Nhận thức của thanh niên về một số phẩm chất nhân cách cần thiết ở người lao động trong bối cảnh mới

NHAN THLIC CUA THANH NIEN
VE MOT SO PHAM CHAT NHAN CACH
CAN THIET 6 NGUOI LAO DONG
TRONG BOI CANH MOI
Bai viet nay la mot phan ket qua nghien ciJu cCiadetai ccfscf nam 2018; Mot so pham
chat nhan each can thiet c^a ngwdi lao dong trong boi canh phat trien hien nay, Vien
Tam ly hpc chu tri; ThS. To Thuy Hanh lam chu nhiem.
ThS. To Thuy Hanh
PGS.TS. Nguyen Thj Hoa
Vien Tdm ly hpc.

Khdo sdt bdng bdng hoi vdo thdng 8/2018 tren 108 khdch the, gom 54 nguai
dang di lam vd 54 sinh vien nam cuoi cua mot trudng dgi hoc. Ket qud cho thdy, co
mot so phdm chdt, ky ndng dugc nhom khdch the ddnh gid la cdn thiet trong boi cdnh
kinh te - xd hoi dang phdt trien theo xu the cua cdch mang cong nghiep Idn thu tu
hien nay. Do la tinh chit dong, linh hoat, tinh ham hoc hoi, kha ndng sdng tao, hap
tac trong nhdm Idm viec, ky ndng nghi, ky ndng lam chu cong nghe cUng nhu biet sit
dung loi thieu mot ngoai ngit quoc te trong cong viec.
Tir khoa: Nhdn cdch; Ngudi lao dong; Sinh vien; Ky ndng; Phdm chdt.
Ngdynhdnbdi; 6191201^; Ngdy duyet ddng bdi: 25/11/2018.
1. Mo- &hu
The giai hien nay dang buac vao cugc each mang cong nghiep Ian thii
tu (con goi la each mang cong nghiep 4.0 hay each mang 4.0), Viet Nam cung
khong the tach khoi sy phat trien chung nay. Cung vai do, nhan loai cung dang
birac sang the ky XXI, toan cau hoa la xu the tat yeu, con nguai a cac quoc
gia, cac dan toe khac nhau dang tiep tue day manh giao luna de hoi nhap.
Khai niem "each mang cong nghiep 4.0" xuat hien nam 2011 tai Hoi
chg Hannover, khi nguoi ta giai thieu cac chuang trinh cong nghiep 4.0 cua
nuac Due, nham nang eao nen cong nghiep ca khi truyen thong cua Due. Dac
trung cua no la internet di dong pho bien a khap mgi nai, la nhGng thiet bi cam
TAP CHI TAM L t HOC. S6' 12 (237), 12 - 20.18

61


ling nho hon, manh hon, nhung re ban, ciing vdi tri tue nhan tao va may tu
hgc. Cach mang cdng nghiep 4.0 da tao ra mot thi gidi, trong dd cac he thdng
lie va thuc cda san xult toan cau cd the phdi hgp vdi nhau mdt each linh boat.
Tuy nhien, each mang cdng nghiep 4.0 Ididng ehi cd cae may mdc va he thing
thdng minh kk nli vdi nhau. Pham vi ciia no rgng hon nhieu, bao gdm nhiing
dot pha trong nhilu ITnh vuc, nhu giai ma trinh tu gen, cdng nghe nano, nang
lugng tai tao, dien toan lugng tii... Sir hoa trgn ctia cac cdng nghe nay va sir
tuong tac cua chiing trong tat ca linh vuc cua the gidi thuc, thi gidi sd va the
gidi sinh hgc da lam nen Ichac bi6t can ban ciia each mang cdng nghiep 4.0 so
vdi cac cugc each mang trudc dd (Klaus Schwab, 2018).
Vdi nhiing tac ddng ciia each mang cdng nghiep 4.0 tren the gidi va
trong lmang cdng nghiep 4.0 la cau hdi khdng chi chinh ngudi lao ddng lo lang ma
cdn la bai toan Idn cho nhilng nha dau tu, nha quan ly cung nhu rihCing nha
hoach dinh chinh sach trong tuong lai. Chu tich Dien dan Kinh te the gidi, dng
Klaus Schwab cho rang, each mang cdng nghiSp 4.0 ddi hdi mdt sd ky nang
(nang luc) trong cong viec. Chang ban, cac nghi it bi ty ddng hda se la nhQng
cdng viec ddi hdi cac ky nang xa hdi va sang tao, dac biet la ky nang ra quyet
dinh trong bdi canh nhieu bien dong va su phat trien nhieu y tudng mdi la.
Theo danh gia ciia can bd phu trach nhan su cua cac doanh nghiep dang sir
dung lao dong nhilu nhat trong 10 nganh cdng nghiep va 15 nen kinh te khi
hinh dung ve tac ddng ciia each mang cdng nghiep 4.0 ddi vdi nghi nghiep thi
cac ky nang he thdng, ky nang xa hdi, xu ly va giai quyet van de phuc tap se
dugc ddi hdi nhieu hon trong nam 2020 (Klaus Schwab, 2018). Hay cd the
hieu rang, ky nang ddi mdi, sang tao, cd the dua ra nhieu giai phap cho mot
van de se la ky niing dugc yeu cau doi vdi ngudi lao ddng trong bdi canh viec

lam mdi.
Hon the niia, khi ban ve nhiing tac ddng cua each mang cdng nghiep 4.0
tac ddng den doanh nghiep trong tuong lai, Klaus Schwab cho thdy su hgp tac,
chia se la can thiet, danh cho nhiing hinh thiic ddi tac mdi ra ddi, cac md hinh
van hanh dugc chuyen ddi sang cac md hinh sd mdi. "Cac td ehiic thanh cdng
se ngay cang chuyen dich tir cau triic phan cap sang cae md hinh ket ndi mang
luoi va cdng tac. Dong luc dugc thiie day bdi mong mudn cdng tac giira nhan
vien va bd may quan ly de dam bao lam chu tinh hinh, sy dgc lap va y nghia
cdng viec. Cac doanh nghiep se ngay cang dugc td chuc vdi cac nhdm phan
tan, lao ddng tir xa va cac tap the lao dong nang ddng luon trao ddi dd lieu va
danh gia cdng viec" (Klaus Schwab, 2018).
Ban ve thach thiic khi Viet Nam "tiep nhan" each mang cdng nghiep 4.0,
Thii tudng Nguyin Xuan Phiic danh gia, trd ngai trudc bet la su thay dli cdng

62

TAP CHI TAM Vi HOC, SI 12 (237), 12-2018


nghe, ung dung robot dli vdi cae nganh da giay, det may. Nhieu doanh nghiep
Viet Nam eon lac hau vl cdng nghe, yeu kem trong viec nam bat xu the kinh
doanh mdi (din theo Hilu Cdng, 2017). Do dd, nam thanh thao ky nang nghe
cung nhu ky nang lam chu cdng nghe la doi hdi can cd d ngudi lao ddng. Theo
dng Nguyin Hing Minh, Tdng Cue trudng Ting eye Giao due nghi nghiep
(Bg Lao ddng, Thuong binh va Xa hdi), "diem ndi bat cua each mang cong
nghiep 4.0 chinh la cac doanh nghiep se dan thay the cae khau san xuat gian
don bang may mdc va robot, ling dung cong nghe thdng tin... de dat nang suat
chdt lugng cao, dam bao do tinh xao va chinh xac. Khi do, ty le phu nu va lao
ddng khdng cd ky nang dl bi sa thai nhit. Theo khao sat thi cd nhieu nganh hi
anh hudng nhtmg cd the nhin thay rd nhat la ddi vdi nganh det may, da giay.

Day cung la nhiing nganh su dung nhieu lao dong nhat. Theo tinh toan thi cd
khoang 86% lao dong det may va 75% lao ddng trong nganh dien tu ciia Viet
Nam bi tac ddng" (Nguyin Hdng Minh, 2017). Thach thuc dli vdi doanh
nghiep do la viec su dung cdng nghe thdng tin, ty ddng hda, dieu nay ddi hdi
phai cd ngudn nhan lye chat lugng cao, cd du kien thuc, ky nang, trinh do su
dung cdng nghe mdi. Cung theo dng Nguyen Hdng Minh, mdi sinh vien trudng
nghe khi ra trudng can phai nam chae hai thii "bao bdi" quan trgng la ngoai
ngtr va ky nang lam chu cdng nghe.
Nha chien luge gia truyen thdng Tom Goodwin da viet trong mot bai
bao tren td TechCrunch vao thang 3/2015 cho thay binh anh nganh dich vy
trong tuong lai: "Uber, cdng ty taxi Idn nhit thi gidi, khdng sd huu mot cai dtd
nao. Facebook, chu sd huu phuang tien truyin thdng phi bien nhat the gidi,
khdng tao ra mot ngi dung nao. Alibaba, nha ban le ed gia tri nhat, khdng cd
chut hang ton kho nao. Va Airbnb, nha ket ndi ngudi can thue nha vdi ngudi cd
nha cho thue, khdng sd hitu bat cu mot bat ddng san nao" (Tom Goodwin,
2015). Nhu vay, cd thi thay, mdt phin cdng viec cua con ngudi hien nay dang
dugc thay thi bdi sy tu ddng hda cua may mdc, ngudi may, dir lieu (data) dugc
thu thap, md rgng tren pham vi toan ciu (big data), sy phat trien vugt b p cua
cdng nghe sd hda (internet van vat kit ndi) cung nhu xu hudng phat trifin nen
kinh tl chia se (go-Viet, Grab, Airbnb, Freelancer, Upwork...). Sy phat trien
nay da va dang tao ra nhttng cdng viec mdi chua timg xuat hien trudc do. Va
trong xa hoi ma nIn tang ky thuat s l giiip giam dang kl cac chi phi giao dich
va van hanh phat sinh,... ngudi lao dong cin co nhilng pham chat nhan each gi
dl theo kip va ling phd vdi su phat triln vl khoa hgc cdng nghe mang cap sd
nhan nhu hien nay? Theo tiln si Le Dang Doanh (nguyen Vien trudng Vien
Quan ly Kinh te Trung uong), ngudi lao ddng thdi dai 4.0 se cin san sang hgc
tap cai mdi, phai cd tinh than hgc tap suot ddi, khong ngoi nghi; ddng thdi, con
ngudi phai cd ky nang giao tilp quoc te, thdng thao nhilng ngoai ngit chinh,
hilu bilt CO ban vl cdng nghe thdng tin (Le Dang Doanh, 2017).
TAPCHITAlVIL'i'HOC,Sdl2(237), 12-2018

63


Nhu vay, qua trinh du nhap cdng nghe, ling dung tu ddng boa cd the md
ra CO hdi cho ngudi lao dong nhung cung la thach thuc ddi vdi cac doanh
nghiep Viet Nam. D I dap ung yeu cau, ddi hdi trong boi canh mdi - anh hudng
cua each mang cdng nghiep 4.0, ngudi lao ddng can cd mot sd nhiing dac diem
va phim chit nhu: tinh chu ddng, linh boat; tinh sang tao; tinh hgp tac, chia se
trong nhdm lam viec; can ed ky nang nghe va ky nang lam chu cdng nghe; ham
hgc hdi, ham hilu bilt nhiing van de lien quan din cdng viec; kha nang sit
dung thong thao it nhat mot ngoai ngit. Day chinh la mot sd pham chat nhan
each cin thilt cua ngudi lao ddng. Nhung pham chat nhan each nay khdng phai
bay gid mdi trd ndn can thilt ddi vdi ngudi lao ddng, nhung trong giai doan
hien nay, nhilng pham chiit nhan each cang trd nen quan trgng va het sue can
thilt trong viec giup hg tan dung co hdi, vugt qua thu thach cua cugc each
mang cdng nghiep 4.0.
Bai vilt tim hieu nhan thdc cua ngudi lao ddng ve mot sl pham chat
nhan each cin thilt trong bli canh phat triln hi6n nay, khdng tim hieu nhan
thiic ve nhilng pham chat nhan each can cd d mot linh vuc nghi nghiep cu the,
cung nhu khong tim hieu nhirng pham chat nhan each can cd d cae linh vuc ddi
song khac cua ngudi lao ddng. Trong nghien ciiu nay, nhan thiic cua ngudi lao
ddng ve mot sd pham chat nhan each can thiet trong bdi canh phat triln dugc
tim hieu qua su danh gia cua ngudi lao dong ve miic do can thiet cua mot so
dac diem, ky nang trong xu hudng phat triln cua each mang cdng nghiep 4.0.
Neu thieu nhilng dac diem, ky niing dd, ngudi lao dong se khdng dap irng dugc
nhung yeu cau cua cdng viec mdi, khdng the hoan thanh tien do, chat lugng
cdng viec theo quy dinh tai noi lam viec. Nhilng pham chat nhan each nay
dugc the hien trong cac mdi quan he cdng viec, trong qua trinh lam viec cua ca
nhan, tac ddng den ddi sdng viec lam cua ca nhan do.

Tinh chu ddng, linh boat d ngudi lao ddng dugc bieu la ngudi lao dong
can biet minh phai lam gi, cd the ty de xuat nhilng phuong an giai quyet cdng
viec tot nhat. Ddng thdi, hg cd y thiic trang bj nhieu ky nang de cd the thyc
hien thao tac vdi nhieu loai may mdc khac nhau, vdi cdng nghe mdi, md rgng
quan he xa hdi dl cd thi thich nghi vdi mdi trudng lam viec mdi thuan Igi, biet
djiih hudng lya chgn, hgc tap nhilng nghe robot/ngudi may it cd kha nang thay
the. Dd la mdt dieu kien can thiet de ngudi lao dong tranh nguy co thM nghiep.
Sy sang tao, ddi mdi cua ngudi lao ddng la kha nang chap nhan, tiep thu
va van diing eai mdi, dua ra y tudng mdi. Su phat triln manh cua khoa hgc ky
thuat va cong nghe thdng tin keo theo su bien ddi nhanh chdng cua nhieu
phuong dien cugc sdng. Nhilng ngudi cd pham chat sang tao la ngudi se thich
ung de dang vdi sy phat trien Men nay. Sang tao ciing la pham chat can thiet dl
hinh thanh va phat trien ky nang giai quylt vin dl - mot ky nang cd tim quan

64

TAP CHI TAM Lf HOC, Sd 12 (237), 12 - 2018


trgng hang dau trong cac ky nang ngudi lao ddng can cd trong thdi gian tdi
(Klaus Schwab, 2018).
Hgp tac, chia se cdng viec d ngudi lao ddng la su bilt kit hgp vdi dong
nghiep trong cdng viec dl phat buy siic manh cua sd ddng, thyc hien tot nhung
nhiem vu chung va nhiem vu ca nhan. Hon the, phdm chat nay cdn dugc bieu
Men d chd, ngudi lao ddng khdng chi quan tam, co gang hoan thanh tit cdng
viec cua minh, ma phai quan tSm den cdng viec chimg, h i trg ngudi khac hoan
thanh cdng viec.
Cugc sdng ndi^ chung va san xult kinh tl trong thdi dai each mang cdng
nghiep 4.0 rd rang gan lien vdi cac phuong tien cdng nghe. Vi vay, ngudi lao
ddng mudn nam vung ky nang nghe khdng the tach roi viec lam chu cdng

nghe. Cd thi ndi, ky nang nghe, gidi tay nghi va lam chu cdng nghe thdng tin
la hai mat khong tach roi mot phim chat can thiet d ngudi lao ddng. Vl logic,
cung nhu kinh nghiem thyc tiln cho thay, viec thanh thao ky nang nghi va
thanh thao cdng nghe phai xuat phat tir nhu ciu hgc bdi de nang eao kien thiic
nghe, tir long dam me vdi nghe va nd lye hgc hdi khdng ngung. Do dd, ham
hgc hdi, bam bieu biet nhilng van dl lien quan den cdng viec cung la mdt phim
chat can cd d ngudi lao ddng trong thdi dai each mang cdng nghiep 4.0.
Trong xu the md cira va hdi nhap quIc te, trong thai dai the gidi phlng,
ddng nghiep cua ngudi lao ddng khdng chi la nhilng ngudi cung doanh nghiep
trong cung mot quoc gia, ma dong nghiep, cdng su cua hg cd the d cac quoc
gia khac nhau tren the gidi. Hon thi, ngdn ngO md ta, hudng din sir dung may
mdc cdng nghe chu yeu la tieng Anh hoac mot ngoai ngil khac, vi vay, ngudi
lao ddng phai biet su dung thdng thao it nhat mot ngoai ngil de cd the hgc hdi,
trao ddi, hgp tac lam viec vdi dong nghiep d cac quoc gia khac, cung nhu tiep
can vdi may mdc cdng nghe thuan tien.
Nhilng phim chit quan trgng tren day ciia ngudi lao ddng nam trong
mot chinh the thdng nhat la nbSn each ctia ngudi lao ddng. Tuy nhien, dl tien
cho viec nghien cuu, dudi day chiing tdi xem xet tung phim chit riSng biet.
2. Phircng phap va miu nghien ciiu
Nghien ciiu nay su dung thiet ke dieu tra chgn mau mot Ian theo lat cat
ngang vdi cdng cu nghien cu nghien chinh la bang hdi. Tdng sd mau la 108
thanh nien; trong do, 54 ngudi hien dang lam viec tai Cdng ty May K.L.W.,
Cdng ty San xuat dien lanh Sagakawa va 54 sinh vien nam cuoi cua Khoa Kinh
te, Trudng Dai hgc Thuong mai. Sinh vien, nhdm dai dien cho luc lugng lao
ddng tre, la ngudi se chju anh budng true tiep tir cugc each mang cdng nghiep
4.0 dang dien ra hien nay. Vi vay, nhdm nghien cilu lua chgn nhilng ngudi
dang di lam va sinh vien nam culi tham gia khao sat nbSm tim hilu su khac
TAP CH( TAM ly HOC, Sd 12 (237), 12 - 2018

65

biet trong danh gia giira hai nhdm khach the nay. Do tudi trung binh cua nhdm
ngudi lao dong la 29 tudi va cua sinh vien la 22 tudi.
Nguoi di lam trong miu la nhilng ngudi thugc nhdm nhan vien van
phong va nhdm kinh doanh, san xuat vdi trinh do dai hgc va tren dai hgc chiem
ty le 2/3 trong tdng so nhQng ngudi di lam. Hg la nhilng ngudi quan ly tryc
tiep ngudi lao ddng, chiu trach nhiem trong viec hoan thanh, bao dam chat
lugng san pham do cap tren giao phd. Vdi nhdm sinh vien nam cuoi, cd 68,5%
sd em da di lam them vdi cong viec chinh nhu gia su, trg giang, cdng tac viSn.
Bang 1: Thdng tin chung ve mdu nghien ciru
Phan bo mau nghien ciJU d nh lirtfng
Ngu'ffi lao dong

Khach the mau nghien ciiu

Lmh vuc
Nhom
ngucfi di lam

Nhom tuoi

Trinh do dao tao

Da tirng thay doi viec lam
hay chua
Nhom sinh vien
nam cuoi

Tinh trang di lam them

Tone ( N = 108)

Tv le (%)
47,2

Sinh vien nam cuoi

52,8

Khoi nhan vien van phong

53,7

Khoi kinh doanh, san xuat

46,3

Tir 20 - 28 tu6i

55,6

Tir 29 - 42 tu6i

44,4

Sff cap, trung cap,
cao dang

21,6

Dai hoc, tren dai hoc

77,4

Da tirng

81,1

Chu'a tu'ng thay d6i

18,9

Da/dang di lam them

68,5

Chua tiing di lam

31,5
100

De tim hilu nbein thiic ciia thanh nien ve mdt sl phim chit nhan each
can thiet trong bdi canh phat trien hien nay, nhdm nghien cuu da thilt kit thang
do gom 12 menh dl, vdi do tin cay thang do la 0,876 (4 menh dl da bi loai khi
tinh dg tin cay cua thang do), thi hien cae dac diim, ky nang cin thilt, co ban
nhit cin cd d ngudi lao ddng, dd la: (1) tinh chu ddng, linh boat, (2) kha nang
sang tao, (3) tinh hgp tac, chia se trong nhdm, (4) ky nang nghi, ky nang lam
chu cdng nghe, (5) tinh ham hgc hdi va culi cung la (6) kha nang bilt sil dung
it nhat mdt ngoai ngil trong cdng viec. Mdi menh dl nay cd bai ndi dung dli

66

TAP CHI TAM L? HOC, Sd 12 (237), 12 - 2018


lap nhau, nguai tra loi khoanh vao mot diem so phu hcfp vai quan diem cua
minh. Vi du: tim hiiu nhan thuc cua khach the ve su can thiet ciia tinh ham hgc
hoi, chiing toi dua ra m6nh de: Nguai lao dong chi cdn ndng cao trinh do kien
thitc vd ky ndng lien quan den cong viec dang dam nhdn (ngi dung 1) hay Nguai
lao dong cdn tim hieu them nhiing tri thuc a cdc linh vuc gdn vai cdng
viec/ngdnh minh dang lam (n6i dung 2), vai diSm lua chgn tu I d^n 4 diim,
theo do, diem cang thap thi cang nghieng ve noi dung I, diem cang cao thi y
kien cang nghieng ve ngi dung 2. Nhu vay, nhin t6ng the, diem trung binh cang
cao, khach the danh gia nhttng dac diem, ky nang dua ra eang can thiit.
Cac du lieu dinh lugng thu thap tir khao sat thuc tien dugc xu ly bing
phan mem thdng ke SPSS 22.0. Cac phep phan tich dugc dung trong nghien
ciiu nay la phep thong ke mo ta nhu diem trung binh, do lech ehuan, phep so
sanh T-test, F-test.
3. Ket qua nghien ciru
3.1. Nhan thicc ciia thanh nien ve mot sd pham chat nhan cdch can
thiet €/ ngir&i lao dong trong boi cdnh m&i
Nhin mot each tong quat, hau het, nhung pham chat nhan each tren dugc
thanh nien danh gia la can thiit, DTB chung la 3,37/4, DLC la 0,53. Cung vai
do, diim trung binh 6 tung dac diim, ky nang cu thi ciing dao dong a muc cao,
DTB tu 3,20 din 3,55.
Bdng 2: Ddnh gid chung cua thanh nien ve mot so phdm chdt nhdn cdch
cdn thiet a nguai lao dong
TT

Dac diem, ky nang can thiet ft ngiroi lao dong

DTB

DLC

Thft
hang

1

Tinh chii dong, linh hoat trong cong viec

3,20

0,88

6

2

Kha nang sang tao trong giai quyet van de

3,34

0,60

3

3

Tinh hop tac, chia se trong nhom lam viec

3,55

0,60

1

4

Ky nang nghS cung nhu ky nang lam chu cong nghe

3,25

0,76

5

5

Ham hoc hoi, ham hieu biSt nhiing van de lien quan den
cong viec

3,33

0,68

4

6

Kha nang bi6t sii dung ngoai ngO quoc t6

3,51

0,87

2

3,37

0,53

DTB chune ve pham chat nhan each cSn thiet
Ghi chu: DTB Ihdp nhat id I diim. BTB cao nhdt Id 4 diem.

TAP CHI TAM LfHOC, Sd 12 (237), 12 - 2018

67


Trong 6 pham chat nhan each dugc danb gia la cin tbiet, tinh hgp tac,
chia se trong nhdm lam viec dugc thanh nien danh gia la can thiet nhat, tiep
din la kha nang su dung ngoai ngi! trong cdng viec, cae pham chat khac nhu
tinh chil ddng, linh hoat; tinh bam hgc hdi; kha nang sang tao; kha nang lam
chu ky nang nghi, ky nang cdng nghe dugc ngudi lao ddng danh gia miic do
cin thilt gin nhu ngang nhau, DTB dao ddng tir 3,20 din 3,33.
Tren thuc te, cd le nhirng dac diem, ky nang nay khdng tach rdi, rieng le
ma cd su dan xen, kit hgp vdi nhau, binh thanh nen mot ngudi lao ddng ed
nhiing dac diem, ky nang ma bdi canh xa bdi mdi yeu ciu. Chang ban, mdt

ngudi cd tinh sang tao chac bin se khdng the thieu tinh hgp tac, chia se vdi
ngudi khac. Nhu GS.TS. Hoisoo Kim (Khoa Giao due, Giam doc Trung tam
Giao due suit ddi, Dai bgc Quoc gia Chonnam, Han Qude) cho ring: "l^guoi
ta thudng chu y vao phat triln nang luc sang tao ca nhan nhung ngay nay sang
tao dien ra nhd cd su hgp tac, cd cac mang ludi tuong tac gitra con ngudi vdi
cac thiet bi (yeu td con ngudi va phi con ngudi). Va cac thiet bi (nhu cac loai
cdng cu phuc vu cho cdng nghe thdng tin va truyin thdng - ICT, cac cdng cu
sang tao) ddng vai trd quan trgng trong viec tao ra san phim sang tao va phat
trien nang luc sang tao ca nhan va sang tao t$p the" (dSn theo Nguyen Thao,
2017). Nhu vay, vdi kha nang hgp tac ket hgp tu duy sang tao, cdng vdi su hd
trg cua cac cdng cu sang tao se la mot phan dan tdi su thanh cdng ciia ngudi
lao dong trong bdi canh each mang 4.0.
3.1.1. Tinh chii ddng, linh hoat trang cong viec
Tim bieu ve tinh chu ddng, linh boat can thiet d ngudi lao ddng, chung
toi dua ra cau hdi, dd la trong cdng viec, nguai lao ddng cdn dai chd vd tudn
thu su huang ddn, chi dao xic ly vdn de tic td truang/nhdm trudng hay chii
ddng de xuat mot sd phuang phdp xic ly vdn de md ho biet duac. Ket qua cho
thiy, miic do danh gia cua thanh nien ve van de nay nghieng vl y kiln 2 vdi
DTB = 3,20; DLC = 0,88. Dieu dd ed nghTa, nhilu thanh nien cbo ring, ngudi
lao ddng can cd su chu ddng, linh boat trong cdng viec hon la dgi chd su
hudng dan, chi dao cua nhdm trudng. Cung ban ve tinh chu ddng, linh boat
trudc bdi canh mdi, mdt vai hgc gia phan tich van de nay d nhQng gdc do khac
nhau. Chang ban nhu su linh boat, chu ddng trong cdng viec hieu theo nghia la
kha nang thich ung cua ngudi lao ddng trong each mang cdng nghiep 4.0 (Le
Dang Doanh, 2017; Vu Cdng Thuong, 2017). Theo tac gia Vu Cdng Thuong,
su linh boat, chu ddng can ed d ngudi lao ddng lien quan din kha nang thich
ttng nhanh, "can nam bit, tiep can nhanb nhay, kip thdi va dung hudng xu the
phat trien cua nhiing van de thudc ITnh vuc lao ddng cua minh, dl cd thi lao
ddng mdt each sang tao, dgc lap, cd nang suit va hieu qua tit" (Vu Cdng
Thuong, 2017). Ngoai ra, tinh chu ddng, linh hoat dugc gan vdi viec nSm bit

68

TAP CHI TAM LV HOC, Sd 12 (237), 12-2018


nhanh tinh hinh tbi trudng viec lam, chu ddng thay ddi, chuyen tu cdng viec
nay sang cdng viec khac, dap ting nhu ciiu viec lam mdi trong thdi dai each
mang cdng nghiep 4.0 (Klaus Schwab, 2016). Ching tbi, PGS.TS. Trin Dinh
Thien, Vien trudng Vien Kinh te Viet Nam khing dinh: "Cdng nghiep 4.0 se
giup cac doanh nghiep tang nang suit, tang tinh linh boat, chu ddng va hieu
qua, nit ngan thdi gian dua san phim ra thj trudng" (dan theo Qude Huy, 2017).
Tac gia Le Dang Doanh (2017) nhin nhan phiim chat nay nhung d gdc
do dao tao. Ong cho rang, bai toan ve tinh chu ddng, linh boat cin dugc giai
quyet ngay tir trudng hgc, "thay vi hgc thugc long, ggi da, bao vang, giao vien
phai djy cho hgc sinh biet tbiio luan, tranh luan, dat cau hoi va dl xuat y kiln
mdi, ddi mdi tu duy, thay ddi giao diiu...". Thilt nghi, day cd thi la nhiing ggi
y, tham khao cho nhung ngudi lam cdng tac hudng nghiep, cin djnh hudng
nhttng pham chat nhan each can thiet vdi ddi tugng la bgc sinh, sinh vien,
nhung luc lugng lao ddng ke tiep trong tuong lai. Nlu thuc hien dugc diiu nay
ngay tu bac trung hgc co sd, trung hgc phii thdng va tiep niia tren giang dudng
dai hgc, thi ed le khi tham gia vao boat ddng xS hoi vdi tu each la ngudi lao
ddng, hg se bat kip vdi nhilng chuyen bien, thich iing tdt vdi bdi canh xa hoi
phat tridn nhanh chdng hien nay.
3.1.2. Kha ndng sdng tao trong gidi quyet vdn de
Kdt qua ngbidn cuu cbo thay, da so ngudi tra loi ddng tinh cho rang,
ngudi lao ddng cSn cd kha nang sang tao trong cdng viec gan vdi su phat trien
xa hoi hien nay. Cu the, lien quan den each xu ly van de (tinh hudng) bang mot
hay nhieu giai phap, hau het ngudi lao ddng trong mau khao sat deu danh gia
cao miic do can thilt khi "Suy nghT dua ra nhieu giai phap, du mat nhieu cdng

siic, tri tue", "Viec tao ra y tudng/san phim cd thi gan vdi nhirng rili ro, that
bai... mdi cd the thich iing dugc vdi each mang 4.0" va "San sang ddn nhan
nhirng nhiem vu bde bua, du biet rang se mat nhieu cdng sue, thdi gian de hoan
thanh". Tren day chinh la nhung bieu hien cua tinh ddi mdi, sang tao. Do cung
dugc xem la pham chit cua nhung ngudi lao ddng thanh dat.
Mot trong nhirng ly do cae doanh nghiep cdn "sd dung" ngudi lao ddng
la vi con ngudi cd de sang tao, kha nang ddng gdp sang kien, day la dieu khac
biet CO ban so vdi nhung con robot, du cho nang suat lao ddng va su chinh xac
cua chung vugt xa con ngudi (Ngudn: ). Khdng nhirng vay,
nhu chung ta da biet, mot trong nhieu dac tinh ndi bat cda each mang cdng
nghiep 4.0 dd la sir thdng minh giai quyet cac van de khac nhau cua ngudi may
(robot), do chung cd kha nang sir diing ket qua phan tich dtr lieu Idn dugc con
ngudi eai dat. Chinh vi the, tinh sang tao bien nay cang dugc xem la yeu cau
cin thilt ddi vdi ngudi lao ddng trong each mang 4.0.

TAPCHiTAML-('H0C,Sdl2(237), 12-2018

69


Bdng 3: Ddnh gid cua thanh nien ve muc do cdn thiet
cua kha ndng sdng tao o nguai lao dong
Cac nhan djnh

DTB

DLC

E4. Chi nhan nhtng nhi6m vu da quen va thanh thao de dam bao hoan
thanh la dugc hay Sin sang don nhan nhirng nhiem vu hoc bua, dii biet

rang se mit nhieu cong sue va thai gian de hoan thanh nhiem vu

3,15

0,82

E5. Khi giai quyit van dS, chi cSn tim mot giai phap duy nhat hay Suy
nghldira ra nhieu giai phap, du mat nhieu cong siic, tri tue

3,56

0,68

E6. Viec tao ra y tuang/san pham moi gin vai nii ro, that bai, co khi la
sir che gilu... nen khong nhSt thiit can co y tuong/san pham moi hay
Viec tao ra y tirong/san pham moi co thi gSn vai nii ro, thSt bai... mai
CO the thich irng duac vai each mgng 4.0

3,29

0,82

DTB chung ve kha nang sang tao

3,33

0,60

Ghi chu BTB Ihdp nhdt Id 1 diem, BTB cao nhdt la 4 diem.

Nghien ciru cua Dd Nggc Khanh, Nguyen Thi Lan (2010) cho thay, qua
khao sat hon 600 doanh nhan vl nhirng phim chat ma hg mudn ed, trong 21
pham chat nha nghien cuu dua ra, "tinh sang tao, linh boat trong tu duy" dugc
doanh nhan danb gia eao, xep thu hang 7/21. Dieu nay cho thay, cuoi the ky
XX, dau the XXI, vdi xu the toan cau hda va hdi nhap kinh te quoc te da tao ra
su chuyen giao tren quy md Idn nhirng thanh qua mdi, nhirng dot pha sang tao
ve khoa bgc va cdng nghe, doanh nhan d nhieu iinh vuc da nhin ra tam quan
trgng cua su sang tao, dli mdi trong tu duy, de dl dang thich nghi vdi nhirng
thay ddi cua mdi trudng, viec lam trong tuong lai.
Tai Viet Nam, trong vai nam trd lai day, chuong trinh khdi nghiep sang
tao (startup) la mdt md binh thuc day su sang tao, dot pha cua ca nhan, doanh
nghiep trong xu the phat triln each mang 4.0. Nhieu bai vilt vl khdi nghiep
cho thay, ben canh tinh sang tao la yeu t l can thilt, cdn ddi hdi ngudi lao ddng
phai ed nhieu pham chat khac nhu su dam me, ludn tim tdi, hgc hdi va cd
nhirng dli mdi trong phat triln (Pham Lire, 2018). Hien nay, Viet Nam xip thir
ba trong khu vuc Ddng Nam A (sau Singapore va Indonesia) vl he sinh thai
khdi nghiep ddi mdi sang tao nhung sl vdn diu tu cho startup Viet Nam chi
chiem chua den 7% ngudn vin dugc rdt cho boat ddng khdi nghidp trong khu
vyc (dan theo Bich Nggc, 2018). Diiu nay cho thiy, cd le chung ta mdi dang
dan bieu va bgc ve boat ddng khdi nghiep sang tao. Va phai chang, tir viec
ddnh gia mdc do can thilt ve tinh sang tao den kha nang ap dung diiu dd vao

70

TAP CHiTAM Lf HOC, Sd 12 (237), 12 - 2018


cdng viec cdn la khoang each xa, can giai quyet trong cac chuong trinh startup
cung nhu trong cac doanh nghiep hidn nay?
Ngoai ra, xu tbi phat triln each mang 4.0 da va dang tao ra nhiing mdi

quan be viec lam phi truyin thdng, ddi lap vdi tinh chat viec lam truyen thdng kieu lam cdng an luong, lam it rui ro, thir thach, cdng viec thudng la mang tinh
rap kbudn nhung bi rang budc bdi nghia vu, trach nhiem, quy trinh, bao dam
tinh "an toan" cho ngudi lao ddng (din theo Dang Thi Hai Ha, 2018). Nhung
vdi viec lam phi truyen thdng mang tinh dgc lap, tuy y, nhilu rui ro, mao hilm,
it rang bugc, sir dung nhieu yeu t l cdng nghe thi day ciing la bai toan cho sd
ddng nhung ngudi lao dong tir trudc den nay vin duy tri nhung cong vide kieu
truyen thing. Dieu nay lan nua ddi hdi kha nang sang tao trong viec ap dung
cdng nghe vao cdng viec va sang tao de thich ung vdi cdng viec mdi trong xu
the phat trien each mang 4.0.
3.1.3. Su hap tac, chia se giira cdc thdnh vien trong nhom
Ket qua dtr lieu cho thay, su hgp tac, chia se giua cac thanh vien trong
nhdm la dac diem dugc nhdm khach the danh gia vdi muc do can thiet cao nhat
trong so sanh vdi cac ky nang, dac diem khac (DTB ^ 3,55/4; DLC = 0,60). Cd
thi thay, tinh than bgp tac trong nhdm, giOa cac nhdm lao ddng thudc co sd
san xuat, kinh doanh, doanh nghiep ed y nghia rat Idn, giup hgp sue cua tat ca
cac thanh viSn hudng den muc tieu chung va tit do, nang cao hieu qua hoat
ddng cua toan doanh nghiep.
Bang 4: Ddnh gid mice do cdn thiet ve tinhhap tdc, chia se a nguai lao ddng
Cac nhan dinh

DTB

DLC

E7. Quan trong la biit diu tu cong siic lam tit cong viec ma minh dugc
giao hay CSn diu tu cong sue lam tot cong viec minh dugc giao ya dieu
quan trong khfing kem la phai biit hgp tac, chia se trong giai quyit cong
viec

3,48

0,81

E8. Di lam tit cong viec, chi cin thanh thao ky nang nghe la du hay Ben
canh ky nang ngh6, thi ky nang giao tiep, irng xii vai ding nghiep cung
quan trong khong kem

3,58

0,87

E9. Trach nhiem duy nhit cua nguai lao dong la hoan thanh tot cong viec
duac giao hay Ben canh viec hoan thanh tot cong viec dugc giao, ho trg,
chia se di d6ng nghiep hoan thanh t6t cong viec cung la trach nhiem cua
moi nguai lao dong

3,60

0,69

Sir hgp tac, chia se

3,55

0,60

Ghi chu: BTB thap nhdt id I diim, BTB cao nhdt id 4 diim.

TAP CHI TAM Lf HOC, Sd 12 (237), 12 - 2018

71


Dat trong xu the hdi nhap ciing nhu trong su thich irng vdi tdc do phat
triln nhanh chdng cua each mang cdng nghiep 4.0, ddng trudc bdi canh mdi,
viec ma chu doanh nghiep can tinh toan chinh la bai toan canh tranh tren thj
trudng qude te. De eo the thu hut vdn dau tu hay nhilng don hang dugc dat d
doanh nghiep minh thi viec hgp tac giiia cac thanh vien trong nhdm lam viec la
vd cung quan trgng, nhim bao dam chat lugng san pham, tien do lam viec tu
khau san xuat dau den khau ddng gdi cuoi ciing.
Thanh nien tham gia khao sat lan nay la nhdm nhan vien van phdng va
nhdm san xuat, kinh doanh. Lien quan den cdng viec, khi cac kien san pham
den ngay, gid cin chuyin len cae container, nhiing trudng nhdm quan ly, dieu
hanh da cung vdi cdng nhan san xuat true tiep tham gia vao quy trinh ddng gdi,
khuan vac eac bao hang den cac phdng dugc yeu cau. Dieu nay dudng nhu la
quy dinh ngam, hoan toan mang tinh tu nhien va cd le da trd thanh van hda cua
doanh nghiep nay. Chi V. cho biet, "Toi lam a phong phien dich tieng Trung
nhung hdm nay Id hdng xuat sang My cdn them ngudi thi hai nguai chiing tdi
sang hen khdu ddng hdng giup ho, cho do vdo ta bla, cho vdo cdc tut nllon vd
ddn mdc... Cdng viec hd tra ndy Id thudng xuyen, a hat cic khdu san xuat ndo
cdn them nguai thi chung tdi a nhdm vdn phdng cd the thay phien nhau den hd
tra" (L.T.V., nil, 39 tuli, nhan vien phien dich Cdng ty May K.L.W.).
Qua tro chuyen, anh Q. cho biet, "Tdi lam a phong QC (klim soat chdt
luang), lien quan den ddnh gid chdt luang cua san phdm trudc khi dua ra thi
trudng sic dung. De hoan thdnh quy trinh ndy md cdc nhdm khdc chua ra duac
sin phdm cudl ciing, trong liic do, ben ddi tdc yeu cdu gu-1 hdng thi nhdm tdi se
ra hd tra cdc nhdm khdc de bdo ddm hoan thdnh chi tieu" (N.T.Q, nam, 29
tudi, nhan vien kiem dinhehit lugng san phim, Cdng ty May K.L.W.). Cung
qua phdng van sau, chiing tdi dugc bilt, tinh hd trg, chia se d doanh nghiep
may con dugc the Men khi cac nhdm chia nhau lam them ca, dl bao dam du

san pham, chu khong nhit thilt toan bd nhan vien trong cdng ty phai din lam,
ma chi cit ra mdt sd nhdm lien quan.
Cd the thay rang, ngay nay, ngudi lao ddng khi dugc tuyin dung vl mot
ITnh vuc nao do kbdngco nghia la ngudi dd cbi bilt vl chuyen nganh cua minh
ma theo yeu cau tat yeu cua su phat triln, canh tranh, ngudi lao ddng cang cd
nhieu kien thuc lien nganh cang dl xin viec, ciing nhu cang dugc trgng dung
trong cdng ty, doanh nghiep. Diiu nay dudng nhu cd su dan xen, kit hgp ca
yeu td linh boat, chu ddng, sang tao md trong cdng viec ma it nhilu da dugc
phan tich phia tren.
3.1.4. Tinh ham hoc hdi, ham hieu blit
Neu nhu dude day, ttr dac diim cua nhung viec lam dTtyln thing (din theo
Dang Thi Hai Ha, 2018), ngudi lao ddng cbi cin nim dugc kiln thuc chuy6n sau,
72

TAP CHfTAM lyHQC, Sd 12 (237), 12 - 2018


lam theo yeu ciu cua nha quan ly, thi ngay nay, dac diem ham hgc boi, khuyen
khieh kha nang hilu bilt vin dl sau, rgng cung dugc nhom khach thi de cao, vdi
DTB danh gia muc do cin thilt cua phim chit la 3,33/4; DLC = 0,68. Nhu phan
tich ban diu, thdng thudng, nhiing phiim chat cua mot nhom lao ddng khdng
ton tai rieng le ma chung cd su ket hgp, dan xen cac phim chat vdi nhau.
Ching ban, dl cd thi hgp tac vdi cac nhom trong day chuyen san xuat, ngudi
lao ddng cin cd su ham hgc hdi, hieu biet cac kien thiic khac trong td chuc,
doanh nghiep hay de eo the sang tao, ngudi lao ddng can ham hgc hdi, cd su
may md, tim hilu nhung kien thue, van de minh quan tam...
Bdng 5: Ddnh gid ciia thanh nien ve mice do cdn thiet
cita tinh ham hoc hdi a nguoi lao dong
Cac nhan dinh

DTB

DLC

E14. Nguai lao dong chi can nam dugc kien thuc chuyen sau, khi do, se
khong mat viec hay Nguai lao dong can biet nhieu kien thii'c, de co the
thich ling duac vcfi cong viec mai neu co

3,16

0,99

El 5. Nguai lao dong chi can hoan thanh cong viec theo yeu cau, chi dinh
cua nguai quan ly hay Nguai lao dong can suy nghT de khong ngirng cai
tifin, nang cao hieu qua lam viec hoac tao ra san pham co nhieu tinh moi,
hap dan

3,49

0,71

Tinh ham hoc hoi

3,33

0,68

Ghi chu: BTB thdp nhdt Id I diem, BTB cao nhdt la 4 diem.

Trong nghien ciiu nay, ham hgc hdi dugc hieu la nguoi lao dong can

phai bilt nhilu kiln thitc dl lam dugc nhieu viec mang tinh lien nganh ciing
nhu thich ting dugc vdi cac cong viec mdi. Ngoai ra, hg ciing ludn can suy
nghT dl khdng ngirng cai tiln, nang eao hieu qua lam viec hoac Jao ra san pham
cd nhilu dac tinh mdi, la, hip din, thu hut dugc thi trudng. Kit qua phan tich
cho thdy, quan diim vl su cin thilt trong viec khdng ngung suy nghi de cai
tiln san phim dugc ngudi lao ddng danh gia d muc cao hon so vdi quan diem
cho ring, ngudi lao dong cin bilt nhilu kiln thue, de cd the thich irng dugc
vdi cdng viec mdi nlu co (STB tuong irng la 3,49 va 3,16). Diiu nay cd thi
dugc bilu ring, khi ngudi lao ddng cd thi nghi dugc ra nhiing san pham mdi,
dap dng nhu ciu thj trudng, ding nghia vdi viec, hg khdng bi sa thai, khdng
phai lo ling bgc bdi, tim hilu linh vuc nghi nghiep khac dl thich iing vdi cdng
viec mdi.

TAP CHI TAM Lf HOC, Sd 12 (237), 12-2018

73


Thuc te hien nay, nhiing ky nang, dac diem nay da va dang dugc nhieu
t l chiic, doanh nghiep hudng den, "cac nha tuyen dung cd xu hudng tuyen
dung ngudi lao ddng cd kha nang dua ra dugc 3 - 5 giai phap cho mot van de;
hoac hg mong muln tuyen lao ddng cd kha nang hgc hdi tdt thay vi nhirng kien
thiic ma bg cd" (Simon Matthews - Tdng Giam doc Manpower Group tai Thai
Lan, Viet Nam va khu virc Trung Ddng, din theo Thuy Dung, 2017). Day cung
la ndi dung dugc cae chuyen gia nhan dinh kbi phan tich ve "nen tri thiic md"
(big data) trong each mang 4.0, theo do, "nhu cau nhan lire trong tuong lai doi
hoi ngudi lam viec phai da dang ca ve ky nang va kien thiic" (dan theo Le
Trung Nghia, cd vin Trung tam Nghien cuu va Phat trien Qude gia ve Cdng
nghe md), ding thdi, "Su phat trien cua cong nghe so da dat den mile cho phep
su dan xen, kit ndi cdng nghe cua nhieu linh vuc khac nhau (chang ban, nhu

chinh siia gen la su kit hgp giua cong nghe thdng tin va y sinh ddi hdi ngudi
lap trinh cdn phai cd kien thuc khoa hgc co ban viing chac ve vat ly, sinh
bgc..." (TS. Nguyen Ai Viet, nguyen Vien trudng Vien Cdng nghe Thdng tin,
Dai hoc Quoc gia Ha Ngi, dan theo Hao Linh, 2017).
Gan vdi su van ddng cua xa hdi ngay nay, vdi lugng thdng tin, kien thdc
khdng dimg lai mdt diem, mdt mdc nao do, ben canh tinh than ham hgc hoi,
ngudi lao ddng cdng can biet lam chu ky nang nghe, ky nang cdng nghe. Day
cung la mdt trong nhirng dac diim can thiet d ngudi lao ddng dugc chung tdi
tim hilu.
3.1.5. Ky ndng nghe, ky ndng lam chit cdng nghe
Mac dii dugc danh gia la it can thiet hon mot sd pham chat, ky nang
khac nhung nhin chung, day cung la ky nang dugc thanh nien trong mau
nghien cdu cho la can thiet trong bdi canh phat trien hien nay.
Ban ve van de nay, GS. Goran Ross (mot trong 13 nha tu tudng cd anh
hudng nhit thi gidi thi ky XXI dugc Tap chi Khoa hgc Kinh doanh cua TSy
Ban Nha binh chgn) trong budi ndi chuyen tai Bd Khoa hgc va Cdng nghe cho
thay, su thay ddi trong ky nang lao ddng (ky nang nghi), d do, nbOng nhiem vu
mang tinh lap di lap lai se bj thay the bdi tu ddng hda. Tiep nOa, nhilng ky
nang dang biet cd thi lam dugc se bien mat bdi kiln thiic ngay cang trd nen de
tiep can vdi mgi ddi tugng. Tit day, tac gia ggi y dua ra giai phap, dd la budng
vao san xuit nhilng san phim cd tinh lien nganh eao (din theo Hao Linh,
2017). Nhu vay, dung trudc bai toan ve thay dli ky nang lao ddng trong viec
thich ung vdi each mang cdng nghiep 4.0, ngudi lao ddng can thay dli ky nSng
nghe theo hudng can bilt quan ly sir van hanh ca day chuyen may mdc phuc vu
cdng viec cung nhu bilt su dung may mdc, cong nghd trong san xuit.

74

TAPCHlTAMLtHOCSd 12(237), 12-2018

Bang S: Ddnh gid cua thanh men ve mice do cdn thiet ciia ky nang nghe,
ky nang 1dm chii cdng nghe a nguai lao ddng
Cac nhan dinh
ElO. Nguoi lao dong biSt sii dung thanh thao may moc phuc vu cho cong
doan viec ma nguai lao dong dugc giao la dii hay Khong nhung chi biet sii
dung thanh thao may moc phuc vu cho tiing cong doan viec, ma ngum laa
dong con phai biet quan ly sir van hanh ca day chuyen may moc phuc vu
cong viec
E12. Viec su dung may moc chi danh cho nhung nguai cap do quan ly,
ngucri lao dong khong nhat thiet phai biet su dung cong nghe trong cong
viec hay Dii a vi tri nao thi nguofi lao dong cSn biet su dung cac thiSt bi
may moc, cong nghe trong cong viec
Ky nang nghe ciing nhir ky nang lam chu cflng nghe

DTB

DLC

3,19

0,91

3,30

0,94

3,25

0,76

Ghi chu. BTB Ihdp nhdt Id I diem, BTB cao nhdt id 4 diem.

Cach mang cdng nghiep lin thu tu dugc xem la cugc each mang gin vdi
nhilng dot pha cdng nghe va cugc each mang nay se pha vd co cau nIn kinh td
hien tai, dugc thay the bang phuong thirc san xuit hien dai ban, hieu qua hon,
thdng minh hon (Klaus Schwab, 2018). Vdi mdt trong nhieu dac trung cua
each mang nay la cdng nghe sd (may tinh, cam bien, internet tdc do cao, van
vat kit nli internet) va khdng gian sd (dien toan dam may, nen kinh te chia se),
diiu nay budc ngudi lao ddng can trang bi nhilng ky nang nghe iighiep cung
nhu ky nang lam chu cdng nghe ap dung trong cdng viec. Cu the, ngudi lao
ddng cin bilt sir dung cae thiet bi may mdc, sd dung cdng nghe vao cdng viec,
cung nhu cin bilt sil dung thanh thao ca day chuyen may mdc phuc vu cdng
viec. Nhilu tai lieu thu thSp dugc cung cbo thay, trong tuong lai, ca day
ehuyin lam viec cbi cdn 1 din 2 nguoi lao ddng dung giam sat su van hanh
cua chudi may mdc hoat ddng, thay thi cho rat nhieu ngudi lao ddng trudc dd.
Chung tdi ding quan diim vdi tac gia Dang Thj Hai Ha (2018) khi cho
ring, "thj trudng lao ddng trong each mang cdng nghiep lan thd tu can dugc
nhin nhan tbuc te thdng qua muc do dng dung cdng nghe ma tai cac doanh
nghiep san xuit, kinh doanh, djch vu... sil dung nhieu luc lugng lao dong".
Viec ap dung robot d nbOng td chuc nay thuc te cdn xa vdi, bdi le, bai toan lien
quan din chi phi khi mua may mdc, robot thay the cbo con ngudi rat cao, trong
khi do, tai Viet Nam, thi trudng nhan cdng gia re van ton tai, chua can thiet
phai diu tu may mdc bien dai. Trudc mat, su thay ddi d cac td chiic, doanh
nghiep dang hudng din hien nay la viec dao tao ky nang nghe, hilu dugc quy

TAP CHI TAM Lf HOC, Sd 12 (237), 12-2018

75

trinh van hanh cua toan bg he thdng may mdc, su dung lai may mdc "vin da bi
thai loai tit cac nen kinh te tien tien" (dan theo Dang Thi Hai Ha, 2018).
3.1.6. Khd ndng sir dung ngogl ngic
Ngay nay, biet su dung it nhat mot ngoai ngO qude te dugc xem la yeu
cau CO biin trong nhilu cong viec. Day cung la ky nang cuoi ma nhdm nghien
cuu tim hieu. Vdi cau hdi: Viec hpc them ngdn ngil: nude ngoai la khong cdn
thiet ddi vdi ngtcal lao dong hay Viec biet them ngdn ngic nude ngoai la dieu
cdn thiet de ngudi lao dong cd them ca hoi tim viec lam hoac ndng cao hieu
qud thuc hien cdng viec. Ket qua cho thay, da phan y kien cua ngudi tham gia
danh gia cao miic do can thiet ve viec can biet su dung ngoai ngu hien nay
(DTB = 3,51; DLC = 0,87). Bdi le, nhu da phan tich, nhung dac diem, ky nang
ludn ed su lien ket, xen ke chu chung khdng dung dgc lap, tach rdi nhau. De cd
the thanh thuc cac ky nang nghe, ky nang cdng nghe thi ngudi lao ddng can
biet ngoai ngii, nhu tilng Anh, dugc coi la ngon ngii thdng dung, phd bien nhit
hien nay. Ngdn ngu nay co mat d hau het tren nhung may mdc, phuong tien
san xuat hien dai, hudng dan ngudi lao ddng van hanh, su dung chung. Htm the
nua, viec ngudi lao dong biet ngoai ngil dugc xem la the manh, dugc uu tien
trong nhirng nganh lien quan den xuat khau san pham ra thj trudng the gidi.
Tren day chi la mot trong nhieu minh chung cho thay, viec can thiet phai biet
nhieu kien thiic lien nganh, biet tdi thieu mot ngoai ngO khac, se giup ich cho
ngudi lao ddng cd the thich irng, hda nhap vdi yeu cau, ddi hdi cua thi trudng
viec lam hien nay.
3.2. Mot sokhdc biel Irong viec ddnh gid cua Ihanh nien vi mirc dp
cdn Ihiel cua nhiing phdm chai nhdn cdch d ngwifi lao dong
3.2.1. So sdnh giiia ngudi di lam vd sinh vien nam cudl
Ket quatim thay khong cd su khac biet giOa sinh vien nam culi va
ngudi di lam ve viec danh gia muc do can thiet cua mot s l dac diim, ky nang.
Ndi each khac, du la sinh vien nam cuoi chuin bj ra trudng hay la ngudi lao
ddng dang tham gia vao cac linh vuc lam viec khac nhau trong xa hdi, viec

danh gia muc do cin thilt vl nhilng phim chit nhan each ma nhdm nghien ciiu
tim hieu la nhu nhau. Phai chang, sinh vien hien nay ciing da cd cai nhin nhanh
nhay vdi thdi cugc, nam bat dugc nhilng yeu ciu cua thj trudng viec lam trong
tuong lai?
So sanh timg dac diem, ky nang d bai nhdm khach thi, kit qua cho thiy
cd su khac biet khi daiih gia vl miie do cin thilt cua viec su dung ngoai ngii
trong cdng viec. Cu the, kha nang bilt su dung it nhit mdt ngoai ngu qude tl
dugc nhdm sinh vien danh gia la can thiet hon so vdi nhdm ngudi di lam vdi
DTB tuong ling la 3,70 (DLC = 0,69) so vdi 3,33 (DLC = 0,99) vdi p < 0,05.
76

TAP CHI TAM Lt HOC, Sd 12 (237), 12 - 2018


Bi^u nay cho thay, sinh vien hien nay da nhan thiic dirge tam quan trpng cua
viee stj dung ngoai ngO nhu mot Igi the uu tien cho bat cu nhom lao dong nao.
Ky nang nay thirc t6 da dugc dua vao truong hgc tii bac tieu hgc, THCS,
THPT, ggi la bg mon ti6ng Anh (co truong hgc ngon ngu khac). LSn den dai
hoc, CO nhirng chuyen nganh mon hgc ma sinh vien buoc phai lam bai tap,
trinh bay bang tiSng Anh. Dieu nay giiip cac em hieu sau van de hon, hinh
thanh tu duy khai quat, tu duy phan bien, co nhiing y tuong mai khi tham khao
tai heu nuoc ngoai. Day cung chinh la mot trong nhiing muc tieu ciia giao due
huong toi, giiip trang bi cho sinh vien - nhiing lao dong tre trong tuang lai co
cai nhin rgng, bao quat va ca hoi viec lam dugc mo rgng khi cac em su dung
thanh thao tieng ngoai ngii qu6c te. Dac biet trong xu th^ hSi nhap, thich ung
vai each mang 4.0, hau nhu may moc, cong nghe deu dugc lap trinh bang ngon
ngiJ tieng Anh, dugc coi la phuong tien giao tiep pho thong hien nay.
3.2.2. So sdnh giii-a nhom san xuat kinh doanh vd nhom nhdn vien
vdn phong
Tim hieu su khac biet giiia hai nhom nguai di lam ve viec danh gia muc

do can thiet ciia cac ky nang, dac di^m nhan each, ket qua ciing khdng cho thay
su khac biet c6 y nghia thong ke. Duy nhSt co mot khac biet dugc tim thiy, do
la kha nang hgp tac, chia se dugc nhiing nguai a nhom nhan vien van phong
danh gia la can thilt hon so voi nhom kinh doanh, san xuSt, vai DTB tuang
ung la 3,64 (DLC - 0,56) so voi 3,28 (DLC - 0,74); p < 0,05. D i k nay da dugc
nhiing nguai lao dong tai day ap dung trong cong viec hang ngay ciia hg. Dai
dien nhom nhan vien van phong cho biet: ''ciing vai viec hoan thdnh tot cong
viec duac giao cita minh, thi su chia se, giiip da cdc nhom lao dong khdc trong
ddy chuyen san xudt, ho tra ho hoan thdnh tot cong viec duac giao cung la
trach nhiem cua moi nguai trong cong ty" (nii, 28 tuoi, ke toan van phong,
Cong ty May K.L.W.).
3.2.3. So sdnh giUa sinh vien nam cuoi da titng/dang di lam them vd
sinh vien chua titng di lam them
Kit qua cho thay, dii la sinh vidn nam cuoi da/dang di lam them hay la
cac em chua tirng di lam them thi muc do danh gia su can thiet ve nhung dac
diem, ky nang la nhu nhau. Tuy nhien, so sanh nhiing bieu hien lien quan den
kha nang sang tao, ket qua tim thay co su khac biet d hai nhom sinh vien nay.
Cu thi, nhom sinh vien da/dang di lam them danh gia muc do can thiet "san
sang don nhan nhirng nhiem vu hoc biia, dii biet rang se mat nhieu cong siic va
thai gian de hoan thanh" han la "chi nhan nhung nhiem vu da quen va thanh
thao dl dam bao hoan thanh la dugc" cao han so voi nhom sinh vien chua tung
di lam them, voi DTB tuang img la 3,37 (DLC - 0,63) so voi 2,94 (DLC - 0,82);

TAP CHI TAMLt HOC, So 12 (237), 12-2018

77


p < 0,05. Phai chang, vdi nhiing trai nghiem lam them dugc tich luy, cac em
nhan thay can phai cd su thach thitc, duong dau vdi nhirng khd khan trong

cong viec hon la cbi nhan nhilng nhiem vu dl dang, gian don? Dd ed le la
nhilng bai hgc tdt de cac em trudng thanh, thich nghi tdt hon vdi cac kieu mdi
trucfng lam viec sau nay khi cac em ra trudng.
Du kit qua khdng cd y nghia ve mat thdng ke (p = 0,07 > 0,05) khi sinh
vien da/dang di lam them danb gia mdc do cin thiet trong viec "chu ddng de
xuit mdt sl phuong phap xd ly vin de ma ngudi lao ddng biet dugc" hon la
"dgi chd, tuan thu su hudng dan, chl dao vl phuong phap xil ly vin de tir td
trudng/nhdm trudng" cao hon so vdi nhdm sinh vien chua tirng di lam vdi
DTB tuong irng la 3,45 (DLC = 0,64) so vdi 3,05 (DLC = 0,96); tuy nhien,
diiu nay cho thiy, dudng nhu nhan thiic cua nhdm sinh vien da/dang di lam cd
xu hudng hilu biet hon so vdi nhdm sinh vien chua tirng di lam ve sir chu
ddng, linh boat trong cdng viec dam nhan.
4. Ket luan
D I dap dng yeu cau cua hoat ddng nghe nghiep ndi chung trong boi
canh phat triln each mang cdng nghiep 4.0, ban bet 6 pham chit nhan each dua
ra diu dugc khach the nghien cdu de cao. Trong do, tinh bgp tac, chia se giua
cac thanh vien trong nhdm dugc thanh nien danh gia la can thiet nhat, pham
chat dugc danh gia la it cin thiet nhat lien quan den sir chu ddng, linh boat
trong cong viec. Ket qua cdng khdng cho thay su khac biet nhieu trong viec
danh gia miic do can thiet ve nhiing phim chat nhan each giila nhdm dang di
lam va nhdm sinh vien nam cuoi.
Tuy nhien, nghien ciiu nay cd mdt sd ban chl: Man khach the nhd, chua
the mang tinh dai dien cho nhilng nhom ngudi lao ddng hien nay trong xa hoi.
Ngoai ra, phdng van sau co phan bi thien lech do khdng su dung phdng van
djnh tinh tren ddi tugng la sinh vien. Cuoi ciing, cd the thay, img dung thanh
qua each mang cdng nghiep 4.0 chua dien ra mang tinh chat ddng deu d Viet
Nam, se cd nganh nghe mat di, lai ed nganh nghe se xuat bien trong tuong lai.
Vi vay, viec danh gia mot sd pham chit nhan each can tbiet d ngudi lao ddng
chi la su danh gia chung, mang tinh tam thdi d mot s l cdng viec nhat djnh
trong miu khao sat.

Tai lieu tham khao
1. D6 Ngpc Khanh, Nguyen Thj Lan (2010). Nghien cuu mdt so dac diim tdm ly xa
hdi ca bdn cua tdng lap doanh nhdn nuoc ta. Bao cao ting kit de tai cip Vien Khoa
hgc xa hoi Viet Nam. Ha Noi.

78

TAP CHI TAM L? HOC, Sd 12 (237), 12-2018


2. Klaus Schwab (2018). Cuoc cdch mang cong nghiep Idn thu tu. Bp Ngoai giao
dich va hieu dinh. NXB Chinh tri QuIc gia Sir that.
3. Le Minh Nguyet (2015). Giao trinh Tdm ly hoc. NXB Dai hpc Su pham. Ha Noi.
4. Hao Linh (2017). Thay ddi tu duy vi ddi mai sdng tao. Td.^ chi Tm sang. So 17.
5. Thai Binh (2017). Thai dgi m&i cdn ky ndng mai. http://v™fw.thesaigontimes.vn/
155 442/Thoi-dai -moi-can-ky-nang-moi.htm!.
6. Hieu Cong (2017). Xdc dinh a Viet Nam a dau de lam cdch mang cong nghiep 4 0.
https;//news.zing.vn/xac-dinh-viet-nam-o-dau-de-lam-cach-mang-cong-nghiep-40-post
801492.html.
8. Le Dang Doanh (2017). Tieu chi trd thdnh ngudi lao dong 4.0. http://baoquocte.
vn/tieu-chi-tro-thanh-nguoi-lao-dong-40-50651 .html.
9. Thuy Dung (2017). Yeu cdu mdi ve ky ndng lao dong trong cong nghiep 4.0.
/>10. Dang Thi Hai Ha (2018). Viec Idm vd quan he viec lam phi truyen thong trudc
cdch mang cong nghiep 4.0. thong-%E2%80%8Btmoc-CMCN-4-12413.
11. Quoc Huy (2017). Cuoc cdch mang cong nghiep 4.0 tdc dong den moi ITnh vuc
kinh te - xd hoi. />12. Do Le (2016). Cdch mang cong nghiep 4.0: Nhirng tdc dong den Viet Nam. Thai
bao Ng^n hang, />13. Hao Linh (2017). Vai tro ciia cong nghe thong tin trong cdch mang cong nghiep
4.0 a Viet Nam. />14. Pham Luc (2018). Phdt trien startup Viet - Bdi T Thieu doi mai sdng tao. http://
cafef.vn/phat-trien-startup-viet-bai-l-thieu-doi-moi-sang-tao-20180728185444178.chn.
15. Pham Trpng NghTa (2018). Bdo ve ngudi lao dong trong cdch mang cong nghiep 4.0.

/>16. Bich Ngpc (2018). Bdy startup ra duong nhdm thu hut y tuang. https;//vnexpress.
net/tin-tuc/khoa-hoc/trong-nuoc/chuyen-gia-australia-day-startup-ra-duong-nham-do-suchut-y-tuong-3792253.html.

17. Yin Nguyet (2017). Tieu chi trd thctnh lao dong 4.0, duac ddng tren tap chi the gidi v
Her A^am. http :/^aoquocte.vn/tieu-chi-tro-thanh-nguoi-lao-dong-40-5065Lhtml

TAP CHfTAM LV HOC, SO' 12 (237), 12 - 2018

79


18. Nguygn Thao (2017). Thdnh cong thai 4.0: Khong the thiiu ndng l{cc sdng tao.
/>19. Vii Cong Thucmg (2017). Mot so yeu cdu ve phdt trien con nguai Viet Nam trong
giai doan hien nay. />20. Nhimg phdm chdt ciia nhdn vien hien dgi (khong ghi ten tac gia). https://careerbuilder.
vn/vi/talentcommunity/nhung-pham-chat-cua-nhan-vien-hien-dai.3 5 A4EB8B .html.
21. Tao ngudn lao dong 4.0 (2017). Bai tra loi phong van ciia 6ng Nguyin Hing Minh Tong Cue tnrong Tong cue Giao due nghe nghiep (Bp Lao dong, Thuang binh va Xa hpi).
/>
22. Tom Goodwin (2015). Trong ky nguyen loai bo su trung gian, trgn chien chinh la giao
tiep vdi nguai tieu diing. TechCrunch. />
80

TAP CHI TAM Lt HOC. S6' 12 (237), 12 - 20U