Tải bản đầy đủ (.pdf) (14 trang)

ly thuyet va cac dang bai tap vat ly 12

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (273.68 KB, 14 trang )

Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
I NÓI U
Các em thân mn!
Nhã hn vi các em, nhm giúp các em ôn tp tt môn vt lý  chun b cho các k
thi phía trc, c bit là k thi i hc sp n nên hôm nay thy tip tc gu n các em phn
tip theo trong chuyên  luyn thi i hc, ó là phn Sóng ánh sáng
. ây cng là phn rt
quan trng ca vt lý 12 (gm 5 câu trong  thi i hc ca B). Thy hy vng chuyên  này
có ích vi các em. Chúc các em t c kt qu cao trong các k thi sp n. Thân ái.
GV: Lê Vn Long
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u


-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u

-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
CHNG V. TÍNH CHT SÓNG CA ÁNH SÁNG
A. TÓM TT LÝ THUYT
1. Tán sc ánh sáng
 nh ngha: Tán sc ánh sáng là s phân tách mt chùm sáng phc
p thành các chùm sáng n sc.
 Ánh sáng n sc, ánh sáng trng
 Ánh sáng n sc là ánh sáng không b tán sc khi i qua lng
kính. Mi ánh sáng n sc có mt màu gi là màu n sc.
 i màu n sc trong mi môi trng có mt bc sóng xác nh.
 Khi truyn qua các môi trng trong sut khác nhau vn tc ca ánh sáng thay i, bc sóng ca
ánh sáng thay i còn tn s ca ánh sáng thì không thay i.
 Ánh sáng trng là tp hp ca vô s ánh sáng n sc khác nhau có màu bin thiên liên tc t
n tím.
Di có màu nh cu vng (có có vô s màu nhng c chia thành 7 màu chính là , cam, vàng, lc,
lam, chàm, tím) gi là quang ph ca ánh sáng trng.
 Chit sut ca các cht lng trong sut bin thiên theo màu sc ca ánh sáng và tng dn t màu 
n màu tím.
 ng dng ca s tán sc ánh sáng

 Hin tng tán sc ánh sáng c dùng trong máy quang ph phân tích mt chùm sáng a sc,
do các vt sáng phát ra, thành các thành phn n sc.
 Nhiu hin tng quang hc trong khí quyn, nh cu vng chng hn xy ra do s tán sc ánh
sáng. ó là vì trc khi ti mt ta, các tia sáng Mt Tri ã b khúc x và phn x trong các git nc.
 Hin tng tán sc làm cho nh ca mt vt trong ánh sáng trng qua thu kính không r nét mà b
nhòe, li b vin màu sc (gi là hin tng sc sai).
2. Nhiu x ánh sáng – Giao thoa ánh sáng
 Nhiu x ánh sáng: Nhiu x ánh sáng là hin tng truyn sai lch vi s
truyn thng ca ánh sáng khi i qua l nh hoc gp vt cn. Hin tng nhiu x
ánh sáng chng t ánh sáng có tính cht sóng.
 Hin tng giao thoa ánh sáng
 Hai chùm sáng kt hp là hai chùm phát ra ánh sáng có cùng tn s và cùng
pha hoc có  lch pha không i theo thi gian.
 Khi hai chùm sáng kt hp gp nhau chúng s giao thoa vi nhau:
Nhng ch 2 sóng gp nhau mà cùng pha vi nhau, chúng tng cng ln
nhau to thành các vân sáng. Nhng ch hai sóng gp nhau mà ngc pha
i nhau, chúng trit tiêu nhau to thành các vân ti.
 u dùng ánh sáng trng thì h thng vân giao thoa ca các ánh
sáng n sc khác nhau s không trùng khít vi nhau:  chính gia, vân
sáng ca các ánh sáng n sc khác nhau nm trùng vi nhau cho mt vân
sáng trng gi là vân trng chính gia.  hai bên vân trng chính gia, các
vân sáng khác ca các sóng ánh sáng n sc khác nhau không trùng
i nhau na, chúng nm k sát bên nhau và cho nhng quang ph có
màu nh cu vng.
 Hin tng giao thoa ánh sáng là bng chng thc nghim
khng nh ánh sáng có tính cht sóng.
  trí vân, khong vân
  trí vân sáng: x
s
= k

a
D

; vi k  Z.
  trí vân ti: x
t
= (2k + 1)
a
D
2

; vi k  Z.
Hình

nh giao thoa v

i ánh sáng tr

ng
Hình

nh giao thoa v

i ánh sáng 

Click to buy NOW!
P
D
F
-

X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-

X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
 Khong vân là khong cách gia 2 vân sáng (hoc 2 vân ti) liên tip: i =
a
D


. Gia n vân sáng
liên tip có (n – 1) khong vân.
 c sóng và màu sc ánh sáng
 Ánh sáng n sc là ánh sáng có mt bc sóng xác nh. Màu ng vi mi bc sóng ca ánh
sáng gi là màu n sc.
 i ánh sáng n sc mà ta nhìn thy u có bc sóng trong chân không (hoc không khí) trong
khong t 0,38m (ánh sáng tím) n 0,76m (ánh sáng ).
+ Nhng màu chính trong quang ph ánh sáng trng (, cam, vàng, lc, lam, chàm, tím) ng vi tng
vùng có bc sóng lân cn nhau.
ng màu và bc sóng ca ánh sáng trong chân không
Màu  Cam Vàng c Lam Chàm Tím

(

m)
0,640

0,760 0,590

0,650 0,570

0,600 0,500

0,575 0,450

0,510 0,430

0,460 0,380


0,440
 Ngoài các màu n sc còn có các màu không n sc là hn hp ca nhiu màu n sc vi
nhng t l khác nhau.
3. Quang ph
 Máy quang ph lng kính
 Máy quang ph là dng c phân tích chùm sáng có nhiu thành phn thành nhng thành phn n
c khác nhau.
 Máy dùng  nhn bit các thành phn cu to ca mt chùm sáng phc tp do mt ngun phát ra.
 Máy quang ph có ba b phn chính:
 ng chun trc là b phn to ra chùm sáng song song.
  tán sc có tác dng phân tích chùm tia song song thành nhiu chùm tia n sc song song.
 Bung nh dùng  quan sát hay chp nh quang ph.
 Nguyên tc hot ng ca máy quang ph lng kính da trên hin tng tán sc ánh sáng.
 Quang ph liên tc
 Quang ph liên tc là mt di màu liên tc tn tím.
 Quang ph liên tc do các cht rn, cht lng hoc cht khí có áp sut ln, phát ra khi b nung
nóng.
 Quang ph liên tc ca các cht khác nhau  cùng mt nhit  thì hoàn toàn ging nhau và ch ph
thuc vào nhit  ca chúng.
 Quang ph vch phát x
 Quang ph vch phát x là mt h thng nhng vch sáng riêng l, ngn cách nhau bi nhng
khong ti.
 Quang ph vch phát x do các cht khí hay hi  áp sut thp phát ra khi b kích thích bng n
hay bng nhit.
 Quang ph vch ca các nguyên t khác nhau thì rt khác nhau v s lng các vch, v trí và 
sáng ti gia các vch. Mi nguyên t hóa hc có mt quang ph vch c trng ca nguyên tó. Ví
, trong quang ph vch phát x ca hirô,  vùng ánh sáng nhìn thy có bn vch c trng là vch ,
ch lam, vch chàm và vch tím.
 Phân tích quang ph vch, ta có th xác nh s có mt ca các nguyên t và c hàm lng ca
chúng trong mu vt.

 Quang ph hp th
 Quang ph hp th là các vch hay ám vch ti trên nn ca mt quang ph liên tc.
 Quang ph hp th ca cht lng và cht rn cha các ám vch, mi ám gm nhiu vch hp th
i tip nhau mt cách liên tc.
 Quang ph hp th ca cht khí ch cha các vch hp th và là c trng cho cht khí ó.
4. Tia hng ngoi – Tia t ngoi
 Phát hin tia hng ngoi và t ngoi
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r

a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r

a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
  ngoài quang ph ánh sáng nhìn thy c,  c hai u  và tím, còn có nhng bc x mà mt
không nhìn thy, nhng nh mi hàn ca cp nhit n và bt hunh quang mà ta phát hin c. Các bc
ó gi là tia hng ngoi và tia t ngoi.
 Tia hng ngoi và tia t ngoi có cùng bn cht vi ánh sáng.
 Tia hng ngoi và tia t ngoi cng tuân theo các nh lut: truyn thng, phn x, khúc x, và
ng gây c hin tng nhiu x, giao thoa nh ánh sáng thông thng.
 Tia hng ngoi
 Các bc x không nhìn thy có bc sóng dài hn 0,76m n khong vài milimét c gi là tia
ng ngoi.
 i vt có nhit  cao hn nhit  môi trng u phát ra tia hng ngoi. Ngun phát tia hng
ngoi thông dng là lò than, lò n, èn n dây tóc.
 Tính cht:
 Tính cht ni bt nht ca tia hng ngoi là tác dng nhit: vt hp th tia hng ngoi s nóng lên.
 Tia hng ngoi có kh nng gây ra mt s phn ng hóa hc, có th tác dng lên mt s loi phim
nh, nh loi phim hng ngoi dùng chp nh ban êm.
 Tia hng ngoi có thu bin c nh sóng n t cao tn.
 Tia hng ngoi có th gây ra hiu ng quang n trong  mt s cht bán dn.
 ng dng:
 Tia hng ngoi dùng  sy khô, si m.
  dng tia hng ngoi  chp nh b mt Trái t t v tinh.
 Tia hng ngoi c dùng trong các bu khin t xa u khin hot ng ca tivi, thit b

nghe, nhìn,.
 Tia hng ngoi có nhiu ng dng a dng trong lnh vc quân s: Tên la tng tìm mc tiêu
a vào tia hng ngoi do mc tiêu phát ra; camera hng ngoi dùng  chp nh, quay phim ban êm;
ng nhòm hng ngoi  quan sát ban êm.
 Tia t ngoi
 Các bc x không nhìn thy có bc sóng ngn hn 0,38 m n c vài nanômét c gi là tia t
ngoi.
 Ngun phát: Nhng vt c nung nóng n nhit  cao (trên 2000
0
C) u phát tia t ngoi.
Ngun phát tia t ngoi ph bin hn c là èn hi thy ngân và h quang n.
 Tính cht:
 Tác dng mnh lên phim nh, làm ion hóa không khí và nhiu cht khí khác.
 Kích thích s phát quang ca nhiu cht, có th gây mt s phn ng quang hóa và phn ng hóa
c.
 Có mt s tác dng sinh lí: hy dit t bào da, làm da rám nng, làm hi mt, dit khun, dit nm
c, …
 Có th gây ra hin tng quang n.
  nc, thy tinh… hp th rt mnh nhng li có th truyn qua c thch anh.
  hp th tia t ngoi:
 Thy tinh hp th mnh các tia t ngoi. Thch anh, nc và không khí u trong sut vi các tia
có bc sóng trên 200 nm, và hp th mnh các tia có bc sóng ngn hn.
 ng ôzôn hp th hu ht các tia có bc sóng di 300 nm và là “tm áo giáp” bo v cho ngi
và sinh vt trên mt t khi tác dng hy dit ca các tia t ngoi ca Mt Tri.
 ng dng:
Thng dùng  kh trùng nc, thc phm và dng c y t, dùng cha bnh (nh bnh
còi xng),  tìm vt nt trên b mt kim loi, …
5. Tia X – Thang sóng n t
 Tia X: Tia X là nhng sóng n t có bc sóng t 10
-11

m n 10
-8
m.
 Cách to ra tia X: Cho mt chùm tia catôt – tc là mt chùm electron có nng lng ln – p vào
t vt rn thì vt ó phát ra tia X. Có th dùng ng Rn-ghen hoc ng Cu-lít-d to ra tia X.
 Tính cht ca tia X
 Tính cht áng chú ý ca tia X là kh nng âm xuyên. Tia X xuyên qua c giy, vi, g, thm
chí c kim loi na. Tia X d dàng i xuyên qua tm nhôm dày vài cm, nhng li b lp chì vài mm chn
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t

r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t

r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
i. Do ó ngi ta thng dùng chì  làm các màn chn tia X. Tia X có bc sóng càng ngn thì kh
ng âm xuyên càng ln; ta nói nó càng cng.
 Tia X có tác dng mnh lên phim nh, làm ion hóa không khí.
 Tia X có tác dng làm phát quang nhiu cht.
 Tia X có th gây ra hin tng quang n  hu ht kim loi.
 Tia X có tác dng sinh lí mnh: hy dit t bào, dit vi khun, …
 Công dng ca tia X
Tia X c s dng nhiu nht  chiu n, chp n,  chn oán hoc tìm ch xng gãy, mnh
kim loi trong ngi…,  cha bnh (cha ung th). Nó còn c dùng trong công nghip  kim tra
cht lng các vt úc, tìm các vt nt, các bt khí bên trong các vt bng kim loi;  kim tra hành lí ca
hành khách i máy bay, nghiên cu cu trúc vt rn
 Thang sóng n t
 Sóng vô tuyn, tia hng ngoi, ánh sáng nhìn thy, tia t ngoi, tia Rnghen, tia gamma là sóng
n t. Các loi sóng n t ó c to ra bi nhng cách rt khác nhau, nhng v bn cht thì thì
chúng cng ch là mt và gia chúng không có mt ranh gii nào r rt.
 Tuy vy, vì có tn s và bc sóng khác nhau, nên các sóng n t có nhng tính cht rt khác
nhau (có th nhìn thy hoc không nhìn thy, có kh nng âm xuyên khác nhau, cách phát khác nhau).
Các tia có bc sóng càng ngn (tia X, tia gamma) có tính cht âm xuyên càng mnh, d tác dng lên
kính nh, d làm phát quang các cht và d ion hóa không khí. Trong khi ó, vi các tia có bc sóng dài
ta d quan sát hin tng giao thoa.

 Ngi ta sp xp và phân loi sóng n t theo th t bc sóng gim dn, hay theo th t tn s
ng dn, gi là thang sóng n t.
B. CÁC DNG BÀI TP
1. S tán sc ánh sáng
* Kin thc liên quan
 Tán sc ánh sáng là hin tng mt chùm ánh sáng phc tp b phân tích thành các chùm ánh sáng n
c.
 Nguyên nhân ca hin tng tán sc là do chit sut ca môi trng bin thiên theo màu sc ánh sáng,
và tng dn t màu n màu tím.
 c sóng ánh sáng trong chân không:  =
f
c
; vi c = 3.10
8
m/s.
 c sóng ánh sáng trong môi trng: ’ =
nnf
c
f
v


.
 Khi truyn t môi trng trong sut này sang môi trng trong sut khác vn tc truyn ca ánh sáng
thay i, bc sóng ca ánh sáng thay i nhng tn s (chu kì, tn s góc) ca ánh sáng không thay i.
 Trong mt s trng hp, ta cn gii các bài toán liên quan n các công thc ca lng kính:
 Công thc chung: sini
1
= nsinr
1

; sini
2
= nsinr
2
; A = r
1
+ r
2
; D = i
2
+ i
2
- A. Khi i
1
= i
2
(r
1
= r
2
) thì D
= D
min
vi sin
min
2
DA

= n
sin

2
A
.
 Trng hp góc chit quang A và góc ti i
1
u nh ( 10
0
), ta có các công thc gn úng: i
1
= nr
1
;
i
2
= nr
2
; A = r
1
+ r
2
; D = A(n – 1).
 Trong mt s trng hp khác, ta cn gii mt s bài toán liên quan n nh lut phn x: i = i’, nh
lut khúc x: n
1
sini
1
= n
2
sini
2

.
  rng quang ph trên màn cách mt phng phân giác ca lng kính mt n d: x = (n
tím
– n

).A.d
(A: tính bng rad).
 Bài tp ví d
Bài 1
. Bc sóng ca mt ánh sáng n sc trong môi trng chit sut n = 1,6 là 600nm. Tính bc sóng
a ánh sáng ó trong nc chit sut n’ = 4/3.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c

u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c

u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
* Gi ý cách gii: Áp dng:
0
n

=
n
. Trong ó: 
0
là bc sóng ánh sáng trong chân không; 
n
: bc sóng
ánh sáng trong môi trng chit sut n. Ta có:
'
'
''
 n n 1,6
=

 = .600 = 720nm.
4
nn
3




Bài 2
. Chiu mt chùm sáng trng song song, hp coi nh mt tia sáng vào mt bên ca mt lng kính có
A = 5
0
, di góc ti i
1
= 3
0
. Bit chit sut ca lng kính vi tia tím là n
t
= 1,54. Tính góc lch ca tia sáng
màu tím.
* Gi ý cách gi
i:Do A < 10
0
; i < 10
0
nên áp dng c công thc: D = A(n – 1) = 2,7
0
.(u ý: Nu A và i
không nh hn 10
0

thì phi áp dng nh lut khúc x tính).
Bài 3
. Góc chit quang ca lng kính bng 8
0
. Chiu mt tia sáng trng vào mt bên ca lng kính, theo
phng vuông góc vi mt phng phân giác ca góc chit quang. t mt màn quan sát, sau lng kính,
song song vi mt phng phân giác ca lng kính và cách mt phân giác này mt n 1,5m. Chit sut
a lng kính i vi tia  là n

= 1,50 và i vi tia tím là n
t
= 1,54.  rng ca quang ph liên tc trên
màn quan sát bng bao nhiêu?
* Gi ý cách gi
i: Áp dng công thc: x = (n
tím
– n

).A.d = (1,54 – 1,5).
8
.3,14
180
.1,5  8,4 mm.
 Bài tp minh ha
Bài 1
. Bc sóng ca ánh sáng  trong không khí là 0,64 m. Tính bc sóng ca ánh sáng ó trong nc
bit chit sut ca nc i vi ánh sáng  là
4
3
S: :


’ = 0,48

m).
Bài 2. Mt chùm ánh sáng hp, n sc có bc sóng trong chân không là  = 0,60 m. Xác nh chu kì,
n s ca ánh sáng ó. Tính tc  và bc sóng ca ánh sáng ó khi truyn trong thy tinh có chit sut n
= 1,5 S:

’ = 0,4

m).
Bài 3
. Mt ánh sáng n sc có bc sóng ca nó trong không khí là 0,6 m và trong cht lng trong sut
là 0,4 m. Tính chit sut ca cht lng i vi ánh sáng ó S: n = 1,5).
Bài 4
. Mt lng kính có góc chit quang là 60
0
. Bit chit sut ca lng kính i vi ánh sáng  là 1,5.
Chiu tia sáng màu  vào mt bên ca lng kính vi góc ti 60
0
. Tính góc lch ca tia ló so vi tia ti
S: D = 38,8
0
).
Bài 5. Mt lng kính thy tinh có góc chit quang A = 60
0
, có chit sut i vi tia  là 1,514; i vi tia
tím là 1,532. Tính góc lch cc tiu ca hai tia này S: D
tmin
= 40

0
).
Bài 6. Mt lng kính thy tinh có góc chit quang A = 4
0
, t trong không khí. Chit sut ca lng kính i
i ánh sáng  và tím ln lt là 1,643 và 1,685. Chiu mt chùm tia sáng song song, hp gm hai bc x
 và tím vào mt bên ca lng kính theo phng vuông góc vi mt này. Tính góc to bi tia  và tia tím
sau khi ló ra khi mt bên kia ca lng kính S:

D = 0,168
0

10’).
Bài 7
. Chiu mt tia sáng n sc màu vàng t không khí (chit sut coi nh bng 1 i vi mi ánh sáng)
vào mt phng phân cách ca mt khi cht rn trong sut vi góc ti 60
0
thì thy tia phn x tr li không
khí vuông góc vi tia khúc xi vào khi cht rn. Tính chit sut ca cht rn trong sut ó i vi ánh
sáng màu vàng S: n =
3
).
Bài 8. Chiu mt tia sáng gm hai thành phn  và tím t không khí (chit sut coi nh bng 1 i vi
i ánh sáng) vào mt phng ca mt khi thy tinh vi góc ti 60
0
. Bit chit sut ca thy tinh i vi
ánh sáng  là 1,51; i vi ánh sáng tím là 1,56. Tính góc lch ca hai tia khúc x trong thy tinh S:

r
= r

d
– r
t
= 1,3
0
).
 ng dn gii và áp s
Bài 1
. Ta có: ’ =
nnf
c
f
v

 = 0,48 m.
Bài 2. Ta có: f =

c
= 5.10
14
Hz; T =
f
1
= 2.10
-15
s; v =
n
c
= 2.10
8

m/s; ’ =
f
v
=
n

= 0,4 m.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r

a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r

a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
Bài 3. Ta có: ’ =
n

 n =
'


= 1,5.
Bài 4. Ta có: sinr
1
=
1
sin
i
n
= 0,58 = sin35,3
0
 r
1
= 35,3
0

 r
2
= A – r
1
= 24,7
0
; sini
2
= nsinr
2
= 0,63 =
sin38,0
0
 i
2
= 38,8
0
 D = i
2
+ i
2
– A = 38,8
0
.
Bài 5
. Vi tia : sin
2
min
AD
d


= n
d
sin
2
A
= sin49,2
0

2
min
AD
d

= 49,2
0
D
dmin
= 2.49,2
0
– A = 38,4
0
=
38
0
24’.
i tia tím: sin
2
min
AD

t

= n
t
sin
2
A
= sin50
0

2
min
AD
t

= 50
0
D
tmin
= 2.50
0
– A = 40
0
.
Bài 6. Vi A và i
1
nh ( 10
0
) ta có: D = (n – 1)A. Do ó: D
d

= (n
d
= 1)A; D
t
= (n
t
– 1)A. Góc to bi tia ló
 và tia ló tím là: D = D
t
– D
d
= (n
t
– n
d
)A = 0,168
0
 10’.
Bài 7
. Ta có: sini = nsinr = nsin(90
0
– i’) = nsin(90
0
– i) = ncosi  n = tani =
3
.
Bài 8
. Ta có: sinr
d
=

sin
d
i
n
= 0,574 = sin35
0
; sinr
t
=
sin
t
i
n
= 0,555 = sin33,7
0
 r = r
d
– r
t
= 1,3
0
.
2. Giao thoa vi ánh sáng n sc
* Các công thc
 V trí vân sáng, vân ti, khong vân: x
s
= k
a
D


; x
t
= (2k + 1)
a
D
2

; i =
a
D

; vi k  Z.
 Nu khong vân trong không khí là i thì trong môi trng có chit sut n s có khong vân là i’ =
n
i
.
 Gia n vân sáng (hoc vân ti) liên tip là (n – 1) khong vân.
* Phng pháp gii
  tìm các i lng trong thí nghim giao thoa vi ánh sáng n sc ta vit biu thc liên quan n
các i lng ã bit và i lng cn tìm tó suy ra và tính i lng cn tìm.
  xác nh xem ti mt m M nào ó trên vùng giao thoa có vân sáng (bc my) hay vân ti ta tính
khong vân i ri lp t s:
i
OM
i
x
M
  kt lun:
 i M có vân sáng khi:
i

OM
i
x
M
 = k, ó là vân sáng bc k.
 i M có vân ti khi:
i
x
M
= (2k + 1)
2
1
.
  xác nh s vân sáng - ti trong min giao thoa có b rng L ta lp t s N =
L
i
(ch ly n nguyên)
 rút ra kt lun:
 u N chn:
S vân sáng: N
s
= N + 1; S vân ti: N (Vân ngoài cùng là vân sáng).
 u N l:
S vân sáng: N
s
= N; S vân ti: N
t
= N + 1 (Vân ngoài cùng là vân ti).
 Bài tp ví d
Bài 1

. Thc hin thí nghim giao thoa ánh sáng kh Young, S
1
S
2
= a = 0,5mm. Khong cách t mt phng
hai khe n màn là D = 2m. Bc sóng ánh sáng là

= 5.10
-4
mm. m M trên màn cách vân sáng trung
tâm 9mm là vân sáng hay vân ti th my?
* Gi ý cách gi
i:  bit ti M là vân sáng hay ti, ta lp t s:
i
OM
i
x
M
 = k. Nu k nguyên thì M là
vân sáng; nu có dng k

+ 0,5 thì M là vân ti. C th:
- Khong vân:
-43
D 5.10 .2.10
i = = = 2mm
a 0,5
.
Click to buy NOW!
P

D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P

D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng

- Lp t s:
M
x 9
= = 4,5
i2
: Vân ti th 5.
Bài 2. Trong thí nghim Young v giao thoa ánh sáng, có a = 1mm, D = 2m. Chiu sáng hai khe bi ánh
sáng n sc có bc sóng

, ngi ta o c khong cách t vân sáng chính gia n vân sáng bc 4 là
4,5mm. Xác nh bc sóng ca ánh sáng n sc dùng làm thí nghim.
* Gi ý cách gi
i: Khong cách t vân sáng chính gia n vân sáng bc 4 là 4,5mm nên: x
s4
= 4,5mm
-4
D 4,5a
4 = 4,5
 = = 5,625.10 mm = 0,5625m.
a 4D

Bài 3. Trong thí nghim giao thoa ánh sáng khe Young, khong cách gia vân ti th 5 và vân sáng bc 2
là 2,8mm. Xác nh khong cách gia vân ti th 3 và vân sáng bc 1.
* Gi ý cách gi
i:
- Ta có:
t5 s2
1
  D
x = x - x 4 + - 2 2,5

2aaa




. Gi thit:
x = 2,8mm
nên:

 D
2,5 2,8 = 1,12 *
aa
 .
- Khong cách t vân ti th 3 n vân sáng bc 1:
'
t3 s1
   D
x = x - x = 2 + - = 1,5 = 1,5.1,12 = 1,
68mm.
2aaa



(kt hp *).
Bài 4.
Thí nghim giao thoa khe Iâng, hai khe cách nhau 0,8mm; màn cách 2 khe 2,4m; ánh sáng làm thí
nghim có bc sóng

= 0,64


m. Tính s vân sáng, vân ti quan sát c trên giao thoa trng có b
ng 4,8 cm.
* Gi ý cách gi
i: Ta có:
-33
D 0,64.10 .2,4.10 L 48
i = = = 1,92mm n = = = 25
a 0,8 i 1,92
 (l) nên:
- S vân sáng: 25.
- S vân ti: 26.
 Bài tp minh ha
Bài 1. Trong thí nghim ca Young v giao thoa ánh sáng, hai khe S
1
và S
2
c chiu bng ánh sáng n
c có bc sóng . Khong cách gia hai khe là 0,8 mm, khong cách t hai khe n màn là 2 m. Ngi
ta o c khong cách gia 6 vân sáng liên tip trên màn là 6 mm. Tính bc sóng ca ánh sáng dùng
trong thí nghim và khong cách t vân sáng bc 3 n vân sáng bc 8  cùng phía vi nhau so vi vân
sáng chính gia S:

= 0,48.10
-6
m; x
8
- x
3
= 6 mm).
Bài 2. Trong thí nghim Young v giao thoa ánh sáng, khong cách gia hai khe là 1 mm, khong cách t

hai khe n màn là 3 m. Dùng ánh sáng n sc có bc sóng  chiu vào hai khe thì ngi ta o c
khong cách t vân sáng trung tâm ti vân sáng th t là 6 mm. Tính bc sóng  và v trí vân sáng th 6
S:

= 0,5.10
-6
m; x
6
= 9 mm).
Bài 3
. Trong thí nghim ca Young v giao thoa ánh sáng, hai khe S
1
và S
2
c chiu bng ánh sáng n
c có bc sóng  = 0,4 m. Khong cách gia hai khe là 0,4 mm, khong cách t hai khe n màn là 2
m. Xác nh khong cách gia 9 vân sáng liên tip và khong cách t vân sáng 4 n vân sáng 8  khác
phía nhau so vi vân sáng chính gia
S: L = 16 mm; x
8
+ x
4
= 24 mm).
Bài 4
. Trong thí nghim ca Young v giao thoa ánh sáng, hai khe S
1
và S
2
c chiu bng ánh sáng n
c có bc sóng  = 0,5 m. Khong cách gia hai khe là 0,8 mm. Ngi ta o c khong cách gia 5

vân sáng liên tip trên màn là 4 mm. Tính khong cách t hai khe n màn và cho bit ti 2 m C và E
trên màn, cùng phía vi nhau so vi vân sáng trung tâm và cách vân sáng trung tâm ln lt là 2,5 mm và
15 mm là vân sáng hay vân ti? T C n E có bao nhiêu vân sáng? S: D =

ai
= 1,6 m;
i
x
C
= 2,5 nên
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u

-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u

-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
i C ta có vân ti;
i
x
E
= 15 nên ti N ta có vân sáng; t C n E có 13 vân sáng k c vân sáng bc 15 ti
E).
Bài 5
. Trong thí nghim ca Young v giao thoa ánh sáng, hai khe S
1
và S
2
c chiu bng ánh sáng n
c có bc sóng . Khong cách gia hai khe là 0,8 mm, khong cách t hai khe n màn là 2 m. Ngi
ta o c khong cách gia 6 vân sáng liên tip trên màn là 6 mm. Xác nh bc sóng ca ánh sáng
dùng trong thí nghim và cho bit ti 2 m M và N trên màn, khác phía nhau so vi vân sáng trung tâm
và cách vân sáng trung tâm ln lt là 3 mm và 13,2 mm là vân sáng hay vân ti? Nu là vân sáng thì ó là
vân sáng bc my? Trong khong cách t M n N có bao nhiêu vân sáng? S:


= 0,48.10
-6
m;
i
x
M
=
2,5 nên ti M ta có vân ti;
i
x
N
= 11 nên ti N ta có vân sáng bc 11. Trong khong t M n N có 13 vân
sáng không k vân sáng bc 11 ti N).
Bài 6
. Trong thí nghim giao thoa ánh sáng vi hai khe Young cách nhau 0,5 mm, ánh sáng có bc sóng
0,5 m, màn nh cách hai khe 2 m. B rng vùng giao thoa trên màn là 17 mm. Tính s vân sáng, vân ti
quan sát c trên màn
S: N = L/i = 8,5; quan sát thy 9 vân sáng và 8 vân ti).
Bài 7
. Trong thí nghim Y-âng v giao thoa ánh sáng, hai khe c chiu bng ánh sáng n sc có bc
sóng 0,6 m. Khong cách gia hai khe là 1 mm, khong cách t mt phng cha hai khe n màn quan sát
là 2,5 m, b rng min giao thoa là 1,25 cm (vân sáng trung tâm  chính gia). Tìm tng s vân sáng và vân
i có trong min giao thoa
S: N
s
+ N
t
= 17).
Bài 8
. Trong thí nghim Young v giao thoa ánh sáng, khong cách gia hai khe là a = 2 mm, khong cách

 hai khe n màn quan sát là D = 1,5 m. Ngun sáng n sc có bc sóng  = 0,6 m. Xét trên khong
MN trên màn, vi MO = 5 mm, ON = 10 mm, (O là v trí vân sáng trung tâm). Hi trên MN có bao nhiêu
vân sáng, bao nhiêu vân ti?
S: Trên MN có 34 vân sáng, 33 vân ti).
 ng dn gii và áp s
Bài 1
. Ta có: i =
1
6

L
= 1,2 mm;  =
D
ai
= 0,48.10
-6
m; x
8
- x
3
= 8i – 3i = 5i = 6 mm.
Bài 2
. Ta có: i =
51
L

= 1,5 mm;  =
D
ai
= 0,5.10

-6
m; x
6
= 6i = 9 mm.
Bài 3. Ta có: i =
a
D

= 2 mm; L = (9 – 1)i = 16 mm; x
8
+ x
4
= 8i + 4i = 12i = 24 mm.
Bài 4. Ta có: i =
1
5

L
= 1 mm; D =

ai
= 1,6 m;
i
x
C
= 2,5 nên ti C ta có vân ti;
i
x
E
= 15 nên ti N ta

có vân sáng; t C n E có 13 vân sáng k c vân sáng bc 15 ti E.
Bài 5
. Ta có: i =
1
6

L
= 1,2 mm;  =
D
ai
= 0,48.10
-6
m;
i
x
M
= 2,5 nên ti M ta có vân ti;
i
x
N
= 11 nên ti N
ta có vân sáng bc 11. Trong khong t M n N có 13 vân sáng không k vân sáng bc 11 ti N.
Bài 6
. Ta có: i =
a
D

= 2 mm; N = L/i = 8,5 (ly N = 8); quan sát thy N + 1 = 9 vân sáng và N = 8 vân ti.
Bài 7
. Khong vân: i =

a
D

= 1,5 mm. Ta có: N = L/i = 8,34; s vân sáng: N
s
= 9; s vân ti: N
t
= 8; tng
 vân sáng và vân ti trong min giao thoa: N
s
+ N
t
= 17.
Bài 8. i =
a
D

= 0,45.10
-3
m;
i
x
M
= 11,1; ti M có vân sáng bc 11;
i
x
N
= 22,2; ti N có vân sáng bc 22;
trên MN có 34 vân sáng, 33 vân ti.
Click to buy NOW!

P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!

P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long

Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
3. Giao thoa vi ánh sáng hn hp – Giao thoa vi ánh sáng trng
* Các công thc:
 Giao thoa vi ngun phát ánh sáng gm mt s ánh sáng n sc khác nhau:
  trí vân trùng (cùng màu): x = k
1

1
= k
2

2
= … = k
n

n
; vi k  Z.
 Khong cách ngn nht gia 2 vân trùng: Ti v trí có k
1
= k
2
= … = k
n
= 0 là vân trùng trung tâm,
do ó khong cách gn nhau nht gia hai vân trùng úng bng khong cách t vân trùng trung tâm
n vân trùng bc 1 ca tt c các ánh sáng n sc: x = k
1

1
= k

2

2
= … = k
n

n
; vi k  N nh
nht  0.
Giao thoa vi ngun phát ra ánh sáng trng (0,38

m
  
0,76

m):
 t qu giao thoa:  chính gia màn là vt sáng trng, hai bên có nhng di màu nh cu vòng, tím
 trong,  ngoài.
 Ánh sáng n sc cho vân sáng nu: x = k
a
D

; k
min
=
d
D
ax

; k

max
=
t
D
ax

;  =
Dk
ax
; vi k  Z.
 Ánh sáng n sc cho vân ti nu: x = (2k + 1)
a
D
2
.

; k
min
=
2
1

d
D
ax

; k
max
=
2

1

t
D
ax

;  =
)12(
2
kD
ax
.
  rng quang ph bc n trong giao thoa vi ánh sáng trng:

x
n
= n
a
D
td
)(


= n.

x
1
(vi



1
x =
dt
D
a


: b rng quang ph bc 1).
 Bài tp ví d
Bài 1
. Trong thí nghim Young v giao thoa ánh sáng, khong cách gia hai khe là 1,2mm, khong cách t
hai khe n màn là 2,0m. Ngi ta chiu ng thi hai bc xn sc
1
 = 0,48

m và
2
 = 0,60

m vào
hai khe. Tính khong cách ngn nht gia các v trí mà vân sáng hai bc x trùng nhau.
* Gi ý cách gi
i:
- V trí trùng nhau ca 2 bc x:
11

1 2 12
ss12
21
 Dk

5
x = x k = k = =
a ak
4

. Do khong cách ngn
nht gia các v trí trùng nhau nên chn (k
1
, k
2
): (5, 4) (v trí trùng nhau ó ng vi vân sáng bc 5 ca 
1
và bc 4 ca 
2
). Do ó khong cách ngn nht gia hai v trí trùng nhau ca 2 vân sáng ca hai bc x là:
1
-33

1
s5
D 0,48.10 2.10
x = x = 5 = 5 = 4mm
a 1,2
(hoc
2

s4
x = x = 4mm
).
Bài 2. Trong thí nghim Young v giao thoa ánh sáng, ngi ta chiu ánh sáng trng

(0,38

m



0,75

m) vào hai khe. Hi ti v trí ng vi vân sáng bc ba ca ánh sáng vàng, vi bc
sóng
V
 = 0,60

m, còn có vân sáng ca ánh sáng n sc nào ?
* Gi ý cách gii: Gi s ti v trí vân sáng bc 3 ca ca ánh sáng vàng còn có vân sáng bc k ca bc x
. Ta có:

 
VV
s3s
 D 3
D 1,8
x = x 3 = k
 = m
a a kk
V
k
 
. Gi thit: 0,38


m



0,75

m nên:
0,38

m
1,8
k

0,75

m


1,8
k = 3  = = 0,6 m :
k
2,4 k 4,7
1,8
k = 4  = = 0,45 m
4
loai










- Vy, ti vân sáng bc 3 ca ánh sáng vàng còn có vân sáng bc 4 ca ánh sáng có


 = 0,45 m
.
Bài 3
. Trong thí nghim giao thoa ánh sáng ca Young, khong cách gia 2 khe là a = 2mm, khong cách
 mt phng cha 2 khe n màn là 2m. S dng ánh sáng trng có bc sóng t 0,40

m n 0,75

m.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w

w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w

w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
Trên màn quan sát thu c các di quang ph. Tính b rng ca di quang ph th 2 k t vân sáng trung
tâm.
* Gi ý cách gi
i: B rng ca di quang ph th 2:

x
n
= n
a
D
td

)(


=


 
3 33
0,75.10 0,4.10 2.10
2. 0,7 mm .
2



Bài tp minh ha
Bài 1. Mt ngun sáng m nm cách u hai khe Iâng và phát ra ng thi hai bc xn sc có bc
sóng 
1
= 0,6 m và bc sóng 
2
cha bit. Khong cách gia hai khe là a = 0,2 mm, khong cách t
các khe n màn là D = 1 m. Trong mt khong rng L = 2,4 cm trên màn, m c 17 vch sáng, trong
ó có 3 vch là kt qu trùng nhau ca hai h vân. Tính bc sóng 
2
, bit hai trong 3 vch trùng nhau nm
ngoài cùng ca khong L S:

2
= 0,48.10
-6

m).
Bài 2. Trong thí nghim Y-âng v giao thoa ánh sáng, khong cách gia hai khe là 0,5 mm, khong cách t
hai khe n màn quan sát là 2 m. Ngun sáng dùng trong thí nghim gm hai bc x có bc sóng 
1
=
450 nm và 
2
= 600 nm. Trên màn quan sát, gi M, N là hai m  cùng mt phía so vi vân trung tâm,
cách vân trung tâm ln lt là 5,5 mm và 22 mm. Tìm s v trí vân sáng trùng nhau ca hai bc x trên
n MN S: Trên n MN có 3 vân sáng trùng nhau ca 2 bc xng vi k
1
= 4; 8 và 12 và k
2
= 3; 6
và 9).
Bài 3
. Trong thí nghim Young v giao thoa ánh sáng, khong cách gia hai khe là 2 mm, khong cách t
hai khe n màn là 2 m. Dùng ngun sáng phát ra ba bc xn sc 
1
= 0,4 m, 
2
= 0,45 m và 
3
= 0,6
m. Xác nh v trí các vân sáng trùng nhau và khong cách ngn nht gia hai vân sáng cùng màu vi vân
sáng chính gia S: V trí vân trùng có: k
1
a
D
1


= k
2
a
D
2

= k
3
a
D
3


9k
1
= 8k
2
= 6k
3
;

x = 3,6.10
-3
m).
Bài 4
. Trong thí nghim Y-âng v giao thoa ánh sáng, ngun sáng phát ng thi hai bc xn sc, trong
ó bc x màu  có bc sóng 
d
= 720 nm và bc x màu lc có bc sóng 

l
(có giá tr trong khong t
500 nm n 575 nm). Trên màn quan sát, gia hai vân sáng gn nhau nht và cùng màu vi vân sáng trung tâm
có 8 vân sáng màu lc. Tính bc sóng 
l
ca ánh sáng màu lc S:

l
=
l
dd
k
k

= 560 nm).
Bài 5. Trong thí nghim Y-âng v giao thoa ánh sáng, ngun sáng gm các bc x có bc sóng ln là 
1
= 700 nm, 
2
= 600 nm v 
3
= 500 nm. Ti m M trong vùng giao thoa trên màn có hiu khong cách n
hai khe là 2,1 m có vân sáng ca bc x nào? Ti m N có hiu khong cách n hai khe bng 0,9 m
có vân ti ca bc x nào? Xác nh v trí mt m có hiu ng i ( 0)  c ba bc x trên u cho
vân sáng S: Ti M có vân sáng ca bc x có bc sóng

1
; Ti N có vân ti ca bc x có bc sóng

2

; Ti m có hiu ng i 21

m s có vân sáng ca c ba bc x).
Bài 6
. Trong thí nghim ca Young v giao thoa ánh sáng, khong cách gia hai khe là 0,8 mm, khong
cách t hai khe n màn là 2 m. Dùng ánh sáng trng (0,76 m    0,38 m)  chiu sáng hai khe. Xác
nh b rng ca quang ph bc 1 và bc 2 S:

x
1
= 0,95 mm;

x
2
= 2

x
1
= 1,9 mm).
Bài 7. Trong thí nghim ca Young v giao thoa ánh sáng, khong cách gia hai khe là 0,4 mm, khong
cách t hai khe n màn là 2 m, hai khe S
1
và S
2
c chiu bng ánh sáng trng (0,76 m    0,40 m).
Xác nh bc sóng ca nhng bc x cho vân ti và nhng bc x cho vân sáng ti m M cách vân sáng
trung tâm 8 mm.
S: Ti M có vân ti khi:

= 0,64


m và

= 0,48

m; Ti M có vân sáng khi:

= 0,53

m và

=
0,40

m).
Bài 8. Trong thí nghim ca Young v giao thoa ánh sáng, khong cách gia hai khe là 0,8 mm, khong
cách t hai khe n màn là 1,6 m. Dùng ánh sáng trng (0,76 m    0,38 m)  chiu sáng hai khe.
Hãy cho bit có nhng bc x nào cho vân sáng trùng vi vân sáng bc 4 ca ánh sáng màu vàng có bc
sóng 
v
= 0,60 m.
S:

= 0,48

m và

= 0,40

m).

 ng dn gii và áp s
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o

m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o

m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
Bài 1. Ta có: i
1
=
a
D
1

= 3.10
-3
m;
1
i
L
= 8  có 9 vân sáng ca bc x có bc sóng 
1
và có 17 - 9 + 3 = 11
vân sáng ca bc x có bc sóng 
2
 i
2
=
1
11

L
= 2,4.10
-3

m  
2
=
D
ai
2
= 0,48.10
-6
m.
Bài 2
. Các vân trùng có: k
1
a
D
1

= k
2
a
D
2

 k
2
= k
1
2
1



=
4
3
k
1
; các vân sáng trùng ng vi k
1
= 0, 4, 8, 12,
và k
2
= 0, 3, 6, 9, . Vì i
1
=
a
D
1

= 1,8.10
-3
m 
1
i
x
M
= 3,1;
1
i
x
N
= 12,2  trên n MN có 9 vân sáng

a bc x 
1
(t vân sáng bc 4 n vân sáng bc 12). Vì i
2
=
a
D
2

= 2,4.10
-3
m 
2
i
x
M
= 2,3;
2
i
x
N
= 9,2 
trên n MN có 9 vân sáng ca bc x 
1
(t vân sáng bc 3 n vân sáng bc 9). Vy trên n MN có 3
vân sáng trùng nhau ca 2 bc xng vi k
1
= 4; 8 và 12 và k
2
= 3; 6 và 9.

Bài 3
. V trí vân trùng có: k
1
a
D
1

= k
2
a
D
2

= k
3
a
D
3

 9k
1
= 8k
2
= 6k
3
. Khong cách ngn nht gia hai
vân sáng cùng màu vi vân sáng chính gia là: x = 9
a
D
1


= 8
a
D
2

= 6
a
D
3

= 3,6.10
-3
m.
Bài 4
. V trí các vân trùng có: k
d

d
= k
l

l
 k
d
=
d
ll
k



. Vì gia hai vân trùng gn nhau nht có 8 vân màu
c nên vân trùng u tiên tính t vân vân trung tâm là vân sáng bc 9 ca ánh sáng màu lc.
Ta có:
720
500.9
= 6,25  k
d

720
575.9
= 7,12. Vì k
d
 Z nên k
d
= 7  
l
=
l
dd
k
k

= 560 nm.
Bài 5. Ti M ta có: d
M
= 2,1.10
-6
m = 3.0,7.10
-6

m = 3
1
, do ó ti M có vân sáng ca bc x có bc
sóng 
1
.
i N ta có: d
N
= 0,9.10
-6
m = 1,5.0,6.10
-6
m = 1,5
2
, do ó ti N ta có vân ti ca bc x có bc sóng

2
.
i s chung nh nht ca 
1
, 
2
, và 
3
là 21.10
-6
m, do ó ti m có hiu ng i 21 m s có vân sáng
a c ba bc x.
Bài 6
. Ta có: x

1
=
a
D
(

- 
t
) = 0,95 mm; x
2
= 2
a
D
(

- 
t
) = 2x
1
= 1,9 mm.
Bài 7
. Ti M có vân ti khi x
M
= (k + 0,5)
a
D

 k =
D
ax

M

- 0,5  k
max
=
D
ax
M
min

- 0,5 = 3,7; k
min
=
D
ax
M
max

-
0,5 = 1,6; vì k  Z nên k nhn các giá tr: 2 và 3; k = 2 thì  =
Dk
ax
M
)5,0( 
= 0,64 m; k = 3 thì  = 0,48
m.
i M có vân sáng khi x
M
= k’
a

D

 k’ =
D
ax
M

 k’
max
=
D
ax
M
min

= 4,2; k'
min
=
D
ax
M
max

= 2,1; vì k’  Z
nên k’ nhn các giá tr: 3 và 4; vi k’ = 3 thì  =
kD
ax
M
= 0,53 m; vi k’ = 4 thì  = 0,40 m.
Bài 8

. V trí vân sáng trùng vi vân sáng bc 4 ca ánh sáng màu vàng có: 4
a
D
V

= k
a
D

 k =


V
4
 k
max
=
min
4


V
= 6,3; k
min
=
max
4


V

= 3,2; vì k  Z nên k nhn các giá tr: 4, 5, 6. Vi k = 4 thì ó là vân sáng
c 4 ca ánh sáng màu vàng, vi k = 5 thì  =
k
V

4
= 0,48 m; vi k = 6 thì  = 0,40 m.
4. Các bc x không nhìn thy
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t

r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t

r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
* Kin thc liên quan
 Tia hng ngoi:
là sóng n t có bc sóng ln hn bc sóng ca ánh sáng  và ln hn bc sóng
a sóng vô tuyn (0,76 m    1 mm).
 Tia t ngoi:
là sóng n t có bc sóng ln ngn bc sóng ca ánh sáng tím và dài hn bc sóng
a tia Rnghen (1 nm    0,38 m).
 Tia Rnghen:
là sóng n t có bc sóng ln ngn bc sóng ca tia t ngoi và dài hn bc sóng
a tia gamma (10-
11
m    10
-8
m).
 Trong ng Culitgi:
2
1
mv
2
max

= eU
0AK
= hf
max
=
min

hc
. Trong ó: h = 6,625.10
-34
J.s: Hng s Plng.
 Bài tp ví d
Bài 1. Hiu n th gia hai u ant và catt ca ng tia Rnghen (ng Cu-lit-gi) là 1,2kV. Coi vn tc
electrôn khi thoát khi catt là bng không. Tính vn tc electrôn ngay khi p vào i âm cc.
* Gi ý cách gi
i:
Áp dng:
2
1
mv
2
max
= eU
0AK

193
7
0AK
max
31

2eU
2.1,6.10 1,2.10
v = 2,05.10 m/s
m 9,1.10



.
Bài 2
. Hiu n th gia ant và catt ca mt ng Rnghen là 18,75 kV. Bit  ln n tích êlectrôn
(êlectron), vn tc ánh sáng trong chân không và hng s Plng ln lt là 1,6.10
-19
C, 3.10
8
m/s và
6,625.10
-34
J.s. B qua ng nng ban u ca êlectrôn. Tính bc sóng nh nht ca tia Rnghen do ng
phát ra.
* Gi ý cách gi
i: Áp dng:

348
10
0AK min
193
min 0AK
hc hc 6,625.10 .3.10
eU =  0,6625.10
 eU 1,6.10 .18,75.10

m



.
Bài tp minh ha
Bài 1
. Mt èn phát ra bc x có tn s f = 10
14
Hz. Bc x này thuc vùng nào ca thang sóng n t?
S: Bc x thuc vùng t ngoi ca thang sóng n t).
Bài 2. Mt ng Rnghen phát ra bc x có bc sóng ngn nht là 0,04 nm. Xác nh hiu n th cc i
gia hai cc ca ng S: U
AKmax
= 31.10
3
V).
Bài 3
. Mt ng Cu-lit-gi có công sut trung bình 400 W, n áp hiu dng gia anôt và catôt là 10 kV.
Tính:
a) Cng  dòng n hiu dng qua ng S: I = 0,04 A).
b) Tc  cc i ca các electron khi ti anôt S: v
max
= 7.10
7
m/s).
Bài 4. Chùm tia X phát ra t mt ng tia X (ng Cu-lít-gi) có tn s ln nht là 6,4.10
18
Hz. B qua ng
ng các êlectron khi bt ra khi catôt. Tính hiu n th gia anôt và catôt ca ng tia X S: U

AK
=
26,5.10
3
V).
Bài 5. Hiu n th gia hai n cc ca ng Cu-lít-gi (ng tia X) là U
AK
= 2.10
4
V, b qua ng nng
ban u ca êlectron khi bt ra khi catt. Tính tn s ln nht ca tia X mà ng có th phát ra S: f
max
=
0,483.10
-19
Hz).
Bài 6
. ng Rnghen t di hiu n th U
AK
= 19995 V. ng nng ban u ca ca các electron khi
t ra khi catôt là 8.10
-19
J. Tính bc sóng ngn nht ca tia X mà ng có th phát ra S:

min
= 6,2.10
-
8
m).
Bài 7

. Khi tng n áp gia hai cc ca ng Cu-lit-gi thêm 4 kV thì tc  các electron ti anôt tng
thêm 8000 km/s. Tính tc  ban u ca electron và n áp ban u gia hai cc ca ng Cu-lit-gi S:
U = 2.10
5
V. Lu ý: Các em có th gii nhiu cách, th tìm hiu xem).
Bài 8. Trong ng Cu-lit-gi, tc  ca electron khi ti anôt là 50000km/s.  gim tc  này xung còn
10000 km/s thì phi gim n áp gia hai u ng bao nhiêu? S:

U = 6825 V).
* Hng dn gii và áp s
Bài 1
. Ta có:  =
c
f
= 3.10
-7
m. Bc x này thuc vùng t ngoi ca thang sóng n t.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w

w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w

w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Lý thuyt và các dng bài tp vt lý 12 GV:Lê Vn Long
Phn V: Sóng ánh sáng Luyn thi i hc và Cao ng
Bài 2. Ta có: eU
AK
  =
hc

 U
AKmax
=
min
hc
e


= 31.10
3
V.
Bài 3. a) Ta có: I =
U
P
= 0,04 A. b) Ta có:
2
1
mv
2
max
= eU
0
= eU
2  v
max
=
m
eU 22
= 7.10
7
m/s.
Bài 4
. Ta có: eU
AK
= hf
max
 U

AK
=
e
hf
max
= 26,5.10
3
V.
Bài 5
. Ta có: eU
AK
= hf
max
 f
max
=
h
eU
AK
= 0,483.10
-19
Hz.
Bài 6
. Ta có: eU
AK
  =
hc

 
min

=
AK
hc
eU
= 6,2.10
-8
m.
Bài 7. Ta có: eU =
2
1
mv
2
; e(U + U) = eU + eU =
2
1
m(v + v)
2

2
1
mv
2
+ eU =
2
1
mv
2
+ mvv +
2
1

mv
2
 eU = mvv +
2
1
mv
2
 v =
v
m
vmUe


2
2
1
= 84.10
6
m/s; U =
e
mv
2
2
= 2.10
5
V.
Bài 8
. Ta có: eU =
2
1

mv
2
; e(U - U) = eU - eU =
2
1
m(v - v)
2

2
1
mv
2
- eU =
2
1
mv
2
- mvv +
2
1
mv
2
 U =
e
vmvmv
2
2
1

= 6825 V.

t chng 5, các em ón c chng 6. Lng t ánh sáng nhé!
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o

m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o

m

×