LSKT 2022 cđ 1 3 HỌC PHẦN LỊCH SỬ KINH TẾ

Bài giảng

HỌC PHẦN

LỊCH SỬ KINH TẾ

1


GIỚI THIỆU CHUNG

 Tên học phần: Lịch sử kinh tế
 Số tín chỉ: 03
 Đánh giá kết quả học tập:
 Điểm chuyên cần: trọng số 10%
 Bài tập nhóm: trọng số 40%
 Thi kết thúc học phần: trọng số 50%

2


GIỚI THIỆU CHUNG

 Học liệu:
 Giáo trình Lịch sử kinh tế – NXB ĐHKTQD
 Tài liệu tham khảo:

 Giảng viên:
 Tên:
 Email:
 Key:

 Cách thức trao đổi thảo luận:

3


Nội dung
 Chuyên đề 1: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
 Chuyên đề 2: Một số vấn đề về lịch sử kinh tế các nước phát triển
 Chuyên đề 3: Một số vấn đề về lịch sử kinh tế các nền kinh tế chuyển đổi
 Chuyên đề 4: Lịch sử kinh tế Việt Nam

4


Chuyên đề 1
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

 Khái quát chung về khoa học lịch sử kinh tế
 Lịch sử kinh tế là gì?
 Lịch sử phát triển của khoa học lịch sử kinh tế

 Đối tượng nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
 Đối tượng nghiên cứu
 Phương pháp nghiên cứu

5


Lịch sử là gì?

 Hiện thực lịch sử
 Nhận thức lịch sử
 Mối quan hệ giữa nhận thức lịch sử và hiện thực lịch sử

6


Về lịch sử
“Lịch sử là khách quan. Sự kiện lịch sử là những sự thật được tồn tại độc lập ngoài
ý thức của chúng ta. Nhưng sự nhận thức lịch sử lại là chủ quan” (Hà Văn Tấn,
1988)
Vậy phải làm gì?

7


Nhiệm vụ của khoa học lịch sử
 Từ sử liệu, khơi phục sự kiện, hiện tượng và các q trình kinh tế
 Giải thích và đánh giá
 Tiến tới phát hiện quy luật và nhờ đó khơng những nhận thức được quá khứ
mà còn chuẩn bị cho những khả năng dự báo

8


Lịch sử
Nghiên cứu lịch sử

 Tư liệu lịch sử?
 Sử liệu trực tiếp xuất hiện cùng thời với sự kiện

 Sử liệu gián tiếp là sử liệu nói đến sự kiện này qua một người thông tin gián tiếp
 Hồi ký?
 Nhiệm vụ: Sưu tầm, phân loại, tổng hợp… SỬ DỤNG
 Loại sử liệu nào tin cậy nhất?

 Khả năng suy đốn lơgic, phân tích, tưởng tượng?

9


Đối tượng nghiên cứu
 Quá trình phát triển kinh tế
 Sự phát triển của quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất
 Các yếu tố thuộc kiến trúc thượng tầng (luật pháp, chính sách của nhà
nước…)

10


Nhiệm vụ

 Phản ánh thực tiễn sự phát triển kinh tế một cách trung thực và khoa học
 Phát hiện những đặc điểm và những quy luật đặc thù trong sự phát triển
kinh tế của từng nước hoặc từng nhóm nước

 Rút ra những bài học kinh nghiệm

11

Phương pháp nghiên cứu

 Phương pháp lịch sử và phương pháp lôgic
 Phương pháp phân kỳ lịch sử
 Phương pháp so sánh
 Các phương pháp thống kê
 Phương pháp phân tích định lượng
 …
12


Phương pháp nghiên cứu

 Phương pháp lịch sử và phương pháp lôgic
 Phương pháp lịch sử?
 Phương pháp logic?
 Mối quan hệ giữa phương pháp lịch sử và phương pháp lôgic

13


Phương pháp nghiên cứu
 Những vấn đề khi vận dụng phương pháp lịch sử và phương pháp logic
trong nghiên cứu lịch sử kinh tế

 Vận dụng đúng
 Vận dụng không phù hợp
 Lạm dụng phương pháp lịch sử
 Lạm dụng phương pháp logic

14


Phương pháp nghiên cứu

 Phương pháp phân kỳ lịch sử
 Phân kỳ lịch sử là gì?
 Tiêu chí để phân kỳ

15


Lịch sử kinh tế

 Tái hiện
 Giải thích
 Phát hiện quy luật
 Rút ra các bài học kinh nghiệm
 …

16


Các nhà kinh tế mong muốn gì
ở lịch sử kinh tế

 Kiểm nghiệm lại các lý thuyết kinh tế trong thực tế?
 Hồn thiện các chính sách kinh tế?
 Lý giải các cơ chế hoạt động trong nền kinh tế?
 Giải đáp các câu hỏi lớn?

17


LỊCH SỬ KINH TẾ CÁC NƯỚC


Chuyên đề 2 – MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LỊCH SỬ KINH TẾ CÁC NƯỚC PHÁT TRIỂN



MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

 Tái hiện lại lịch sử phát triển kinh tế của các nước phát triển trong một số giai đoạn lịch sử
 Giải thích các hiện tượng, sự kiện, các quá trình kinh tế trong lịch sử phát triển kinh tế các nước
 Nhận xét, đánh giá


PHẠM VI

 Về thời gian: từ khi chủ nghĩa tư bản ra đời đến nay, mỗi thời kỳ tập trung vào một số nước tiêu
biểu nhất

19


Chuyên đề 2 – MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LỊCH SỬ KINH TẾ CÁC NƯỚC PHÁT TRIỂN

Kết cấu



Giai đoạn hình thành chủ nghĩa tư bản



Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất



Thời kỳ độc quyền hóa



Thời kỳ sau chiến tranh thế giới thứ II (1945 – nay)

20


GIAI ĐOẠN HÌNH THÀNH CHỦ NGHĨA TƯ BẢN

 Các yếu tố tác động đến sự ra đời của chủ nghĩa tư bản
o Sự phát triển của phân công lao động và sự xuất hiện các thành thị phong kiến
o Ảnh hưởng của các phát kiến địa lý vĩ đại
o Tích lũy nguyên thủy tư bản
o Sự phát triển kỹ thuật và các hình thức tổ chức sản xuất mới

 Cách mạng tư sản và ý nghĩa

21

Cách mạng tư sản và ý nghĩa

 Vai trò của cách mạng tư sản: Xác lập về mặt pháp lý quyền thống trị về chính trị của
giai cấp tư sản đối với toàn xã hội và mở đường kinh tế phát triển

 Đặc điểm của một số cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu: ở Hà Lan, Anh (1640 – 1660),
Pháp (1798 - 1794), Mỹ, Nga (1961), Nhật (1868), Trung Quốc (1911)…

22


Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất



Khái niệm cách mạng công nghiệp



Các cuộc cách mạng công nghiệp tiêu biểu



Cách mạng công nghiệp ở nước Anh



Cách mạng công nghiệp ở Pháp và Đức



Cách mạng công nghiệp ở Bắc Mỹ



Cách mạng công nghiệp ở Nhật Bản

23


Cách mạng công nghiệp

24


Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất

 Khái niệm
 Cách mạng công nghiệp là cuộc cách mạng trong kỹ thuật sản xuất, là q trình thay thế lao động thủ
cơng bằng lao động cơ khí

 Các quan niệm khác về cách mạng công nghiệp

 Một số đặc điểm chung của các cuộc cách mạng công nghiệp đầu tiên trên thế giới
 Diễn ra trong thời gian tương đối dài (khoảng 100 năm)
 Theo trình tự bắt đầu từ cơng nghiệp nhẹ lan sang công nghiệp nặng

25