Triet hoc mac voi thoi dai ngay nay

Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
1
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay
Mang Nguyên Chính
(Ban nghiên cu ging dy trit hc trng Đng TW ĐCSTQ)
Bc vào th k mi, trong lúc chúng ta đang bn khon gia
truyn thng và hin đi, phng Đông và phng Tây, khoa hc
công ngh và nhân vn, chính tr và kinh t, thì nhn ra rng,
Mác vi t cách là nhà t tng v đi ca nhân loi  th k XX,
t tng trit hc sâu xa ca Ngi vn ta sáng khác thng 
th k XXI, đ li cho xã hi loài ngi thi đi ngày nay mt di
sn t tng vô cùng quý báu. Trong đó, tôi cho rng có 3 đim
th hin rõ nht mi quan h gia trit hc Mác vi thi đi ngày
nay là: Mác vi hai trào lu lch s ln ca thi đi ngày nay và
Mác vi tinh hoa ca tinh thn thi đi ngày nay.
I. Mác vi hai trào lu lch s ln ca thi đi ngày nay.
II. Mác vi hai xu th lch s ln ca thi đi ngày nay.
III. Ch ngha Mác vi tinh hoa tinh thn thi đi ngày nay.
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
2
I. Mác vi hai trào lu lch s ln ca thi đi ngày nay.
Thi đi ngày nay có hai trào lu lch s ln, đó là trào lu phát
trin (hin đi hoá) và trào lu XHCN. Đi vi hai trào lu lch
s ln này, trc đây chúng ta có khuynh hng cho rng, Mác
là ngi d kin lch s ca trào lu lch s xã hi ch ngha. K
thc, đi vi hai trào lu lch s ln này, Mác đu có nhng d
kin sâu xa, và đã trình bày mt cách sâu sc mi quan h ni
ti ca chúng.
V trào lu phát trin, Mác ch rõ: “Cái mà các nc công nghip
kém phát trin th hin cho các nc công nghip kém phát
trin thy đc ch là cnh tng ln ca h"

(1)
Ông cho rng:
"Các nc đi công nghip phát trin cng đang nh hng nhiu
hoc ít đn các nc phi công nghip, bi vì các nc phi công
nghip, do có s trao đi “mu dch" th gii mà b lôi cun vào
cuc cnh tranh ph bin"(2) . Công nghip hoá là giai đon
không th b qua ca s phát trin xã hi loài ngi. T xã hi
nông nghip truyn thng chuyn lên xã hi công nghip hin đi
là con đng phát trin tt yu ca xã hi  bt c mt dân tc
và quc gia nào trên th gii. Thi đi ca Mác ch có s ít các
nc Châu Âu thc hin s chuyn bin này và đã bc vào hàng
ng các nc phát trin. Cn c vào s phân tích ca ch ngha
duy vt lch s rng lc lng sn xut tiên tin tt yu s thay
th lc lng sn xut lc hu, Mác ch rõ các nc công nghip
kém phát trin tt nhiên cng s thc hin vic chuyn t xã hi
nông nghip truyn thng lên xã hi công nghip hin đi ging
nh các nc công nghip phát trin. D đoán sâu sc này đã
đc lch s minh chng. Đc bit là sau nhng nm 60 ca th
k XX. Cùng vi s sp đ ca h thng thc dân đ quc, nhiu
nc Á, Phi, M Latinh đã giành đc đc lp và rm r đi lên
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
3
con đng phát trin t ch. Đ xoá b nghèo nàn, chn hng
kinh t, h bt đu đy nhanh tin trình công nghip hoá. Mt
khác, cách mng thông tin đã đy nhanh tin trình phát trin xã
hi, làm cho các nc phát trin đã hoàn thành công nghip hoá
cng đng trc hàng lot vn đ tái phát trin. Bt c nc nào
mun theo kp trào lu thi đi, không chu tht bi trong.cuc
cnh tranh quc t kch lit, đu cn phi coi trng ht mc,
nghiên cu tht s, gii quyt thit thc vn đ phát trin, đu

cn phi coi phát trin là quc sách hàng đu. Điu này s làm
cho vn đ hoà bình và phát trin thay th vn đ chin tranh và
cách mng tr thành ch đ ca thi đi ngày nay.
V trào lu lch s xã hi ch ngha
Mác là ngi sáng lp hc thut CNXH khoa hc. S d Mác khc
phc đc nhng thiu sót cn bn ca CNXH không tng,
sáng lp hc thuyt CNXH khoa hc cng chính là do ông vn
dng phép bin chng và quan nim lch s duy vt thông qua
kho sát các quy lut chung ca s đi lp v đu tranh gia giai
cp vô sn và giai cp t sn, tìm thy lc lng vt cht hin
thc lt đ CNTB xây dng CNXH là giai cp vô sn và rút ra kt
lun khoa hc giai cp vô sn tt s thng li và giai cp t sn
tt s dit vong. Đúng nh ngghen đã ch rõ: "Ch ngha duy vt
hin đi, so vi quá kh, nó đã có lý lun là CNXH khoa hc”(3).
Trong quá trình đi sâu nghiên cu chính tr kinh t hc, Mác đã
chn vit hai tác phm trit hc ln là "Phê phán chính tr kinh
t hc" và "T bn" trên c s lý lun v giá tr sc lao đng và
giá tr thng d, vch rõ quy lut vn đng ca nn kinh t t
bn ch ngha, vch rõ mâu thun c bn ca CNTB, tc mâu
thun không th điu hoà gia sn xut mang tính xã hi vi
chim hu t liu sn xut mang tính t nhân, ch ra xu th phát
trin ca lch s là CNTB tt s dit vong, CNXH tt s thng li.
Trong vòng 150 nm, sau khi "Tuyên ngôn ca Đng cng sn”
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
4
ra đi, trào lu lch s XHCN trào dâng nh nc v b, CNXH
t không tng tr thành khoa hc, t thc tin mt nc tr
thành thc tin nhiu nc đã nh hng sâu sc đn s phát
trin ca xã hi loài ngi thi đi ngày nay. Vào cui nhng
nm 80 và đu nhng nm 90 ca th k XX, th gii ni lên cn

giông t, Liên xô tan rã, Đông Âu bin đng, phong trào xã hi
ch ngha suy gim, nhng CNXH vi t cách tà mt trào lu có
nh hng sâu sc đn tin trình lch s nhân loi vn gi đc
lc tác đng to ln trong thi đi ngày nay.
Nhng t tng liên quan đn trào lu phát trin và trào lu
XHCN ca Mác đã nh hng sâu sc đn lch s nhân loi. Vy
nhng t tng đó có ý ngha nh th nào đi vi thi đi ngày
nay?  đây xin nhn mnh 3 đim:
Th nht, các nc lc hu có u th hu phát trin và vt các
nc phát trin, nhng tin trình lch s công nghip hoá không
th b qua. Mác cho rng, các nc công nghip phát trin đã d
báo tiên cnh ca các nc kém phát trin, vy thì làm th nào
mi có th khin các nc công nghip kém phát trin tip cn
mt cách nhanh hn vi các nc công nghip phát trin? Mác
ch ra rng: "Mt quc gia cn phi và có th hc tp quc gia
khác". Nhng tip đó Mác li b sung "Mt xã hi dù đã tìm ra
đc quy lut t nhiên ca s t vn đng, nhng vn không th
vt qua và cng không th dùng pháp lnh đ th tiêu giai đon
phát trin ca t nhiên. Nhng nó có th rút ngn thi gian và
gim bt đau kh”(4).  đây “rút ngn thi gian và gim bt đau
kh trên thc t là ch ra các nc đang phát trin có “u th
hu phát" v mt thc hin công nghip hoá. Trong phát trin,
các nc lc hu có điu kin thun li mà các nc phát trin
không có. Các nc này có th tip thu tin vn, k nng và k
thut ca các nc phát trin, làm cho bn thân s lc hu
tng đi có th có li cho s phát trin.
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
5
Trong lch s, nc M, nc Đc và 4 con rng nh Châu Á,
nh “u th hu phát” mà phát trin nhanh hn so vi nc Anh

và Tây Âu  th k XVIII và XIX. Nhng các nc lc hu đui
kp và vt các nc phát trin “không th b qua cng không
th dùng pháp lnh đ th tiêu giai đon phát trin ca t
nhiên", điu đó ch ra rng tính không th b qua ca công
nghip hoá. Trong phát trin, mt s cái có th b qua và mt s
cái không th b qua. Mác cho rng, vì lc lng sn xut là mt
lc lng có sn, là sn vt ca nhng hot đng trc đây, nên
mt xã hi không th t do la chn lc lng sn xut ca
mình. Công nghip hoá vi t cách là giai đon, lch s quan
trng ca s phát trin lc lng sn xut, đó là giai đon phát
trin mà bt c quc gia, dân tc nào đu không th b qua. Đó
cng chính là nguyên nhân cn bn làm cho phát trin tr thành
trào lu lch s ca thi đi ngày nay…
Th hai, công nghip hoá, hin đi hoá không phi là phng
Tây hoá. Thc hin phát trin có nhiu mô hình. Mt s hc gi
nào đó cho rng công nghip hoá hin đi hoá thc cht là
phng Tây hoá, vi lý do nh Mác đã nêu: "Các nc công
nghip phát trin là cnh tng tng lai ca các nc công
nghip kém phát trin" và ch trng các nc đi sau cn phi
hc tp các nc đi trc, thm chí còn cho rng, Mác là mt
ngi theo "thuyt phng Tây là trung tâm”. K thc, đó là s
xuyên tc đi vi lý lun ca Mác v vn đ phát trin ca các
nc lc hu. Đng nhiên Mác cho rng "các nc lc hu có
th cng cn phi hc tp các nc phát trin nhng đu đó
nht quyt không phi là nói công nghip hoá ch có th làm theo
đúng nh mô hình ca các nc phng Tây nh các nc Anh,
Pháp Mác đã tng trnh trng tuyên b: "nht đnh mun trit
đ bin khái quát lch s ca tôi v s khi ngun ca CNTB Tây
Âu thành lý lun trit hc lch s ca con đng phát trin nói
chung, tt c các dân tc bt chp hoàn cnh lch s ca h ra

sao, đu phi đi con đng này… Làm nh vy, có th s đem li
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
6
cho tôi quá nhiu vinh d, đng thi cng có th đem li cho tôi
quá nhiu nhc nhã"(5). Thm chí ông cho rng mt nc lc
hu nh nc Nga cng "có th không tri qua sóng gió đáng s
ca nn sn xut t bn ch ngha mà vn chim hu mi thành
qu tích cc ca nó. Lch s th gii đã chng minh, mô hình
thc hin công nghip hoà không phi ch có mt mà nhiu mô
hình, có mô hình kiu nguyên phát (kiu phát trin ban đu) ca
Anh, Pháp, có mô hình (kiu hu phát trin sau), còn có mô
hình kiu tân phát (kiu phát trin mi) ca "bn con rng" Châu
Á, mô hình ca CNXH mang đc sc Trung Quc. Mô hình tân
phát ca "4 con rng" Châu Á chng t sai lm v mt vn hoá
ca quan đim, coi công nghip hoá và hin đi hoá là Phng
Tây hoá, còn mô hình ca CNXH mang đc sc Trung Quc ti
chng t sai lm v nhiu mt chính tr, kinh t và vn hoá ca
quan đim trên.
Th ba, hin đi hoá XHCN ca Trung Quc là ch gp nhau
gia hai trào lu lch s công nghip hoá và XHCN, thành công
mà nó giành đc tt s có nh hng sâu rng đn s phát
trin đng thi. T tng coi các nc t bn phát trin là vin
cnh ca các nc công nghip kém phát trin và t tng coi
con đng công nghip hoá không ch có mt mô hình TBCN Tây
Âu ca Mác, đã to cho Trung Quc có lý lun c bn đ ch
đnh đng li phát trin công nghip hoá XHCN. Trung Quc,
vi t cách là mt quc gia XHCN đang phát trin, cn phi thc
hin CNH - HĐH, đó là yêu cu tt yu đ phát trin lc lng
sn xut XHCN ca Trung Quc, đng thi cng là con đng tt
yu đ thc hin s phc hng v đi ca dân tc Trung Hoa.

Nhng Trung Quc thc hin CNH - HĐH cn phi xut phát t
tình hình c th ca đt nc, đi con đng phát trin xây dng
CNXH mang mu sc Trung Quc. Th gii ngày nay, cnh tranh
quc t gay gt hn bao gi ht, Nam Bc chênh lch mt tri
mt vc, các nc phát trin chim hu ht xu th phát trin.
Các nc th gii th ba mun phát trin thì vô cùng khó khn,
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
7
vn đ phát trin đã tr thành ch đ ca th gii đng đi,
đng thi cng là vn đ nan gii ca th gii đng đi Trung
Quc vt t cách là mt quc gia XHCN đang phát trin, c s
lc hu, tình hình phc tp, dân s đông đúc, cui cùng trong
vòng thi gian hn 20 nm ngn ngi đó phát trin đn mc có
th nói là k tích ca th gii. K tích này đã đóng góp nhiu
kinh nghim thành công cho các nc đang phát trin vi đà
tng thêm nhiu sc mnh cho s chn hng ca phong trào
XHCN.
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
8
II. Mác vi hai xu th lch s ln ca thi đi ngày
nay.
Hai xu th lch s ln ca thi đi ngày nay là toàn cu hoá và
thông tin hoá. Lý lun ca Mác v lch s th gii và hot đng
giao lu có ý ngha quan trng ch đo đi vi vic nhn thc và
nm vng mt cách khoa hc xu th phát trin toàn cu hoá và
thông tin hoá ngày nay ca chúng ta.
Toàn cu hoá kinh t là xu th phát trin đc chú ý nht trong
thi đt ngày nay. Anthony Gidden, mt hc gi nc Anh nói
rng: "toàn cu hoá kinh t là hin thc mà chúng ta đang phi
đi mt" và coi đó là mc tiêu c bn ca giai đon mang "tính

suy ngh li v hin ti”. Nhng theo ý ngha nht đnh, toàn cu
hoá ngày nay là mt chng minh tuyt diu đi vi quan đim v
“lch s th gii" và lp lun c liên quan đn th trng th gii
ca Mác. Mác ch ra rng, đi công nghip "ln đu tiên đã sáng
to lch s th gii, bi vì nó làm cho vic tho mãn mi nhu cu
ca mi quc gia vn minh và mi ngi sng trong quc gia đó
đu phi da vào th gii, bi vì nó đã xoá b tình trng "b
quan to cng" hình thành t nhiên trc đây ca các nc"(6).
Mà s sáng to "lch s th gii" này li tu thuc vào s phát
trin ca th trng th gii. Mác nói: "giai cp t sn, nh khai
thác th trng th gii, mà làm cho tình trng t túc t cp và
b quan to cng ca dân tc và đa phng nào đó trc đây có
đc thay th bng s giao lu và da vào nhau v các mt gia
các dân tc"(7).
Thông tin hoá là xu th phát trin có nh hng sâu sc nht, c
bn nht đi vi thi đi ngày nay. Bc vào th k XXI, xã hi
loài ngi đang trong thi k quá đ nhanh chóng t xã hi công
nghip sang xã hi thông tin ly tin tc làm ch đo, ly phng
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
9
thc truyn thông tiên tin qua mng làm c s, ly tri thc sáng
to làm ht nhân k thut thông tin đang tr thành nhân t có
tính cht quyt đnh thúc đy lc lng sn xut phát trin.
Cùng vi s phát trin và ngày càng hoàn thin mng thông tin
hin đi, các hot đng kinh t và xã hi nh sn xut, lu
thông, nghiên cu khoa hc, giáo dc, y t, vn ngh cng li
dng mng thông tin ngày mt nhiu. Cách thc ly tin, lu tin,
x lý và truyn tin thay đi nhanh chóng, hot đng giao lu
ca con ngi có hàng lot đc đim hoàn toàn mi m. Đây là
mt cuc cách mng v đi trong s phát trin ca xã hi loài

ngi tip theo sau cuc cách mng công nghip, nó tuyên b
thi đi thông tin hoá đã đn ri. Do s hn ch ca thi đi,
Mác tuy không th có đc d đoán gì v thi đi thông tin,
nhng t tng phong phú ca Ngi v hot đng giao lu,
phng thc giao lu, quan h giao lu, rõ ràng có ý ngha m
màn tích cc đi vi nhng thay đi mang tính cách mng trong
hot đng giao lu, phng thc giao lu ca loài ngi do thông
tin hoá mang li. Thông tin hoá là mt cuc cách mng sâu sc
cha tng có trong lch s đi vi phng thc giao lu và
phng thc sn xut ca loài ngi. Thông tin hoá đã tr thành
tiêu ch mi nht ca hin đi hoá, đã tr thành biu trng mi
nht ca tính hin đi, vì th ngày nay chúng ta buc phi cn c
vào thông tin hoá đ sa đi cách vit "hin đi hoá” và "tính
hin đi".
Có th nói rng, lý lun v lch s th gii ca Mác có d kin
sâu sc v vn đ toàn cu hoá kinh t, nhng v vn đ thông
tin hoá thì ông cha có mt d đoán nào. Nhng lý lun ca Mác
v mi quan h gia đi công nghip và lch s th gii, cng nh
vic ông coi trng hot đng giao lu và phng thc giao lu thì
chc chn có ý ngha m màn quan trng cho vic nhn thc xu
th phát trin toàn cu hoá và thông tin hoá ngày nay ca chúng
ta.
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
10
Th nht, lý lun v mi quan h gia lch s th gii vi đi
công nghip ca Mác đã cho chúng ta kim ch nam v lý lun đ
nhn thc mi quan h gia toàn cu hoá kinh t vi thông tin
hoá và cng đã cung cp cn c c bn đ chúng ta phân bit
toàn cu hoá kinh t vi th trng th gii thi k trc đây Mác
ch rõ s hình thành ca "lch s th gii" gn lin vi s phát

trin ca đi công nghip, ông ch ra, đi công nghip "ln đu
tiên khai sáng lch s th gii"(8). Đi công nghip đã xây dng
th trng th gii mà dn đng cho nó là vic phát hin ra
Châu M. Th trng th gii làm cho thng mi, hàng hi và
giao thông đng b có đc s phát trin to ln. S phát trin
đó quay tr li thúc đy vic m rng công nghip"(9) có th
thy, Mác coi công nghip hoá là lc đy cn bn trong tin trình
khai sáng lch s th gii, là c s k thut khai thác th trng
th gii. Mà toàn cu hóa kinh t ngày nay cng cn có đng lc
và k thut tng ng nh vy, trong đó quan trng nht là
thông tin hoá. Thông tin hoá cung cp mng li thông tin toàn
cu nhanh nhy, làm cho toàn cu hoá tài chính tr thành kh
nng, t đó thúc đy toàn cu hoá kinh t. T chc Qu tin t
Quc t gi toàn cu hoá nn kinh t là "hoà nhp tc đ cao nn
kinh t trong phm vi th gii thông qua mu dch, lu đng vn,
ph bin k thut, mng li thông tin và giao lu vn hoá".
Cng chính trên ý ngha này mà Anthony Gidden nói: "trên mc
đ rt ln, toàn cu hoá là do h thng thông tin mi thúc
đy"(10) cách mng thông tin và vic truyn bá rng rãi k thut
thông tin có mi liên h sâu sc vi tin trình toàn cu hoá"(11).
Nhìn t góc đ phát trin lch s, thông tin hoá không ch cu
thành lc lng thúc đy và c s k thut ca toàn cu hoá
kinh t mà còn là tiêu chí quan trng phân bit th trng th
gii thi k trc vi toàn cu hoá kinh t. Có ngi khi so sánh
th trng th gii thi đi ca Mác vi toàn cu hoá kinh t thi
đi ngày nay, đã nêu lên toàn cu hoá bt ngun t vic xây dng
th trng th gii t bn ch ngha, điu đó đng nhiên không
phi vô lý, nhng cn phi thy rng th trng th gii ban đu
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
11

là xây dng trên c s cách mng công nghip, còn toàn cu hoá
kinh t ngày nay là sn vt ca cách mang thông tin.
Th hai, phân tích ca Mác v hiu ng chính ph ca th trng
th gii cung cp cho chúng ta phng pháp lun cn bn đ xác
đnh đúng đn li hi ca toàn cu hoá kinh t. Cn phi đánh
giá nh th nào v xu th toàn cu hoá kinh t?
Anthony Gidden khái quát rng: "Đi vi phái hu mi thì toàn
cu hoá là c hi, đi vi phái t c toàn cu hóa là uy hip, đi
vi mt quc gia, đi th. Cng không phi  tt c phái t mi
thì toàn cu hoá là thách thc"(12). Mi ngi thng đt câu
hi: ti sao phái t, và nhng ngi theo ch ngha Mác 
phng Tây đã tr thành lc lng c bn chng phong trào toàn
cu hóa? L nào “chng toàn cu hoá" là đnh mnh ca ch
ngha Mác? Ch cn đi sâu tìm hiu lý lun "lch s th gii" ca
Mác, đc bit là thái đ khoa hc trong phân tích vn đ th
trng th gii ca Mác, chúng ta có th tìm thy kt lun nhìn
nhn đúng đn xu th toàn cu hoá. Khi bàn đn s hình thành
ca th trng th gii, Mác ch ra: "Mt cá nhân theo hot đng
ca mình m rng thành hot đng mang tính lch s th gii,
ngày càng chu s chi phi ca lc lng mà theo h là khác
mình, chu s chi phi ca lc lng ngày càng m rng, xét cho
cùng, đó là th trng th gii, tình hình này đng nhiên trong
lch s cho ti hôm nay vn là s thc kinh nghim". Đó là phán
đoán s thc ca Mác đi vi s hình thành ca th trng th
gii. Trong khi phân tích tác dng ca th trng th gii, Mác
còn ch ra hiu ng chính ph mà nó mang li. V hiu ng
chính, Mác ch rõ: "Ch đn khi giao lu tr thành giao lu th
gii và ly đi công nghip làm c s, ch đn khi tt c các dân
tc đu b lôi cun vào cuc cnh tranh, thì vic duy trì lc lng
sn xut đã đc sáng to ra mi có s bo đm"(13). “Trình đ

gii phóng ca mi mt cá nhân là thng nht vi trình đ
chuyn bin lch s hình thành lch s th gii". V hiu ng ph,
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
12
Mác ch rõ: "Trong mt quc gia, đi th cng không phi  tt
c các khu vc đu đt đn mt trình đ phát trin ging nhau
nhng công nhân còn cha b lôi cun vào đi công nghip, b
đi công nghip đt vào hoàn cnh khó khn hn so vi công
nhân làm công cho đi công nghip.
Tng t vy, các nc đi công nghip phát trin cng nh
hng nhiu hoc ít đn các nc phi công nghip, bi vì các
nc phi công nghip do có giao lu th gii mà b lôi cun vào
cuc cnh tranh ph bin". Rõ ràng Mác cho rng, s hình thành
th trng th gii đã thúc đy s phát trin ca lc lng sn
xut và s gii phóng con ngi, nhng đng thi li làm cho
mt s quc gia, mt s qun chúng lâm vào hoàn cnh càng bi
thm hn. Nhng Mác cho rng, thi k lch s giai cp t sn
vn có s mnh sáng to c s vt cht cho th gii mi, nhng
ch khi nào cách mng xã hi v đi đã chi phi thành qu thi
đi giai cp t sn thì tin b ca nhân loi mi có th không
bao gi ging nh l ma quái d giáo đáng s, ch có dùng đu k
b sát hi làm ly ung ru mi cm nhn ru thm ngon"(14).
Đó là phán đoán rt có giá tr mà Mác đã rút ra đc. Nhìn nhn
vn đ toàn cu hoá kinh t, chúng ta cng còn phi làm nh
Mác, rút ra phán đoán gi tr trên c s s thc, tc còn phi
thy đc toàn cu hoá kinh t có tính tt yu lch s, bt c
quc gia nào cng không th đt mình hoàn toàn  ngoài tin
trình toàn cu hoá, đng thi cn phi thông qua s phân tích
hiu ng chính ph ca toàn cu hoá kinh t đ thy đc toàn
cu hoá trên thc t là con dao hai li có mt li và có c mt

hi, ri cn c vào đó mà rút ra phán đoán giá tr và la chn
đi sách có li cho mình.
Th ba, toàn cu hoá và thông tin hoá va là c hi va là thách
thc, các quc gia phát trin sau nu nm vng c hi đ trong
điu kin có thê s tin hành đi con đng phát trin kiu nhy
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
13
vt. Mác cho rng, vic m rng giao lu th gii và hình thành
th trng th gii đã xoá b tình trng "b quan to cng" hình
thành t nhiên trc đây ca các nc, to c hi cho các nc
lc hu hc tp, đui kp và vt các nc tiên tin. Nhng cng
còn nhng nc phi công nghip do b lôi cun vào cnh tranh
th gii mà lâm vào cnh ng nguy him hn. Khi bàn đn s
phát trin ca các nc lc hu ging nh nc Nga, Mác cho
rng, nu nm vng đc "c hi tt nht mà lch s đã to cho
mt dân tc”(15) thì có th vt qua khe núi Capbia t bn ch
ngha, hp th mi thành qu tích cc mà ch ngha t bn sáng
to ra. Trong lch s hin đi hoá, nc Anh nm vng c hi
cách mng k thut đu máy hi nc đã vt qua nc Pháp,
nc Đc nm vng c hi cách mng k thut công nghip hoá
đã vt qua nc Anh, nc M nm vng c hi cách mng k
thut đin lc đã vt qua Châu Âu. Do đó, nm vng c hi là
quy lut chung đ các nc phát trin sau phát huy u th hu
phát trin thc hin phát trin kiu nhy vt.
Toàn cu hoá và thông tin hoá là s bin đi trng đi trong s
phát trin ca xã hi loi ngi, nó có hai mt li và hi, va
mang li c hi, va mang li thách thc cho s phát trin ca
tt c các nc trên th gii. Nm vng c hi này, nc lc hu
vt lân thành nc tiên tin, d mt c hi nc tiên tin cng
có th tr thành nc lc hu. Do nhn thc đc nh vy nên

chúng ta nhn mnh, đi vi Trung Quc, 20 nm đu ca th
k XXI là mt thi k c hi chin lc quan trng, ch có nm
vng c hi, hoà nhp vào tin trình toàn cu hoá kinh t, con
đng công nghip kiu mi, ly thông tin hoá lôi kéo công
nghip hoá, ly công nghip hoá thúc đy thông tin hoá, thì
Trung Quc mi có th thc hin phát trin kiu nhy vt, thc
hin mc tiêu đt đc trình đ nc phát trin trung bình vào
cui th k này.
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
14
III. Ch ngha Mác vi tinh hoa tinh thn thi đi
ngày nay.
Mác cho rng, bt c trit hc chân chính nào đu là tinh hoa
tinh thn thi đi ca mình. Vy thì, cái gì là tinh thn thi đi
ca thi đi ngày nay? Cái gì là tinh hoa ca tinh thn thi đi
ngày nay? Đó là vn đ không th né tránh khi chúng ta tho
lun mi quan gia trit hc Mác vi thi đi ngày nay.
Tôi cho rng, phát trin và CNXH vi t cách là hai trào lu lch
s ln ca thi đi ngày nay, toàn cu hoá và thông tin hoá vi t
cách là hai xu th lch s ln ca thi đi ngày nay, thì tinh thn
sáng to mà chúng ta th hin chính là tinh thn thi đi ngày
nay, còn xây dng "ch ngha duy vt thc tin sáng to" là yêu
cu cp bách làm cho trit hc duy vt mà Mác khai sáng tr
thành tinh hoa tinh thn thi đi ngày nay.
Tách ri trào lu lch s và xu th lch s ca thi đi ngày nay
đ bàn v tinh thn thi đi, thì nhng điu bàn đó không th là
tinh thn thi đi ca thi đi ngày nay. Còn s d nói sáng to là
tinh thn thi đi ca thi đi ngày nay là bi vì c hai trào lu
lch s ln và hai xu th lch s ln ca thi đi ngày nay đu
xuyên sut tinh thn sáng to. Vn đ phát trin là vn đ ca

thi đi ngày nay, nghiên cu phát trin đã tr thành môn hc
ca th gii ngày nay. CNXH là mt trào lu không bao gi suy
yu ca thi đi ngày nay, là ngun t tng không bao gi cn
kit ca lc lng tin b th gii chng li ch đ TBCN bt hp
lý, còn toàn cu hoá và thông tin hoá đã làm thay đi rt ln
phng thc sinh tn và phng thc giao lu ca nhân loi thi
đi ngày nay và đang tr thành t ng trung tâm ca gii t
tng và gii hc thut th gii. Nhng dù là hai trào lu lch s
ln hay là hai xu th lch s ln thì ht nhân ca nó vn là vn
đ sáng to. Mun thc hin phát trin thì cn phi tin hành
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
15
sáng to k thut và sáng to ch đ, đi vi vn đ này, nhà
sáng lp lý lun sáng to Xiong biter đã nêu ra lý lun có tính
cht kinh đin: phát trin không ch là s tng trng v lng
mà còn là s bin đi v cht ca kinh t, là s bin đi bên
trong h thng kinh t xã hi, là mt quá trình sáng to. Hy vng
s phc hng ca trào lu XHCN cng nm trong sáng to. Ch
có kinh qua sáng to lý lun, lý lun XHCN mi có th thích hp
hn vi thi đi ngày nay, ch có kinh qua sáng to ch đ, Nhà
nc XHCN mi có th đng vng trong rng các dân tc th
gii. Thành công ca công cuc ci cách m ca ca Trung Quc
chính là thành công ca sáng to lý lun và sáng to ch đ xã
hi ch ngha. Còn toàn cu hoá kinh t và thông tin hoá thì
hoàn toàn ly sáng to k thut và sáng to ch đ làm ni dung
ch yu và đng lc c bn. Không có cách mng k thut mi và
sáng to k thut thông tin thì không có thông tin hoá và cng
không có ch da k thut đ toàn cu hoá ra đi, hn na, bn
thân toàn cu hoá chính là s sáng to ch đ hot đng giao lu
và phng thc giao lu ca loài ngi. Cho nên, có th nói, sáng

to chính là s th hin tp trung nht ca tinh thn thi đi
ngày nay ca chúng ta.
Th thì ngun gc ca t tng sáng to đn t đâu? Mi ngi
đu cho rng, Xiong biter là ngi sáng lp lý lun sáng to,
nhng cn phi ch ra t tng sáng to đc bt ngun t Mác,
đây là s thc mà bn thân Xiong biter cng tha nhn. T nm
1848, Mác đã ch ra, "giai cp t sn không th tn ti nu
không luôn luôn cách mng hoá công c sn xut, do đó cách
mng hoá nhng quan h sn xut, ngha là cách mng hoá toàn
b quan h xã hi"(16). Mác cho rng, sáng to 18 đc đim cn
bn phân bit CNTB vi các hình thái xã hi trc đây. Ông ch
rõ, c gi nguyên s phng thc sn xut c là điu kin quan
trng bc nht cho s sinh tn ca mi giai cp công nghip
trc kia. Không ngng bin đi sn xut, không ngng bin
đng tình hình xã hi, vnh vin bt an và bin đng, đ là ch
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
16
khác nhau gia thi đi giai cp t sn và mi thi đi trc đây.
Hin nay, gii hc thut th gii công nhn lý lun đó ca Mác–
Lênin và ngghen là lý lun đu tiên v t tng sáng to. Sau
đó, trong b "T bn", mt tác phm v đi mà ông dùng tâm
huyt c đi mình vit nên, Mác chuyên nghiên cu nhng hot
đng k thut thi k CNTB cn đi đi lên. Trong bút ký di đ
mc "C khí, lc lng t nhiên và ng dng khoa hc (hi nc,
đin, máy móc và hoá cht)", Mác nghiên cu trong khong thi
gian t nm 1500 đn nm 1830 nhng sáng to k thut ly
máy hi nc làm đi biu, nhng sáng to khoa hc ly lc hc
th lng làm đi biu, nghiên cu nhng sáng to ch đ chuyn
t thao tác th công sang công nghip đi c khí. Tt c nhng
đu đó đã m màn cho s nghiên cu sáng to. Chng qua  thi

đi Mác sng, chu k sáng to k thut và sáng to ch đ tng
đi kéo dài, tn sut thp, so vi sau này còn là hin tng him
có trong thc tin xã hi. Nhng trong thi đi ngày nay, thành
qu sáng to tri thc không ngng xut hin, chu k sáng to k
thut rút ngn hn trc nhiu. Sáng to ch đ tr thành hin
tng ph bin ca phát trin xã hi. Sáng to đã tr thành
phng thc thc tin xã hi quan trng thm sâu vào các lnh
vc ca đi sng xã hi và có nh hng to ln đi vi phát trin
xã hi.
Tuy nhiên, nh chúng tôi đã ch rõ, sáng to đã tr thành tinh
thn thi đi ca thi đi ngày nay, vy thì trit hc cn phi làm
nh th nào mi có th tr thành “tinh hoa tinh thn thi đi ca
chính mình"?
Th nht, cn phi thông qua sáng lp phn ánh mt lot phm
trù và nguyên lý trit hc sáng to, làm cho trit hc th hin
thc s tinh thn thi đi ca thi đi sáng to ngày nay. S gn
bó gia trit hc vi thi đi, phn ánh tinh thn thi đi là tính
đnh bn cht ca trit hc, là yêu cu tt yu ca trit hc tr
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
17
thành tinh hoa ca tinh thn thi đi. Trong "Bài ging lch s
ca trit hc", Hêghen nói: "Mi mt trit hc đu là trit hc ca
thi đi, n là mt mt xích trong toàn b si xích phát trin tinh
thn, vì th, nó ch tho mãn nhng yêu cu hoc hng thú vi
thi đi thích hp vi nó". Mác ch ra mt cách rõ ràng hn: "Bt
c trit hc chân chính nào đu là tinh hoa ca tinh thn thi
đi ca mình, cho nên, tt nhiên s xut hin thi đi nh th
này: lúc đó trit hc không ch t ni b, tc ni dung ca nó mà
c t bên ngoài, tc biu hin ca nó đu mun tip xúc và có
tác dng tng h vi th gii hin thc ca thi đi mình"(17).

Mà mun làm cho trit hc không ch "t ni dung mà c biu
hin ca nó đu th hin đc tinh thn thi đi sáng to này,
thì còn phi sáng lp nhng phm trù và nguyên lý trit hc th
hin sáng to, thuyt minh mt cách khoa hc nhng gì là sáng
to k c loi hình sáng to, c ch sáng to, phng pháp sáng
to và tác dng ca sáng to trong phát trin xã hi.
Th hai, cn phi xác lp khái nim "Thc tin sáng to", làm
cho thc tin sáng to tr thành ch đ ca trit hc đng đi
ngày nay. Thc tin là hot đng vt cht ci to mt cách nng
đng th gii khách quan ca loài ngi. Trit hc trc đây ch
phân bit hình thc khác nhau ca thc tin t các lnh vc khác
nhau ca thc tin mà thiu phân tích s khác nhau v cht ca
thc tin cùng mt lnh vc. Nhng nghiên cu v lý lun sáng
to đã làm thay đi v cn bn tình hình này. Cn c lý lun
sáng to, chúng ta có th phân chia thc tin thành hai loi hình
khác nhau v cht là thc tin thông thng và thc tin sáng
to. Nhìn t phng thc ca thc tin, th đon ca thc tin,
đi tng ca thc tin và kt qu ca thc tin thì thc tin
thông thng đúng nht v cht vi thc tin vn có, là s lp li
ca thc tin vn có. Sáng to, vi t cách là mt hình thc thc
tin đc thù, xét v các mt phng thc, th đon, đi tng,
trình t, hiu qu ca thc tin thì có s khác nhau v cht vi
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
18
thc tin vn có. Trên ý ngha nht đnh và trong phm vi nht
đnh, nó không phi là lp li, mà là đt phá mô hình thc tin
vn có. Thc tin thông thng do là thc tin mang tính lp li,
tuy hiu qu thc tin cng tho mãn đc mc đích và nhu cu
nht đnh ca con ngi, nhng nói chung không cung cp
nhng thông tin mi nhn thc th gii khách quan cho loài

ngi. Thc tin sáng to là do hot đng thc tin vi đi tng
thc tin và phng thc ch th tác đng vào khách th trc
đây cha tng có, là tt c nhng gì thc tin trc đây cha
tng có, cho nên có th cung cp nhng thông tin mi nhn thc
th gii cho loài ngi. Con ngi nhn đc nhng thông tin
mi v s vt khách quan, đi sâu và m rng nhn thc s vt
khách quan, do đó mà có th ci to th gii khách quan mt
cách hu hiu hn. Rõ ràng, thc tin sáng to so vi thc tin
thông thông là hình thc thc tin cao hn ca loài ngi.
Th ba, xây dng "ch ngha duy vt thc tin sáng to" là yêu
cu tt yu làm cho trit hc duy vt do Mác sáng lp tr thành
tinh hoa ca tinh thn thi đi ngày nay. Quan đim thc tin là
toàn b quan đim quan trng và c bn ca trit hc Mác xít.
Mác cho rng: "Các nhà trit hc ch gii thích th gii bng các
phng thc khác nhau, vn đ  ch là thay đi th gii"(18),
do đó Mác gi trit hc ca mình là "ch ngha duy vt thc
tin". Trit hc duy vt thc tin ca Mác có th gi là "tinh hoa
tinh thn thi đi ca chính mình", nhng mun tr thành tinh
hoa tinh thn thi đi ngày nay, cn phi tin cùng thi gian, xây
dng hình thái mi ca "ch ngha duy vt thc tin sáng to".
T "ch ngha duy vt thc tin" đn "ch ngha duy vt thc tin
sáng to" là tt yu ca s phát trin logic, cng là tt yu ca s
phát trin lch s. Bi vì thc tin mà Mác đã nói không gii hn
 “thc tin thông thng", mà nhiu hn là "thc tin sáng to".
Đúng nh Mác đã nói: "Đi vi nhng ngi duy vt thc tin,
tc nhng ngi cng sn thì toàn b vn đ đu  ch làm cho
th gii hin tn cách mng hoá, phn đi và bin đi mt cách
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
19
thc t s vt hin tn"(19). Thc tin có th làm cho cách mng

hóa th gii hin tn này ch có th là thc tin sáng to. Thc
tin thông thng là thc tin lp li quá kh, không th ci bin
th gii t gc, mà ch c thc tin sáng to thông qua phá c
xây mi, mi có th thc hin công cuc ci to có tính cách
mng đi vi th gii hin tn. Nhng nh trên đã nói: thc tin
sáng to là hin tng him có  thi Mác, do đó, Mác còn cha
có điu kin xác lp khái nim "thc tin sáng to", ch có th gi
trit hc ca mình là "ch ngha duy vt thc tin". Thi đi ngày
nay so vi thi đi Mác sng đã có nhiu bin đi to ln và sâu
sc, thc tin sáng to đã tr thành hin tng thm sâu vào các
lnh vc ca đi sng xã hi và có nh hng quan trng đi vi
đi sng loài ngi, sáng to đã tr thành tinh thn thi đi mi.
Bi vy, mun làm cho trit hc th hin đy đ tinh thn sáng
to - tinh thn thi đi ca thi đi ngày nay, tr thành tinh hoa
ca tinh thn thi đi mình thì cn phi tin hành xây dng "ch
ngha duy vt thc tin sáng to" trên c s "ch ngha duy vt
thc tin" ca Mác.
oOo
(1)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.2(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
1995 Tr.100.
(2)
Toàn tp Mác - ngghen: q.3(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
2002, Tr.69.
(3)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.20(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
2003, Tr.673.
(4)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.2(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
1995 Tr.101.

(5)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.3(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
1995 Tr.342.
(6)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.2(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
1995 Tr.100.
Trit hc Mác vi thi đi ngày nay Mang Nguyên Chính
20
(7)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.3(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
2002, tr. 69.
(8)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.2(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
1995 Tr.100.
(9)
Toàn tp Mác - ngghen: q.20(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
2003. Tr.673.
(10)
Anthony Gidden (Anh): Con đng th ba và s phê phán nó
(M). Tôn Tng Đông dch, Bc Kinh, Nxb Trng Đng TW,
1992.
(11)
Sđd
(12)
Sđd
(13)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.3(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
1995 Tr.342.
(14)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.1(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,

1995 Tr.773.
(15)
Đây là câu nói ca Mác trong bc th gi Ban biên tp, Tp
chí “Ký s T quc”. T “c hi” mà Mác dùng trong ting Đc là
“chance” (chú gii ca ngi hiu đính).
(16)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.1(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
1995 Tr.275.
(17)
Toàn tp Mác - ngghen: q.1(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
1995 Tr.121.
(18)
Tuyn tp Mác - ngghen: q.1(c), Bc Kinh, Nxb Nhân dân,
1995 Tr.57.
(19)
Sđd. Tr.75
Thông tin bn cn bit
Ebook created by LAH
©Bn quyn 2003-2006 ChúngTa.com
Hà Ni 8-2006