích đ xác đ nh xem h th ng KSNB có th c s ho t đ ng h u
hi u khơng. Đây là bư c cơng vi c đánh giá h th ng KSNB trên
phương di n t ng th BCTC.
Sau đó, KTV s ti n hành ñánh giá r i ro ki m sốt đ i v i các
chu trình kinh doanh c a Doanh nghi p trong môi trư ng x lý thông
tin th công và b ng môi trư ng x lý thơng tin b ng máy tính.
3.1.1.1. Đánh giá r i ro ki m sốt trong mơi trư ng x lý thông tin
b ng th công
Vi c l a ch n tìm hi u và đánh giá r i ro ki m sốt đ i v i
nh ng chu trình kinh doanh nào tùy thu c vào ñ c ñi m kinh doanh

-22-

c a khách hàng, t m quan tr ng c a các chu trình và kh năng xét đốn
c a KTV.
3.1.1.2.

Đánh giá r i ro ki m sốt trong mơi trư ng x lý thơng tin

b ng máy tính
u c u ñ t ra v i AAC là c n ph i xác ñ nh m c ñ quan tr ng
c a h th ng máy tính đ i v i DN và xây d ng quy ñ nh v vi c tìm
hi u và đánh giá h th ng máy tính khách hàng và xem xét trong
trư ng h p c n thi t ph i nh s tr giúp c a các chuyên gia v công
ngh thông tin.
Sau khi hi u bi t v h th ng máy tính ng d ng trong DN, KTV
ti n hành đánh giá m c ñ áp d ng h th ng máy tính c a khách hàng.
Đánh giá v mơi trư ng tin h c c a khách hàng ñư c chia làm 3 m c:
“r t quan tr ng”, “trung bình” và “khơng quan tr ng”.
Đ i v i các khách hàng có m c đ s d ng máy tính đư c đánh
giá là t “trung bình” tr lên, AAC nên có s k t h p gi a nhân viên
công ngh thông thông tin (IT) và KTV trong vi c tìm hi u và đánh giá
h th ng KSNB.Vi c ph i h p th c hi n gi a nhân viên cơng ngh
thơng tin và KTV đ tìm hi u và đánh giá h th ng KSNB ñ i v i các
khách hàng s d ng máy tính s d dàng th c hi n và s ñưa ra nh n
xét h p lý v h th ng KSNB c a khách hàng.
Sau khi đã tìm hi u v h th ng máy tính c a khách hàng, KTV
s ti n hành soát xét v m t thi t k và tri n khai các ho t ñ ng ki m
soát chung và các ho t ñ ng ki m soát ng d ng c a h th ng máy
tính.
3.1.2. B sung, hồn thi n nh ng đi m cịn thi u trong quy trình v

đánh giá h th ng KSNB


-23-

3.1.2.1 B sung thêm quy đ nh v tìm hi u chu trình tài chính
KTV tìm hi u chính sách k tốn đ xác đ nh và hi u đư c các
giao d ch và s ki n liên quan đ n chu trình tài chính, có nh hư ng
tr c ti p ñ n các nghi p v kinh t phát sinh, các th t c ki m tra,
ki m soát các nghi p v kinh t và l p ch ng t k tốn; đánh giá v
m t thi t k và th c hi n ñ i v i các th t c ki m sốt chính c a chu
trình kinh doanh này; quy t đ nh xem li u có ki m tra h th ng KSNB;
thi t k các th t c ki m tra cơ b n phù h p v i chu trình kinh doanh
và có hi u qu . KTV c n tìm hi u và thu th p các n i dung liên quan
ñ n vi c hi u bi t v các khía c nh kinh doanh ch y u; hi u bi t v
chính sách k tốn áp d ng; mơ t chu trình: các nghi p v chính và
th t c ki m sốt chính ph i đư c xác đ nh và mơ t b ng cách tr n
thu t b ng văn b n ho c l p sơ ñ .
3.1.2.2
g p

Xây d ng danh m c các r i ro ki m soát d ki n thư ng

DN
Qua q trình ho t đ ng, t nh ng kinh nghi m trong cơng tác

ki m tốn

DN, AAC nên th ng kê và xây d ng danh m c các r i ro

ki m soát d ki n thư ng g p

DN. Danh m c các r i ro ki m soát d

ki n s là tài li u h u ích giúp KTV thi t k s n các b ng câu h i v
KSNB, t ñó ti t ki m ñư c th i gian trong vi c tìm hi u và đánh giá
h th ng KSNB.
3.1.3.

S d ng các k thu t trong ñánh giá h th ng KSNB
Phương pháp thu th p thông tin v h th ng KSNB
Hi n t i, k thu t thu th p thơng tin đ đánh giá h th ng KSNB

t i AAC ñư c th c hi n ch y u thơng qua hình th c ph ng v n Ban
lãnh ñ o, các nhân viên phịng k tốn hay các phịng, ban liên quan.


-24-

Đi u này ph thu c r t l n vào thi n chí c a khách hàng cũng như kh
năng di n đ t, thu th p thơng tin c a KTV. Do đó, Cơng ty c n khuy n
khích KTV linh ho t hơn trong các hình th c thu th p thơng tin như:
đ ki m tra xem DN có th c s s d ng các th t c ki m sốt này
khơng đ i v i các th t c có đ l i d u v t trên tài li u thì KTV nên
ch n m u m t s nghi p v ki m tra ch ng t khi b t ñ u cho ñ n khi
ñư c ghi nh n vào BCTC. Đi u này s giúp KTV ki m tra l i tính nh t
qn c a q trình thu th p thông tin qua vi c ph ng v n, hi u ch nh
l i nh ng v n ñ chưa chính xác, đ m b o cho vi c ñánh giá sơ b ban
ñ u c a KTV v r i ro ki m sốt. Cịn đ i v i các th t c khơng đ l i
d u v t trên tài li u: KTV có th ph ng v n, quan sát th c t vi c th c

hi n ch c năng, nhi m v ki m soát c a nh ng ngư i th c thi cơng
vi c KSNB xem có đ l i b ng ch ng ki m sốt hay khơng.
Tăng cư ng k t h p gi a s d ng lưu đ và mơ t đ trình
bày thơng tin v h th ng KSNB
Cơng ty nên khuy n khích các KTV tăng cư ng vi c k t h p
gi a s d ng lưu đ và mơ t . Vi c này có th t n d ng đư c các b ng
tư ng thu t hay lưu đ có s n c a ñơn v , lưu ñ s giúp KTV nh n xét
chính xác hơn v các th t c ki m soát áp d ng v i các ho t đ ng và
có th giúp KTV phát hi n ra nh ng thi u sót c a t ng th t c ki m
soát.
3.1.4.

M t s n i dung góp ý khác
Theo VAS 400, cơng tác đánh giá h th ng KSNB DN n m

trong giai ño n l p k ho ch ki m toán và c th c hi n ki m toán. Tuy
nhiên trên th c t , r t ít khi KTV ti n hành cơng vi c tìm hi u và đánh
giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch mà thư ng k t h p


-25-

th c hi n trong giai ño n th c hi n ki m tốn chính th c. Trong khi
các cu c ki m tốn chính th c thư ng di n ra trong ñi u ki n ch u s c
ép v th i gian r t l n, và n u có ti n hành đánh giá thì cũng ñư c th c
hi n r t sơ sài, thư ng d a vào xét đốn cá nhân là ch y u. Do v y,
Cơng ty nên quy đ nh các KTV c n th c hi n công vi c ñánh giá h
th ng KSNB trong giai ño n trư c khi cu c ki m tốn chính th c b t
ñ u, thu n l i nh t là th c hi n vào th i ñi m soát xét BCTC gi a kỳ
ho c ki m tốn sơ b .

AAC nên có chính sách đào t o v k năng ñánh giá h th ng
KSNB ñ có th m r ng vi c đánh giá h th ng KSNB ra các c p tr
lý KTV th p hơn, nên khuy n khích các KTV c p dư i tham gia giúp
vi c cùng các tr lý KTV c p 3 tr lên trong quá trình thu th p thơng
tin v h th ng KSNB đ h có th n m nh ng thơng tin v ho t đ ng
và ho t đ ng ki m sốt c a khách hàng.
Ngồi ra, Cơng ty c n tăng cư ng nhân s cho Ban sốt xét đ
th c hi n vi c soát xét tr c ti p Gi y làm vi c c a KTV, có th yêu
c u th c hi n b sung các th t c quan tr ng còn thi u cũng như ñ nh
kỳ t ch c vi c trao ñ i thơng tin v nh ng sai sót trong q trình ki m
tốn đ n các KTV đ nâng cao ch t lư ng ki m toán BCTC.
3.2. ĐI U KI N Đ TH C HI N CÁC GI I PHÁP Đ XU T
Tác gi ñã ñ xu t m t s gi i pháp nh m hồn thi n cơng tác
ñánh giá h th ng KSNB trong giai ño n l p k ho ch ki m toán
BCTC t i AAC. Các gi i pháp trên đây đ hồn thi n vi c ñánh giá h
th ng KSNB trong ki m toán BCTC t i AAC là kh thi. Tuy nhiên, đ
th c hi n m t cách có hi u qu thì r t c n s quy t tâm, n l c b n
thân AAC cũng như s ph i h p, h tr t nhi u phía, trong đó có các