LUẬN VĂN:Xây dựng nước ta thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất pdf

LUẬN VĂN:

Xây dựng nước ta thành một nước
công nghiệp có cơ sở vật chất kỹ
thuật hiện đại









Phần I: Lời mở đầu

Từ Đại hội Đảng lần thứ III đến nay, Đảng ta luôn luôn xác định CNH là nhiệm vụ

trung tâm của thời kỳ quá độ. Thực hiện nhiệm vụ đó, những năm qua, nhất là những
năm đổi mới, chúng ta đã thu được nhiều thành tựu quan trọng, tạo ra thế và lực mới cho
phép chuyển sang một thời kỳ phát triển cao hơn, đẩy tới một bước CNH, HĐH nước
nhà. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện CNH những năm trước đây, do nhiều nguyên
nhân trong đó có nguyên nhân chủ quan nóng vội, chúng ta đã mắc phải một số sai lầm
khuyết điểm.
Muốn tiếp tục phát huy thành tích, khắc phục yếu kém đẩy lùi nguy cơ tụt hậu về
kinh tế, sớm đưa đất nước ra khỏi tình trạng một nước nghèo để phát triển nhanh trên con
đưòng đã lựa chọn. Chúng ta không còn cách nào khác là đẩy mạnh CNH, HĐH đất
nước.
Một thời kỳ phát triển mới đang mở ra trên đất nước ta, mục tiêu từ nay đến năm
2000, phấn đấu đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp, Đại hội VIII của
Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định.
"Mục tiêu của CNH, HĐH là xây dựng nước ta thành một nước công nghiệp có cơ
sở vật chất kỹ thuật hiện đại, có cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp
với trình độ của lực lượng sản xuất, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ở mức
cao, quốc phòng và an ninh vững chắc, dân giàu nước mạnh xã hội công bằng văn minh".
Quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước là cả một sự nghiệp to lớn và lâu
dài.








Phần II: Những vấn đề CNH- HĐH ở nước ta
A- Lý luận chung:
I/ Sự cần thiết của CNH - HĐH ở Việt Nam:

Muốn cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng văn minh, đất nước từng bước
tiến lên CNXH, đi đối với việc củng cố, hoàn thiện quan hệ sản xuất tiên tiến, chúng ta
nhất thiết phải phát triển lực lượng sản xuất với năng suất lao động ngày càng cao. Mà
muốn có lực lượng sản xuất hùng hậu và năng suất lao động xã hội cao thì không thể chỉ
dựa vào nền nông nghiệp lạc hậu, sử dụng lao động thủ công; trái lại phải phát triển mạnh
công nghiệp cùng với đổi mới công nghệ ngày càng hiện đại tạo nền tảng cho sự phát
triển nhanh, hiệu quả cao và bền vững cho toàn bộ nền KTQD. Nói cách khác chúng ta
phải tiến hành CNH theo hướng HĐH. CNH là một giai đoạn phát triển tất yếu đối với
các quốc gia muốn tiến lên từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu. Đây là xu thế chung
của lịch sử.
Đối với nước ta CNH-HĐH nền kinh tế là một đòi hỏi tất yếu của việc phát triển mô
hình kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Quan điểm này khẳng định CNH-HĐH
là vấn đề quan trọng đặc biệt, là bước phát triển tất yếu đối với nước ta, nhất là trong điều
kiện hiện nay khi nền kinh tế vẫn mang nặng tính chất nông nghiệp lạc hậu, công nghiệp
còn nhỏ bé, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội kém phát triển, cơ sở vật chất kỹ thuật chưa
xây dựng được bao nhiêu, kinh tế tuy có phát triển khá nhưng năng suất, chất lượng và
hiệu quả còn rất thấp, còn nhiều yếu tố chưa vững chắc, khả năng cạnh tranh còn quá
thấp so với nhiều nước xung quanh. Thực tế này cho thấy nguy cơ tụt hậu xa hơn vẫn còn
rất lớn, cho nên chỉ có CNH-HĐH mới là con đường cơ bản khắc phục được những yếu
kém của nền kinh tế nước ta, giữ vững ổn định chính trị, bảo vệ được độc lập chủ quyền,
sớm thoát khỏi nguy cơ tụt hậu, đảm bảo định hướng đi lên chủ nghĩa xã hội.
Mặt khác, thực tiễn đổi mới kinh tế ở Việt Nam đã chỉ rõ sự nghiệp đổi mới là sự
nghiệp của quần chúng, CNH-HĐH cũng là sự nghiệp của toàn dân, vì lợi ích của nhân
dân và do dân thực hiện. Quần chúng nhân dân khi nhận thức đầy đủ lợi ích của CNH-
HĐH họ sẽ phấn đấu vươn lên học tập để nâng cao trình độ văn hóa, kỷ luật, tay nghề để



làm chủ được công nghiệp hoá, hiện đại hóa, họ sẽ là người đóng góp sức lao động, tài
năng, sáng tạo, tiền vốn, tài sản của mình cho sự nghiệp CNH-HĐH.

II/ Thực chất của công nghiệp hoá, hiện đại hóa.
Trong điều kiện ngày nay, quan niệm về công nghiệp hoá, hiện đại hóa (CNH-
HĐH) dù trên góc độ nào cũng không đồng nhất quá trình phát triển công nghiệp. Tuy
quá trình CNH-HĐH này có những nét riêng đối với từng nước, nhưng đó chỉ là sự vận
dụng một quá trình có tính chất phổ biến cho phù hợp với điều kiện cụ thể của từng nước
mà thôi. Công nghiệp hóa là quá trình rộng lớn và phức tạp, bản chất của quá trình này
bao hàm trên các mặt sau đây: a) Công nghiệp hóa là quá trình trang bị và trang bị lại
công nghệ hiện đại cho tất cả các ngành kinh tế quốc dân, trước hết là các ngành chiếm vị
trí trọng yếu. Thực hiện CNH-HĐH trong điều kiện cách mạng khoa học - kỹ thuật ngày
nay, quá trình trang bị và trang bị lại công nghệ cho các ngành phải gắn liền với quá trình
hiện đại hóa ở cả phần cững và phần mềm của công nghệ. Quá trình này cũng đồng thời
là quá trình xây dựng xã hội văn minh công nghiệp và cải biến các ngành kinh tế, các
hoạt động theo phong cách của nền công nghiệp lớn hiện đại. Quá trình ấy phải tác động
làm cho nhịp độ tăng trưởng kinh tế - xã hội nhanh và ổn định, cải thiện đời sống xã hội
và tinh thần của các tầng lớp dân cư, thu hẹp dần chênh lệch trình độ kinh tế - xã hội của
đất nước với các nước phát triển.
a) CNH-HĐH xét trên góc độ kinh tế -kỹ thuật: Là cái đích cần vươn tới trong quá
trình CNH-HĐH. Nhưng sự vươn lên về trình độ công nghiệp này lại bị ràng buộc bởi
yêu cầu đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội. Xét toàn cục, CNH-HĐH chỉ là phương tiện,
điều kiện để đạt tới mục tiêu của quá trình CNH-HĐH mà thôi. Giải quyết quan hệ này
có liên quan trực tiếp đến bước đi của quá trình hiện đại hóa theo những điều kiện cụ thể
của đất nước. ý tưởng muốn đi vào công nghệ hiện đại ở tất cả các ngành, các lĩnh vực
hoạt động nhằm nhanh chóng xóa bỏ tình trạng nghèo nàn lạc hậu là ý tưởng phiêu lưu
độ quản lý có hạn và thiếu thôn trầm trọng thêm những vấn đề kinh tế - xã hội của đất
nước.
Trong điều kiện nhân lực dồi dào, trình độ quản lý có hạn và sự thiếu thốn trầm
trọng về vốn đầu tư, cần phải dành ưu tiên hiện đại hóa các ngành, các lĩnh vực "đầu tàu"
mà sự phát triển các ngành khác góp phần cải thiện vị trí đất nước trong quan hệ kinh tế

quốc tế. Việc kết hợp công nghệ với nhiều trình độ khác nhau trở thành một tất yếu khách
quan.
Quan niệm một cách đơn giản theo kiểu "cũ người mới ta", "cái không tiên tiến của
nước khác này là cái hiện đại của mình" trong lựa chọn công nghiệp nhập sự thiếu hiểu
biết và thiếu thông tin đã dẫn đến các nước đang phát triển đến lựa chọn thiết bị lạc hậu
hoặc thiết bị lạc hậu hoặc thiết bị cũ đã được tân trang lại. Cái giá phải trả quá đắt, tốc độ
hiện đại hóa không được đẩy nhanh.
b) Quá trình CNH-HĐH không chỉ phát triển công nghiệp: mà là quá trình bao trùm
tất cả các ngành, các lĩnh vực hoạt động của một nước. Đó là lẽ tất yếu vì nền kinh tế của
mỗi nước là một hệ thống thông nhất, các ngành, các lĩnh vực hoạt động có quan hệ
tương đối với nhau. Sự thay đổi ở các ngành kinh tế, lĩnh vực hoạt động này sẽ kéo theo
hoặc sẽ đòi hỏi sự thay đổi thích ứng ở các ngành, các lĩnh vực hoạt động khác. Bởi vậy
quá trình CNH-HĐH, cũng gắn liền với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế quốc dân và
cơ cấu các ngành kinh tế. Trong sự chuyển dịch cơ cấu của quá trình CNH-HĐH vị trí
của các ngành sẽ được thay đổi và các ngành có quan hệ ràng buộc với nhau:
Sự chuyển dịch cơ cấu, kinh tế ở các nước đang phát triển trong quá trình CNH-
HĐH nói chung diễn ra theo xu hướng sau đây:
- Nông nghiệp, trong giai đoạn đầu giữ vị trí hàng đầu, là hoạt động kinh tế cơ bản
của dân cư, tạo ra những hàng hoá tiêu dùng thiết yếu cho dân cư và bảo đảm một số điều
kiện quan trọng cho phát triển công nghiệp. Đến trình độ phát triển nhất định, khi những
nhu cầu cơ bản về lương thực, thực phẩm đã được bảo đảm, nông nghiệp sẽ chuyển vị trí
xuống hàng thứ yếu. Tỷ trong lao động nông nghiệp trong lao động xã hội và giá trị sản
phẩm nông nghiệp trong tổng giá trị sản lượng sẽ giảm dần. Cũng cần nói thêm rằng, trên
thế giới gần như không có nước nào làm giàu bằng nông nghiệp thuần túy.
Công nghiệp trong nhận thức luôn được coi là ngành quan trọng nhưng trong mỗi
giai đoạn đầu của CNH-HĐH, cả nước đang phát triển chỉ có lực lượng công nghiệp nhỏ
bé sản xuất hàng tiêu dùng đơn giản và khai thác các sản phẩm thô từ tài nguyên thiên
nhiên. Trong quá trình CNH-HĐH công nghiệp luôn được giành ưu tiên phát triển. Tuy
CNH-HĐH không đồng nhất với phát triển công nghiệp, nhưng không thể CNH-HĐH

nếu không phát triển mạnh công nghiệp. Bởi vậy, với vị trí khiêm tốn ban đầu, công
nghiệp dần dần chiếm lĩnh vị trí hàng đầu trong cơ cấu kinh tế quốc dân của đất nước.
- Các hoạt động dịch vụ sản xuất và dịch vụ đời sống là điều kiện để phát triển các
ngành kinh tế và cải thiện đời sống của dân. Không thể có quá trình công nghiệp hóa
nhanh bằng hệ thống dịch vụ, đặc biệt là hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế tồi được. Ngay
giai đoạn đầu của quá trình CNH-HĐH cần chú ý thỏa đáng cho phát triển hệ thống kết
cấu hạ tầng để phát triển sản xuất và thu hút đầu tư nước ngoài.
Như vậy, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của mỗi nước trong quá trình CNH-HĐH sẽ
trải qua giai đoạn: từ cơ cấu nông - công nghiệp - dịch vụ chuyển sang cơ cấu công -
nông nghiệp - dịch vụ.
c) Quá trình công nghiệp hóa trong bất kỳ giai đoạn nào cũng đều là quá trình kinh
tế - kỹ thuật vừa là quá trình kinh tế - xã hội. Việc thực hiện có kết quả quá trình CNH-
HĐH sẽ thủ tiêu tình trạng lạc hậu về kỹ thuật, thấp kém về kinh tế, đưa đất nước thoát
khỏi "vòng luẩn quẩn". Đồng thời, quá trình công nghiệp hóa cũng gắn liền với quá trình
thủ tiêu tình trạng lạc hậu về xã hội văn minh công nghiệp. Quá trình kinh tế - xã hội có
quan hệ ràng buộc nhau. Quá trình kinh tế kỹ thuật tạo điều kiện vật chất kỹ thuật cho
việc thực hiện các nội dung của quá trình kinh tế - xã hội. Ngược lại, quá trình kinh tế -
xã hội góp phần tạo nên động lực cho thực hiện quá trình kinh tế - kỹ thuật.
Đối với mỗi nước, CNH-HĐH là quá trình lịch sử lâu dài. Theo nhà kinh tế học
W.Rostow, sư phát triển của mỗi đất nước trải qua 5 giai đoạn: Xã hội truyền thống.
Chuẩn bị tiền đề cho cất cánh; cất cánh; tiến tới sự trưởng thành; Tiêu dùng ở trình độ
cao. Có thể thấy quá trình CNH-HĐH được khởi đầu bằng việc "chuẩn bị tiền đề cho cất
cánh", được thực hiện mạnh mẽ trong giai đoạn "cất cánh" và kết thúc khi xã hội đã "tiến
tới sự trưởng thành". Khoảng thời gian của mỗi giai đoạn và toàn bộ quá trình CNH-
HĐH dài hay ngắn phụ thuộc vào nhiều nhân tố chủ quan và khách quan, trong đó nhân
tố xác định đúng mô hình chiến lược và tổ chức thực hiện tốt chiến lược CNH-HĐH đúng
vai trò cực kỳ quan trọng. Khi đất nước đạt tới trình độ nhất định về kinh tế - xã hội - kỹ

thuật - xã hội, quá trình CNH-HĐH sẽ kết thúc.



Để đánh dấu điểm mốc này cần có những tiêu chuẩn cụ thể nhận định, tiêu chuẩn
này không phải chỉ là sự so sánh trình độ đạt được với trình độ của đất nước trong quá
khứ, mà còn phải so sánh với các nước khác theo những chuẩn mực chung (chẳng hạn
mức tổng sản phẩm trong nước tính bình quân đầu người, tỷ trọng nông nghiệp trong
tổng sản phẩm trong nướ; mức này lượng tiêu chuẩn tiêu dùng tính theo đầu người; lượng
calo tiêu thụ bình quân đầu người )
d) Quá trình CNH-HĐH cũng đồng thời là quá trình mở rộng quan hệ kinh tế quốc
tế. Trong điều kiện ngày nay, mở rộng phân công lao động quốc tế và quốc tế đời sống
trở thành xu thế phát triển ngày càng mạnh mẽ. Mỗi nước trở thành một bộ phận của hệ
thống kinh tế thế giới, có tác động tương hỗ ở mức độ khác nhau với kinh tế của các
nước, khác nhau và chịu ảnh hưởng của biến động kinh tế - xã hội chung của thế giới. ở
mỗi nước, việc xác định mục tiêu, phương thức CNH-HĐH cần phải phân tích, dự đoán
được những biến động kinh tế - xã hội chung của thế giới đặc biệt là của các nước trong
khu vực. Cần phải đặt sự phát triển kinh tế của đất nước trong việc xây dựng hệ thống
kinh tế mở, tăng cường quan hệ thương mại quốc tế tham gia vào quá trình cạnh tranh và
liên kết kinh tế quốc dân.
Về nguyên tắc, việc thực hiện CNH-HĐH phải dựa vào các nguồn lực trong nước là
chủ yếu. Việc xây dựng kinh tế mở, thực hiện phương châm "tự lực cánh sinh", phải tiến
hành trên cơ sở phát huy lợi thế so sánh của đất nước để tham gia tích cực vào quan hệ
kinh tế quốc tế. Trong bối cảnh này, việc tranh thủ sự trợ giúp về tài chính, kỹ thuật, kinh
nghiệm quản lý từ bên ngoài phải được coi là một điều kiện đặc biệt quan trọng nhất là
trong giai đoạn đầu của quá trình CNH-HĐH. Thực tiễn cho thấy hàng trăm nước lạc hậu
có thể kế thừa những kinh nghiệm đồ sộ và sự trợ giúp bên ngoài của các nước phát triển,
nhưng những thành công lại quá ít ỏi. Bối cảnh quốc tế và thực trạng trong nước cụ thể
rất khác nhau, sự sao chép máy móc kinh nghiệm các nước khác nhau chưa bao giờ đem
lại tấm gương thành công nào cả. Vả lại, mọi sự giúp đỡ đề có giá theo tinh thần có đi có

lại.
Việc khai thác các nguồn lực tư nhân, phát huy lợi thế tự nhiên để tham gia vào
quan hệ quốc tế kết hợp với việc bảo tồn và tái tạo các nguồn lực ấy. Mọi sự lạm dụng



"sức mạnh của con người trong chinh phục tự nhiên" theo kiểu bóc lột, hủy hoại tài
nguyên sẽ dẫn con người đến chỗ tàn phá ngay môi trường tồn tại của chính mình.
e) CNH-HĐH không phải là mục đích tự thân vận động mà là một phương thức có
tính chất phổ biến để thực hiện mục tiêu của mỗi nước. Mỗi nước đề có hệ thống mục
tiêu riêng của mình. Tuy vậy, về hình thức vấn có thể thấy được tương đồng về hệ thống
mục tiêu của các nước. Đó là xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật ngày càng hiện đại, khai
thác có hiệu quả các nguồn lực đất nước, bảo đảm nhịp độ phát triển kinh tế - xã hội
nhanh và ổn định, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho các tầng lớp dân cư
Mục tiêu của mỗi nước phụ thuộc vào quan điểm của hệ thống chính trị lãnh đạo.
Phương hướng qui mô và nhịp điệu CNH-HĐH phụ thuộc vào đặc điểm chính trị xã hội
của từng nước. Đó chính là một trong những biểu hiện của quan hệ biện chứng giữa cơ sở
kinh tế và kiến trúc thượng tầng. Và không thể thực hiện thành công CNH-HĐH nếu
không có hệ thống chính trị - xã hội ổn định và không được đổi mới. Ngược lại, cũng
không thể giữ được ổn định về chính trị - xã hội, chủ quyền của đất nước không thực hiện
có hiệu quả quá trình CNH-HĐH.
Chính vì vậy, chúng ta có thể khái quát rằng cơ sở vật chất - kỹ thuật của nền sản
xuất lớn hiện đại có thể là nền đại công nghiệp cơ khí hóa cân đối và hiện đại dựa trên
trình độ khoa học công nghệ ngày càng phát triển cao. Cơ sở vật chất - kỹ thuật đó phải
có một cơ cấu kinh tế hợp lý, có trình độ xã hội hóa sản xuất và lao động cao. Để có được
cốt lõi vật chất - kỹ thuật như vậy, tất cả các nước phải tiến hành xây dựng nó. Nói cách
khác, xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật của nền sản xuất lớn hiện đại và quy luật chung,
phổ biến đối với tất cả các nước trong hệ thống kinh tế "mở". Đây là một trong những
nhiệm vụ to lớn, khó khăn nhất, nhưng có tính chất quyết định đối với sự sống còn của
bất cứ xã hội nào, nước nào. Chỉ khi tạo ra cơ sở vật chất - kỹ thuật cho nền sản xuất lớn

hiện đại như vậy mới có thể làm thay đổi căn bản đời sống vật chất và tinh thần của xã
hội, đẩy mạnh tốc độ, tăng năng suất lao động và thỏa mãn ngày càng đa dạng các nhu
cầu của nhân dân.



B- Nội dung của đề tài:
I/ Những khó khăn và thuận lợi khi nước ta tiến hành CNH-HĐH.
Có thể chia quá trình CNH ở nước ta trong hơn 30 năm qua thành 2 giai đoạn lớn:
1960 - 1986 và 1986 đến nay:
1. Giai đoạn 1960-1986:
Đặc trưng cơ bản của giai đoạn này là thực hiện một chiến lược nhất quán được xác
định từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III (9/1960) và có điều chỉnh, bổ sung chút ít
trong các Đại hội IV (12/1976); V (1981) và các hội nghị Trung ương. Đại hội Đảng lần
thứ III chỉ rõ: "Muốn cải tiến tình trạng nông nghiệp lạc hậu hiện nay của nước ta, đưa
nước ta chế độ sản xuất nhỏ là chủ yếu lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa, chúng ta không
có con đường nào khác ngoài con đường công nghiệp hóa XHCN. Vì vậy CNH XHCN là
nhiệm vụ trung tâm của thời kỳ quá độ ở nước ta"
(1)
và "chủ trương của Đảng và công
nghiệp hóa XHCN ở miền Bắc là: "Xây dựng một nền kinh tế XHCN cân đối và hiện đại,
kết hợp với nông nghiệp và lấy công nghiệp nặng làm nền tảng, ưu tiên phát triển công
nghiệp nặng làm nền tảng, ưu tiên phát triển công nghiệp năng một cách hợp lý, đồng
thời ra sức phát triển nông nghiệp và công nghiệp nhẹ nhằm biến nước ta từ một nước
nông nghiệp lạc hậu thành một nước công nghiệp hiện đại và nông nghiệp hiện đại"
(2).
Trong khoảng thời gian ngắn ngủi (1961-1964) CNH ở miền Bắc đã được tiến hành
với nhịp điệu khẩn trương trong điều kiện hòa bình và thu được kết quả đáng ghi nhận.
Năm 1965 so với 1955 vốn đầu tư xây dựng cơ bản trong công nghiệp tăng 6 lần: Giá trị
tổng sản lượng công nghiệp tăng 9,2 lần, trong khi đó đầu tư cơ bản cho nông nghiệp chỉ

tăng 1,96 lần và giá trị tổng sản lượng nông nghiệp tăng 1,6 lần.
Trong thời kỳ 1961-1965. Tố độ tăng bình quân giá trị tổng sản lượng công nghiệp
là 13,4%, của nông nghiệp 4,1%. Do vậy tỷ trọng của công nghiệp trong thu nhập quốc
dân tăng từ 16% (1957) lên 18,2% (1960) và 22,2% (1965); Còn tỷ trọng nông nghiệp
giảm từ 44,3% (1957) xuóng 42,3% (1960) và 41,7% (1965). Đến năm 1964 miền Bắc

(1)
và
(2)
Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc Đảng lao động Việt Nam (9-1960)



nước ta về căn bản giải quyết được vấn đề lương thực và đáp ứng được 90% nhu cầu
hàng tiêu dùng đồng thời bắt đầu tạo nguồn tích lũy từ trong nước.
Đầu năm 1965, đế quốc Mỹ đã mở rộng chiến tranh phá hoại bằng không quân ra
miền Bắc. Trước tình hình mới đó Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương chuyển hướng xây
dựng và phát triển kinh tế cho phù hợp với thời chiến, đồng thời vẫn đảm bảo phương
hướng lâu dài cho sự nghiệp công nghiệp hóa. Đảng ta chủ trương vừa chú trọng đúng
mức xây dựng kinh tế trung ương vừa lấy xây dựng kinh tế địa phương làm trọng tâm,
vừa sản xuất vừa chiến đấu.
Ngay trong những năm có chiến tranh phá hoại do đế quốc Mỹ gây ra, vốn chi cho
phát triển kinh tế vẫn tăng lên. So với thời kỳ 1955-1957 vốn chi cho phát triển kinh tế
trong thời kỳ 1965-1968 tăng 5,7 lần. Mặc dù năm 1972 là năm đế quốc Mỹ đánh phá ác
liệt nhât, vốn chi cho phát triển kinh tế vẫn gấp 2,4 lần so với 1960 và gấp 1,8 lần so với
1964.
Vốn đầu tư vào công nghiệp luôn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số vốn đầu tư cho
khu vực sản xuất vật chất nói riêng và cho nền kinh tế quốc dân nói chung: 37,4% (1958-
1960); 44% (1961-1965); 32,4% (1966-1971); 32,9% (1972-1975). Trong đó phần đầu tư
của Nhà nước cho công nghiệp địa phương quản lý tăng nhanh về tốc độ và nâng lên về

tỷ trọng.
Dù trong hòan cảnh phải đánh trả hai lần chiến tranh phá hoại ác liệt, phải tập trung
sức người, sức của cho giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, miền Bắc vẫn tiếp tục
phát triển kinh tế - xã hội tiếp tục công nghiệp hóa và đã đạt được thành tựu: "Cơ sở vật
chất - kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội được xây dựng một bước. Đã có những cơ sở đầu
tiên của công nghiệp nặng. Năng lực các ngành công nghiệp, giao thông, xây dựng đều
tăng so với trước chiến tranh".
Nếu trong thời kỳ 1961-1965 tốc độ tăng bình quân hàng năm của tài sản cố định là
15,5% thì trong suốt thời kỳ chiến tranh phá hoại (1966-1970) tốc độ vẫn là 12,2%. Tài
sản cố địnhh 1975 so với năm 1960: trong công nghiệp tăng 4,5 lần, trong nông nghiệp
tăng 6,0 lần.



Đến năm 1975 cơ cấu kinh tế đã có sự chuyển dịch quan trọng, tỷ trọng công nghiệp
trong thu nhập quốc dân được nâng lên 16% (1957); 18,2% (1960); 22,2% (1965); 26,6%
(1971); 24% (1974); 28,7% (1975).
Cơ cấu công nghiệp đã có sự phát triển và chuyển dịch. Những cơ sở đầu tiên của
các ngành công nghiệp nặng quan trọng đã được xây dựng và phát triển như: điện, than,
cơ khí, luyện kim, hóa chất, vật liệu xây dựng tốc độ phát triển của các ngành thuộc
công nghiệp nhóm A nhanh hơn tốc độ phát triển chung của toàn ngành công nghiệp.
Năm 1975 so với năm 1955 giá trị sản lượng ngành điện lực 22,3 lần, của ngành cơ khí
gấp 59,8 lần và ngành hóa chất gấp 79,1 lần. Trên miền Bắc đã hình thành nhiều khu
công nghiệp tập trung: Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hà Bắc, Việt Trì, Thái Nguyên,
Nam Định, Thanh Hóa, Vinh
Đội ngũ cán bộ khoa học, kỹ thuật và công nhân kỹ thuật tăng khá nhanh, là vốn
quý, là yếu tố quan trọng cho quá trình công nghiệp hóa ở thời kỳ này và các thời kỳ sau.
Năm 1975 so với năm 1955, số cán bộ có trình độ đại học và trên đại học tăng hơn 120
lần, cán bộ có trình độ trung học chuyên nghiệp gấp hơn 84 lần: công nhân kỹ thuật năm
1975 tăng gấp 6 lần năm 1960. Tỷ lệ cán bộ khoa học, kỹ thuật, nghiệp vụ trong tổng số

công nhân viên chức đã tăng từ 2% (1955) đến 3,5% (1960) và 19,5% (1975). Tỷ lệ công
nhân kỹ thuật đã tăng từ 17% năm 1960 lên 53,4% (1975). Riêng trong công ngheiẹpnăm
1975 đã có trên 8.000 cán bộ đại học. 20.000 cán bộ trung học chuyên nghiệp và khoảng
210.000 công nhân kỹ thuật.
Năm 1975 đất nước thống nhất. Sự hợp nhất hai miền có cơ sở kinh tế rất khác nhau
về nguyên lý, mục tiêu cơ cấu kinh tế, hoàn cảnh, điều kiện trong nước và quốc tế có
nhiều thay đổi so với đầu nhưng năm 60 cho phép và đòi hỏi phải có chiến lược công
nghiệp hóa thích hợp hơn. Nhưng trên thực tế đường lối công nghiệp hóa mà Đại hội
Đảng lần thứ III đã được xác định vẫn giữ nguyên và thực hiện trên phạm vi cả nước. Đại
hội Đảng lần thứ IV (12/1976) chỉ rõ: Điều đó có ý nghĩa quyết định là phải thực hiện
CNH XHCN, tạo ra một cơ cấu kinh tế công nông nghiệp hiện đại. Con đường cơ bản để
tạo ra cơ cấu ấy là ưu tiên phát triển công nghiệp năng một cách hợp lý trên cơ sở phát
triển nông nghiệp và công nghiệp nhẹ và công nghiệp thực phẩm, phát huy năng lực sẵn
có và xây dựng thêm nhiều cơ sở mới về công nghiệp năng, đặc biệt là cơ khí".



Do có chủ trương nôn nóng, chủ quan duy ý chí như trên, cộng với sai lầm trong tổ
chức chỉ đạo, trong cơ chế và chính sách nên trong thời kỳ 1976-1980 nền kinh tế lâm
vào tình trạng suy thoái, khủng hoảng, cơ cấu kinh tế ngày càng trở nên bất hợp lý và mất
cân đối nghiêm trọng, nông nghiệp yếu kém không đáp ứng yêu cầu trong nước, công
nghiệp nặng đầu tư lớn nhưng không phát huy được tác dụng. Thời kỳ 1976-1980, tổng
sản phẩm xã hội chỉ tăng bình quân 1,4%, thu nhập quốc dân chỉ tăng 0,4% trong khi đó
dân số tăng 2,24% một năm, sản xuất công nghiệp bình quân hàng năm chỉ tăng 0,6%,
trong đó công nghiệp quốc doanh giảm 2,6%; sản xuất nông nghiệp tăng bình quân 1,9%
một năm. Trước tình hình đó và từ hội nghị trung ương 6 (khóa IV) năm 1979 và tiếp đó
là đại hội V, Đảng ta đã nhận thấy cần phải nhận thức đúng hơn vị trí của nông nghiệp và
phải bố trí lại cơ cấu sản xuất và điều chỉnh cơ cấu đầu tư Đại hội Đảng lần thứ V (1981)
đã xác định: "Nội dung chính của CNH XHCN trong 5 năm (1981-1985) và những 80 là
tập trung sự phát triển mạnh nông nghiệp, coi nông nghiệp là mặt trận hàng đầu đưa nông

nghiệp lên sản xuất lớn XHCN, ra sức đẩy mạnh hàng tiêu dùng, tiếp tục xây dựng một
số ngành công nghiệp nặng quan trọng"
(1)
. Sự điều chỉnh, thay đổi bước đầu trong nhận
thức và chủ trương đã có tác động nhất định đến phát triển kinh tế - xã hội và công
nghiệp hóa. Bình quân hàng năm thời kỳ 1981-1985 sản xuất công nghiệp tăng 9,5%; sản
xuất nông nghiệp tăng 5,3%; cơ cấu công nghiệp trong thu nhập quốc dân sản xuất vẫn
được tăng từ 20,2% (1980) lên 30% (1985).
2. Giai đoạn từ 1986 đến nay:
Đây là giai đoạn có sự đổi mới toàn diện và đồng bộ cả về nhận thức, quan điểm và
về tổ chức chỉ đạo thực hiện. Đại hội lần thứ VI đã xác định rõ những quan điểm, chủ
trương, phương hướng đổi mới kinh tế - xã hội ở nước ta trong chặng đường đầu tiên của
thời kỳ quá độ lên CNCH. Đại hội chỉ rõ: "Tiếp tục xây dựng những tiền đề cần thiết cho
đẩy mạnh công nghiệp hóa XHCN trong chặng đường tiếp theo"
(1)
và "trước mắt là trong
kế hoạch 5 năm 1986-1990 phải thật sự tập trung sức người, sức của vào thực hiện cho
được ba chương trình mục tiêu về lương thực - thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng xuất
khẩu "
(2)
. Thực hiện 3 chương trình mục tiêu thực chất đó cũng là chuyển hướng chiến

(1)
Văn kiện Đại hội V của Đảng
(1)

(2)
Văn kiện Đại hội VI của Đảng

lược công nghiệp hóa từ ưu tiên phát triển công nghiệp năng sang lấy nông nghiệp, công
nghiệp hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu làm trọng tâm.
Từ những quan điểm và chủ trương đổi mới trên, Đảng và Nhà nước đã cụ thể hóa
bằng cơ chế và thành các chính sách, biện pháp thực hiện, đáng kể nhất đó là: Chính sách
phát triển kinh tế nhiều thành phần, chính sách kinh tế đối ngoại và thu hút vốn đầu tư
nước ngoài, chính sách tài chính - tiền tệ kiềm chế lạm phát, chuyển cơ chế kế hoạch hóa
tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước.
Nhờ vậy mặc dù có "cú sốc" lớn là Liên Xô và các nước Đông Âu tan rã làm mất đi
khoản viện trợ khoảng 1 tỷ đô la năm, bằng gần 7% GNP và mất đi thị trường không
chuyển đổi, mặc dù Mỹ còn gây khó khăn do tiếp tục chính sách cấm vận, nhưng nền
kinh tế đã vượt qua trạng thái suy giảm, giảm lạm phát đáng kể, điều chỉnh cơ cấu kinh tế
hợp lý hơn, tiếp tục công nghệp hóa. Lạm phát từ mức 3 con số: 1986: 587,2%; 1987:
416,77%; 1988: 410,9% giảm xuống còn 2 con số: 1989: 30%; 1990: 52,8%. Trong thời
kỳ 1986-1990 tốc độ tăng bình quân hàng năm của tổng sản phẩm xã hội: 4,8%: thu nhập
quốc dân: 3,9%, giá trị tổng sản lượng công nghiệp: 5,2%, giá trị tổng sản lượng nông
nghiệp: 3,5%; giá trị xuất khẩu: 28%; cơ cấu công nghiệp, nông nghiệp trong thu nhập
quốc dân sản xuất đã có sự điều chỉnh: Công nghiệp: 30% (1985); 23% (1990); còn nông
nghiệp 47,3% (1985); 46,6% (1990).
Cơ cấu công nghiệp bước đầu có sự chuyển dịch theo hướng thích hợp và có hiệu
quả hơn. Năm 1976 trong cơ cấu giá trị tổng sản lượng công nghiệp ngành điện lực chỉ
chiếm 3,665; cơ khí (bao gồm cả điện tử) 9,65%; hóa chất phân bón, cao su: 8,26% thì
năm 1990 tỷ trọng tương ứng của các ngành đó là 5,1%:15,9%:9,4%. Nếu so sánh giá trị
tổng sản lượng công nghiệp của năm 1990 với năm 1976 thì chỉ số phát triển công nghiệp
của cả nước là 2,13 lần, trong đó: Điện lực 2,96 lần; cơ khí 3,52 lần; hóa chất, phân bón,
cao su: 2,13 lần.
Giữa các ngành công nghiệp nhóm A và công nghiệp nhóm B đã bước đầu có sự
điều chỉnh trong sự phát triển theo hướng chú trọng thích đáng hơn đến phát triển các
ngành công nghiệp nhóm B để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu và tiêu dùng trong nước và để
sử dụng tốt hơn các nguồn lực: vốn, kỹ thuật truyền thống, lao động, công nghiệp nhóm

A chiếm 33,8% (thời kỳ 1976 - 1980): 33,5% (thời kỳ 1981-1985) và 32,9% (1990).
Tương ứng với các thời kỳ đó, công nghiệp nhóm B chiếm tỷ trọng: 66,5% và 67,1%.
Công nghiệp ngoài quốc doanh phát triển khá, lực lượng sản xuất bước đầu được
giải phóng. Khu vực công nghiệp quốc doanh sau thời gian phải đương đầu với các thử
thách quyết liệt khi chuyển sang cơ chế mới tưởng chứng không vượt qua nổi (năm 1989
giảm 2,5% so với 1988) nhưng đến năm 1990 công nghiệp quốc doanh đã thích nghi dần
với cơ chế mới một số ngành, một số cơ sở chủ yếu là quốc doanh trung ương đã khôi
phục đưọc sản xuất và tiếp tục phát triển. Nếu năm 1976 công nghiệp quốc doanh chiếm
58,6%; giá trị tổng sản lượng công nghiệp cả nước thì năm 1989 chiếm 57,0%, còn công
nghiệp ngoài quốc doanh chiếm 31,4% (1976); 43% (1989).
Tiếp tục những quan điểm, chủ trương, chính sách đổi mới, đại hội Đảng lần thứ
VII (6/1991) đã xác định rõ mục tiêu, phương hướng nội dung của phát triển kinh tế - xã
hội và của công nghiệp hóa. Đại hội đã chỉ rõ: "Để thực hiện mục tiêu dân giàu nước
mạnh theo con đường XHCN, điều quan trọng nhất là phải cải tiến căn bản tình trạng
kinh tế - xã hội kém phát triển phát triển lực lượng sản xuất, công nghiệp hóa đất nước
theo hướng hiện đại gắn liền với phát triển một nền nông nghiệp toàn diện là nhiệm vụ
trung tâm nhằm từng bước xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật của CNXH. Không ngừng
nâng cao năng suất lao động xã hội và cải thiện đời sống nhân dân"
(1)
"Mục tiêu tổng quát
của chiến lược đến năm 2000 là: ra khỏi khủng hoảng, ổn định tình hình kinh tế - xã hội,
phấn đấu vượt qua tình trạng nước nghèo và kém phát triển, cải thiện đời sống nhân dân,
củng cố quốc phòng và an ninh, tạo điều kiện cho đất nước phát triển nhanh vào đầu thế
kỷ 21"
(2)

Đại hội VII cũng xác định mục tiêu kinh tế của kế hoạch 5 năm (1991-1995) là:

"Đẩy lùi và kiểm soát được lạm phát, ổn định, phát triển và nâng cao hiệu quả nền sản
xuất xã hội, ổn định và từng bước cải thiện đời sống nhân dân và bắt đầu có tích lũy từ
nội bộ nền kinh tế"
(3)


(1)
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH.
(2)
Chiến lược ổn định và phát triển kinh tế đến năm 2000
(3)
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII



Quá trình đổi mới đã tạo nên những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội, thành tựu
CNH trong các năm 1991,1992,1993 cao hơn, có chất lượng hơn, đi vào thực chất so với
nhiều năm trước đây. Lạm phát tiếp tục được kiềm chế: chỉ số giá bán lẻ tăng bình quân
tháng của năm 19911 4,4%; 1992:1,3%; 9 tháng đầu năm 1993: 0,5%. Chênh lệch giá trị
nhập và xuất giảm đáng kể.
Sự phát triển của công nghiệp trong những năm đổi mới, không chỉ thể hiện ở tốc
độ tăng trưởng mà quan trọng hơn là ở việc chú trọng hơn tới đổi mới công nghệ, tăng
khả năng cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp ở sự chuyển dịch cơ cấu theo hướng sản
xuất gắn với thị trường trong và ngoài nước, phát triển nhanh các ngành có lợi thế so
sánh, các ngành tác động tích cực đối với sự phát triển chung của nền kinh tế quốc tế,
khuyến khích phát triển các thành phần kinh tế và đa dạng hóa các loại hình tổ chức kinh
doanh. Ngành dầu khí có sự phát triển vượt bậc. Ngành than bước vào thị trường thế giới
với khối lượng xuất khẩu vượt 1,6 triệu tấn. Ngành sản xuất điện phát triển mạnh.
Thúc đẩy quá trình thay đổi và phát triển cơ cấu kinh tế từ giản đơn, lạc hậu trì trệ
kém hiệu quả dần dần tiến tới một cơ cấu có nhiều ngành, nhiều thành phần:

Trong những năm đầu của quá trình đổi mới của CNH đã mang sắc thái mới, đã có
sự điều chỉnh mục tiêu, nội dung và bước đầu đồng bộ hóa, cụ thể hóa bằng cơ chế và
chính sách. Do vậy CNH đã được tiến hành phù hợp hơn với hoàn cảnh quốc tế và điều
kiện, khả năng trong nước, các tiềm tàng, nguồn lực của đất nước bước đầu được khơi
dậy, kinh tế phát triển thực chất hơn.
- Tạo ra nguồn lao động và đội ngũ lao động dồi dào có trình độ dân trí được nâng
cao, tỷ trọng lao động có trình độ nghề nghiệp, kỹ thuật ngày càng cao.
Có đạt được những thành tích và kết quả đó vào bối cảnh cụ thể của đất nước: Điểm
xuất phát ban đầu thấp, chiến tranh kéo dài nhiều năm và để lại hậu quả nặng nề, diễn
biến tình hình quốc tế phức tạp, có đột biến và bất lợi mới thấy hết những thành tựu của
CNH mà chúng ta đã đạt được là to lớn và có ý nghĩa. Tuy nhiên Quá trình CNH XHCN
ở nước ta hơn 30 năm qua còn nhiều tồn tại, nhược điểm. Những tồn tại chủ yếu là:
- Quá trình CNH diễn ra quá chậm



- Phân công lao động xã hội phát triển chậm chạp. Cơ cấu kinh tế thiếu năng động,
hiệu quả thấp, chứa đựng nhiều bất hợp lý, nhiều mặt mất cân đối nghiêm trọng. Chưa kết
hợp tốt cơ cấu ngành với cơ cấu thành phần và cơ cấu thành phần và cơ cấu lãnh thổ
trong một trạng thái đồng bộ năng động có hiệu quả để thực hiện tốt nhất mục tiêu chung
của phát triển kinh tế - xã hội.
- Trình độ trang bị kỹ thuật công nghệ thấp kém, mất cân đối, đổi mới chậm.
- Sự nghiệp CNH phải đương đầu với nhiều khó khăn do sai lầm trước đây để lại và
do thách thức mới đưa tới. Đó là: tỷ lệ thất nghiệp còn cao, đời sống thấp, tỷ lệ tích lũy
và đầu tư thấp, sản xuất kinh doanh đang gặp khó hăn về vốn và thị trường.
II/ Những vấn đề đặt ra cần nghiên cứu và giải quyết để thực hiện CNH-HĐH.
1. Phát triển thị trường của công nghiệp hoá, hiện đại hóa nền kinh tế quốc dân.
Thị trường của CNH-HĐH là điều kiện đầu tiên của CNH-HĐH. Thị trường của
CNH-HĐH trước hế là thị trường đầu ra, thị trường đầu ra giúp chúng ta xác định được
nhu cầu của thị trường trong nước và quốc tế cần sản xuất cái gì, sản xuất bao nhiêu, chất

lượng như thế nào, thời gian cung cấp ra sao. Nhu cầu của thị trường đầu ra sẽ quyết định
qui mô, tốc độ và bước đi của CNH-HĐH. Có thể nói thị trường trong nước và ngoài
nước không chỉ là điều kiện đầu tiên, mà còn là điều kiện quyết định, là một thách thức
đối với quá trình CNH-HĐH ở Việt Nam .
Đối với Việt Nam, muốn phát triển thị trường rộng lớn ở trong nước, nhất là thị
trường nông thôn, trước hết chúng ta cần phải phát triển thị trường ngoài nước. Để phát
triển được thị trường ngoài nước chúng ta cần thực hiện các phương hướng cơ bản sau:
a) Thực hiện chiến lược hướng mạnh về xuất khẩu và khai thác các lợi thế so sánh
để phát triển. Muốn vậy, cần nâng cao sức cạnh tranh của hàng hoá, dịch vụ của Việt
Nam để mở rộng thị trường ngoài nước. Chúng ta phải đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu,
điều tra, thăm dò, dự báo thị trường trong nước và ngoài nước. Cần tổ chức nghiên cứu
để hiểu đầy đủ các đối tác, kể cả những đối tác còn là tiềm năng để có chủ trương và
chính sách thị trường thích hợp nhằm đạt được mục tiêu của chúng ta. Xây dựng tỷ giá



hối đoái hợp lý để vừa khuyến khích mạnh việc phát triển xuất khẩu vừa điều tiết được
nhập khẩu có hiệu quả những hàng hoá, dịch vụ cần thiết mà Việt Nam chưa làm được.
b) Đổi mới cơ cấu xuất khẩu, và thủ tục nhập khẩu. Đổi mới cơ cấu xuất khẩu để
không ngừng tạo ra những mặt hàng xuất khẩu mới, hấp dẫn với thị trường ngoài nước
theo hướng tăng hàm lượng công nghệ tiên tiến, hàm lượng chất xám trong các hàng hoá,
dịch vụ xuất khẩu, giảm tối đa xuất khẩu hàng hoá thô. Chủ động cải tiến mẫu mã, nâng
cao chất lượng, hạ giá thành hàng hoá và bao bì xuất khẩu để nâng cao sức cạnh tranh ở
thị trường ngoài nước. Cải tiến các thủ tục xuất nhập khẩu, đơn giản hóa quy chế về cấp
côta, giấy phép để nhanh chóng phát triển thị trường và hạn chế những tiêu cực do thủ tục
phiền hà chậm trễ gây ra.
c) Tổ chức tốt công tác thông tin về thị trường. Công tác thông tin về thị trường rất
quan trọng, trong đó chúng ta phải cung cấp các thông tin cần thiết về kinh tế và thương
mại của Việt Nam cho nước ngoài; đồng thời tổ chức tốt việc thu nhập và cung cấp thông
tin kinh tế và thương mại quốc tế, khu vực, cho các cơ quan Nhà nước và doanh nghiệp

trong nước. Phát triển các tổ chức làm dịch vụ thăm dò, nghiên cứu, dự báo, giới thiệu thị
trường bạn hàng. Tìm hiểu và chuẩn bị điều kiện để tham gia ngày càng nhiều vào các
hội, các tổ chức kinh tế, thương mại thế giới và khu vực khi xét thấy cần thiết và có khả
năng.
d) Ra sức mở rộng thị trường trong nước để phát triển. Đồng thời với việc mở rộng
thị trường ngoài nước theo hướng xây dựng nền kinh tế mở, hướng mạnh về xuất khẩu,
chúng ta phải phát triển thị trường trong nước, thị trường của hơn 70 triệu dân, trong đó
hơn 80% là dân cư nông nghiệp. Phải đảm bảo cho hàng hoá, dịch vụ trong nước đạt chất
lượng cao, giá thành hạ và mẫu mã phù hợp để cạnh tranh thắng lợi với hàng ngoại nhập
vào Việt Nam. Hàng hoá, dịch vụ trong nước phải đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống
cả ở thành thị và nông thôn. Phải phát triển sản xuất, bảo đảm công ăn việc làm, tăng sức
mua của xã hội, của nhân dân.
e) Chấn chỉnh lưu thông, hàng hoá, phát triển các điểm và trung tâm thương mại.
Một mặt, chúng ta cần có biện pháp chấn chỉnh lưu thông hàng hoá giữa thành tị và nông
thôn, giữa công nghệ phẩm và nông sản phẩm, bảo đảm cho thị trường thống nhất trong
cả nước và phát triển thị trường từng vùng, từng địa phương cho phù hợp với cung cầu về



hàng hoá, dịch vụ của từng địa phương, mặt khác phải phát triển các điểm và trung tâm
thương mại phù hợp với yêu cầu phát triển thị trường trong nước ở các thành phố, khu
công nghiệp tập trung và quá trình đô thị hóa ở nông thôn, trung du, miền núi, vùng biên
giới, vùng ven biển. Tổ chức một số siêu thị ở các thành phố lớn.
g) Đẩy mạnh xuất nhập khẩu phải đi đôi với bảo hộ hợp lý sản xuất trong nước, bảo
đảm cho sản xuất trong nước phát triển có hiệu quả. Nhưng cần nhấn mạnh rằng việc bảo
hộ phải có mức độ, có thời hạn đối với những ngành, lĩnh vực thật cần thiết trên cơ sở
tính toán đầy đủ lợi ích của cả người sản xuất và người tiêu dùng, tính đến các thông lệ
quốc tế, qui định thương mại quốc tế và khu vực. Thúc đẩy các cơ sở sản xuất vươn lên
cạnh tranh thắng lợi trên thị trường. Nhà nước cần xác định và công bố rõ chính sách bảo
hộ đối với từng mặt hàng cụ thể trong từng thời gian cụ thể tùy theo nhu cầu thúc đẩy sản

xuất trong nước phát triển.
2. Phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp hoá, hiện đại hóa nền kinh tế quốc
dân.
Để thực hiện thành công quá trình CNH-HĐH, ngoài việc xác định rõ CNH-HĐH
cái gì là tối ưu nhất, chúng ta phải xác định rõ CNH-HĐH được thực hiện bằng những
nguồn lực nào trong đó nguồn nhân lực là điều kiện, là yếu tố đầu vào quyết định nhất.
Quyết định nhất bởi vì nguồn nhân lực sẽ quyết định đúng đắn phương hướng, nội dung,
bước đi và biện pháp CNH-HĐH, sẽ quyết định việc lựa chọn các yếu tố đầu vào, các
nguồn lực khác để thực hiện; sẽ quyết định đúng đắn phương hướng, nội dung, bước đi
và biện pháp công nghiệp hoá, hiện đại hóa, sẽ quyết định và lựa chọn các yếu tố đầu
vào, các nguồn lực khác để thực hiện; sẽ quyết định việc tổ chức và thực hiện quá trình
CNH-HĐH. Trên ý nghĩa đó, việc phát triển nguồn nhân lực đủ số lượng, có chất lượng
cao, đồng bộ về ngành nghề, trình độ là vấn đề rất cấp bách và cơ bản cho sự nghiệp
CNH-HĐH. Trong việc phát triển nguồn nhân lực cần coi trọng nguồn nhân lực khoa
học, công nghệ, kinh doanh, quản lý. Trong đào tạo cần kết hợp giữa đào tạo kiến thức,
kỹ năng nghề nghiệp với đào tạo bồi dưỡng phẩm chất đạo đức nhằm hình thành đội ngũ
lao động cần cù sáng tạo, giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ có tác phong công nghiệp, để
phát triển nguồn nhân lực cho CNH-HĐH theo mục tiêu nói trên cần giải quyết tốt những
vấn đề cơ bản sau đây:



a) Nâng cao trình độ văn hóa cho mọi người dân trong độ tuổi đi học. Muốn vậy cần
phát triển và nâng cao chất lượng văn hóa trong hệ thống giáo dục quốc dân từ mầm non
đến hết lớp 12 phổ thông và bổ túc văn hóa. Trong đó phải coi trọng trình độ văn hóa,
trình độ ngoại ngữ và trình độ máy tính. Chúng ta phải tiến tới đào tạo cho học sinh phổ
thông tốt nghiệp cấp 3 phải đạt trình độ ngoại ngữ và khả năng sử dụng được máy tính
cần thiết. Yêu cầu này nên đặt ra cho phù hợp với sự phát triển của từng vùng: đồng
bằng, miền núi, trung du, thành phố, và nông thôn. Trong đó cần ưu tiên cho các vùng
đồng bằng, các thành phố thực hiện trước một bước.

b) Phát triển nguồn nhân lực và nhân tài đủ về số lượng, đạt chất lượng cao, đồng
bộ và ngành nghề và trình độ. Để đáp ứng được yêu cầu này cần phải giải quyết tốt các
vấn đề sau đây:
- Phát triển việc đào tạo mới, có chất lượng cao đội ngũ công nhân, đặc biệt là công
nhân lành nghề, công nhân bậc cao theo yêu cầu CNH-HĐH. Đào tạo lại, nâng cao trình
độ văn hóa, kỹ thuật cho đội ngũ công nhân hiện có.
Phát triển việc đào tạo mới, có chất lượng cao đội ngũ có trình độ trung học, cao
đẳng, đại học, trên đại học đáp ứng cho nền kinh tế quốc dân, cho các lĩnh vực, cho các
cấp, nâng cao trình độ cho cán bộ đội ngũ hiện có để CNH-HĐH.
c) Tổ chức lại hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục đại học và trung học chuyên
nghiệp theo yêu cầu CNH-HĐH.
- Tổ chức lại hệ thống giáo dục phổ thông của cả nước và từng địa phương theo yêu
cầu nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, đảm bảo nguồn đầu vào có chất lượng, đào
tạo nguồn nhân lực cho các trình độ khác nhau.
- Tổ chức lại mạng lưới đào tạo nghề trong cả nước, từng ngành, từng địa phương
và cơ sở nhằm bảo đảm chất lượng đào tạo công nhân, nhất là công nhân lành nghề, công
nhân bậc cao.
- Tổ chức lại hệ thống, mạng lưới các trường đại học và cao đẳng nhằm tập trung
nguồn lực để đào tạo có chất lượng cao ở bậc cao đảng, đại học và sau đại học.



d)Đầu tư thỏa đáng để phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Nguồn đầu tư cho phát triển nguồn nhân lực cần có là: Nhà nước đầu tư nguồn nhân lực
đúng mức cho việc phát triển giáo dục và đào tạo, đặc biệt là xây dựng đội ngũ giáo viên
có chất lượng, cơ sở vật chất cần thiết, các máy móc thiết bị, đồ dùng học tập, hệ thống
giáo khoa, giáo trình, tài liệu giảng dạy học tập, cấp học bổng cho học sinh thuộc diện
chính sách xã hội và học tốt.
- Khai thác và sử dụng có hiệu quả nguồn đầu tư của nước ngoài và các tổ chức
quốc tế để xây dựng đội ngũ giáo viên, xây dựng cơ sở vật chất, phát triển giáo khoa,

giáo trình, tài liệu, kinh nghiệm đào tạo và quản lý giáo dục đào tạo.
- Động viên mọi tầng lớp nhân dân, các thành phần kinh tế, các tổ chức kinh tế - xã
hội, từng gia đình và từng học viên tham gia sự nghiệp giáo dục, đào tạo theo yêu cầu
công nghiệp hóa, hiện đại hóa bằng nhiều hình thức thích hợp.
e) Cần xây dựng chinhs sách khuyến khích phát triển nguồn nhân lực có chất lượng
cao cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
- Đây là điều kiện kinh tế quan trọng để khuyến khích các nguồn nhân lực. Trước
hết là nguồn nhân lực được đào tạo tốt, có trình độ cao, tạo cơ hội thuận lợi để tìm được
việc việc làm, có thu nhập xứng đáng, phù hợp với nguyên tắc phân phối theo lao động,
đảm bảo sự công bằng trong kinh tế. Có chế độ đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt đối
với những tài năng trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội của đất nước.
- Có chế độ khuyến khích thỏa đáng đối với đội ngũ giáo viiên rong hệ thống giáo
dục quốc dân, đặc biệt là đội ngũ giáo viên có trình độ cao, giảng dạy có chất lượng,
nghiên cứu khoa học và ứng dụng thành công các kết quả nghiên cứu trong công nghiệp
hóa, hiện đại hóa. Đề cao vị trí của người thầy trong xã hội, trong sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa.
3. Phát triển các nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu của CNH-HĐH nền kinh tế
quốc dân.
Có thị trường, có thị hướng đúng đắn về công nghiệp hóa, hiện đại hóa mới chỉ tạo
được khả năng. Muốn khả năng đó thành hiện thực cần tạo ra được điều kiện đồng bộ cho



sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Bởi lẽ CNH-HĐH đòi hỏi cần phải phát triển
nguồn nhân lực, phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, công nghiệp hiện đại, tiên tiến để
chuyển lao động từ thủ công lên hiện đại có năng suất lao động xã hội cao đạt hiệu quả
kinh tế lớn. Muốn vậy chúng ta phải đầu tư một khối lượng vốn lớn, phải quản lý và sử
dụng vốn một cách hiệu quả nhất theo mục tiêu của CNH-HĐH . Nguồn vốn lớn được
tạo ra có khả năng bảo đảm đủ số lượng và chất lượng các yếu tố đầu vào cho quá trình
CNH-HĐH . Để thực hiện tốt việc tạo vốn, huy động và sử dụng có hiệu quả cho sự

nghiệp CNH-HĐH cần giải quyết tốt các vấn đề cơ bản sau đây:
a) Tạo vốn, huy động và sử dụng có hiệu quả nhiều nguồn vốn cho nhu cầu CNH-
HĐH , bao gồm nguồn vốn trong nước và vốn nước ngoài. Trong suốt quá trình CNH-
HĐH thì nguồn vốn trong nước là chính. Nhưng trong giai đoạn đầu, nguồn vốn trong
nước rất hạn chế vì thu nhập quốc dân còn thấp, tích lũy nội bộ nền kinh tế còn nhỏ bé.
Do đó nguồn vốn nước ngoài có ý nghĩa rất quan trọng. Trong đó có những công trình mà
vốn nước ngòai có vai trò quyết định, bởi vì nó thúc đẩy việc khai thác các nguồn lực,
nguồn vốn trong nước và tạo thêm được nhiều công ăn việc làm, tăng thêm thu nhập cho
người lao động.
- Nguồn vốn trong nước phải huy động bao gồm các tài nguyên nhân lực, tài sản và
vốn bằng tiền của Nhà nước và của nhân dân.
- Nguồn vốn ngoài nước bao gồm các khoản viện trợ chính thức (ODA), vốn đầu tư
trực tiếp (FDI), các loaị vốn vay và viện trợ khác.
- Phải tính toán các phương án đầu tư và sử dụng vốn có hiệu quả, bảo tòan và phát
triển được vốn, đặc biệt nguồn vốn đầu tư tập trung và vốn của khu vực doanh nghiệp
Nhà nước, xây dựng chế độ làm chủ trực tiếp, cụ thể đối với mọi tài sản công, chống thất
thoát, tham ô, hối lộ và lãng phí vốn của công.
b) Định hướng đúng đắn việc đầu và xây dựng môi trường, đầu tư thuận lợi theo
hướng chủ yếu là:
- Quy hoạch các địa bàn phát triển kinh tế trọng điểm, hình thành những cụm, khu
công nghiệp ở từng vùng, từng địa phương một cách hợp lý, xây dựng ở đó những cơ sở
hạ tầng cần thiết và quy chế hành chính kinh tế thích hợp nhằm thu hút vốn đầu tư trong



và ngoài nước cho phát triển sản xuất kinh doanh , theo mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã
hội công bằng, văn minh, đảm bảo an ninh quốc gia.
- Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện môi trường vĩ mô ổn định, thuận lợi cho việc phát
triển đầu tư; Xây dựng chính sách, luật lệ, quy chế rõ ràng, nhất quán để mọi người yên
tâm đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh theo quy hoạch của Nhà nước. Khắc phục nạn

quan liêu, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong việc xin phép đầu tư, đăng ký kinh
doanh, thuê đất, giải phóng mặt bằng, lắp đặt điện nước, máy móc thiết bị. Thực hiện tốt
Luật khuyến khích đầu tư trong nước và Luật thu hút vốn đầu tư nước ngoài.
c) Tiếp tục đổi mới hệ thống ngân hàng, tài chính để phát triển và quản lý nguồn
vốn có hiệu quả theo hướng cơ bản sau:
- Tiếp tục đổi mới hệ thống tín dụng - ngân hàng, mở rộng loại hình và chất lượng
dịch vụ ngân hàng nhằm bảo đảm phục vụ nhanh chóng, thuận tiện, an toàn; có biện pháp
huy động mọi nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội, đáp ứng kịp thời nhu cầu vay vốn đầu tư
phát triển của các thành phần kinh tế và các tầng lớp dân cư. Tiếp tục đẩy lùi và kiềm chế
lạm phát; phát triển các hình thức huy động vốn bằng góp cổ phần; bán cổ phiếu, trái
phiếu cho nhân dân trong nước, thí điểm bán một phần ra thị trường vốn ngoài nước.
Chuẩn bị tích cực để từng bước hình thành thị trường chứng khoán.
- Đổi mới hệ thống tài chính quốc gia, cải cách hệ thống thuế, bảo đảm huy động đủ
nguồn ngân sách, phấn đấu tăng nguồn thu cho ngân sách, nâng tổng số tích lũy cho đầu
tư trong toàn xã hội lên 25 - 30% GDP. Tiếp tục xóa bao cấp đối với hàng hóa dịch vụ
như: điện, nước, giao thông vận tải, xăng dầu. Giảm dần và tiến tới bảo đảm cân bằng thu
chi ngân sách. Hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp đầu tư phát triển, để lại khấu hao cơ
bản cho doanh nghiệp tái đầu tư. Hướng dẫn tiêu dùng và thực hành tiết kiệm để tăng vốn
cho đầu tư phát triển.
d) Tổ chức tốt việc tiếp nhận các nguồn vốn viện trợ và quy định chặt chẽ về vay và
trả nợ theo phương hướng chủ yếu sau:
- Khẩn trương hoàn thành việc xây dựng và thẩm định dự án để tiếp nhận nhanh và
sớm đưa vào sử dụng các nguồn viện trợ chính thức ODA, các khoản cho vay của các tổ
chức tài chính - tiền tệ thế giới, tranh thủ chuyển giao vốn công nghệ hiện đại, kỹ năng



điều hành tiên tiến, đổi mới căn bản phương thức đầu tư vốn của nhà nước theo hướng
tập trung trước hết cho xây dựng kết cấu hạ tầng, các ngành, các lĩnh vực thiết yếu, chỉ
cấp phát vốn cho dự án không thể trực tiếp thu hồi vốn.

- Qui định chặt chẽ về vay, trả nợ, kể cả vay trong dân và vay nước ngoài. Bảo đảm
sử dụng tiền vay có hiệu quả và trả được nợ. Nhà nước vay chủ yếu để đầu tư phát triển
kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội, xây dựng một số công trình hết sức trọng yếu. Đối với các
doanh nghiệp áp dụng hình thức tự vay, tự trả có bảo lãnh của cơ quan tài chính ngân
hàng, Nhà nước dành một phần vốn vay cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh
tế vay để đầu tư phát triển với lãi suất đủ trả nợ gốc và lãi cho nước ngoài, nhưng cần
làm có trọng điểm để rút kinh nghiệm.
4. Phát triển các thành phần kinh tế để đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH nền kinh tế
quốc dân.
Xuất phát từ quan điểm CNH-HĐH là sự nghiệp của quần chúng nhân dân thuộc tất
cả các thành phần kinh tế khác nhau nên phát triển các thành phần kinh tế để huy động tối
đã nguồn lực của toàn dân vào sự nghiệp CNH-HĐH là một điều kiện cần thiết quan
trọng về tổ chức lực lượng cho sự phát triển. Bởi vì mỗi thành phần kinh tế Nhà nước, tập
thể, tư nhân đều có những thế mạnh riêng, có thể bổ sung cho nhau, cần phải được khai
thác triệt để nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp trong quá trình CNH-HĐH. Việc phát
triển các thành phần kinh tế để đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH có thể thực hiện theo phương
hướng sau:
a) Không ngừng phát triển kinh tế Nhà nước, nâng cao hiệu quả kinh tế của các
doanh nghiệp Nhà nước nhằm phát huy vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, hỗ trợ và thúc
đẩy sự phát triển của các thành phần kinh tế khác. Các doanh nghiệp Nhà nước phải phát
huy vai trò trung tâm công nghiệp, dịch vụ, trung tâm khoa học - kỹ thuật, trung tâm văn
hóa trên cùng địa bàn. Các doanh nghiệp Nhà nước trong nông, lâm, ngư nghiệp phải
được củng cố và phát triển, đẩy mạnh liên kết và hợp tác, giúp đỡ hộ nông dân và các
thành phần kinh tế khác cùng phát triển, các doanh nghiệp Nhà nước trong lĩnh vực
thương nghiệp cần được chấn chỉnh, củng cố, tăng cường để giữ vai trò chủ đạo nhất là
trong khâu bán buôn, cùng với các thành phần kinh tế khác giữ ổn định và làm lành mạnh



thị trường bảo đảm giao lưu hàng hoá thông suốt, phục vụ và thúc đẩy sản xuất phát triển,

bảo vệ lợi ích của người sản xuất, người tiêu dùng và lợi ích của Nhà nước.
b) Đánh giá, sơ kết và mở rộng việc thực hiện chủ trương cổ phần hóa một bộ phận
doanh nghiệp Nhà nước, phát triển các công ty TNHH và các công ty cổ phần nhằm thu
được nguồn vốn lớn trong cán bộ công nhân viên, trong nhân dân để phát triển sản xuất
kinh doanh. Hình thức công ty cổ phần được phát triển sẽ thúc đẩy những người lao động
có vốn làm chủ doanh nghiệp của mình. Hạn chế tiêu cực, tạo động lực phát triển sản
xuất kinh doanh, đảm bảo kinh doanh có lãi, góp phần tăng tích lũy cho nền kinh tế.
c) Phát triển rộng rãi các hình thức hợp tác phong phú, đa dạng, đặc biệt là dịch vụ
phục vụ trong nông nghiệp và nông thôn; phát triển mạnh các hình thức hợp tác trong khu
vực tiểu, thủ công nghiệp. Quá trình phát triển mạnh kinh tế cá thể, kinh tế hộ gia đình tất
yếu dẫn đến sự phát triển đa dạng về các tổ chức kinh tế hợp tác. Khuyến khích mạnh mẽ
kinh tế phát triển, lựa chọn mô hình và phương thức hoạt động của HTX phải thích hợp,
linh hoạt, đa dạng.
d) Tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát triển. Muốn vậy, cần xác định rõ
vai trò của kinh tế tư nhân trong việc tăng trưởng kinh tế và thực hiện quá trình CNH-
HĐH. Ban hành luật pháp và chính sách, tạo môi trường pháp lý để tư nhân yên tâm bỏ
vốn vào đầu tư sản xuất, làm ăn đúng luật pháp, khuyến khích kinh tế tư bản, tư nhân
phát triển theo con đường liên doanh, liên kết với kinh tế Nhà nước dưới nhiều hình thức.
e) Hoàn thiện cơ chế quản lý doanh nghiệp theo hướng bảo đảm cho các doanh
nghiệp thực hiện theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Muốn vậy chúng ta
cần phải giải quyết tốt những vấn đề cơ bản sau:
- Bảo đảm cho các doanh nghiệp được quyền chủ động kinh doanh theo quan hệ
cung cầu, giá cả thị trường, cạnh tranh và hợp tác, các doanh nghiệp được quyền quyết
định lựa chọn các vấn đề kinh tế cơ bản: sản xuất cái gì? sản xuất như thế nào? và sản
xuất cho ai? trong giới hạn của luật pháp qui định.
- Xây dựng đầy đủ hệ thống luật pháp, các qui định dưới luật, các chính sách đồng
bộ nhằm đảm bảo cho doanh nghiệp được yên tâm hoạt động trongmôi trường pháp lý
cho phép.

5. Xây dựng Nhà nước đủ mạnh để quản lý tập trung có hiệu lực quá trình thực
hiện CNH-HĐH.
Thực tiễn phát triển thành công của nhiều nước trên thế giới đã xác nhận và khẳng
định vai trò quyết định của Nhà nước trong việc tổ chức thực hiện quá trình CNH-HĐH
nền kinh tế. Thực tiễn của Việt Nam trong những năm qua đã cho chúng ta thấy rõ rằng
Nhà nước định hướng không đúng đắn, không hợp lý quá trình CNH-HĐH đã không chỉ
làm cho hiệu quả đạt thấp, mà còn để lại những hậu quả không nhỏ phải giải quyết trong
nhiều năm mới khắc phục được. Để thực hiện thành công quá trình CNH-HĐH nền kinh
tế ở Việt Nam trong thời gian sắp tới cần xây dựng Nhà nước đủ mạnh để quản lý tập
trung, có hiệu lực, Nhà nước đó phải là:
a) Nhà nước biết nắm bắt sự tác động khách quan của các qui luật trong nền kinh tế
thị trường để định hướng đúng đắn chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng đúng
đắn và thống nhất quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, định hướng đúng đắn kế hoạch
thực hiện toàn bộ quá trình CNH-HĐH đất nước. Để làm được điều đó Nhà nước phải
nắm vững nhu cầu và khả năng tiến hành CNH-HĐH, nắm bắt thị trường của CNH-HĐH.
Tập trung đúng mức vào những ngành, những khâu, vùng, lĩnh vực quan trọng nhất có
thể tạo ra sự tăng trưởng nhanh với hiệu quả kinh tế cao.
b) Nhà nước biết quyết định việc tổ chức và phối hợp các lực lượng kinh tế để thực
hiện chiến lược, kế hoạch công nghiệp hoá, hiện đại hóa. Huy động và phân bổ tập trung
các nguồn lực cần thiết của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hóa. Cân đối và điều
chỉnh thường xuyên quá trình thực hiện CNH-HĐH. Trong vấn đề này phải tập trung sử
dụng có hiệu quả cao nguồn lực hiện có của đất nước.
c) Nhà nước biết quyết định đúng các chính sách cần thiết để khai thác mọi tiềm
năng, nguồn lực trong nước và ngoài nước để thực hiện nhanh, mạnh, vững chắc quá
trình CNH-HĐH. Chỉ có như vậy mới có thể giảm bớt khoảng cách tụt hậu của nước ta so
với các nước trong khu vực.
d) Nhà nước biết tổ chức lại, xây dựng lại bộ máy quản lý đủ mạnh về số lượng và
chất lượng để quản lý có hiệu lực, kiên quyết thực hiện tiêu chuẩn hóa cán bộ công chức
Nhà nước, lựa chọn những cán bộ có khả năng, trình độ, kinh nghiệm để đưa đất nước ta