Làng Đăm và lễ hội làng Đăm xã Tây Tựu pdf

Làng Đăm xã Tây Tựu
I. Sự hình thành và phát triển
Xã Tây Tựu là một vùng đất cổ, có lịch sử tồn tại và phát triển từ rất lâu
đời.
Từ trung tâm thủ đô Hà Nội, theo quốc lộ 32 Hà Nội – Sơn Tây đến ngã
tư Nhổn rẽ phải theo đường 70 là đến địa phận làng Đăm. Làng Đăm thuộc xã
Tây Tựu, là một trong 21 xã của huyện Từ Liêm. Phía Bắc là các xã Thượng
Cát và Liên Mạc, phía Nam giáp xã Xuân Phương, phía Đông giáp xã Minh
Khai và Phú Diễn – huyện Từ Liêm. Phía Tây giáp các xã Tân Lập huyện Đan
Phượng và xã Di Trạch huyện Hoài Đức – Hà Nội. Xã gồm 3 thôn: thôn
Thượng ( thôn 1), thôn Trung (thôn 2), thôn Hạ (thôn 3).
Tên gọi của xã từ trước đến nay đã thay đổi nhiều lần vì nhiều lí do
khác nhau và đã có nhiều sách nói tới. Theo các sách đó thì Tây Tựu có tên
nôm là làng Đăm, xưa gọi là xã Tây Đàm, vì kiêng húy vua Lê Thế Tông đổi
thành xã Tây Đam, đến nhà Nguyễn vì kiêng quốc húy nên gọi là Tây Tựu.
Vào năm Minh Mệnh thứ 12 (1831) sau cuộc cải cách hàng chính, xã Tây Tựu
thuộc tổng Tây Tựu huyện Từ Liêm phủ Hoài Đức tỉnh Hà Nội. Tên nôm làng
Đăm cũng xuất hiện từ đấy.
Làng Đăm được thiên phú cho một vị thế đẹp. Phía Bắc là dòng sông
Nhuệ chảy về uốn lượn quanh co ở phía Tây rồi vòng lên trước Miếu xuôi
dòng về hướng Đông Nam. Phía Nam có ngọn núi Đống Chay chầu về tạo nên
miền đất có thế “Rồng cuộn hổ chầu”. Theo quan niệm xưa, đây là miền đất tụ
linh tụ phúc, trải qua ngàn đời hun đúc lên miền quê Đăm văn hiến. Nơi đây
con người và thiên nhiên – những tác phẩm bất hủ của tạo hóa đã hòa hợp làm
một để tạo nên một làng Đăm đầy chất thơ mộng và hữu tình.
Làng Đăm có điều kiện thuận lợi để phát triển một nền nông nghiệp.
Dòng sông Nhuệ chảy qua làng đem nguồn nước tưới mát cho cánh đồng
thẳng cánh cò bay. Từ lâu người dân làng Đăm đã chuyển từ thâm canh lúa
1
sang trồng rau, hoa và trở thành một trung tâm cung cấp rau, hoa cho thị
trường Hà Nội và khu vực. Với tinh thần lao động cần cù chịu khó, người dân

nơi đây không chỉ đơn thuần sản xuất ra sản phẩm mà còn là người trực tiếp
đem những sản phẩm của mình đi tiêu thụ ở các thị trường xa. Chính điều kiện
ấy đã giúp họ có một cách nhìn mới trong định hướng phát triển nền kinh tế
gắn với thị trường. Đây là động lực lớn thúc đẩy nền kinh tế mang tính nông –
thương của người dân làng Đăm, nâng nó lên hòa vào nền kinh tế thị trường,
góp phần cải thiện hơn nữa đời sống dân cư.
II. Đình, Miếu làng Đăm
Người dân Tây Tựu sống thủy chung,tôn trọng đạo lí uống nước nhớ
nguồn. Từ khi có làng là có Miếu, có Đình.Xã Tây Tựu gồm có 3 thôn: thôn
Thượng có Miếu, thôn Trung có Đình và thôn Hạ thờ Đào Trường Hiệu Thổ
Lệnh Bạch Hạc Tam Giang Đại Vương – người có công trong việc đuổi giặc
ngoại xâm, bảo vệ vương triều Hùng.
Đình Đăm tọa trên khu đất cao ráo, thoáng đãng giữa thôn Trung xã
Tây Tựu, sát dòng sông Pheo, hướng chính của đình quay về phía Tây. Toàn
2
thể khu đình là một tổng thể kiến trúc đặc sắc với quy mô bề thế trên một diện
tích đất gần hai mẫu Bắc Bộ. Đình được xây dựng từ thời Lê, do bà Nguyễn
Thị Tính - một phụ nữ tài sắc của quê hương đã trở thành cung phi thứ 8 (vợ
vua Lê Thế Tông) - cho dân lấy gỗ, kén thợ giỏi ở kinh đô về Tây Tựu xây
dựng đình làng. Phía trước đình là ao hình vuông, rồi đến hai lầu chính ngự,
bốn nhà phương đình vuông và hai dãy tả hữu mạc dẫn vào khu đình. Dọc hai
bên tả hữu có thủy đình, nhà hậu, văn chỉ, từ vũ và hai xưởng thuyền. Các
kiến trúc này được định vị từ thời Lê Trung Hưng và có bóng dáng của kiến
trúc cung đình.
Theo quan niệm truyền thống, miếu là nơi ngự của thần hoàng làng nên
thường có quy mô kiến trúc nhỏ hơn. Miếu Tây Tựu xây dựng sát bờ sông và
cách đình khoảng 1000m. Vị trí này rất hợp với các đám rước trọng thể, đưa vị
thành hoàng từ Miếu về Đình và cuộc thi bơi thuyền trong những ngày hội
hàng năm của địa phương.
Đình, Miếu Tây Tựu đã được bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng di tích

kiến trúc nghệ thuật năm 1993.
3
Đầu năm 2012 vừa qua, đình làng Đăm đã được xếp hạng Di tích lịch
sử cách mạng kháng chiến cấp Thành phố.
III. Hội bơi Đăm
“Bơi Đăm, rước Giá, hội Thầy”
Là những câu ca dao quen thuộc. Hội bơi Đăm được tổ chức từ ngày 9
đến 11 tháng 3 âm lịch, chính hội là ngày 10 tháng 3. Cứ 5 năm lại tổ chức thi
bơi thuyền giữa 3 thôn trong xã.
Cuộc đua tiến hành bơi 6 vòng trong 2 ngày mồng 10 và 11, sáng bơi 2
vòng, chiều bơi 1 vòng. Đến chiều ngày 11 thì kết thúc.
Sau loạt pháo và tiếng chiêng trống báo hiệu ngai thánh đã yên vị, các
thuyền đua tập trung trước thủy tọa. Dưới sông, cách thủy tọa vài mét có một
cột cờ treo lá cờ đại. Sau khi các thuyền đã tập trung vào vị trí, cờ lệnh được
phất, cuộc bơi dạo bắt đầu. Đây chỉ là bơi biểu diễn, do đó các thuyền không
ganh đua và vội vã mà cố bơi thật đẹp, thật nhẹ nhàng, ngoạn mục để lôi cuốn
người xem. Sau khoảng thời gian 15 – 20 phút, các thuyền đều trở về đông đủ,
cuộc đua chính thức bắt đầu. Các thuyền hướng mũi vào nhà thủy tọa, 3 hồi
chiêng trống báo hiệu các thuyền chuẩn bị vào lễ thánh để thi bơi. Sau lễ bái
yết thánh, các thuyền vào vị trí xuất phát. Thuyền của 3 thôn được xếp xen kẽ
nhau sẵn sàng chờ lệnh. Một tràng pháo dài được đốt báo hiệu phút quyết định
4
sắp đến, tất cả các chỉ huy và trai bơi trên thuyền đều hướng sang hai cụ già
cầm cờ lệnh, mọi người cúi rạp xuống. Và khi lá cờ được chém mạnh xuống là
lúc các thuyền bật lên, lao đi. Tiếng chiêng, trống đổ hồi, người trên bờ cũng
nhoài người ra hô hào để cổ vũ.
Trong 2 ngày đua thuyền, những lúc ngừng cuộc đua dưới sông, trên
mặt đất diễn ra trò thả chim, thi cờ bỏi và nhất là chọi gà. Đây là một vùng có
truyền thống nuôi gà chọi rất nổi tiếng, có những cặp gà được đưa ra thi đấu ở
nhiều nơi. Đây cũng là nơi có truyền thống đô vật với các đôi vật lừng danh

như Hương Thìn, Bếp Quý, Ba Oe,…. Ban đên có đốt pháo bông và hát chèo.
Ngày 11, hội thi tiếp tục với buổi sáng 2 vòng và buổi chiều kết thúc
trao giải. Thuyền được giải còn có vinh dự rước ngai thánh về miếu Thượng.
Bởi vì theo phong tục người xưa: Thánh đi bộ về thủy. Do vậy 2 thuyền được
giải được đưa thánh về ngự tại cung của Ngài vào ngày 11 của lễ hội.
Ngày hội kết thúc trong không khí vui mừng phấn khởi của toàn thể dân
làng.
Bơi Đăm vui khỏe, đẹp, hấp dẫn, độc đáo, nổi tiếng của Hà Nội và miền
Bắc. Bơi Đăm là một môn thể thao văn hóa cổ truyền, độc đáo khác hẳn với
5
bất kì bơi chải ở bất kì nơi nào, là lễ hội văn hóa truyền thống rất đẹp cần
được bảo vệ và duy trì mãi mãi.
6