Báo cáo " Nhận diện hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền theo pháp luật hiện hành Việt Nam " ppt

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2006 35






Ths. Đoàn Trung Kiên *
in nay, hu ht phỏp lut cnh tranh
ca cỏc quc gia trờn th gii u quy
nh hnh vi lm dng v trớ thng lnh, v
trớ c quyn bo v th trng, bo v s
vn hnh bỡnh thng ca quy lut cnh tranh.
Tuy nhiờn, du hiu xỏc nh v trớ thng lnh,
v trớ c quyn cng nh quy nh cỏc hnh
vi b cm lm dng v trớ ny thỡ cũn nhiu
vn cn phi xem xột c v lớ lun v thc
tin. c bit trong bi cnh Lut cnh tranh
ca chỳng ta va mi cú hiu lc t ngy
1/7/2005 thỡ vic tỡm hiu v nghiờn cu cỏc
vn ny cng cú ý ngha cp thit.
Trong khuụn kh bi vit ny, chỳng tụi
khụng i vo tỡm hiu tt c cỏc vn liờn
quan n v trớ thng lnh, v trớ c quyn
cng nh c ch kim soỏt cỏc hnh vi lm
dng v trớ thng lnh, v trớ c quyn m
ch tp trung vo vic nhn din chỳng vi
hai vn c bn sau: 1) Khỏi nim v cỏch

thc xỏc nh v trớ thng lnh, v trớ c
quyn; 2) Hnh vi lm dng v trớ thng
lnh, v trớ c quyn.
II. KHI NIM V CCH THC XC
NH V TR THNG LNH, V TR C QUYN
1. Theo lut cnh tranh ca mt s
nc trờn th gii
Hin nay, hu ht cỏc quc gia cú nn
kinh t th trng u ó cú lut cnh tranh.
Mt trong nhng vn trung tõm m lut
cnh tranh ca cỏc nc u cú quy nh ú
l vn lm dng v trớ thng lnh, v trớ
c quyn (nhúm hnh vi gõy hn ch cnh
tranh). xỏc nh cỏc hnh vi lm dng v
trớ thng lnh, v trớ c quyn cng nh cỏch
thc kim soỏt cỏc hnh vi lm dng ny,
lut cnh tranh ca cỏc nc u xõy dng
khỏi nim v trớ thng lnh v v trớ c quyn.
Theo quan nim ph bin c lut cnh
tranh ca cỏc nc ghi nhn thỡ: V trớ
thng lnh c hiu l kh nng kim soỏt
thc t hoc tim nng i vi th trng
liờn quan ca mt loi hoc mt nhúm hng
hoỏ, dch v ca mt hoc mt nhúm doanh
nghip.
(1)
Vi cỏch hiu nh vy thỡ v trớ
thng lnh khụng ch c xem xột di v
trớ ca mt doanh nghip m cũn cú th l v
trớ ca mt nhúm doanh nghip cựng hnh

ng. Trong khi ú, v trớ c quyn c
hiu l v trớ ca mt doanh nghip khi
khụng cũn i th no cnh tranh vi doanh
nghip ú hoc cú s cnh tranh nhng s
cnh tranh ú rt yu t v khụng ỏng
k.
(2)
Núi cỏch khỏc, s cnh tranh trờn th
trng liờn quan ca doanh nghip hu nh
ó b loi tr cho nờn vic xỏc nh v trớ c
quyn tng i d dng nhng trong trng
H

* Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
36 tạp chí luật học số 1/2006

hp cha t c v trớ c quyn thỡ vic
xỏc nh v trớ thng lnh l khỏ phc tp. Vỡ
v trớ thng lnh ch cho thy sc mnh kinh
t vt tri ca doanh nghip hoc mt
nhúm doanh nghip so vi cỏc i th cnh
tranh khỏc trờn th trng liờn quan i vi
mt hoc mt nhúm hng hoỏ, dch v c
th. Nh vy, cho dự doanh nghip hay
nhúm doanh nghip ó cú v trớ thng lnh
th trng thỡ trờn th trng vn cú s cnh

tranh t cỏc i th yu hn. iu ú cú
ngha l s cnh tranh trờn th trng liờn
quan vn tn ti. Mc dự cú nhng nột c
trng gia v trớ thng lnh v v trớ c
quyn nh vy song khụng cú ngha l
chỳng hon ton khỏc bit m thc cht v trớ
c quyn ch l mt dng c thự ca v trớ
thng lnh. nh cao nht ca v trớ thng
lnh chớnh l c quyn. Cho nờn vn mu
cht v khú khn hn l vic xem xột cỏc
yu t xỏc nh v trớ thng lnh.
Hin nay, lut cnh tranh ca cỏc nc
khụng cú cụng thc chung xỏc nh cỏc
yu t ny, thm chớ ngay trong mt quc gia
thỡ vic xỏc nh v trớ thng lnh ca mt
doanh nghip hay mt nhúm doanh nghip
no ú cũn ph thuc vo tng trng hp c
th. Tuy nhiờn, lut cnh tranh ca a s cỏc
nc thng s dng ph bin cỏc yu t sau
õy xỏc nh v trớ thng lnh ca mt
doanh nghip hay mt nhúm doanh nghip:
- Th nht, yu t th phn m doanh
nghip nm gi.
Lut cnh tranh ca cỏc nc u ly th
phn l yu t u tiờn xỏc nh mt
doanh nghip no ú ó t n v trớ thng
lnh th trng hay cha v cú th coi th
phn l yu t quan trng hng u. Tuy
nhiờn, mc th phn c th m doanh nghip
nm gi li cú s xỏc nh khỏc nhau gia

cỏc nc. Chng hn, theo Lut bo v cnh
tranh ca Croatia, Lut bo v cnh tranh
thng mi ca Cng ho Sộc thỡ doanh
nghip c xem l cú v trớ thng lnh trờn
th trng nu th phn ca doanh nghip ú
vt quỏ 30%, Lut bo v cnh tranh ca
Bungari quy nh l 35%; Lut chng hnh vi
c quyn ca Ba Lan l 40%; Lut cnh
tranh lnh mnh v nhng quy nh v c
quyn ca Hn Quc, Lut chng c quyn
t nhõn v duy trỡ cnh tranh ca Nht Bn,
Lut chng cnh tranh khụng lnh mnh ca
Mụng C; Lut bo v cnh tranh kinh t ca
Ucraina l 50%;
(3)
Lut cnh tranh ca Phỏp
l 80% v Lut cnh tranh ca Liờn minh
chõu u l 40%
(4)


Nu l nhúm doanh
nghip cú v trớ thng lnh th trng thỡ Lut
bo v cnh tranh ca Croatia xỏc nh mc
th phn l 50% i vi hai doanh nghip;
60% i vi ba doanh nghip v 75% i vi
bn doanh nghip; Lut cnh tranh lnh mnh
v nhng quy nh v c quyn ca Hn
Quc l 75% i vi ba doanh nghip
(5)

Tuy nhiờn, trong nhiu trng hp, nu
ch da vo yu t th phn kt lun mt
doanh nghip no ú ó t n v trớ thng
lnh hay cha thỡ cha hn ó chun xỏc m
xỏc nh mt cỏch chớnh xỏc v trớ thng
lnh ca doanh nghip hay nhúm doanh
nghip cũn phi da vo nhiu yu t khỏc
nh doanh thu hng nm, nng lc hay sc
mnh ti chớnh, quy mụ nhõn s, mng li
phõn phi v tiờu th hng hoỏ, dch v, kh
nng gia nhp th trng ca cỏc i th tim


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2006 37

nng Ngoi ra, nú cũn c cn c vo kh
nng ca doanh nghip trong vic tng (hoc
gim) giỏ trờn (hoc di) mc cnh tranh
trờn th trng trong mt giai on nht nh
(6)

- Th hai, phi xỏc nh yu t th trng
liờn quan.
Bờn cnh cỏc yu t va phõn tớch trờn
thỡ cũn mt yu t na m lut cnh tranh
ca cỏc nc khụng th khụng cp khi
xỏc nh v trớ thng lnh ca doanh nghip
hoc nhúm doanh nghip. ú l vic xỏc

nh yu t th trng liờn quan vỡ yu t th
phn v cỏc yu t khỏc ch xỏc nh c
khi xem xột chỳng trong mi quan h vi th
trng liờn quan. Bi cnh tranh ch tn ti
trờn th trng liờn quan nờn khi x lớ cỏc v
vic v cnh tranh trong ú cú vic xỏc nh
v trớ thng lnh th trng thỡ cụng vic u
tiờn m c quan cú thm quyn x lớ cn
phi tin hnh l xỏc nh c th trng
liờn quan. Tuy nhiờn, vic xỏc nh th
trng liờn quan l vn khụng n gin.
Theo Lut mu v cnh tranh ca T chc
thng mi v phỏt trin ca Liờn hp quc
thỡ th trng liờn quan dựng ch nhng
iu kin chung theo ú ngi bỏn v ngi
mua trao i hng hoỏ v cng cú ngha ch
ra phm vi v mt khụng gian xỏc nh
nhng nhúm ngi bỏn v ngi mua hng
hoỏ trong ú cnh tranh cú th b hn ch.
Nhng iu kin chung ny yờu cu vic ch
ra nhng ngnh hng v khu vc a lớ trong
ú nhng nhúm nht nh v hng hoỏ,
ngi bỏn v ngi mua tỏc ng ln nhau
xỏc nh giỏ c v sn lng. Nhng iu
kin chung ny cng bao gm mi sn
phm, dch v cú th thay th cho nhau mt
cỏch hp lớ v bao gm tt c cỏc nh cnh
tranh trong phm vi gn, trong ú ngi tiờu
dựng cú th, trong ngn hn, la chn nu
vic hn ch hoc lm dng lm gia tng

mt cỏch ỏng k.
Nh vy, mun xỏc nh th trng liờn
quan thỡ cn phi xỏc nh nhng hng hoỏ,
dch v c th hay dũng hng c sn xut
hay dch v c cung cp bi mt hay nhiu
doanh nghip trong mt khu vc a lớ nht
nh. iu ú cú ngha l phi xỏc nh c
th trng sn phm liờn quan v th trng a
lớ liờn quan. Theo ú th trng sn phm liờn
quan l th trng ca hng hoỏ, dch v cú
kh nng thay th cho nhau mt cỏch hp lớ v
c tớnh, hỡnh dng, mc ớch s dng, giỏ c
cũn th trng a lớ liờn quan l mt khu vc
a lớ c th cú th l mt thnh ph, mt tnh,
mt min, mt quc gia, mt khu vc kinh t,
thm chớ l ton cu m ú hng hoỏ, dch v
cú kh nng thay th c cho nhau mt cỏch
hp lớ vi cỏc iu kin cnh tranh tng t v
khu vc a lớ ny phi cú s khỏc bit ỏng k
vi cỏc khu vc lõn cn khỏc nh hng ro
kim soỏt thng mi, phng tin phõn phi,
chi phớ vn chuyn, ngụn ng
xỏc nh c mc th phn v cỏc
yu t nh trờn, thụng thng ngi ta tin
hnh cỏc cuc iu tra hoc buc cỏc doanh
nghip phi thụng bỏo vi c quan cú thm
quyn v th phn v cỏc yu t cú liờn quan
khỏc ca doanh nghip.
2. Theo Lut cnh tranh ca Vit Nam
Trong quỏ trỡnh xõy dng Lut cnh

tranh, ó cú rt nhiu ý kin khỏc nhau xung
quanh quan nim v thng lnh v c
quyn, cng nh vic xỏc nh cỏc hnh vi


nghiªn cøu - trao ®æi
38 t¹p chÝ luËt häc sè 1/2006

lạm dụng vị trí này. Tuy nhiên, sau khi
nghiên cứu và tiếp thu có chọn lọc các quy
định của pháp luật các nước về vấn đề này,
Điều 11 Luật cạnh tranh quy định:
“- Doanh nghiệp được coi là có vị trí thống
lĩnh thị trường nếu có thị phần từ 30% trở
lên trên thị trường liên quan hoặc có khả năng
gây hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể.
- Nhóm doanh nghiệp được coi là có vị
trí thống lĩnh thị trường nếu cùng hành động
nhằm gây hạn chế cạnh tranh và thuộc một
trong các trường hợp sau đây:
a) Hai doanh nghiệp có tổng thị phần từ
50% trở lên trên thị trường liên quan;
b) Ba doanh nghiệp có tổng thị phần từ
65% trở lên trên thị trường liên quan;
c) Bốn doanh nghiệp có tổng thị phần từ
75% trở lên trên thị trường liên quan".
Như vậy, để xác định vị trí thống lĩnh thị
trường thì Luật cạnh tranh của Việt Nam chủ
yếu dựa vào yếu tố thị phần mà doanh nghiệp
đang nắm giữ trên thị trường liên quan. Nếu

là một doanh nghiệp thì doanh nghiệp đó sẽ
bị coi là có vị trí thống lĩnh khi: (1) Có thị
phần từ 30% trở lên trên thị trường liên quan
hoặc (2) Có khả năng gây hạn chế cạnh tranh
một cách đáng kể (không cần đạt mức thị
phần như trên). Nếu là một nhóm doanh
nghiệp thì nhóm doanh ngiệp đó sẽ bị coi là
có vị trí thống lĩnh khi thoả mãn cả hai dấu
hiệu: (1) Cùng hành động nhằm gây hạn chế
cạnh tranh và (2) Đạt mức thị phần kết hợp
của các doanh nghiệp như Luật đã quy định.
Còn theo Điều 12 Luật cạnh tranh thì
doanh nghiệp bị coi là có vị trí độc quyền
trên thị trường liên quan nếu không có doanh
nghiệp nào cạnh tranh về hàng hoá, dịch vụ
mà doanh nghiệp đó kinh doanh.
III. HÀNH VI LẠM DỤNG VỊ TRÍ
THỐNG LĨNH, VỊ TRÍ ĐỘC QUYỀN
Khi đã xác lập được vị trí thống lĩnh, vị
trí độc quyền thì các doanh nghiệp lại luôn
luôn có xu hướng lạm dụng vị thế đó để duy
trì và nâng cao hơn nữa vị thế của mình trên
thương trường, để thao túng thị trường, dễ bề
hành động và thu lợi nhuận tối đa. Trong
trường hợp như vậy, hành vi lạm dụng vị trí
thống lĩnh thị trường, vị trí độc quyền đã vi
phạm pháp luật cạnh tranh và cần phải bị xử
lí. Tuy nhiên, để xử lí được thì trước hết phải
thống nhất thế nào là hành vi lạm dụng vị trí
thống lĩnh, vị trí độc quyền. Ở mức độ khái

quát có thể hiểu: Lạm dụng vị trí thống lĩnh,
vị trí độc quyền là hành vi của doanh nghiệp
hoặc nhóm doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh,
vị trí độc quyền sử dụng bằng mọi cách, mọi
thủ đoạn để loại bỏ sự cạnh tranh, loại bỏ và
tiêu diệt các đối thủ cạnh tranh khỏi “rào
cản” phát triển của mình, qua đó duy trì và
nâng cao hơn nữa vị trí đó trên thương trường.
Luật cạnh tranh của các quốc gia trên thế
giới bên cạnh đưa ra tiêu chí để xác định một
doanh nghiệp nào đó có bị coi là có trí vị
thống lĩnh, vị trí độc quyền hay không, còn
quy định rất cụ thể các hành vi mà doanh
nghiệp có vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền
không được thực hiện.
Theo Luật mẫu về cạnh tranh của Tổ
chức thương mại và phát triển Liên hợp quốc
thì những hành vi sau đây bị coi là hành vi
lạm dụng vị trí thống lĩnh, ví trí độc quyền:
- Hành vi ăn cướp với đối thủ cạnh tranh,
như việc bán sản phẩm với giá dưới chi phí
để loại bỏ đối thủ;


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2006 39

- Phõn bit i x (nh i x khỏc nhau
mt cỏch khụng tho ỏng) trong vic nh
giỏ hay ỏp t cỏc iu kin chung cung cp

hoc mua hng hoỏ, dch v, trong ú cú
nhng chớnh sỏch nh giỏ trong giao dch gia
cỏc doanh nghip thnh viờn ca mt cụng ti
vi mc giỏ c mua hoc bỏn thp hoc cao
hn so vi mc giỏ ỏp dng i vi cỏc giao
dch tng t vi cỏc doanh nghip bờn ngoi;
- n nh mc giỏ m ti ú hng hoỏ ó
bỏn cú th c bỏn li, k c hng hoỏ xut
khu v nhp khu;
- Hn ch nhp nhng hng hoỏ c
cp nhón hiu ging ht hoc tng t nh
nhón hiu thng mi hp phỏp ca nc
ngoi nhng cú nhón hiu thng mi c
bo h cp cho cỏc hng hoỏ ging ht hoc
tng t nc nhp khu ni m cỏc nhón
hiu thng mi ny b nghi ng l cú xut
x ging nhau, tc l thuc cựng mt s hu
hoc nhng nhón hiu ú c s dng bi
nhng doanh nghip ph thuc ln nhau v
kinh t, v c cu t chc, v hnh chớnh hoc
phỏp lớ v mc ớch ca s hn ch ny l duy
trỡ cỏc mc giỏ cao hn mt cỏch gi to;
- Khi khụng t c nhng mc tiờu
kinh doanh chớnh ỏng nh cht lng,
an ton, phõn phi v cung cp dch v thỡ:
+ T chi tng phn hoc ton b vic
tuõn th nhng iu kin thng mi thụng
thng ca doanh nghip;
+ Lm cho vic cung cp mt s hng
hoỏ v dch v phi ph thuc vo vic chp

thun nhng hn ch trong quỏ trỡnh phõn
phi hoc sn xut nhng hng hoỏ cnh
tranh hay nhng loi hng hoỏ khỏc;
+ p t nhng bin phỏp hn ch v a
im, ngi mua hoc v hỡnh thc v khi
lng hng hoỏ c cung cp hoc nhng
hng hoỏ khỏc c bỏn li hoc xut khu;
+ Lm cho vic cung cp mt s hng
hoỏ v dch v ph thuc vo vic mua hng
hoỏ v dch v khỏc ca ngi cung cp
hoc ngi c ngi cung cp ch nh.
Lut bo v cnh tranh ca Croatia cm
lm dng u th hay v trớ c quyn trờn th
trng. Nhng hnh vi sau õy c xem
xột ỏnh giỏ s lm dng v trớ c quyn
hay thng lnh ca doanh nghip trờn ton b
hay mt phn ca th trng:
- Tng giỏ giỏn tip hay trc tip cú ch
nh hoc gim giỏ tm thi xung di giỏ
thnh vi mc ớch bo m hay duy trỡ v
trớ c quyn;
- Phõn chia ton b hay mt b phn ca
th trng theo khu vc, sn phm, theo dch
v hay nhúm khỏch hng;
- p dng cỏc iu kin khỏc nhau vi
nhng giao dch nh nhau cho cỏc thng
nhõn khỏc nhau, t ú t cỏc thng nhõn
ny vo v trớ bt li v cnh tranh trờn ton
b hay mt phn ca th trng;
- n nh vic bi hon khụng hp lớ hay

ra iu kin cho hng hoỏ, dch v vi vic
ch u tiờn cho mt bờn ginh c nhng
thun li c bit;
- Dng hay gii hn khi lng sn xut hay
mua bỏn cn c vo khú khn ca ngi tiờu dựng;
- Rỳt li vic bỏn hng, dch v hay d
tr hng hoỏ, dch v tng giỏ;
- Gii hn s phỏt trin v u t vo
cụng ngh;
- t iu kin trong hp ng bt bờn
kia thc hin thờm cỏc ngha v m theo
thụng l thng mi khụng cú liờn quan n
i tng ca hp ng;


nghiên cứu - trao đổi
40 tạp chí luật học số 1/2006

- Ngn chn cnh tranh t do bng u
th ca mỡnh trờ th trng hay cỏc bin
phỏp bt hp phỏp khỏc.
Lut bo v cnh tranh ca Bungari coi
l lm dng v trớ c quyn khi mt doanh
nghip ó cú v trớ c quyn, thc hin hnh
vi lm hn ch cnh tranh hoc phng hi
n li ớch ca ngi tiờu dựng bng cỏch:
- To ra nhng khú khn cho hot ng
kinh t ca nhng phỏp nhõn khỏc bng vic
hn ch s phỏt trin ca th trng hoc gia
nhp th trng;

- Phõn bit i x vi cỏc khỏch hng vi
nhau hoc s dng cỏc iu khon hp ng
khụng bỡnh ng, k c vic hn ch khụng cú
cn c hoc lm gia tng trỏch nhim hoc
cung ng hng hoỏ, dch v cú cht lng thp
hn cỏc yờu cu thụng thng ca th trng;
- To ra s khan him hng hoỏ, dch v
bng vic khụng cung ng, phỏ hy hoc
lm h hi chỳng, bng vic a hng hoỏ
vo tỏi ch khụng cú lớ do chớnh ỏng, bng
vic mua vột hng hoỏ t cỏc i th cnh
tranh v bng cỏc hỡnh thc khỏc;
- Tin hnh kớ kt hoc thc hin hp
ng vi iu kin cú s chp thun ca cỏc
bờn v iu khon b sung m thc cht
khụng liờn quan ti i tng ca hp ng
hoc vic thc hin hp ng ú;
- S dng sc ộp kinh t nhm lm chm
dt hot ng, chia tỏch, sỏp nhp hoc
chuyn i cỏc cụng ti khỏc;
- Trong mt thi gian di ỏp dng cỏc
mc giỏ c quyn vt quỏ cỏc chi phớ sn
xut v tip th i vi hng hoỏ, dch v.
Theo Phỏp lnh v t do giỏ c v cnh
tranh ca nc Cng ho Phỏp thỡ nghiờm cm
doanh nghip hoc nhúm doanh nghip khai
thỏc mt cỏch quỏ ỏng nhng tỡnh hung sau:
- Khai thỏc quỏ ỏng u th ni tri trờn th
trng ni a hoc trờn phn ln th trng ni a;
- Khai thỏc quỏ ỏng s l thuc v kinh t

i vi mỡnh ca mt doanh nghip khỏc l
khỏch hng hoc l nh cung ng do doanh nghip
ny khụng cú kh nng la chn no khỏc.
Vic khai quỏ ỏng cú th c th hin
thnh nhng hnh vi c th nh t chi bỏn
hng, bỏn kốm hng, bỏn hng theo nhng
iu kin mang tớnh phõn bit i x, ct t
quan h thng mi ch vi lớ do duy nht l
doanh nghip i tỏc t chi tuõn theo cỏc
iu kin thng mi do mỡnh t ra dự ú l
cỏc iu kin vụ lớ.
Nhng hnh vi nờu trờn th hin chin
lc ca doanh nghip to ra cỏc ro cn gia
nhp th trng. Nhng ro cn ny ngn cn
s gia nhp th trng ca cỏc doanh nghip
mi, thm chớ ngay c khi doanh nghip i
trc ang kim c nhng khon li nhun
siờu ngch. Cho dự cú s xỏc nh khỏc nhau
trong mt s hnh vi nhng trờn thc t phỏp
lut cnh tranh ca cỏc nc u coi cỏc hnh
vi hn ch cnh tranh do doanh nghip cú v
trớ thng lnh, v trớ c quyn thc hin l
cỏc hnh vi lm dng v trớ thng lnh, v trớ
c quyn v u b ngn cm. Chng hn,
mt s hnh vi tiờu biu sau õy: Bỏn phỏ giỏ;
phõn bit i x v giỏ hoc cỏc iu kin
thng mi; n nh giỏ bỏn li hng hoỏ; hn
ch th trng tiờu th sn phm; ỏp t iu
kin khụng hp lớ cho cỏc giao dch thng
mi; cn tr s phỏt trin ca k thut, cụng

ngh; hn ch nhp khu song song
phự hp vi thụng l quc t ú, iu
13 Lut cnh tranh ca Vit Nam cng ó quy


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2006 41

nh c th cỏc hnh vi b coi l lm dng v trớ
thng lnh, v trớ c quyn m doanh nghip
hoc nhúm doanh nghip cú v trớ ny b cm l:
- Bỏn hng hoỏ, cung cp dch v di
giỏ thnh ton b nhm loi b i th cnh
tranh. Phỏp lut cnh tranh ca cỏc nc gi
hnh vi ny l bỏn phỏ giỏ - bỏn di giỏ vn
nhm loi b i th cnh tranh. õy l hnh
vi cnh tranh mang tớch cht hu dit.
- p t giỏ mua, giỏ bỏn hng hoỏ, dch
v bt hp lớ hoc n nh giỏ bỏn li ti
thiu gõy thit hi cho khỏch hng. õy l
mt hnh vi cnh tranh liờn quan n yu t
giỏ c ca hng hoỏ, dch v - mt dng
phõn bit i x v giỏ. Doanh nghip cú v
trớ thng lnh, v trớ c quyn trc tip hay
giỏn tip n nh giỏ mua hoc giỏ bỏn bt
hp lớ (thp hn chi phớ sn xut hoc cao
hn chi phớ sn xut mt cỏch bt hp lớ) i
vi mt loi hng hoỏ, dch v nhm gõy thit
cho cỏc i th cnh tranh, bo v quyn li
cho doanh nghip th ba hoc thu li nhun

c quyn t cỏc khỏch hng cú nhu cu
khỏc. Hoc vic n nh giỏ bỏn li ti thiu
nhm duy trỡ mc giỏ c quyn ca doanh
nghip ngn nga s cnh tranh t cỏc
i th cnh tranh trờn th trng liờn quan.
- Hn ch sn xut, phõn phi, gii hn
th trng, cn tr s phỏt trin k thut,
cụng ngh gõy thit hi cho khỏch hng. õy
l hnh vi khng ch s lng hng hoỏ,
dch v, hn ch khỏch hng, hn ch th
trng a lớ, hn ch th trng sn phm v
hn ch cỏch thc tiờu th sn phm ca cỏc
i th cnh tranh nhm to ra s mt n
nh ca th trng cỏc doanh nghip cú
v trớ thng lnh, v trớ c quyn thu li nhun
bt chớnh. Hoc l nhng hnh vi nhm cn
tr s phỏt trin trong tng lai v k thut,
cụng ngh ca i th cnh tranh qua ú s
hn ch s cnh tranh ca th th ny.
- p dng cỏc iu kin thng mi khỏc
nhau trong giao dch nh nhau nhm to bt
bỡnh ng trong cnh tranh. õy cng l mt
hnh vi cnh tranh cú tớch cht phõn bit i
x - phõn bit i x v iu kin thng
mi, bao gm iu kin c mua hoc bỏn
hng hoỏ, dch v hay cỏc iu kin kốm
theo khi mua hoc bỏn hng hoỏ, dch v cú
quy nh cỏc ngha v hay quyn li cú tớnh
cht phõn bit nh cỏc h tr v vn, bo
lónh, vn chuyn to ra u tiờn cho mt

hoc mt s khỏch hng, qua ú h cú li th
hn so vi cỏc i th khỏc.
- p t iu kin cho doanh nghip khỏc
kớ kt hp ng mua bỏn hng hoỏ, dch v
hoc buc doanh nghip khỏc chp thun cỏc
ngha v khụng liờn quan mt cỏch trc tip
n i tng ca hp ng. õy l hnh vi
cnh tranh khụng cũn xa l i vi th trng
Vit Nam, nú din ra ph bin trong cỏc lnh
vc in, nc, vin thụng, hng khụng,
ng st, bo him Cỏc doanh nghip cú v
trớ thng lnh, c quyn trong cỏc lnh vc
ny thng ỏp t iu kin giao dch t trc
buc khỏch hng ca h mun giao dch thỡ
phi chp thun ton b cỏc iu kin ú.
- Ngn cn vic tham gia th trng ca
nhng i th cnh tranh mi. Cnh tranh
ch tn ti khi khụng cú s c quyn. Hnh
vi ny nhm duy trỡ th thng lnh, th c
quyn vi mc tiờu l th tiờu cnh tranh
bng nhiu cỏch, chng hn nh buc khỏch
hng ca h khụng c quan h thng mi


nghiên cứu - trao đổi
42 tạp chí luật học số 1/2006

vi cỏc i th cnh tranh mi trờn th
trng liờn quan, khin cỏc i th ny b cụ
lp v rỳt lui khi th trng mt cỏch

khụng sũng phng hoc lobby vi c quan
cụng quyn to ra ro cn v cỏc iu
kin gia nhp th trng c chim th
trng, thu li nhun bt chớnh.
Ngoi ra, theo iu 14 Lut cnh tranh,
nu doanh nghip cú v trớ c quyn thỡ
ngoi cỏc hnh vi b cm trờn cũn b cm
hai hnh vi na, ú l:
- p t cỏc iu kin bt li cho khỏch hng;
- Li dng v trớ c quyn n phng
thay i hoc hu b hp ng ó giao kt
m khụng cú lớ do chớnh ỏng.
Vi hai hnh vi b sung ny th hin thỏi
kht khe hn ca Nh nc i vi vic
kim soỏt doanh nghip cú v trớ c quyn
so vi doanh nghip hoc nhúm doanh
nghip cú v trớ thng lnh.
Vic Lut cnh tranh xỏc nh cỏc hnh
vi lm dng v trớ thng lnh, v trớ c quyn
nh trờn l s tip thu v chnh lớ cú chn lc
cỏc hnh vi b coi l lm dng v trớ thng
lnh, v trớ c quyn ca phỏp lut cnh tranh
ca cỏc nc cú nn kinh t th trng phỏt
trin. õy l mt bc tin trong t duy lp
phỏp v l ng thỏi rt tớch cc ca Vit
Nam trong quỏ trỡnh hi nhp kinh t quc t,
a phỏp lut cnh tranh ca chỳng ta tin
dn n chun mc ca thụng l v lut phỏp
quc t. Tuy nhiờn, vic quy nh cỏc hnh vi
b coi l hnh vi lm dng v trớ thng lnh, v

trớ c quyn ú cng khụng th sc
kim soỏt c tt c cỏc hnh vi cú tớch cht
lm dng v th ny trờn thc t m cỏc doanh
nghip cú v trớ thng lnh, v trớ c quyn
trong mt s ngnh c thự nh bu chớnh
vin thụng, in lc, nc sch, ng khụng,
ng st, than Vit Nam vn thc hin.
iu ú ũi hi Nh nc cn phi cú thờm
cỏc c ch kim soỏt mi kim soỏt hu
hiu vn ny v trc ht cú th l:
- Cu trỳc li mt cỏch hp lớ c cu nn
kinh t quc dõn theo hng thu hp dn khu
vc kinh t nh nc, tng t trng ca cỏc
thnh phn kinh t khỏc;
- Dõn ch hoỏ trong vic phờ duyt cỏc
ch trng, chớnh sỏch ca Nh nc v u
t, kinh doanh v c bit l vn phờ
duyt giỏ c hng hoỏ, dch v c quyn;
- Bờn cnh vic s dng cỏc bin phỏp
hnh chớnh can thip trc tip vo cỏc
hot ng kinh doanh nh n nh khung giỏ
(giỏ chun, giỏ sn, giỏ trn), ỏp dng cỏc
chớnh sỏch thu Nh nc cng phi thc
hin phng thc qun lớ v iu tit nn
kinh t bng cỏc cụng c ca th trng, do
th trng t iu tit cung - cu, mt khỏc
khụng ngng hon thin h thng phỏp lut
v cnh tranh nhm kim soỏt v iu tit vn
ny mt cỏch cú hiu qu, khuyn khớch
cnh tranh mt cỏch thng nht, ng b./.

(1), (2). Ti liu tham kho khuụn kh phỏp lớ a
phng iu chnh hot ng cnh tranh v lut cnh
tranh ca mt s nc v vựng lónh th, B thng
mi (2003).
(3), (5). Lut mu v cnh tranh, T chc thng mi
v phỏt trin Liờn hp quc (2003).
(4).Xem: ThS. Nguyn Hu Huyờn, Lut cnh tranh
ca Phỏp v Liờn minh chõu u, Nxb. T Phỏp (2004).
(6).Xem: TS. Nguyn Nh Phỏt & ThS. Bựi Nguyờn
Khỏnh, Tin ti xõy dng phỏp lut v cnh tranh
trong iu kin chuyn sang nn kinh t th trng,
Nxb. Cụng an nhõn dõn (2001).