Xét nghiệm gan bất thường trong bối cảnh uống rượu quá mức

14:26, 21/10/2022

Xét nghiệm gan bất thường trong bối cảnh uống rượu quá mức

Home Page

|

Tài liệu chuyên môn

|

Bạn cần biết
hệ

|

Thông tin hội nghị

|

Liên

 

Xét nghiệm gan bất thường trong bối cảnh uống rượu quá mức
 
NHỮNG ĐIỂM CHÍNH

năng gan bất thường thường gặp ở những người khơng có triệu
•   Kết quả xét nghiệm chức

chứng và thường khơng tìm thấy ngun nhân.
•  Mặc dù thuật ngữ là xét nghiệm chức năng
gan nhưng điều này khơng thực sự đánh giá chức
năng gan.

•  Hoạt tính của gamma-glutamyl transpetidase có thể tăng lên thứ phát do uống rượu quá mức
nhưng cũng có thể cao do các nguyên nhân khác.


•  Tỷ lệ aspartate aminotransferase : alanine aminotransferase
lớn hơn 2 : 1 có thể cho thấy bệnh
gan thứ phát do rượu.

tăng trong viêm gan do rượu và có thể rất cao trong những trường hợp
•  Bilirubin huyết thanh
nặng.
• Tiền
sử lâm sàng hữu ích hơn kết quả xét nghiệm trong việc phát hiện những người uống rượu
quá mức.
1. Xét nghiệm chức năng gan
Thuật ngữ rộng này mơ tả một nhóm các xét nghiệm được sử dụng trong thực hành
lâm sàng để xác định bệnh gan, hiểu nguyên nhân gây vàng da, theo dõi diễn tiến của
bệnh theo thời gian và phát hiện độc tính thứ phát do sử dụng thuốc. Mặc dù tên gọi
như vậy nhưng một số trong những xét nghiệm này không đánh giá chức năng gan và
có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố ngoài gan. Các xét nghiệm thường bao gồm:
• Transaminases: aspartate aminotransferase (AST), alanine aminotransferase (ALT)
tăng thứ


phát do tổn thương tế bào gan;

• Bilirubin: một yếu tố đánh giá sự vận chuyển của gan;
• Phosphatase kiềm (ALP): tăng lên trong tắc nghẽn đường mật;
• Gamma-glutamyl transpeptidase (GGT): tăng lên trong tắc nghẽn đường mật và
uống rượu


quá mức.
• Albumin: một protein chính được gan tổng hợp.
Trị số albumin thấp là một đặc điểm của bệnh gan tiến triển. Cũng như với tất cả các
xét  nghiệm khác, xác định thế nào là bình thường là điều khó khăn. Các trị số ở người
khỏe mạnh khơng được phân bố bình thường và có thể bị ảnh hưởng bởi tuổi, giới
www.drthuthuy.com/reseach/XetNghiemRuou.html

1/5


14:26, 21/10/2022

Xét nghiệm gan bất thường trong bối cảnh uống rượu quá mức

tính, chủng tộc và khối lượng cơ thể. Do đó một người khỏe mạnh có thể có một kết
quả xét nghiệm gan bất thường. Hơn nữa, mặc dù các xét nghiệm gan phản ánh
chính xác bệnh gan nặng nhưng chúng có thể khơng cho thấy những bất thường nhẹ
hoặc trung bình. Điều đã được mơ tả rõ là những bệnh nhân bị nhiễm mỡ gan hoặc
viêm gan C có thể có kết quả xét nghiệm gan bình thường.
 
2. Transaminase (ALT và AST)
Cả ALT và AST được sử dụng rộng rãi trong chẩn đốn bệnh gan. ALT được tìm thấy
ở gan nhưng mặc dù được phân bố rộng rãi trong phần cịn lại của cơ thể, nó đặc hiệu
đối với bệnh gan do hoạt tính thấp ở các cơ quan khác. AST hiện diện với lượng lớn ở

gan và tim và ở một mức thấp hơn ở tụy, não, cơ xương và hồng cầu. Cả hai enzym
thường hiện diện trong huyết thanh. AST huyết thanh cũng có thể có nguồn gốc từ ty
thể (mAST) và nồng độ cao của mAST có thể được quan sát thấy trong tổn thương
gan do rượu.
     Tổn thương gan cấp tính bất kể nguyên nhân dẫn đến sự tăng transaminase. Nồng
độ rất cao (gấp 200 lần hoặc hơn) đã được quan sát thấy trong ngộ độc paracetamol,
sốc và thiếu oxy máu nặng. Tỷ lệ AST : ALT cũng có thể cung cấp những gợi ý hữu
ích về nguyên nhân của bệnh gan. Tỷ lệ AST : ALT lớn hơn 2 : 1 có thể cho thấy bệnh
gan do rượu, trong khi tỷ lệ dưới 1 là điển hình hơn của bệnh gan nhiễm mỡ khơng do
rượu hoặc viêm gan do virus.
 
3. Bilirubin
Bilirubin có nguồn gốc từ heme. Đa số (75%) của heme đến từ sự phân hủy hồng cầu
trưởng thành. Ban đầu, bilirubin không được liên hợp và khơng hịa tan trong nước.
Nó được vận chuyển vào máu, gắn kết với albumin. Sau đó bilirubin đi vào gan, tại
đây nó được chuyển hóa và bài tiết ở dạng hòa tan trong nước ở mật. Huyết thanh
bình thường chứa bilirubin hầu như chưa được liên hợp hồn tồn. Nam giới có xu
hướng có nồng độ cao hơn so với phụ nữ.
        Một nguyên nhân thường gặp của tăng bilirubin (không liên hợp) riêng lẻ là hội
chứng Gilbert - một tình trạng lành tính, thường được chẩn đốn trên cơ sở biểu hiện
tăng bilirubin huyết thanh khơng liên hợp khi khơng có tan máu như được thể hiện bởi
số lượng hồng cầu lưới và haptoglobin bình thường: Hội chứng Gilbert có thể được
xác định bằng xét nghiệm di truyền cho thấy tăng TATA lặp lại. Sự tan máu tăng có thể
được quan sát thấy liên quan với việc uống rượu quá mức cũng như nhiều nguyên
nhân khác.
     Vàng da được cho là có thể nhận biết trên lâm sàng với nồng độ bilirubin huyết
thanh vượt quá 35 μmol/l nhưng trên thực tế điều này không đơn giản. Ở những
www.drthuthuy.com/reseach/XetNghiemRuou.html

2/5

14:26, 21/10/2022

Xét nghiệm gan bất thường trong bối cảnh uống rượu quá mức

người bị bệnh gan đã xác định, mức tăng bilirubin huyết thanh do tan máu thường lớn
hơn mức bình thường được quan sát thấy.
        Có rất nhiều nguyên nhân làm tăng bilirubin nhưng có thể được chia khái qt
thành các nhóm sau:
• Khơng liên hợp:
◦◦ Tăng sản xuất bilirubin;
◦◦ Khơng vận chuyển bilirubin.
• Liên hợp:
◦◦ Không vận chuyển bilirubin;
◦◦ Tổn thương tế bào gan;
◦◦ Tắc nghẽn đường mật.
 
4. Phosphatase kiềm
Phosphatase kiềm (ALP) thường hiện diện trong huyết thanh với đa số đến từ gan,
xương, và ruột non. Trong thời kỳ mang thai (từ tuần thứ 8 trở đi), nhau thai sản xuất
phosphatase kiềm và vào lúc đủ tháng nồng độ có thể đạt đến gấp 2 lần bình thường.
Tăng hoạt tính do bệnh chủ yếu gây nên bởi bệnh về gan hoặc xương. Tắc nghẽn
đường mật dẫn đến tăng sản xuất phosphatase kiềm bất kể vị trí tắc nghẽn. Trong
bệnh về xương, sự tăng thứ phát do hoạt tính của nguyên bào xương trong các bệnh
như bệnh Paget, di căn và nhuyễn xương. Về mặt kinh điển, phosphatase kiềm đã
được sử dụng trong bệnh gan để phân biệt viêm gan cấp với tắc nghẽn đường mật
trong trường hợp vàng da.
5. Gamma-glutamyl transpeptidase
Gamma-glutamyl transpeptidase (GGT) hiện diện trong huyết thanh và phân bố rộng

rãi trong cơ thể. Ở gan, GGT được tìm thấy trong tế bào gan và biểu mô đường mật.
Trong bối cảnh lâm sàng, nó được sử dụng để phát hiện bệnh đường mật và việc
uống rượu quá mức. Trong bối cảnh bệnh đường mật, nó khơng cho dấu hiệu nào về
vị trí tắc nghẽn. 
     Sự tăng hoạt tính của GGT thường được sử dụng để phát hiện lạm dụng rượu. Tuy
nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là GGT không tăng ở 1/3 số người nghiện rượu nặng
và sự tăng hoạt tính có thể thứ phát do nhiều nguyên nhân khác. GGT có thể tăng liên
quan đến bệnh gan, sử dụng một số thuốc và các bệnh ngoài gan như viêm phổi và
viêm tụy. Hoạt tính của GGT cũng tăng lên ở nam giới, người béo phì và người cao
tuổi. Trong trường hợp tăng hoạt tính của GGT xảy ra do uống rượu quá mức, nồng
www.drthuthuy.com/reseach/XetNghiemRuou.html

3/5


14:26, 21/10/2022

Xét nghiệm gan bất thường trong bối cảnh uống rượu quá mức

độ GGT thường trở lại bình thường khi ngừng uống rượu trong vịng 3 tháng trừ khi có
bệnh gan từ trước.
6. Albumin
Albumin là protein chính được gan tổng hợp. Dinh dưỡng, chức năng gan và các thay
đổi về hormon ảnh hưởng đến sự sản xuất albumin. Hai chức năng chính của albumin
là duy trì áp lực keo và vận chuyển các chất trong máu như hormon và thuốc.
     Albumin thấp là một đặc điểm của bệnh gan mạn tính tiến triển. Điều này liên quan
đến giảm tỷ lệ tổng hợp albumin do gan bị tổn thương. Đáng lưu ý là giảm albumin liên
quan đến tiên lượng kém ở bệnh nhân xơ gan.
7. Mơ hình xét nghiệm chức năng gan trong bệnh gan do rượu
a.

Uống rượu quá mức

Hoạt tính của GGT trong huyết thanh là một chỉ điểm được sử dụng rộng rãi đối với
việc lạm dụng rượu. Việc sử dụng nó có thể bổ sung cho tiền sử uống rượu nhưng nó
khơng phải là một xét nghiệm đặc hiệu đối với việc uống rượu quá mức. Hoạt tính của
GGT có thể tăng do nhiều lý do khác ngồi uống rượu quá mức bao gồm sử dụng một
số thuốc, tăng lipid máu và như một sự thay đổi bình thường trong dân số khỏe mạnh.
     Uống rượu nhiều liên tục dẫn đến GGT tăng, trong khi một đợt uống rượu nhiều
khơng làm tăng hoạt tính của GGT. Tăng GGT gấp 2-4 lần thường được quan sát thấy
ở những người uống nhiều rượu nhưng nó có thể tăng gấp 20 lần giới hạn trên của
mức bình thường. Hoạt tính của GGT trong huyết thanh có thể mất 1-2 tháng để giảm
xuống sau khi bắt đầu kiêng rượu.
     Một số bài báo đã báo cáo ảnh hưởng của việc kết hợp một số biện pháp để cải
thiện độ chính xác chẩn đoán của các xét nghiệm nhằm chẩn đoán những người uống
rượu q mức. Những mơ hình này đã kết hợp GGT, ALP và đại hồng cầu. Mặc dù
chúng đã cho thấy độ chính xác được cải thiện trong một lần xét nghiệm duy nhất,
chúng tương đối không nhạy trong việc sàng lọc những người khỏe mạnh. Tiền sử
lâm sàng hữu ích hơn kết quả phòng xét nghiệm trong việc phát hiện những người
uống rượu quá mức .
b.

Gan nhiễm mỡ do rượu

Sự hiện diện của mỡ trong gan (gan nhiễm mỡ) là dạng thường gặp nhất của bệnh
gan liên quan đến rượu. Bệnh nhân có thể có gan to, nhạy cảm đau  nhưng hầu hết
thường khơng có triệu chứng. Nó thường đi kèm với tăng GGT và tỷ lệ AST : ALT lớn
hơn 2 : 1. Các xét nghiệm chức năng tổng hợp (albumin, thời gian đơng máu) là bình
thường. Gan nhiễm mỡ thường sẽ hồi phục trong vòng vài tháng kiêng rượu và các
bất thường liên quan trong xét nghiệm gan sẽ trở lại bình thường.           

c.

Viêm gan do rượu

www.drthuthuy.com/reseach/XetNghiemRuou.html

4/5


14:26, 21/10/2022

Xét nghiệm gan bất thường trong bối cảnh uống rượu quá mức

Viêm gan do rượu là một tình trạng nghiêm trọng và có tỷ lệ tử vong đáng kể, 40% ở
dạng nghiêm trọng . Hầu hết các bệnh nhân sẽ uống rượu nhiều trong dịp nào đó và
khơng phải là ít gặp trường hợp bệnh nhân sẽ ngừng uống trước khi khởi phát các
triệu chứng. Bệnh biểu hiện với vàng da, giảm cân và dấu hiệu suy gan. Sốt thường
gặp và có thể đi kèm với tăng số lượng bạch cầu trung tính. Tăng biliribin huyết tương
và có thể cao hơn 500 mmol/l (29 mg/dl) trong những trường hợp rất nặng.
Aminotransferase chỉ tăng trung bình và hiếm khi cao hơp 4 lần giới hạn trên của mức
bình thường . Phosphatase kiềm chỉ tăng trung bình. Albumin huyết tương thường
thấp, phản ánh chức năng tổng hợp kém và dinh dưỡng kém trong một số trường
hợp. Cuối cùng, bệnh đông máu là thường gặp, đại diện cho sự thất bại tổng hợp và
được chứng minh bởi thời gian prothrombin tăng.
d.

Xơ gan thứ phát do uống rượu quá mức

Xơ gan xảy ra trong bối cảnh uống rượu quá mức kéo dài. Nó được đặc trưng bởi sự
thay thế mô gan khỏe mạnh bởi mô sẹo và các nốt tái tạo. Sự thay đổi cấu trúc này

dẫn đến các thay đổi về chức năng. Trong giai đoạn đầu, bệnh nhân có thể khơng có
triệu chứng và kết quả xét nghiệm gan có thể bình thường . Khi bệnh tiến triển, các xét
nghiệm có thể cho thấy dấu hiệu suy giảm chức năng gan bao gồm tăng bilirubin, thời
gian prothrombin và giảm albumin huyết tương.
        Việc điều trị hiệu quả nhất là kiêng rượu và sự suy giảm chức năng gan có thể
được cải thiện ngay cả trong trường hợp xơ gan tiến triển.
 
8. Xét nghiệm chức năng gan ở những người khơng có triệu chứng
Xét nghiệm chức năng gan là xét nghiệm thơng thường và có thể chỉ ra bệnh nghiêm
trọng. Tuy nhiên, nhiều người có xét nghiệm gan bất thường sẽ khơng có q trình
bệnh đặc biệt. Trong một nghiên cứu kiểm tra các xét nghiệm chức năng gan trong
một cơ sở chăm sóc ban đầu ở Anh, 40% bệnh nhân được xét nghiệm đã có những
bất thường được tìm thấy ở một hoặc nhiều chất phân tích . GGT là xét nghiệm bất
thường được tìm thấy thường xuyên nhất. Mặc dù đã có nghiên cứu mở rộng về tiền
sử, xét nghiệm máu và chụp hình ảnh, khơng có ngun nhân nào có thể được tìm
thấy ở 45% bệnh nhân.

Home Page

|

Tài liệu chuyên môn

|

Bạn cần biết

|

Thông tin hội nghị

|

Liên hệ

Copyright © 2005 Dr. Phạm Thị Thu Thủy - Khoa gan - Trung tâm Y khoa Tp. Hồ Chí Minh

www.drthuthuy.com/reseach/XetNghiemRuou.html

5/5