(Luận văn Đại học Thương mại) Ước lượng và dự báo cầu về sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung Đông trên địa bàn Thành phố Hải Phòng đến năm 2020
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (502.78 KB, 57 trang )
TĨM LƯỢC
Ước lượng và dự báo cầu là cơng tác có vai trị hết sức quan trọng cũng như có
tầm ảnh hưởng lớn đến q trình tiêu thụ hàng hóa của các doanh nghiệp. Trong điều
kiện nền kinh tế thế giới và kinh tế Việt Nam đã có sự tăng trưởng trở lại sau giai đoạn
khó khăn, mức sống của người dân từng bước được cải thiện đòi hỏi sản phẩm của các
công ty cần đáp ứng nhanh nhạy và kịp thời nhu cầu của người tiêu dùng. Chính vì
vậy, các doanh nghiệp hiện nay cần thực hiện tốt công tác phân tích và dự báo cầu để
có thể nắm bắt kịp với những thay đổi trong xu hướng tiêu dùng, những mong muốn,
sở thích của khách hàng, qua đó thúc đẩy q trình tiêu thụ hàng hóa và đảm bảo mục
tiêu kinh doanh đã đề ra.
Trên cơ sở những kiến thức đã được đào tạo và nhận thức về tình hình thực tế
của cơng ty trong q trình thực tập tại công ty TNHH Trung Đông, tác giả đã lựa
chọn và thực hiện đề tài “Ước lượng và dự báo cầu về sản phẩm dầu gội đầu Romano
của công ty TNHH Trung Đông trên địa bàn Thành phố Hải Phòng đến năm 2020”.
Với đối tượng nghiên cứu là sản phẩm dầu gội đầu Romano, nội dung của đề tài khóa
luận tập trung vào những vấn đề chính sau:
– Hệ thống những lý luận cơ bản về cầu, các yếu tố ảnh hưởng đến cầu, ước
lượng và dự báo cầu.
– Thực trạng cầu và phân tích ảnh hưởng cụ thể của các yếu tố tác động đến cầu
sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung Đông thông qua điều tra
khảo sát và mơ hình kinh tế lượng.
– Tiến hành dự báo cầu về dầu gội đầu Romano trên địa bàn thành phố Hải
Phòng đến năm 2020 bằng phương pháp dự báo theo chuỗi thời gian.
– Đánh giá thành công và hạn chế mà công ty TNHH Trung Đông đã làm được
trong công tác ước lượng và dự báo cầu. Từ đó, tác giả đề xuất một số giải pháp và
kiến nghị nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty Trung
Đông trong những năm tới.
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
LỜI CẢM ƠN
Qua thời gian thực tập tại công ty TNHH Trung Đông, em đã nhận được sự giúp
đỡ nhiệt tình của ban lãnh đạo và các phịng ban trong cơng ty, đặc biệt là phịng kinh
doanh. Khi tham gia làm việc tại khâu tiêu thụ sản phẩm dầu gội đầu Romano của
công ty, em đã hiểu phần nào hoạt động của cơng ty ngồi thực tế, thấy rõ hơn về
những khó khăn trong kinh doanh khi tình hình kinh tế biến động và thực tế các yếu tố
về giá cả, thị hiếu, thu nhập… có ảnh hưởng như thế nào tới cầu về một sản phẩm.
Trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu về cầu sản phẩm dầu gội đầu
Romano của công ty TNHH Trung Đông và các tài liệu tham khảo cho đề tài khóa
luận, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Thạc sĩ Lương Nguyệt Ánh, Bộ môn
Kinh tế vi mô, Khoa Kinh tế – Luật, Trường Đại học Thương mại, đã trực tiếp hướng
dẫn em hồn thành khóa luận tốt nghiệp. Đồng thời, em xin gửi lời cảm ơn trân trọng
tới Ban Giám đốc và các phịng ban trong cơng ty TNHH Trung Đông đã cung cấp cho
em những số liệu về kết quả kinh doanh của công ty nhằm phục vụ cho đề tài khóa
luận.
Tuy nhiên do thời gian nghiên cứu có hạn và hiểu biết của bản thân về vấn đề
nghiên cứu cịn có những hạn chế nên đề tài khơng tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy,
em rất mong được sự góp ý của các thầy cơ giáo cũng như các bạn sinh viên khác có
quan tâm tới vấn đề này.
Hà Nội, ngày….tháng…năm
Sinh viên thực hiện
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
MỤC LỤC
TÓM LƯỢC
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
LỜI MỞ ĐẦU....................................................................................................................................1
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI KHÓA LUẬN..............................................................1
2. TỔNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN......................2
3. XÁC LẬP VÀ TUYÊN BỐ ĐỀ TÀI.......................................................................................3
4. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU......................................................................................................4
4.1. Mục tiêu lý luận.........................................................................................................4
4.1. Mục tiêu thực tiễn......................................................................................................4
5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU......................................................................5
5.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................................5
5.2. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................................5
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................................................5
6.1. Phương pháp thu thập dữ liệu.................................................................................5
6.1.1. Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp................................................................5
6.1.2. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp...............................................................6
6.2. Phương pháp phân tích số liệu.................................................................................6
6.2.1. Phương pháp kinh tế lượng................................................................................6
6.2.2. Phương pháp so sánh..........................................................................................7
7. KẾT CẤU ĐỀ TÀI KHÓA LUẬN..........................................................................................7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẦU, ƯỚC LƯỢNG VÀ DỰ BÁO CẦU.............8
1.1. Một số lý luận cơ bản về cầu....................................................................................8
1.1.1. Khái niệm cầu, lượng cầu...................................................................................8
1.1.2. Phương trình và đồ thị đường cầu......................................................................8
1.1.3. Các yếu tố tác động đến cầu................................................................................9
1.1.3.1. Yếu tố giá cả của bản thân hàng hóa (P).......................................................9
1.1.3.2. Thu nhập của người tiêu dùng (M)................................................................9
1.1.3.3. Giá của hàng hóa có liên quan trong tiêu dùng (Pr)..................................10
1.1.3.4. Thị hiếu người tiêu dùng (T)........................................................................10
1.1.3.5. Số lượng người mua trên thị trường (N)......................................................10
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
1.1.3.6. Kỳ vọng về giá cả hàng hóa trong tương lai (E) và kỳ vọng về thu nhập.. .11
1.1.3.7. Các yếu tố khác............................................................................................11
1.1.4. Độ co dãn của cầu.............................................................................................11
1.1.4.1. Độ co dãn của cầu theo giá.........................................................................11
1.1.4.2. Độ co dãn của cầu theo thu nhập................................................................12
1.1.4.3. Độ co dãn của cầu theo giá chéo.................................................................12
1.2. Một số lý luận cơ bản về ước lượng và dự báo cầu..............................................13
1.2.1. Một số lý luận cơ bản về ước lượng cầu...........................................................13
1.2.1.1. Khái niệm ước lượng cầu.............................................................................13
1.2.1.2. Các bước để ước lượng cầu.........................................................................13
1.2.2. Một số lý luận cơ bản về dự báo cầu................................................................14
1.2.2.1. Khái niệm về dự báo cầu..............................................................................14
1.2.2.2. Các bước để dự báo cầu..............................................................................14
1.2.3. Vai trò của ước lượng và dự báo cầu...............................................................15
1.3. Nội dung và nguyên lý ước lượng và dự báo cầu.................................................16
1.3.1. Ước lượng cầu sản phẩm..................................................................................16
1.3.1. Dự báo cầu sản phẩm........................................................................................18
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CẦU SẢN PHẨM DẦU GỘI ĐẦU ROMANO CỦA
CÔNG TY TNHH TRUNG ĐƠNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHỊNG
TRONG GIAI ĐOẠN 2012 – 2015...............................................................................19
2.1. Tổng quan tình hình và ảnh hưởng của các yếu tố đến cầu sản phẩm dầu gội
đầu Romano của công ty................................................................................................19
2.1.1. Tổng quan về công ty TNHH Trung Đông......................................................19
2.1.1.1. Giới thiệu khái quát về công ty TNHH Trung Đơng....................................19
2.1.1.2. Tình hình kết quả kinh doanh sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty
THHH Trung Đông trong giai đoạn 2012 – 2015....................................................19
2.1.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến cầu sản phẩm dầu gội đầu Romano của công
ty TNHH Trung Đông.................................................................................................21
2.1.2.1. Giá sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung Đông.........21
2.1.2.2. Thu nhập trung bình hàng tháng người dân thành phố Hải Phịng............21
2.1.2.3. Giá sản phẩm dầu gội đầu Clear Men.........................................................22
2.1.2.4. Thị hiếu của người tiêu dùng tại thành phố Hải Phòng..............................22
2.1.2.5. Dân số tại thành phố Hải Phòng.................................................................22
2.2. Thực trạng cầu sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung
Đông trên địa bàn thành phố Hải Phòng.....................................................................23
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
2.2.1. Thực trạng cầu sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung
Đông thông qua kết quả điều tra khảo sát.................................................................23
2.2.1.1. Đánh giá về yếu tố nhân khẩu học...............................................................23
2.2.1.2. Đánh giá về yếu tố tâm lý của khách hàng..................................................23
2.2.1.3. Sự đánh giá của người tiêu dùng về dầu gội đầu Romano của công ty
TNHH Trung Đông....................................................................................................24
2.2.1.4. Mối tương quan giữa độ tuổi và sở thích dùng loại dầu gội đầu Romano..25
2.2.2. Thực trạng cầu sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung
Đông thông qua ước lượng cầu..................................................................................25
2.2.2.1. Ước lượng mơ hình hàm cầu về sản phẩm dầu gội đầu của công ty TNHH
Trung Đông...............................................................................................................26
2.2.2.2. Kiểm định sự phù hợp của mơ hình.............................................................27
2.2.2.4. Phân tích độ co dãn của cầu về sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty
TNHH Trung Đông....................................................................................................27
2.3. Dự báo cầu về sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung Đông
..........................................................................................................................................28
2.4. Các kết luận và phát hiện qua nghiên cứu cầu về sản phẩm dầu gội đầu
Romano của công ty TNHH Trung Đông....................................................................29
2.3.1. Một số thành công của công ty qua kết quả ước lượng và dự báo cầu sản
phẩm dầu gội đầu Romano.........................................................................................29
2.3.2. Một số hạn chế của công ty và nguyên nhân của hạn chế qua công tác ước
lượng và dự báo cầu về sản phẩm dầu gội đầu Romano...........................................30
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM THÚC ĐẨY TIÊU
THỤ MẶT HÀNG DẦU GỘI ĐẦU ROMANO CỦA CÔNG TY TNHH TRUNG
ĐÔNG................................................................................................................................................32
3.1. Mục tiêu và phương hướng phát triển của công ty TNHH Trung Đông trong
giai đoạn 2016 – 2020.....................................................................................................32
3.1.1. Phương hướng phát triển của công ty..............................................................32
3.1.1. Mục tiêu phát triển của công ty........................................................................32
3.2. Các giải pháp nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm dầu gội đầu Romano của công
ty TNHH Trung Đông....................................................................................................33
3.2.1. Một số giải pháp kích cầu sản phẩm dầu gội đầu Romano của cơng ty TNHH
Trung Đơng..................................................................................................................33
3.2.1.1. Giải pháp về chính sách giá.........................................................................33
3.2.1.2. Tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu sản
phẩm của công ty.......................................................................................................33
3.2.1.3. Nâng cao chất lượng chăm sóc khách hàng................................................34
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
3.2.2. Một số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác ước lượng và dự báo cầu đối với
công ty TNHH Trung Đông........................................................................................35
3.3. Một số kiến nghị nhằm thúc đẩy tiêu thụ mặt hàng dầu gội đầu Romano của
công ty TNHH Trung Đông...........................................................................................36
3.3. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu.......................................................37
KẾT LUẬN......................................................................................................................................38
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1
PHỤ LỤC 2
PHỤ LỤC 3
PHỤ LỤC 4
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Kết quả kinh doanh sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH
Trung Đông trong giai đoạn năm 2012 – 2015
Bảng 2.2: Kết quả đánh giá của người tiêu dùng về dầu gội đầu Romano của công
ty TNHH Trung Đông
Bảng 2.3: Kết quả ước lượng cầu sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty
TNHH Trung Đông
Bảng 2.4: Thống kê về độ tuổi trong mẫu điều tra28
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ
Hình 1.1: Đồ thị đường cầu
Hình 2.1: Biểu đồ thể hiện tỷ lệ sử dụng dầu gội đầu Romano Attitude theo độ
tuổi5
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ASEAN
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
CTCP
Công ty cổ phần
NĐ
Nghị định
TNHH
Trách nhiệm hữu hạn
TNTB
Thu nhập trung bình
USD
Đơ la Mỹ
VNĐ
Việt Nam đồng
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
LỜI MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI KHĨA LUẬN
Nền kinh tế Việt Nam những năm gần đây đã có những bước tiến đáng kể trên
con đường cơng nghiệp hóa hiện đại hóa. Hịa cùng với xu hướng mở rộng hợp tác
kinh tế quốc tế, Việt Nam đã và đang tham gia vào nhiều tổ chức, diễn đàn kinh tế
mang tầm thế giới, đặc biệt là trong năm 2015 vừa qua, nước ta đã trở thành thành viên
của Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP), Cộng đồng chung
ASEAN chính thức thành lập… Đây chính là những động lực thúc đẩy hợp tác và tăng
trưởng kinh tế, GDP năm 2015 tăng trưởng mạnh nhất trong giai đoạn 2011 – 2015,
vượt chỉ tiêu đề ra và đạt 6,68%, thu nhập bình quân đầu người khoảng 2300
USD/người, tăng 57 USD so với năm 2014. Hội nhập kinh tế cũng đưa nước ta trở
thành điểm đầu tư ở nhiều lĩnh vực khác nhau của các tập đồn, cơng ty nước ngồi,
trong đó có ngành hàng về sản xuất các sản phẩm tiêu dùng như dầu gội đầu, sữa tắm,
mỹ phẩm, hóa chất giặt tẩy… Các đại diện tiêu biểu có thể kể đến như Unilever,
Procter & Gamble (P & G), Unza… Có thể thấy, sự hiện diện của những tên tuổi lớn
trong lĩnh vực này đã tạo nên bức tranh sôi động cho thị trường với rất nhiều sản phẩm
đa dạng phục vụ nhu cầu người tiêu dùng cũng như tạo nguồn hàng phong phú cho các
doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thương mại.
Công ty TNHH Trung Đông là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực phân phối
các sản phẩm tiêu dùng, trong đó sản phẩm chủ yếu là dầu gội đầu Romano của công
ty TNHH Wipro Unza Việt Nam. Theo báo cáo về kết quả bán hàng của công ty, trong
năm 2015, doanh thu từ dầu gội đầu Romano chiếm khoảng 26% tổng doanh thu của
công ty. Hiện tại, trên thị trường dầu gội đầu dành cho nam giới, sản phẩm dầu gội đầu
mang thương hiệu Romano đang chịu sự cạnh tranh mạnh mẽ từ sản phẩm Clear Men
của công ty TNHH quốc tế Unilever Việt Nam và sản phẩm X – Men của CTCP Sản
xuất hàng gia dụng Quốc tế (ICP). Theo khảo sát từ Q&Me năm 2015, Clear Men là
sản phẩm dẫn đầu thị phần dầu gội nam (31%), tiếp sau là X – Men (28%) và Romano
(12%). Do vậy, công ty Trung Đông cần phải có chiến lược phát triển thị trường một
cách đúng đắn nhằm giữ vững vị thế trên thị trường, nhất là khi sản phẩm Romano mà
công ty phân phối đang gặp khó khăn trước các đối thủ. Thực tế, những năm qua, công
ty cũng đã sử dụng phương pháp ước lượng và đánh giá nhu cầu của người tiêu dùng
đối với sản phẩm của mình nhưng kết quả đem lại chưa cao do công ty chưa thực sự
đánh giá cao tầm quan trọng của cơng tác phân tích cầu do việc thu thập, phân tích và
xử lý thơng tin thị trường mang nhiều tính định tính. Do vậy, để nâng cao chất lượng
của công tác nghiên cứu thị trường, nâng cao kết quả tiêu thụ sản phẩm chủ lực này thì
1
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
việc thực hiện tốt công tác ước lượng và dự báo cầu là vấn đề mà công ty TNHH
Trung Đông cần chú trọng trong hoạt động kinh doanh của công ty.
2. TỔNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN
Ước lượng và dự báo cầu là cơng tác có vai trị hết sức quan trọng cũng như có
tầm ảnh hưởng lớn đến q trình tiêu thụ hàng hóa của các doanh nghiệp. Bởi vậy,
trong những năm qua, ở nước ta cũng như trên thế giới đã có rất nhiều đề tài nghiên
cứu về vấn đề này. Mỗi tác giả, mỗi bài nghiên cứu đều có những cách tiếp cận khác
nhau phù hợp với hoạt động của doanh nghiệp, có những thành cơng và có cả những
hạn chế. Dưới đây là một số đề tài nghiên cứu về cầu mà tác giả lựa chọn để tiếp cận
nhằm thực hiện tốt bài nghiên cứu của mình:
Nguyễn Thị Phương Liên (2011), “Ước lượng và dự báo cầu về sản phẩm vải nội
ngoại thất của công ty TNHH nội thất Phúc Duy trên địa bàn Hà Nội đến năm 2015”
Trong đề tài, tác giả đã làm rõ được các lý luận cơ bản về cầu, thực trạng cầu sản
phẩm vải nội ngoại thất của công ty trong giai đoạn 2008 – 2010, từ đó đưa ra một số
biện pháp kích cầu sản phẩm vải nội ngoại thất của công ty. Tuy nhiên, nguồn số liệu
trong đề tài chưa thật sự phong phú bởi tác giả mới dừng lại ở việc thu thập các số liệu
từ các báo cáo tài chính, báo cáo bán hàng, báo cáo kết quả kinh doanh của công ty –
nguồn số liệu thứ cấp, để phục vụ quá trình phân tích, nghiên cứu. Việc thu thập số
liệu sơ cấp thông qua khảo sát thị trường, thu thập ý kiến của khách hàng về sản phẩm,
giá cả, thị hiếu… chưa được thực hiện đã phần nào giảm đi tính hiệu quả của bài
nghiên cứu.
Đào Thị Vân Anh (2011), “Phân tích và dự báo cầu sản phẩm áo sơ mi nam của
công ty cổ phần May 10 trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2015”. Đề tài tập
trung nghiên cứu về cầu sản phẩm áo sơ mi nam trong giai đoạn 2007 – 2010, và dự
báo cầu đến năm 2015 bằng phương pháp mơ hình kinh tế lượng thơng qua phần mềm
SPSS và Eview. Tác giả đã sử dụng cả số liệu sơ cấp và thứ cấp trong nghiên cứu đã
giúp cơng tác ước lượng cầu có độ chính xác và tin cậy hơn. Tuy nhiên trong phần giải
pháp, các giải pháp nhằm kích cầu tiêu thụ sản phẩm áo sơ mi nam của công ty May
10 chưa được phân tích sâu.
Vương Đức An (2013), “Ước lượng và dự báo cầu sản phẩm gạch xi măng của
công ty cổ phần xi măng Sông Cầu trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đến năm 2015”. Trong
đề tài này, tác giả đã đi sâu phân tích các lý luận cơ bản về cầu, xây dựng hàm cầu, vận
dụng phần mềm SPSS để phân tích, xử lý số liệu sơ cấp và phần mềm Eviews để ước
lượng hàm cầu, từ đó tiến hành dự báo cầu mặt hàng này. Tác giả đã thực hiện dự báo
2
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
theo hai phương pháp là dự báo theo chuỗi thời gian và dự báo theo chu kỳ - mùa vụ
để có thể so sánh tính chính xác giữa các phương pháp dự báo.
Nguyễn Thị Minh Loan (2013), “Phân tích và dự báo cầu sản phẩm tóc và da
của cơng ty TNHH Hoàng Yến trên thị trường Hà Nội cho đến năm 2015”. Đề tài đã đi
sâu nghiên cứu thực trạng cầu về sản phẩm chăm sóc tóc và da của cơng ty, cũng như
phân tích cụ thể các yếu tố ảnh hưởng đến cầu sản phẩm này. Tác giả cũng sử dụng
phương pháp điều tra chọn mẫu và sử dụng mơ hình kinh tế lượng để thực hiện ước
lượng và dự báo cầu. Về cơ bản thì đề tài đã đạt được thành công mục tiêu nghiên cứu
đã đề ra, nhưng phần kiến nghị và giải pháp vẫn chưa cụ thể.
Bên cạnh các bài nghiên cứu trong nước, tác giả cịn tiếp cận một số bài viết, bài
báo nước ngồi có liên quan đến đề tài.
“Forecasting of wheat production in Bangladesh”, (Md. Rezaul Karim, Md.
Abdul Awal and M. Akter, 2010). Để dự báo sản lượng lúa mỳ ở Bangladesh, tác giả
đã sử dụng nguồn số liệu thu thập từ Cục thống kê Bangladesh cũng như lựa chọn mẫu
điều tra hành vi của các biến thay đổi theo thời gian trong mơ hình tăng trưởng ở 3 khu
vực sản xuất chính là các huyện Dinajpur, Rajshahi và Rangpur. Qua nghiên cứu, tác
giả kết luận: mơ hình tuyến tính phù hợp với việc dự báo ở Dinajpur, cịn ở Rajshahi
và Rangpur thì mơ hình khối có kết quả tốt hơn.
“Demand forecasting in the fashion industry” (Maria Elena Nenni, Luca
Giustiniano and Luca Pirolo, 2013). Bài nghiên cứu đã phân tích về đặc điểm của các
công ty ngành thời trang, đặc điểm chuỗi cung ứng, đi sâu vào nghiên cứu đặc điểm
của cầu các sản phẩm thời trang như: sự mua sắm tùy hứng cao, tính khơng ổn định
cao, khó dự đốn, sự lựa chọn đa dạng, cũng như những gì là yếu tố chính thúc đẩy sự
thay đổi nhu cầu. Từ đó, tác giả đánh giá và kết hợp với các nghiên cứu khác trong giai
đoạn gần đây để đưa ra những nhận xét, kết luận về dự báo cầu ngành thời trang.
Nghiên cứu cũng chỉ ra những rào cản trong dự báo cầu sản phẩm thời trang là: mùa
bán hàng ngắn và sự không ổn định.
3. XÁC LẬP VÀ TUYÊN BỐ ĐỀ TÀI
Nhận thức được vai trò và ý nghĩa quan trọng của công tác nghiên cứu cầu trong
hoạt động kinh doanh của công ty TNHH Trung Đông, tác giả đã lựa chọn đề tài:
“Ước lượng và dự báo cầu về sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH
Trung Đông trên địa bàn thành phố Hải Phòng đến năm 2020” để nghiên cứu. Cũng
giống như một số đề tài nghiên cứu trước đó, đề tài của tác giả đã kế thừa những kiến
3
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
thức lý luận cơ bản về cầu, sử dụng các cơng cụ phân tích dữ liệu như SPSS và Eviews
để ước lượng và dự báo cầu. Bên cạnh đó, đề tài cũng có những điểm mới, đó là:
Thứ nhất, cơng tác ước lượng và dự báo cầu về sản phẩm dầu gội đầu Romano
của công ty TNHH Trung Đông chưa có đề tài nào đã từng nghiên cứu trước đó.
Thứ hai, đề tài nghiên cứu thực trạng cầu và ảnh hưởng cụ thể của các yếu tố tác
động đến cầu sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung Đơng. Phân
tích thực trạng cầu dựa trên phiếu khảo sát với các chỉ tiêu khác nhau như thống kê về
tần suất, đánh giá mối tương quan giữa các yếu tố, đánh giá dựa trên điểm số trung
bình. Đồng thời, sử dụng mơ hình kinh tế lượng để ước lượng cầu sản phẩm dầu gội
đầu Romano.
Thứ ba, đề tài thực hiện công tác dự báo cầu về sản phẩm dầu gội đầu Romano
của công ty TNHH Trung Đông đến năm 2020 qua phương pháp dự báo theo chuỗi
thời gian, đưa ra một số giải pháp, kiến nghị nhằm thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm trong
thời gian tới.
4. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
4.1. Mục tiêu lý luận
Đề tài tập trung làm rõ một số vấn đề lý luận liên quan đến kiến thức môn Kinh
tế Vi mô và Kinh tế học quản lý, kiến thức chuyên ngành như khái niệm cầu, các yếu
tố tác động đến cầu, độ co dãn của cầu, khái niệm và vai trò của ước lượng và dự báo
cầu, cũng như các kiến thức về công cụ để ước lượng và dự báo cầu. Qua đó, vận dụng
kiến thức này để thực hiện việc ước lượng và dự báo cầu sản phẩm dầu gội đầu
Romano của công ty TNHH Trung Đơng trên địa bàn thành phố Hải Phịng đến năm
2020.
4.1. Mục tiêu thực tiễn
Đề tài đánh giá được tình hình hoạt động kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm dầu gội
đầu Romano của công ty TNHH Trung Đông trên thị trường thành phố Hải Phòng
trong giai đoạn 2012 – 2015, phân tích được các yếu tố tác động tới cầu về sản phẩm
dầu gội đầu Romano của công ty. Đồng thời, đề tài cũng nghiên cứu và đánh giá thực
trạng công tác ước lượng và dự báo cầu về sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty
đến năm 2020 thơng qua việc áp dụng mơ hình kinh tế lượng trong nghiên cứu. Từ đó
đánh giá những thành tựu và hạn chế trong tiêu thụ sản phẩm của công ty, đưa ra
những giải pháp, kiến nghị nhằm đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm dầu gội đầu Romano
trên thị trường thành phố Hải Phòng.
4
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Phạm vi và đối tượng nghiên cứu đóng vai trị rất quan trọng đối với việc thực
hiện nghiên cứu. Nó thể hiện khả năng, tầm hiểu biết của người thực hiện. Bởi vậy, khi
làm đề tài cần phải căn cứ vào năng lực thực tế của bản thân để lựa chọn phạm vi và
đối tượng nghiên cứu cho phù hợp.
5.1. Đối tượng nghiên cứu
Sản phẩm dầu gội đầu Romano là thương hiệu chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu
doanh thu hàng mỹ phẩm cũng như trong tất cả các mặt hàng mà công ty đang kinh
doanh. Đây cũng là mặt hàng chính mà công ty đang hướng tới trong chiến lược kinh
doanh trong thời gian tới. Do đó, đề tài tập trung nghiên cứu cầu về sản phẩm dầu gội
đầu Romano của công ty TNHH Trung Đông.
5.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu ước lượng và dự báo cầu sản
phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung Đơng trên địa bàn thành phố Hải
Phịng.
Phạm vi thời gian: Thực hiện ước lượng và dự báo cầu về sản phẩm dầu gội đầu
Romano của công ty TNHH Trung Đông đến năm 2020 thông qua thu thập số liệu
trong giai đoạn 2012 – 2015.
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
6.1.1. Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp
Trong nghiên cứu có nhiều phương pháp khác nhau để thu thập dữ liệu sơ cấp
nhưng trong đề tài tác giả sử dụng phương pháp điều tra chọn mẫu. Phương pháp điều
tra chọn mẫu là phương pháp thực hiện điều tra một số đơn vị trên tổng thể nhằm tiết
kiệm thời gian, công sức và chi phí. Thơng qua những đặc điểm và tính chất của mẫu
điều tra, ta có thể suy ra được đặc điểm và tính chất của cả tổng thể. Điều quan trọng
nhất là việc đảm bảo mẫu phải có khả năng đại diện được cho tổng thể chung.
Tác giả sử dụng phương pháp điều tra chọn mẫu trong quá trình nghiên cứu cầu
sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung Đơng với mục đích là nhằm
đưa ra được những đánh giá về các yếu tố tác động đến cầu sản phẩm dầu gội đầu
Romano.
Các bước thực hiện phương pháp này gồm:
- Bước 1: Xác định đối tượng điều tra
Đối tượng được lựa chọn điều tra là người tiêu dùng sản phẩm dầu gội đầu
Romano của công ty TNHH Trung Đơng trên địa bàn thành phố Hải Phịng.
5
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
- Bước 2: Chuẩn bị phiếu điều tra
Phiếu điều tra được xây dựng với hình thức đơn giản, nội dung dễ hiểu tập trung
vào tìm hiểu về đánh giá của khách hàng đối với sản phẩm về: giá cả, chất lượng, thái
độ của nhân viên…
- Bước 3: Phát phiếu điều tra
Sau khi đã xác định được đối tượng điều tra và hoàn thành mẫu phiếu điều tra về
nội dung và hình thức, tác giả tiến hành phát 100 phiếu cho các đối tượng điều tra.
Trong quá trình phát phiếu tác giả cố gắng hướng dẫn khách hàng trả lời các câu hỏi
trong phiếu cho hợp lệ, giải đáp các thắc mắc nhằm mang lại hiệu quả cao nhất cho
công tác điều tra.
- Bước 4: Thu thập phiếu điếu tra và xử lý phiếu điều tra
Tác giả tiến hành thu phiếu điều tra, xử lý phiếu, từ đó thu được dữ liệu phục vụ
quá trình nghiên cứu đề tài.
6.1.2. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp
Ngoài nguồn số liệu sơ cấp từ công tác điều tra chọn mẫu, tác giả còn sử dụng số
liệu thứ cấp trong đề tài nhằm phục vụ quá trình nghiên cứu tốt hơn. Số liệu thứ cấp là
số liệu do người khác thu thập, có thể là số liệu chưa xử lý (còn gọi là số liệu thô) hoặc
số liệu đã xử lý, được công bố trên các báo cáo, các bài nghiên cứu hay các phương
tiện thơng tin đại chúng. Trong đề tài khóa luận, tác giả sử dụng nguồn số liệu thứ cấp
là các số liệu từ báo cáo kết quả bán hàng, báo cáo tài chính, báo cáo về giá sản phẩm
của công ty qua các năm, cũng như các số liệu về dân số, về thu nhập bình quân đầu
người trên trang thông tin điện tử của Tổng cục Thống kê. Nguồn số liệu này giúp tác
giả phân tích hoạt động kinh doanh của công ty cũng như phục vụ công tác ước lượng
và dự báo cầu.
6.2. Phương pháp phân tích số liệu
6.2.1. Phương pháp kinh tế lượng
Phương pháp kinh tế lượng là phương pháp phân tích cho phép tác giả lượng hóa
được các mối quan hệ giữa cầu với các yếu tố ảnh hưởng tới cầu. Phương pháp phân
tích kinh tế lượng được sử dụng trong đề tài nghiên cứu nhằm phục vụ công tác ước
lượng và dự báo cầu gồm các bước:
- Bước 1: Xây dựng hàm cầu thực nghiệm
- Bước 2: Ước lượng hàm cầu
- Bước 3: Kiểm định sự phù hợp của mơ hình
- Bước 4: Tiến hành công tác dự báo
6
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
6.2.2. Phương pháp so sánh
Phương pháp so sánh là phương pháp xem xét các chỉ tiêu phân tích bằng cách
dựa trên việc so sánh số liệu với một chỉ tiêu cơ sở (chỉ tiêu gốc). Điều kiện để thực
hiện so sánh là các chỉ tiêu so sánh phải phù hợp về yếu tố không gian, thời gian, đơn
vị đo lường và cùng nội dung kinh tế. Phương pháp này giúp tác giả so sánh được số
liệu thu thập về các chỉ tiêu kinh doanh của công ty qua từng năm, qua đó phân tích sự
thay đổi của các đối tượng, tìm ra ngun nhân của sự thay đổi. Ngồi ra, nhằm giúp
việc nghiên cứu đề tài thuận lợi hơn tác giả sử dụng phương pháp so sánh tĩnh để tiến
hành kiểm định mối quan hệ giữa các biến số - là các yếu tố ảnh hưởng đến cầu - với
nhau. Theo đó, khi đánh giá mối quan hệ lượng cầu với số lượng người mua thì các
yếu tố khác là cố định và tương tự với các biến khác.
7. KẾT CẤU ĐỀ TÀI KHĨA LUẬN
Ngồi các phần: Tóm lược, lời cảm ơn, mục lục, danh mục sơ đồ hình vẽ, danh
mục bảng biểu, danh mục từ viết tắt, lời mở đầu, phụ lục và tài liệu tham khảo. Đề tài
khóa luận tốt nghiệp có kết cấu 3 chương bao gồm:
Chương 1: Cơ sở lý luận về cầu, ước lượng và dự báo cầu
Chương 2: Thực trạng cầu sản phẩm dầu gội đầu Romano của công ty TNHH
Trung Đông trên địa bàn thành phố Hải Phòng trong giai đoạn 2012 – 2015
Chương 3: Một số giải pháp và kiến nghị nhằm thúc đẩy tiêu thụ mặt hàng
dầu gội đầu Romano của công ty TNHH Trung Đông đến năm 2020
7
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẦU, ƯỚC LƯỢNG VÀ DỰ BÁO CẦU
1.1. Một số lý luận cơ bản về cầu
1.1.1. Khái niệm cầu, lượng cầu
Nguyễn Văn Dần (2009, tr.43) cho rằng “Cầu (D) là số lượng hàng hóa hay dịch
vụ mà người tiêu dùng muốn mua và có khả năng mua tại các mức giá khác nhau
trong khoảng thời gian nhất định, với điều kiện các yếu tố khác không đổi”.
David Begg (2007, tr.34) nêu rõ “Cầu (D) là số lượng hàng hóa mà người mua
muốn mua tại mỗi mức giá chấp nhận được”.
Phan Thế Công (2015, tr.50) cho rằng “Cầu (kí hiệu là D) là số lượng hàng hoá
hoặc dịch vụ mà người mua muốn mua và sẵn sàng mua tại các mức giá khác nhau
trong một khoảng thời gian nhất định, các yếu tố khác không đổi”.
Như vậy, qua các khái niệm trên, ta có thể kết luận: Cầu là số lượng hàng hoá
hoặc dịch vụ mà người tiêu dùng có khả năng mua và sẵn sàng mua tại các mức giá
khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định, giả sử các yếu tố khác khơng đổi. Có
thể thấy, hai yếu tố quan trọng nhất trong khái niệm cầu về hàng hóa hay dịch vụ đó là
khả năng mua và sự sẵn sàng mua của người tiêu dùng. Khả năng mua biểu thị khả
năng có thể thanh toán của người mua. Sẵn sàng mua biểu thị nhu cầu của người tiêu
dùng về một hàng hóa hoặc dịch vụ nào đó. Thực tế cho thấy thiếu một trong hai yếu
tố trên sẽ khơng thể hình thành nên cầu về hàng hóa hay dịch vụ đó.
Giữa cầu và lượng cầu có sự khác nhau, theo đó, cầu mô tả hành vi của người
mua tại mọi mức giá, tại một mức giá cụ thể ta có một lượng cầu xác định. Lượng cầu
(QD) là lượng hàng hóa hay dịch vụ mà người mua sẵn sàng và có khả năng mua ở
mức giá đã cho trong khoảng thời gian nhất định, (Phan Thế Cơng, 2014, tr.51). Nói
cách khác, cầu là tập hợp lượng cầu ở các mức giá khác nhau.
1.1.2. Phương trình và đồ thị đường cầu
Ngồi giá của bản thân hàng hóa, khi các yếu tố khác ngồi giá thay đổi cũng sẽ
làm thay đổi lượng cầu cho nên có thể viết phương trình đường cầu tổng qt có dạng:
Q D=f (P , M , PR , T , Pe , N )
Trong đó: Q D :Lượng cầu hàng hóa hoặc dịch vụ
P :Giá của hàng hóa hoặc dịch vụ
M : Thu nhập của người tiêu dùng
P R :Giá của hàng hố có liên quan
T : Thị hiếu của người tiêu dùng
Pe :Kỳ vọng về giá hàng hóa trong tương lai
N : Số lượng người tiêu dùng trên thị trường
8
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Một trong những hàm cầu phổ biến được sử dụng để phân tích là hàm tuyến tính:
Q D=a+b . P+ c . M +d . P R +e .T +f . Pe+ g . N
Giả sử các yếu tố khác khơng đổi chỉ có mối quan hệ giữa giá cả và lượng cầu,
khi đó có thể xây dựng hàm cầu tuyến tính có dạng đơn giản:Q D=a−b . P. Khi đó
đường cầu được hiểu là đường biểu diễn mối quan hệ tỷ lệ nghịch giữa lượng cầu và
giá. Các điểm nằm trên đường cầu sẽ cho biết lượng cầu của mỗi người mua ở các
mức giá nhất định.
P
A
P1
B
P2
D
O
Q1
Q2
Q
Hình 1.1: Đồ thị đường cầu
Trên đồ thị ta thấy, đường cầu là một đường dốc xuống, có độ dốc âm. Mỗi điểm
trên đường cầu cho thấy lượng hàng hóa tối đa người tiêu dùng sẽ mua tương ứng với
từng mức giá. Tại mức giá P1 thì lượng cầu là Q1, mức giá P2 thì lượng cầu là Q2, khi
giá giảm từ P1 xuống P2 thì lượng cầu tăng từ Q1 đến Q2.
1.1.3. Các yếu tố tác động đến cầu
1.1.3.1. Yếu tố giá cả của bản thân hàng hóa (P)
Khi giá của bản thân hàng hóa tăng lên (giảm xuống) thì lượng cầu về hàng hóa
đó giảm xuống (tăng lên). Điều này hồn tồn phù hợp với luật cầu. Theo luật cầu thì
số lượng hàng hóa được cầu trong khoảng thời gian đã cho tăng lên khi giá của hàng
hóa đó giảm xuống và ngược lại, giả định các yếu tố khác không đổi.
1.1.3.2. Thu nhập của người tiêu dùng (M)
Thu nhập là một yếu tố quan trọng nhất quyết định mua gì và mua bao nhiêu đối
với người tiêu dùng vì thu nhập quyết định khả năng mua của người tiêu dùng.
Đối với hàng hóa thơng thường và xa xỉ, khi thu nhập tăng sẽ khiến cầu về hàng
hóa tăng và ngược lại. Đối với hàng hóa thiết yếu, khi thu nhập tăng, cầu về hàng hóa
đó có thể tăng hoặc giảm.
Đối với hàng hóa thứ cấp, khi thu nhập tăng sẽ khiến cầu về hàng hóa đó giảm và
thu nhập giảm khiến người tiêu dùng có cầu tăng lên.
9
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
1.1.3.3. Giá của hàng hóa có liên quan trong tiêu dùng (Pr)
Có hai loại hàng hóa liên quan tới một hàng hóa nào đó trong tiêu dùng là hàng
hóa bổ sung và hàng hóa thay thế.
Hàng hóa thay thế là những hàng hóa cùng thỏa mãn một nhu cầu. Thơng thường
những hàng hóa thay thế là những hàng hóa cùng cơng dụng và cùng chức năng nên
người tiêu dùng có thể chuyển từ mặt hàng này sang mặt hàng khác khi giá của các
hàng hóa thay đổi. Cầu đối với một loại hàng hóa nào đó sẽ giảm (tăng) đi khi giá của
hàng hóa thay thế của nó giảm (tăng), trong điều kiện các yếu tố khác khơng thay đổi.
Ví dụ, khi giá thịt lợn tăng lên thì cầu thịt gà sẽ tăng, giả sử các yếu tố khác không đổi.
Hàng hóa bổ sung là những hàng hóa được sử dụng song hành với nhau nhằm bổ
sung cho nhau nhằm thỏa mãn một nhu cầu nhất định. Nếu các yếu tố khác là không
đổi, cầu đối với một loại hàng hóa nào đó sẽ giảm (tăng) đi khi giá của hàng hóa thay
thế của nó tăng (giảm). Ví dụ khi giá bếp ga tăng thì cầu bình ga giảm, giả sử các yếu
tố khác không đổi.
1.1.3.4. Thị hiếu người tiêu dùng (T)
Thị hiếu là ý thích của con người. Thị hiếu xác định chủng loại hàng hóa mà
người tiêu dùng muốn mua. Thị hiếu thường rất khó quan sát và các nhà kinh tế
thường giả định là thị hiếu không phụ thuộc vào giá của hàng hóa và thu nhập của
người tiêu dùng. Thị hiếu phụ thuộc vào các nhân tố như tập quán tiêu dùng, tâm lý
lứa tuổi, giới tính, tơn giáo… Thị hiếu cũng có thể thay đổi theo thời gian và chịu ảnh
hưởng lớn của quảng cáo. Người tiêu dùng thường sẵn sàng bỏ nhiều tiền để mua các
hàng hóa có nhãn mác nổi tiếng và được quảng cáo nhiều. Thay đổi trong thị hiếu của
người tiêu dùng cũng có thể làm thay đổi cầu đối với hàng hóa hoặc dịch vụ. Khi các
biến khác khơng đổi, thị hiếu của người tiêu dùng đối với hàng hóa hoặc dịch vụ tăng
sẽ làm cầu tăng và sở thích của người tiêu dùng giảm sẽ dẫn đến cầu giảm.
1.1.3.5. Số lượng người mua trên thị trường (N)
Số lượng người tiêu dùng là một trong những yếu tố quan trọng xác định lượng
tiêu dùng tiềm năng. Chẳng hạn, những mặt hàng được tiêu dùng bởi hầu hết người
dân là những mặt hàng thiết yếu nên số lượng người mua trên thị trường những mặt
hàng này rất lớn, vì vậy cầu đối với mặt hàng này rất lớn. Ngược lại có những mặt
hàng chỉ phục vụ cho một nhóm người tiêu dùng, số lượng người tiêu dùng đối với
những mặt hàng này tương đối ít nên cầu đối với những mặt hàng này thấp hơn. Dân
số nơi tồn tại của thị trường là yếu tố quan trọng quyết định quy mô thị trường. Cùng
với sự gia tăng dân số, cầu đối với hầu hết các loại hàng hóa đều có thể gia tăng.
10
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
1.1.3.6. Kỳ vọng về giá cả hàng hóa trong tương lai (E) và kỳ vọng về thu nhập.
Kỳ vọng của người tiêu dùng về giá cả trong tương lai của một loại hàng hóa có
thể làm thay đổi quyết định mua hàng hóa ở thời điểm hiện tại của họ. Nếu người tiêu
dùng hy vọng rằng giá cả của hàng hóa nào đó sẽ giảm trong tương lai thì cầu hiện tại
về hàng hóa đó sẽ giảm xuống. Khi người tiêu dùng tin rằng giá hàng hóa đí sẽ tăng
trong tương lai thì cầu hiện tại về hàng hóa đó sẽ tăng lên.
Bên cạnh đó, nếu người tiêu dùng kỳ vọng thu nhập của họ giảm trong tương lai,
cầu hiện tại sẽ giảm xuống, người tiêu dùng sẽ dành tiền để đầu tư và tiêu dùng thêm
trong tương lai.
1.1.3.7. Các yếu tố khác
Ngoài những yếu tố trên, sự thay đổi của cầu đối với hàng hóa, dịch vụ cịn phụ
thuộc vào một số yếu tố khác thuộc về tự nhiên như thời tiết, khí hậu hay những yếu tố
mà chúng ta khơng dự đốn trước được. Thí dụ, khi thời tiết lạnh và băng giá, cầu về
chăn gối, ga đệm, lị sưởi,… tăng, cịn khi trời nóng cầu về quạt, điều hòa nhiệt độ, tủ
lạnh tăng mạnh.
1.1.4. Độ co dãn của cầu
1.1.4.1. Độ co dãn của cầu theo giá
Độ co dãn của cầu theo giá là hệ số giữa phần trăm thay đổi trong lượng cầu so
với phần trăm thay đổi trong giá cả của hàng hóa đó. Khi giá cả tăng lên 1% thì lượng
cầu hàng hố sẽ giảm bao nhiêu phần trăm và ngược lại. Hệ số co dãn của cầu theo giá
đo lường mức độ phản ứng của giá cả so với lượng cầu (các yếu tố khác khơng đổi).
D
Cơng thức tính: E P =
%∆ Q ∆ Q P
P
=
× =Q'(P) ×
%∆ P ∆ P Q
Q
%∆Q là phần trăm thay đổi của lượng cầu.
%∆P là phần trăm thay đổi của giá.
- Nếu|E DP|> 1thì cầu co dãn nhiều.
- Nếu |E DP|< 1thì cầu kém co dãn.
- Nếu |E DP|=1thì cầu co dãn đơn vị.
- Nếu|E DP|=0 thì cầu khơng co dãn.
- Nếu |E DP|=∞ thì cầu co dãn hồn tồn.
Do luật cầu nên E DP ln là một số âm. Giá trị tuyệt đối của E DP càng lớn thì người
mua càng phản ứng nhiều trước sự thay đổi của giá cả. Đối với doanh nghiệp, việc
11
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
nghiên cứu về độ co dãn của cầu theo giá có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp doanh
nghiệp đề ra chiến lược giá phù hợp để có thể đạt doanh thu cao nhất. Khi |E DP|> 1thì
cầu co dãn nhiều, doanh nghiệp nên giảm giá để tăng doanh thu và ngược lại khi tăng
giá sẽ làm giảm doanh thu của doanh nghiệp. Khi |E DP|< 1thì cầu kém co dãn, doanh
nghiệp nên tăng giá bán để tối đa hóa doanh thu. Khi cầu co dãn đơn vị ,|E DP|=1 thì tổng
doanh thu sẽ đạt giá trị lớn nhất.
1.1.4.2. Độ co dãn của cầu theo thu nhập
Độ co dãn của cầu theo thu nhập là hế số phản ánh phần trăm thay đổi trong
lượng cầu so với phần trăm thay đổi trong thu nhập của người tiêu dùng. Nói cách
khác, khi thu nhập người tiêu dùng thay đổi 1% thì lượng cầu sẽ thay đổi bao nhiêu
phần trăm. Hệ số co dãn của cầu theo thu nhập đo lường mức độ phản ứng của thu
nhập của người tiêu dùng so với lượng cầu (các nhân tố khác không đổi).
D
Công thức tính: E M =
%∆Q
∆Q M
M
'
=
× =Q(M) ×
%∆M ∆M Q
Q
%∆Q là phần trăm thay đổi của lượng cầu.
%∆M là phần trăm thay đổi của thu nhập người tiêu dùng.
- Nếu E DM >1thì hàng hố đang xét có thể là hàng hoá xa xỉ hay hàng hoá cao
cấp.
- Nếu 0< E DM <1thì hàng hố đang xét là hàng hố thơng thường.
- Nếu E DM <1thì hàng hố đang xét có thể là hàng hố thiết yếu.
- Nếu E DM <0thì hàng hoá đang xét là hàng hoá thứ cấp.
1.1.4.3. Độ co dãn của cầu theo giá chéo
Độ co dãn của cầu theo giá chéo là hệ số phản ánh phần trăm thay đổi trong
lượng cầu của hàng hóa này so với phần trăm thay đổi trong giá cả của hàng hóa kia.
Nói cách khác, khi giá của hàng hóa kia thay đổi 1% thì lượng cầu hàng hố đang xét
sẽ thay đổi bao nhiêu phần trăm. Hệ số co dãn của cầu theo giá chéo đo lường mức độ
phản ứng của giá cả của hàng hóa kia so với lượng cầu của hàng hóa này (các yếu tố
khác khơng đổi).
D
Cơng thức tính: E P =
X
Y
% ∆ Q X ∆ Q X PY
P
=
×
=Q'X ( P ) × Y
% ∆ PY ∆ PY Q X
QX
Y
%∆QX là phần trăm thay đổi của lượng cầu.
%∆PY là phần trăm thay đổi của giá hàng hóa liên quan.
D
- Khi E P > 0thì X và Y là 2 hàng hóa thay thế cho nhau.
X
Y
12
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
D
- Khi E P < 0thì X và Y là 2 hàng hố bổ sung.
X
Y
D
- Khi E P =0 thì X và Y là 2 hàng hoá độc lập nhau.
X
Y
1.2. Một số lý luận cơ bản về ước lượng và dự báo cầu
1.2.1. Một số lý luận cơ bản về ước lượng cầu
1.2.1.1. Khái niệm ước lượng cầu
Vũ Kim Dũng (2003, tr. 93) cho rằng ước lượng cầu là sự cố gắng lượng hóa các
mối quan hệ giữa cầu và các yếu tố ảnh hưởng đến nó. Thơng qua các cơng cụ phân
tích, các mối quan hệ giữa lượng cầu với giá, lượng cầu với thu nhập người tiêu dùng
hay lượng cầu với giá hàng hóa liên quan có thể được lượng hóa dựa trên số liệu thu
thập được và kết quả của ước lượng cầu.
1.2.1.2. Các bước để ước lượng cầu
Để ước lượng cầu, ta thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Xác định hàm cầu thực nghiệm
Hàm cầu tổng quát: Q X =f (P X , M , PR ,T , Pe , N )
Trong đó:
Q X :Lượng cầu hàng hóa hoặc dịch vụ.
P X :Giá của hàng hóa hoặc dịch vụ.
M : Thu nhập của người tiêu dùng.
P R :Giá của hàng hố có liên quan.
T : Thị hiếu của người tiêu dùng.
Pe :Kỳ vọng về giá hàng hóa trong tương lai.
N : Số lượng người tiêu dùng trên thị trường.
Trong công tác ước lượng cầu, những dạng hàm cầu được sử dụng phổ biến để
phân tích là hàm tuyến tính và hàm phi tuyến tính.
Hàm cầu thực nghiệm tuyến tính có dạng:
Q X =a+ b . P X + c . M +d . P R +e .T +f . Pe + g . N
Hàm cầu thực nghiệm phi tuyến tính (thơng dụng nhất là dạng hàm mũ) có dạng:
Q X =a . PbX . M c . P dR . T e . Pef . N g
Để ước lượng hàm cầu dạng này phải chuyển về loga tự nhiên:
lnQ X =ln a+b . ln P X + c . ln M + d . ln P R +e . ln T + f . ln Pe + g . ln N
Bước 2: Thu thập dữ liệu về những biến có trong hàm cầu
Tiến hành thu thập số liệu về giá cả hàng hoá, giá cả hàng hóa liên quan, thu
nhập của người tiêu dùng trên địa bàn nghiên cứu, số lượng người tiêu dùng.
Bước 3: Lựa chọn phương pháp để ước lượng và tiến hành ước lượng hàm cầu
- Đối với hãng định giá thì sẽ sử dụng phương pháp bình phương nhỏ nhất (OLS)
để ước lượng.
13
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
- Đối với hãng chấp nhận giá thì sẽ sử dụng phương pháp bình phương nhỏ nhất
hai bước (2OLS) để ước lượng.
Sau khi lựa chọn được phương pháp, tiến hành ước lượng ta thu được phương
trình hồi quy mẫu. Thực hiện kiểm tra sự phù hợp về dấu của các hệ số với dự đoán
theo lý thuyết và đánh giá sự tác động của các biến trong mơ hình đến lượng cầu qua
hệ số xác định R2. Tiếp theo, kiểm định sự phù hợp của mơ hình, kiểm tra các khuyết
tật trong mơ hình đồng thời phân tích ý nghĩa thống kê các tham số, phân tích độ co
dãn của các hệ số để biết được chính xác mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến cầu
khi thay đổi 1% giá trị của biến độc lập.
1.2.2. Một số lý luận cơ bản về dự báo cầu
1.2.2.1. Khái niệm về dự báo cầu
Dự báo cầu là việc cố gắng xác định lượng cầu ở một thời gian nào đó trong
tương lai (Vũ Kim Dũng, 2003, tr.93). Lựa chọn phương pháp dự báo cầu hợp lý có
thể giúp doanh nghiệp có sự chuẩn bị tốt hơn kế hoạch tiêu thụ hàng hóa trong tương
lai gần.
1.2.2.2. Các bước để dự báo cầu
Trong nghiên cứu, có rất nhiều phương pháp phục vụ cơng tác dự báo cầu, phù
hợp với mỗi sản phẩm, mỗi doanh nghiệp khác nhau, một số phương pháp dự báo cơ
bản thường được sử dụng là: dự báo theo chuỗi thời gian, dự báo theo mùa vụ - chu kì
và dự báo bằng mơ hình kinh tế lượng.
Dự báo theo chuỗi thời gian
Mơ hình chuỗi thời gian sử dụng chuỗi thời gian trong quá khứ của biến quan
trọng để dự đoán các giá trị trong tương lai. Phương pháp dự báo theo chuỗi thời gian
cho biết biến cần dự báo tăng hay giảm một cách tuyến tính theo thời gian.
Bước 1: Xây dựng mơ hình.
Qt =a+ b .t
Trong đó: Qt : Lượng cầu một sản phẩm nào đó theo thời gian.
a: Hệ số chặn phản ánh lượng cầu không phụ thuộc vào thời gian.
b: Hệ số góc phản ánh độ nhạy cảm của lượng cầu khi thời gian thay
đổi.
t: Biến thời gian.
Bước 2: Thu thập số liệu các biến trong mơ hình: Tiến hành thu thập các số liệu
về lượng cầu của sản phẩm theo thời gian.
14
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
Bước 3: Sử dụng phân tích hồi quy để ước lượng giá trị của a và b.
Bằng phân tích hồi quy ta thu được hàm hồi quy mẫu:
^ t = a^ + b^ t
Q
Tiếp theo, thực hiện kiểm định t hoặc giá trị P-value để kiểm tra ý nghĩa thống kê
của xu hướng trong hàm hồi quy mẫu thu được.
Bước 4: Dự báo cầu sản phẩm trong tương lai: Thay giá trị của các tham số ước
lượng được từ bước 3 để dự đoán lượng cầu theo trong những năm tiếp theo.
Bước 5: Đề xuất các chính sách, giải pháp: Dựa trên kết quả dự báo, tác giả đưa
ra những giải pháp phù hợp nhằm nâng cao công tác dự báo cũng như nâng cao kết
quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Dự báo theo mùa vụ - chu kỳ
Dữ liệu theo chuỗi thời gian có thể thể hiện sự biến động đều đặn có tính mùa vụ
hoặc có tính chu kỳ qua thời gian, ước lượng theo xu hướng tuyến tính thơng thường
sẽ dẫn đến sai lệch trong dự báo. Do vậy, trong trường hợp này nên áp dụng phương
pháp dự báo theo mùa vụ - chu kỳ bằng việc sử dụng biến giả để tính đến sự biến động
này. Mỗi biến giả được tính cho một giai đoạn mùa vụ và nếu có N giai đoạn mùa vụ
thì sử dụng (N – 1) biến giả. Ý nghĩa thống kê của sự biến động mùa vụ được xác định
nhờ xem xét P-value cho tham số ước lượng đối với biến giả.
Dạng hàm:
Qt =a+ b .t +c 1 . D1 +c 2 . D2 +...+c n−1 . D n−1
Hệ số chặn nhận các giá trị khác nhau cho mỗi giai đoạn
Sau khi xác định được dạng hàm, các bước tiếp theo trong dự báo theo mùa vụ chu kỳ được tiến hành tương tự như đối với phương pháp dự báo theo chuỗi thời gian.
Dự báo bằng mơ hình kinh tế lượng
Bước 1: Ước lượng hàm cầu: Thực hiện ước lượng cầu theo các bước ở phần
1.2.1.2 để đưa ra hàm hồi quy mẫu.
Bước 2: Dự đoán các giá trị tương lai của biến làm cầu dịch chuyển: Tiến hành
dự đoán thu nhập của người tiêu dùng, dự đoán dân số và giá của hàng hóa có liên
quan trong tương lai.
Bước 3: Xác định lượng cầu trong tương lai: Căn cứ vào các giá trị đã dự đoán
của các biến thu nhập người tiêu dùng, dân số, giá hàng hóa liên quan và dự báo về giá
của bản thân sản phẩm để đưa ra kết quả dự báo qua hàm hồi quy mẫu đã được xác
định ở bước 1.
1.2.3. Vai trị của ước lượng và dự báo cầu
Có thể thấy, về mặt nguyên lý các khái niệm cầu và co dãn của cầu là rất quan
trọng đối với quá trình ra quyết định của doanh nghiệp. Tuy nhiên những khái niệm lý
15
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
thuyết này chỉ có thể ứng dụng trong thực tế nếu có thể ước lượng được về lượng cầu
và độ co dãn. Do vậy, công tác ước lượng và dự báo cầu có ý nghĩa rất lớn đối với hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp.
Ước lượng cầu lượng hóa mối quan hệ giữa các yếu tố ảnh hưởng đến cầu, đánh
giá mức độ tác động của từng yếu tố đến cầu sản phẩm. Do đó, ước lượng cầu giúp
doanh nghiệp có cái nhìn tồn diện về tình hình thị trường, đánh giá được điểm mạnh
và điểm yếu của doanh nghiệp. Từ đó, tạo tiền đề cho doanh nghiệp đưa ra những
chiến lược, kế hoạch kinh doanh đúng đắn phù hợp với tình hình thị trường, nâng cao
khả năng cạnh trạnh của doanh nghiệp.
Trên cơ sở nhận thức được các xu hướng di chuyển, dịch chuyển đường cầu,
doanh nghiệp có thể dự báo cầu chính xác sản phẩm trong tương lai. Qua đó, đánh giá
được những nguy cơ với sản phẩm của doanh nghiệp trong tương lai và có những
chính sách hợp lí để ứng phó với những biến động của thị trường, giảm thiểu rủi ro
cho doanh nghiệp. Dự báo chính xác cũng chính là cơ sở tin cậy để thúc đẩy tiêu thụ
sản phẩm của doanh nghiệp một cách hiệu quả hơn.
1.3. Nội dung và nguyên lý ước lượng và dự báo cầu
Khi thực hiện công tác ước lượng và dự báo cầu về một sản phẩm nào đó của bất
cứ một doanh nghiêp nào thì điều quan trọng là phải xác định được doanh nghiệp đang
nghiên cứu là hãng chấp nhận giá hay hãng định giá để lựa chọn phương pháp ước
lượng phù hợp.
Trong đề tài khóa luận, tác giả lựa chọn nghiên cứu về sản phẩm của doanh
nghiệp là một hãng định giá nên trong nghiên cứu tác giả sẽ sử dụng phương pháp ước
lượng và dự báo cầu với hãng định giá.
1.3.1. Ước lượng cầu sản phẩm
Bước 1: Xác định hàm cầu của hãng định giá
Q X =f ( P X , M , PR ,T , Pe , N )
Trong đó:
Q X :Lượng cầu hàng hóa hoặc dịch vụ.
P X :Giá của hàng hóa hoặc dịch vụ.
M : Thu nhập của người tiêu dùng.
P R :Giá của hàng hố có liên quan.
T : Thị hiếu của người tiêu dùng.
Pe :Kỳ vọng về giá hàng hóa trong tương lai.
N : Số lượng người tiêu dùng trên thị trường.
Bỏ qua biến T và Pe do khó khăn trong việc định lượng thị hiếu và việc xác định
kỳ vọng về giá cả. Như vậy hàm cầu thực nghiệm tuyến tính có dạng:
Q X =a+ b . P X + c . M +d . P R +e . N
16
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
