Viêm phế quản ở người cao tuổi pdf

Viêm phế quản ở người
cao tuổi
Viêm phế quản mạn tính (VPQMT) là một bệnh thuộc đường hô hấp
dưới. Bệnh hay gặp ở người trưởng thành trên 40 tuổi mà trong đó chủ
yếu ở người cao tuổi (NCT), nam giới gặp nhiều hơn nữ giới.
Nguyên nhân của bệnh VPQMT
Có nhiều nguyên nhân gây nên bệnh VPQMT ở NCT, trong đó do sự giảm
chức năng đề kháng của cơ thể. Sức khỏe nói chung bị sa sút bởi tuổi tác cao
và sự xâm nhiễm của vi sinh vật gây bệnh đóng vai trò hết sức quan trọng.
Một số nguyên nhân thuận lợi như: nghiện thuốc lá, thuốc lào; sống trong
môi trường có nhiều bụi, dùng bếp than lâu ngày như: đun than tổ ong, than
củi, rơm rạ; cơ địa hay bị dị ứng đường hô hấp như: hen suyễn, viêm phế
quản nhiễm khuẩn mạn tính, kéo dài ngay từ lúc còn nhỏ tuổi; hoặc có một
số dị dạng về khung xương sườn, cột sống như: gù vẹo cột sống…
Biểu hiện của VPQMT ở NCT
Trong bệnh VPQMT thường có 3 hiện tượng: ho, khạc đờm nhầy hoặc mủ
và khó thở. Giai đoạn đầu của bệnh VPQMT là người bệnh ho và khạc ra
đờm vào buổi sáng. Ho thường xảy ra từng đợt, nhất là khi thời tiết thay đổi
(nóng, lạnh đột ngột, chuyển mùa từ nóng sang lạnh hoặc ngược lại), mỗi
đợt kéo dài từ một tuần đến vài tuần, mỗi năm có khi xảy ra ho đến 5 - 6 lần.
Tính chất của đờm thường có màu trắng, lỏng hoặc đặc quánh, đôi khi có
bọt. Bệnh càng kéo dài thì gây ho càng nhiều, đờm ngày càng đặc hơn và đổi
màu (thường là màu vàng). Khối lượng đờm do ho, khạc ra trong một ngày
có khi lên tới 100ml hoặc hơn thế nữa. Những tháng sau, năm sau ho ngày
càng tăng lên và số lượng đờm cũng tăng dần lên và bệnh cũng càng nặng
hơn: mỗi đợt ho sẽ kéo dài hơn vài tuần và số lần ho cũng tăng lên một cách
đáng kể. Ở giai đoạn muộn hơn của VPQMT thường có khó thở. Lúc đầu
người bệnh chỉ mới cảm thấy nặng ngực, dần dần là khó thở thực sự. Bệnh

càng lâu và càng nặng thì sự thiếu hụt không khí càng nhiều, gây rối loạn
chức năng hô hấp một cách đáng kể. Do đó, người bệnh luôn thiếu dưỡng
khí gây nên mệt mỏi, sụt cân, ảnh hưởng đến nhiều chức năng khác của cơ
thể, nhất là hệ tuần hoàn và hệ thần kinh trung ương (tim đập nhanh, mệt
mỏi, buồn ngủ…).
VPQMT ở NCT thường có 2 loại: loại lành tính và loại ác tính. VPQMT
lành tính là loại chỉ xảy ra ở phần thân của các phế quản lớn (khí quản, phế
quản gốc, thùy và phân thùy) nếu hiện tượng viêm nhẹ thì ít khi gây suy hô
hấp, loại VPQMT lành tính chiếm tỷ lệ cao nhất (khoảng 90%). VPQMT thể
ác tính chiếm tỷ lệ thấp hơn rất nhiều (khoảng 10%) thường xảy ra ở các tiểu
phế quản và gây nên hội chứng tắc nghẽn thở ra dẫn đến suy thở và rất dễ
dẫn đến tâm phế mạn ở NCT.

Khám thực thể khi nghe phổi sẽ thấy có ran rít và ran ẩm nhỏ hạt ở 2 phế
trường. Trong những đợt tiến triển cấp tính thì khi nghe phổi có thể thấy
nhiều ran hơn khắp 2 phế trường. Khi bệnh có xu hướng tiến triển xấu đi
(hình thành bệnh khí phế thũng) thì khám thấy rì rào phế nang giảm rõ rệt.
Các loại cận lâm sàng như xét nghiệm công thức máu sẽ thấy đa hồng cầu
(một thời gian vài năm sau khi bị VPQMT); lưu lượng hô hấp khi gắng sức
sẽ giảm; dung tích sống, thể tích thở ra tối đa giảm; Pa02 và PaC02 giảm
(khi đo khí trong máu). X-quang có thể thấy mạng lưới phế - huyết quản
tăng đậm.
Phòng bệnh VPQMT ở NCT
Một số thói quen như nghiện thuốc lá hoặc thuốc lào nên bỏ càng sớm càng
tốt. Nếu chưa có điều kiện dùng bếp ga, bếp điện thì cần cải thiện việc dùng
bếp than, củi, rơm rạ bằng cách dùng loại bếp ít khói. Nhà ở cần thông
thoáng để tránh hiện tượng khói bếp ứ đọng nhiều giờ, không khí không
được lưu thông. Cùng với cộng đồng tích cực tham gia hoặc vận động mọi
người trong gia đình, làng xóm, dân phố vệ sinh môi trường sống càng sạch,
càng ít bụi càng tốt.

Nếu bị viêm đường hô hấp (hô hấp trên và hô hấp dưới) cần được khám và
điều trị dứt điểm không để bệnh trở thành mạn tính.
Cần tập thể dục thường xuyên để điều hòa nhịp thở như: hít thở, đi bộ, chơi
thể thao. Tập thể dục và chơi thể thao là phải tùy theo sức của mình, không
nên gắng sức tập quá khả năng hoặc quá sức lực của mình và phải tập theo
bài bản.