Các hướng nghiên cứu về nhân cách con người việt nam

Cac hirong nghien cvu
ve nhan each con ngiroi Viet Nam
Pham Thu Trang' '
Tom tat: Nghiin cira ve nhdn cdch dd dugc phdn tich vdi cdc muc do. phgm vi. mgc
dich khdc nhau va lir nhiiu gdc dg nhu: tdm ly hgc. xd hgi hgc. dgg diic hgc. lugt
hgc.v.v... Trin thi gidi vdo nhiing ndm 1970-1980. nhiiu Irdo luu nghiin aru vi nhdn
cdch trong tdm ly hgc da dtroc hinh Ihdnh vd phdt Iriin mgnh me a nhiiu quae gia. il
nude ta. nghiin cin, vi nhdn cdch can ngudi Viit Nam ban ddu chu yiu dugc thi hiin
trong nhiing cdng trinh ddu liin nghiin ciru vi con nguai Viet Nam qua cdc tdc phdm
cua Ddo Duy Anh. Nguyin Vdn Huyin ciing nhiiu nhd khoa hgc khdc. vi sau. nghien
ciu vi nhdn cdch con ngudi Viil Nam dd dugc chuy nhllu tii gidi tdm ly hgc. Hiin nay
theo chiing tdi nghiin cuu vi nhdn cdch con ngudn Viit Nam khong chi dugc dl cgp
din qua tdm Iji hgc md cgn tu nhiiu ggc dg nghiin cOu khdc nhu: dgo diic hgc. vdn hgc
vd vdn hda hgc. liin ngdnh khoa hgc xg hgi Iriit hgc
Tir khda: Nhin cdch. Nghien cuu vi nhdn cdch. Nhin cich con ngudi Vift Nam, Tdm
ly hpc nhdn each

1. Cic nghien cuu daiti gdc dp tam ly hpc
Hien nay, Irong nghien ciru, nhin
cich trudc hit vi chu yiu van li ddi tupng
cua tim ly hpc. Trong ldm ly hpc cd rieng
phdn ngdnh id tdm Iy hpc nhin each di sdu
nghien cim ddi tupng ndy. Theo dd, eic
quan diim, ly thuyit vi nhdn cdch cflng
vdi nhttng vdn di cua nd nhu khdi nipm,
cdu tnic, qui ttinh hinh thinh vi phit ttiin
Cling chu yiu dupe xem xet tir gdc dp cua
cic nghien cim tim ly hpc. Nghien cliu ve
nhin cich con ngudi Viet Nam dudi gdc dp
tim ly hpc chu yiu tip ttung vio cdc npi
dung nghien ciiu sau:

ThS.. Vien Thong lln KHXH:

Thti nhdl, tap trung vio ddi tupng
nhan cich cy the nhu: nhan cdch ngudi Ha
Npi, nhan cich nhi kinh doanh gidi, nhin
cich ngudi cin bp, si quan, nhdn cdch H6
Chi Minh, nhdn cdch cua hpi thim nhin
ddn, nhan cich ngudi cdn bd quin dpi,
nhin cich ngudi ldnh djio, quin ij, nhto
cich ngudi cin bp khoa hpc, nhin cdch
kiem todn vi6n nhi nude... Cic nghien
Cliu thupc losii nay thudng lim rd cdc djc
diem, pham chdt quan trpng. chii yiu
thuOc yi nhdn each cua cac ddi tupng
dupe di cap din nhu: bin Itnh Ii phim
chat cot loi cua ngucri cin bp qudn dpi,
nhan td du:c vi tii cua ngudi ldnh d?o
qudn ly, cdc chi sd (hay cic mil) cin thiet
vi trinh do tti tup, vi kiin thlic, kJ ning.


Cdc hudng nghian cflu v6 nhan cdch..
ve sire khde thi chit, v i ddng co, thii dp
cua mpt nhi kinh doanh gidi,... (Pham Tdt
Dong, 2010; Do Long, 2004; Nguyin Thi
Thanh Tdm, 2011; Trin Trong Thuy^
2004; Le Hflu Xanh, 2006...).

Tha lu, nghien cihj ve nhflng nhan
each benh ly, nhdn each phii ttiin lech lac.

nhin cdch dang ttxing qua trinh suy dioii.
phit hien nguyen nhdn sau xa cua su Ipch
lae de tren co sd dd cd nhimg bien phap
Thd hai. cung di cap din ddi tupng ngan ngira, tri lieu, gido due, tu van nhdm
nhdn each cu thi, nhung li nhung ddi gop phan tao ra mpt xd hdi vdi nhihig con
ngucri phdt ttien ldnh manh, hdi hda ci vi
nrpng khd die thu nen cd khdng it nghien
the chat Ian tam ly. Thupc hudng nghien
cim di c|p din nhan cich cua hpc sinh,
cuu nay, nhflng vdn di dd dupe lim ro li:
sinh vien Viet Nam vdi nhflng phan tich
die diem nhan each cua ngudi nghien ma
ve thuc trang, nguyen nhdn cua su phdt
tiiy; ddc diim nhan each ciia gii mai ddm;
trien nhin cich ciia ddi lupng nay, tren co inh hudng cua nhdm ban lieu cue din
sd dd dua ra nhiing phucmg hudng, bien nhiing hanh vi lech chuin, hinh vi vi pham
phip gido due nhdm hinh thdnh, phdt triin phip luit eua tte vj thinh nien; nhflng rdi
nhan cdch cho hpc sinh, sinh vien Viet loan hinh vi vd nhflng ddu hieu cua chiing
Nam. Cic nghien cuu theo hudng niy ehu (Phan Thj Mai Huong, 2005; Dd Long,
yiu quan tam din cic vdn de: sir hinh 2000; Hd Hflu Nhut, 2004...).
thinh vi phit trien ciia he thing ddng co
Ciol cimg li cdc nghien cira djnh
(hpc tjp, lao dpng, chpn nghi, giao tiip,
dpng CO thinh dat...); khi ndng tu ddnh lupng, lupng hda cic yiu Id nhdn cich,
gii; su djnh hudng gia tri chung vd djnh theo hudng nay cic cdng trinh da Vi|t hda
hudng gid trj trong cie hoat dpng khdc hodc budc ddu thich img mpt sd phuong
nhau; thdi dp trudc nhihig vin di xd hpi phip chuin hda do dac, dinh gii nhdn
khic nhau cflng nhu ddi vdi nhflng hojt cdch nhu: thich ung Test sdng tao; Test
dpng khdc nhau; tinh thdn ttdch nhiem; ddnh gid ky nang xa hpi; Test dinh hudng
himg thfl; khd ndng thich tmg xa hpi gid ui nhan cich; Test dinh gii cdc mdl

(Nguyen Thj Mai Lan, 2010; Pham Thi nhan cich ciia Cattell 16 PF; Test phdng
chiiu TAT; NEO Pl-R (Dio Thi Oanh,
Minh, 2005; Ph?m Huy Thanh, 2012).
2007; Ph?m Minh Hac. 2007...).
Thir ba, tap trung vio nhttng yiu Id,
Nhu viy, nhflng nghien cuu vi nhan
nhttng phdm chit ldm ly quan trong. tich cich con ngudi Vift Nam dudi gdc dp cua
c(rc thupc ve nhan cich ihdng qua cic tam ly hpc chu yiu hudng ldi tiip can
biSn phip tic dpng tdm ly - giio dye, dd la nhung ddi lupng nhdn cich cu thi, vdi
cac vin di nhu: hinh thinh dpng co nhan nhttng bien phip tim Iy - giio due, vdi viSc
cich cua hoat dpng hpc tip; hinh thdnh diiu tra, lupng hda cic yiu Id vd phim
Ihdi dp tich cyc ddi vdi hpc tdp vi ddi vdi chit cu thi cua cdc ddi lupng nhdn cdch dd
cac vdn di xd hpi hien nay; hinh thdnh khd (Xem them: Dio Thj Oanh, 2007: 14-16).
ndng tp ddnh gid vi dinh gid khdch quan,
Ben c?nh dd, di cap din vai Iro cita
phu hpp; gidp due tinh thdn trdch nhiem,
cdc yiu 16 Idc dgng din qud trlnh hinh
gido dpc hinh thdnh ky ndng sdng; giio thdnh vg phdt triin nhdn cdch cgn ngudi
dye hinh thdnh kha ning sing tao, giio Viil Nam nhu: Vai ttd cua gia dlnh, cua
dye tii ning.^nhan tii,... (Trdn Anh Chau, vdn hda gia dinh (Lc Thi, 1997; Le Nhu
2008; Nguyen Vdn HuySn, 1995; Le Hoa, 2001), vai ttd cua nhd ttudng (Hodng
Huong. 2003; Ph?m Tiianh Nghj, 2008...). Birc Nhuan. 1996), vai trd cua phip lual

k


28
(Nguyen Dinh Ddng Lue. 2005), vai trd
cita ydu td van hda thdm my (Ld Thi Thuy
Dung. 2013; Luong Thi Qu^Tih Khue.

1995).... cdc nghien cdu deu di ddn khdng
djnh. qua trinh hinh thdnh vd phdt tridn
nhan each con ngudi Viet Nam la qua trinh
phtic tgp. Trong qud trinh do. mdi yeu td
ddu cd mdt vi tri. vai trd va dnh hudng
khdng gidng nhau, cac ydu td ludn bien ddi
luy thugc vao mdi giai doan phdt trien ciia
timg ngucri cu thd. Xdc dinh, ddnh gia diing
vj tri. vai trd ctia timg ydu id dd ed nhung
bien phdp giao due vd ldc dgng phii hgp
gitip cho nhan each con ngudi Viet Nam
ngay cang Ird ndn hodn thidn vd tot dep
hon, hudng tdi nhihig gid tri cao d?p nhdt.
Id mgt vide ldm quan trgng. nhdt Id trong
didu ki?n hien nay.

Thdng Hn Khoa hgc xfi h$i. sd 10.2016
quyen hgn va nghta vy, cua nhihig c h u ^
muc dgo ddc. tham mf va mgi chudn myc
xa hgi khac (Trdn Sy Phan. 1999: 19).
Day la mgt dx)ng nhdng cdng trinh ddu
tidn nghidn cdu sy hinh thanh vd phai
tridn nhdn cdch dudi gdc do cu thd - dd Id
vai Ird ctia gido due dao ddc ddi vdi sy
hinh thanh va phdt tridn nhdn each.
Cung dd cap ddn I 'at trd ctia dgo dire
ddi vdi stt hinh ihdnh nhdn cdch con
ngudi Viet Nam irong diiu kiin ddi mdi
hien nay, lugn an tidn si cua Ld Thj Thiiy
(2000) lgi khdng dfnh, vai dd ciia giao dye

dgo ddc ddi vdi su hinh thanh nhdn cdch
con ngirdi Viet Nam hi?n nay la lieu chi
vd la ndn lang cita nhan cdch, gdp phdn
tgo dyng nhdn each phdt tridn hai hoa.
loan didn, theo xu hudng nhan vdn. Theo
tac gia, trong dieu kien hi?n nay dk nang
cao vai trd cua dgo due cdn thyc hi?n
dong bg cdc giai phap kinh te-xd hgi, gido
dye va vdn hda tinh thdn. Trong dd, vi^c
giii vdng djnh hudng chinh tri trong phat
dien kinh te-xa hdi, thue hi?n tdng irudng
kinh te gdn vdi cdng bdng xd h$i, ddy
mgnh hoat dgng giao dye ndi chung va
giao due dao due ndi ridng, tgn dyng Igi
thd cita vdn hda, ddc bidt Id vdn hda ngh^
thudt vdi nhdng tac ddng bidu cdm vd tinh
Id ciia nd tdi tdm hdn con ngudi Id nhimg
giai phap Ihidt thyc va chu yeu.

2. Cac nghien cuu dirdi gdc dg dgo dire h9c
Dgo due hgc xem xel nhdn cdch chit
ydu d khia cgnh dao due ciing nhu vai trd
vd anh hudng cita giao d\ic dao due ddi
vdi sy hinh thdnh nhdn cdch. Trong ly
lu^n nhdn cdch, dgo due la gdc ciia nhan
cdch nhung chua ndi len day dii, loan bd
nhan each. Cho nen khdng Ihd ddng nhat
dgo due (van thudng dugc quan niem Id
pham chat) vdi nhaji each. Nghidn ciru
nhan cdch con ngudi Vi?t Nam dudi gdc

dO dgo due hgc chd ydu Id cac lugn dn
tien SI triet hpc tap trung nhdn manh den
gido dye dao ddc hodc vai trd ciia giao
dye dgo due trong didu kien hidn nay ddi
Tdc gid Nguyen Vdn Phuc (1996)
vdi sy hinh thanh cua nhdn cdch con trong bai vidt Vai trd cua gido d^c dgo
ngudi Viel Nam.
dlie ddi vdi su phdt triin nhdn cdch irong
CO chi thi trudng dk phan tich mOt sd bidu
Trdn Sy Phan yong Luan an tidn sT hidn tac dgng ciia eo che thj trudng ldn
Triet hgc Gido dgc dgo diic ddi vdi m nhan each va khdng djnh rdng, gido dye
hinh Ihdnh vd phdt triin nhdn cdch sinh dao ddc sd gdp phdn ldy lai sy thdng
viin Viit Nam trong giai dogn hiin nay nhdl, dam bdo sy phat tridn hdi hda cho
cho rdng. tridt hgc Marx-Lenin xem xet nhan cdch, "nd la mOt nhdn id tdt ydu va
nhan cdch nhu la mgt chinh the ca nhdn cd quan trgng ctia chidn luge con ngudi
linh ljch sd • cu thd. tham gia vdo hoat trong bdi canh thi inrdng hda, cdng
dgng Ihyc lien, ddng vai yd cita chu thd nghiep hda, hidn dai hda dat nude". Tuy
nhgn thdc va cai lao thd gidi, chu thd cua nhien, theo tdc gid. giao due dao due chi


cae hirdng nghi£n cflu vi nhan each...

29

cd the phdt huy tac dyng khi nd dupe kit mpt Idp ngudi hay nhflng nhin v$t lich su
hpp vdi cic giii phdp ngoii dao due li cd thai. Theo dd, tu gdc dp nghien cim van
cic gidi phap kinh li-xa hpi. Mpt eo chi chuong, Tnrong Tim de xuit miu hinh ciia
thi trudng hoan thien dupe phdp chi hda, cap "nhi nho tii tti" v i "nhi nho quin tu".
su diiu tiit cua nhi nude theo djnh Trdn Dinh Hupru da xay dung ly thuyit
hudng xd hpi chu nghia, nhflng giii pliip khdo sat "con ngudi chuc nang", miu

phit trien ldy hieu qui kinh ti-xa hpi Idm ngudi "nha nho tai hi". Ttin Ngpe Vuong
CO sd... se Id co sd kinh ti-xa hpi cho su phic thdo raau ngudi "Hodng di". Dudi
phdt trien nhan cdch.
goc dp van hda hoc, Tiin Qudc Vupng viit
Ld mpt ttpng sd khdng nhiiu cdng ve nhumg danh nhin tieu biiu ttong cic
ttinh ttirc tiip khdng djnh viec k^ ihira cdc giai doan van hda nhu: Ly Nhin Tdng then
gid tri dgo due truyin thdng cd vai trd nhd Ly, nhi giao Chu Vin An d giai doan
khdng nhd ttong xdy dyng nhdn cdch con nhd Trin, Nguyin Trdi, Trin Nguyen
ngudi Vipt Nam hien nay, luan dn tiin sT Hin. Le Thdnh Tdng d thdi ky Hiu Le,
cua Cao Thu Hdng (2011) cho ring, d Mac Ddng Dung, Trinh Kiim, Trang
^. ViSt Nam hien nay, viec ki thua cdc gia Trinh Nguyen Binh Khiem d giai doan
H trj dao die ttuyin thong ttong xdy dung cudi Le diu Nguyin... Phan Ngpe viit vi
H r nhdn each li p p t tdt yiu vi ii cac gii tti nhttng nhin cdch lieu bieu cua con ngucri
dao due truyin thdng phdt huy dupe tdc Viet Nam, ttong dd cd NguySn Trdi,
dyng lich cyc ddi vdi su phdt triin nhdn Nguyin Dinh Chiiu, Hd Chi Minh...
cich con ngudi Viet Nam, cin phii ddy
Cflng tiep can nhdn cdch con ngucri
manh cdng ldc gido due cdc gid tti dao due
truySn thing, phat huy vai ttd ciia phip luit Vict Nam lir gdc dp vdn hda hpc. Dp Lai
vi cung vdi dd li ndng eao tinh tich cue Thuy trinh biy cic "mlu ngucri vdn hda"
cua nhdn ddn ttong vipc ki thfla cdc gid trj da khai qudt vi "vdn hda Vipt Nam" thi
djo dire truyin thdng. Cic giii phip niy hien ttong ^ phdm Vdn hdg Hit Nam cd sy thing nhit vi tic dpng qua lai lan Nhin lu mdu ngirdi vdn hda. 6ng quan
nhau vi dd li sy dam bdo cho viec phdt nipm ling, "mau ngudi vin hda Id khdi
triin nhdn cdch con ngudi Viet Nam dip niim truu tupng, cd y nghla khdi qudt vi
ling dupe cic yeu ciu cua xd hdi hien nay. nhiing Idp ngudi cd dipn mao tinh thin
3. Cac nghien ciru tir gdc dp van hpc va gidng nhau, dupe hinh thdnh trong khoang
thdi gian ljch su md d do vdn hda bdc 10
vin hda hpe
nhflng tinh chat giong nhau, mpt khi hau
Nhihig nghien cim vi nhan cich con vdn hda gidng nhau". Vi mau ngudi vdn

ngudi Vipt Nam tu gdc dp vdn hpc va vdn hda cua cdc thdi dai vdn hda cu thi dupe
hda hpc chu yiu di cjp din viec xdc djnh D§ Lai Thfly gpi bdng "con ngudi ldng xd,
"md hinh nhdn cdch con ngudi Viet Nam" con nguiri vd nga, con ngucri quin tir, con
nhu Id nhimg man ngudi lieu biiu dai dien ngudi tii tu, con ngirdi ci nhin". "...Con
cho cdc gid tri vdn hda - ljch su, li sy khdi ngudi ling xd lim nen cin cudc cua con
qudt nhihig gid tti, dac trung ndi bat ciia ngucri Viet Nam, quyit djnh bin sdc cua
con ngudi Viet Nam qua cic Ihdi ky ljch vdn hda cd truyin Vipt Nam. Li phin ISi,
su. Theo dd, tu gdc dp nay, theo Ho Lien li CO tdng cua vdn hda Vipt Nam" (Do Lai
(2008), cic hpc gii chi yiu djnh hinh Thuy, 2005: 131).
nhflng mau ngudi dd theo nhttng chin
Sau con ngudi ling xa, raau ngudi
dung vdn hpc hay md hinh nhin cdch cua
van hda dai dien cho Iinh thdn dan tpc


Thdng tin Khoa hpc xa h$i. so 10.2016
phit trien den dinh cao li chfl nghta yeu sinh, edng nhdn,... tir dd cd nhung kit ludn
nude, chu nghia anh hflng trong thdi dai chung cho nhan cdch con ngudi Viet Nam.
Ly - Tran li "con ngudi vd ngd". Dd Id Nhflng cdng_ trinh nghien ciru khoa hpc
nhflng con ngucri kiet xudt, nhimg nhin cong nghe cdp nhd nude v i nhdn cdch con
cich Idn. nhiing tri thirc phdng khoing cd ngudi Viet Nam da dupe thyc hipn cd the
Irinh dp tu duy cao, nhiing anh hung ki din li Chuong ttinh KX.67, KHXH.04,
chdng giic ngoai xdm... Hp da dang vi Chuong trinh KX.05 (Vi ede chuong ttinh
nhdn each, ve cd tinh, ve hdnh trang, nay xem them bii viit cua Vu Thj Minh
nhung ed mpt diem chung tap thanh mdu Chi in ttong cudn sich do Pham Minh
ngudi lieu bieu cua thdi dai. dd Id dem cai Hac, Lc Die Phuc chfl bien, 2004).
tieu ngd cd nhdn, gia dinh, ling xa hda vdo
Trong dd, dang chu y li di tai thupc
cdi dai ngi dan tdc. y thue vi Td qudc la
chucmg trinh khoa hpc cip nhd nude dd dp

thieng lieng, li tren hit.
dyng phuong phip do dac tim Iy NEO PISang den thcri ky mdi, "con ngudi R ed sua chira vi bd sung eho phfl hpp vdi
quin lu" Id ket qua cua sy kit hpp gitta thyc ti Viet Nam d i diiu tra, do djc
tinh thdn dan lpc Dai Viet vdi sy khiic xa nhflng die diem gii tri nhdn cdch eua mOl
lu ludng Nhp gia Tmng Hoa, sy kit hpp sd ting ldp ngudi Viet Nam hipn nay thi
gitta con ngudi chirc ndng vdi con ngudi hien qua cudn sdch Nghiin cuu gid trl
cOng ddng mi chu nghia yeu nude li n^t nhdn cdch theo phuong phdp NEO Pl-R
CO bin tao ngn dipn m^o linh thdn cua nd.
cdi blln do Pham Minh Hjc chii bien
Khi ljch sfl Viel Nam chuyin sang budc
(2007).
ngodt mdi, nhflng con ngucri mdi ducrc
hinh thdnh ttong cupc chiin diu liu dai
COng ttinh ndy mo ti kit qui do d^ic
giinh dpc l$p din tpe, thing nhdl vi toin diiu tta nhin cdch cua mpt khii lupng Idn
ven ldnh thd. Mau ngudi dji dipn cho thdi s6 miu dji dipn cho cie ting ldp ngudi
ky ndy Id ngudi anh hflng. ngudi chiin si, Vipt Nam (hpe sinh, sinh vien, ndng dan,
la "Anh linh cu Hd" vd hien thin tigu biiu cdng nhin, gido vien, tri thlic, doanh
nhil ciia nhdn cich vdn hda ndy chinh la nhan) vi mpt so diin hinh thanh djt dd t?o
Hd Chi Minh.
CO sd rdt ra nhflng nhjn djnh chung ve
mdt manh, m?lt yiu cua ngudi Vipt Nam
4. Cac nghien ciru tir goc do lien nganh
hien nay Su dyng phuong phdp djnh
khoa hpc xi hpi
lupng mdi nhit tten thi gidi NEO Pl-R di
^ Nhan each vdi nhflng yiu td va thinh do d?c nhin cdch con ngudi Viet Nam,
phan trong ciu tnic cua nd vua dupe tdm nhu chinh tdc gii khdng djnh, cd nhiiu uu
ly hpc nghien cuu nhung ddng thdi cung the nhdt djnh nhung van khdng tfdnh khdi
dupe do dac bing cic chi sd va cdc "inpt s6 diim bit cap vi mdt phuong phdp

phuong phdp thuc nghiem theo cic tiep can vd trien khai nghien cflTi" bdi "cd
phuong phdp cua xd hpi hpc. Vdi thi nhiiu khia canh v i chiiu sdu cua hipn
ra^nh Id djnh lupng dupe bdng cdc chi sd thuc md he phuong phdp djnh lupng
rS ring hien nay, cic cdng trinh nghien khdng thi ddp img" (Pham Minh Hjc,
cuu, nhit Id eic di tai cdp nhd nude vi 2007: 54). Hon nfla, theo tdc gid vi$c eun^
vdn de nhdn cdch, dd chu yiu dp dung cdc cdp mpt buc tranh tpdn dipn vd sau sdc ve
phuong phip lien nginh lim ly hpc, xa bdi cdnh hinh thinh nhin cich, djc bi^t la
hOi hpc dc nghien cuu nhdn cdch cua tung nhan cich cua cdc nhdm xd hpi khdc nhau,
nhdm ddi tupng cu thi nhu: sinh vien, hpc chi ra nhflng qud ttinh phuc mp vi vd


cac huong nghi^ cUu v6 nhan each..
cflng Iinh boat cfla thuc hdnh hinh thinh nietn sdng,... ngudi ta ngay cdng gap
vd bien ddi nhan each, neu bat len nhung nhiiu khd khan hon ttong tim kiim giii
quan niem cfla chinh bdn thin chfl thi phdp hpp ly, khoa hpc, bii bdn cho nhflng
hdnh ddng hay ndi mpt cich khac li ttinh van nan xung quanh sy suy Uiodi nhin
bay vin d i nhdn cdch thdng qua ldng kinh cdch, thi viee tun kiim vd xic lap nin tang
chu thi... chi cd thi thuc Men dupe bdng phuong phip ludn vd co sd I^ luin cho
hing loat nhOng cdng cy hflu hiSu vi die nghien ciiu nhdn each ttong triit hpc ngay
ttimg cua he cic phuong phdp djnh tinh cdng dupe diit ra cdp thiit hem. Nhftng
trong khoa hpc xd hdi.
ndm qua, nhiiu di tai cdp nhd nude vi
Nhu viy, trong nghien ciiu nhdn cdch nhdn each da dupe liin hinh theo cdc
con ngudi Viet Nam, viec dp dung cdc hudng nghien cuu khac nhau tu nhiiu gdc
phuong phip djnh lupng trong khoa hpc dp vd da dat ducrc nhftng kit qud ding ki.
xd hpi dil cd uu viet den mdy, nhung tren Tuy nhien, nhung van d i thuc su ciia bdn
thye li, lai cd y nghTa khdng nhiiu trong thin nhin each cung nhu khoa hpc nghien
vice djnh hinh dupe bin chdt thyc sy cua eim ve nd vin d$t ra nhiiu vudng mic
_ , nhdn each con ngudi Viel Nam. Ban chit chua ly giii dupe ddi hdi tiip tyc duoc
nghien ciru, xem xet.

^p cua nhdn each se khong thi ndo duoc lam
sang td niu chi xit vi mat chuc ndng cung
Hipn nay, nhflng nghien cuu mang
nhu mil ciu tnic vat chit. Ly do cd lc tinh chit phuong phip luin cua triet hpc
phin Icin thupc ve phuong phip ludn, vi ve nhan cich khdng nhiiu, mpt s6 bii bdo
the phuong phdp ludn trong nghien euu tryc tiip xem xet khdi niem nhdn cdch tfl
nhdn cdch theo chung tdi vdn la cin tuan gdc do ttiit hpc Marx-Lenin nhu Bdn vi
theo nhflng nguyen tdc tiip can cua triit khdi niim nhdn cdch dual goc dg triit hgc
hpc mac xit dd la nguyen ldc he thong, cua Nguyen Qudc Tuin (2006) vd Nhdn
n|uyen tic ljch sir - xa hpi vd nguyen tdc cdch theo quan diim Triil hgc Marxtiep can hotil ddng
gia tri. Ap dyng Lenin ciia Vu Thj Kim Oanh (2011).
nhttng nguyen tie niy mpt each chinh xic
Trong nghien cuu nhdn cdch con
thi mdi cd the lim rd dupe bdn chat cua
ngudi Viet Nam, khi dua ra dinh hudng cd
nhdn cdch con ngudi Viet Nam.
linh chat phuong phdp luan cho vipc
5. Cac nghiSn cuu dudi gdc dp triet hpc
nghien cuu inh hudng ciia mdi trudng
Nghien cim ve nhan cich con ngudi kinh ti-xi hpi doi vdi sy hinh thinh vd
Viet Nam ndi rieng vd nhan cich ndi phdt trien nhin cich con ngudi Yiit Nam,
Chung tfl gdc do Iriit hpc ed nghTa Id tap lac gid Ddng Vfl Hoat (1993) clio ring
trung vdo nhung vin di chung nhit cua chien lupc con ngudi ddi hdi chiing ta
nhan cich va nhdn cich con ngudi Viet phdi nghien cuu hit sue nghiSm tue vi
Nam cung nhu tap trung vao nhflng vin rajt khoa hpc nhdm: Idm sang td bdn chat
di xac lap nin tang co sd ly luin vd vdi nhiing d|ic diim co bin cua con ngudi
phucmg phip luin cho nghien cim nhin Viet Nam; phit hipn nhirng quy lual vi
each. Khoing hon mudi ndm trd lai diy, nhflng tinh quy luit cua sy hinh thdnh va
trong bdi cdnh xa hpi cd nhiiu Ihay ddi phdt trien nhdn cich con ngucri Viet Nam
cdn ban, khi ma nhflng biin dpng vi he trong sudt ehiiu ddi ljch sir ndi chung; xay

gia in dang trd nen phirc tjp, khi con dyng vd thye hipn mOt he thing giai phdp
ngudi ngdy cing phii ddi mjil nhiiu hon phuc hop, hpp ly di mpt radt cd thi gido
vdi nhftng biin dOng vi ldi song, quan due, ddo lao mpi ngudi ttd thdnh nhftng


Thdng tm Khoa hoc xa hpi. sd 10.2016
cdng din hiru ich, nhflng ngucri lao dOng
cd du phim ehit v i nang lye dim duong
ducrc nhiing trdch nhiem nhdl djnh tren
cdc cuong vj nhit djnh, mat khdc, cd till
khai thdc vi tan dyng cd hieu qua nhit khd
ndng cua mdi con ngucri phuc vy cho su
nghiep ddi mdi eua ddt nude; dy bdo phdt
ttien nhdn each con ngucri Viet Nam vio
nhiing ndm cudi thi ky XX vd nhimg ndm
diu thi ky XXI.

tim Bdi dudng gidn^ vifn Iy ludn
chi'nh tri, Dai hpc Qude gia Ha Npi
Ha Npi.
5. Pham Miah Hac, Lf Due Phuc (chii
bifn, 2004), Mgt s6 vdn di nghiin ciiu
nhdn cdch. Nxb. Chinh tti qudc gia,
Hd Npi.
6. Pham Minh H^c (chu bien, 2007),
Nghien ctiu gid tri nhdn cdch theo
phuang phdp NEO Pl-R cdi blln, Nxb.
Khoa hpc xd hpi, Hd Nfi.
7. Cao Thu Hdng (2011), Ke thira cac gid
tri dgg dire truyin thdng trong xdy

dung nhdn cdch con nguai Viit Nam
hiin nay Ludn in tiin sT Triit hoc,
Hpc vifn KHXH. Vien KHXH vift
Nam, Hd Npi.

Tdm lai, ttong nghien cflu nhan cdch
con ngucri Viet Nam, viec phdn chia thdnh
cac ITnh vuc nghien cim tten ddy cflng chi
mang tinh chit rdt tutmg ddi. Viec nghien
cflu ve nhdn cdch eon ngucri Vift Nam tu
nhieu gdc dO khdc nhau cung da cd nhiiu
bii viit, cflng trinh, di tii eic cip, my
nhi6n, nhttng vin di thupc vi sy phuc t?p 8. Lf Nhu Hoa (2001), Vdn hda gia dinh
cua bdn thdn ddi lupng nghien cuu, vin di
vdi vl4c hlnh Ihdnh vdphdt Irlin nhdn
quan hp gifla ly lujn vi thyc tien khdo sal.
cdch Iri em. Vifn Vdn hda va Nxb.
vin di su dyng cdc phuong phdp dinh
Vdn hda - Thong tin. Ha Npi.
linh, djnh lupng trong nghien cflu... vin
can nhieu cdng ttinh nghien ciiu ddm bdo 9. Ding Vu Hoat (1993), "Dinh hudng
cd tinh chit phuong phip luin cho
ehit lupng hon ntta di dem Iju rapt cdi
vifc nghien ciru dnh hudng cua moi
nhin bao quit, todn difin vi nhdn cich con
trudng kinh ti-xd hpi ddi vdi sy hinh
ngudi Vift Nam a
thdnh vd phdt triin nhdn cdch con
ngudi Vipt Nam", Tgp chi Nghiin ciru
gido

dgc, sd 11.
T i i lifu tham khao
10. Nguyin Vdn Huyfn (1995), "Qui trinh
sing tap vd sy phdt triin nhin each",
Tapchi rne'/Apc, s63.
11. Le Huong (2003), "D0ng co va qua
2. Trin Anh Chdu (2008), "Tdc dpng cfla
trinh hinh thdnh nhin cdch", Tjp ehl
raOl s6 ddc diira nhdn cdch din ddng
Tdm ly hgc, sd 5.
CO thinh d^t cfla thanh nien". Tap chi
12. Phan Thi Mai Huong (2005), Thanh
Tdm ly hgc. sd 8.
nien nghiin ma luy: Nhdn each vd
3. Pham Tit Dong (chu bien, 2010),
hodn cdnh xa hgi, Nxb. Khoa hpc xi
Nhirng phdm chgt nhdn cdch dgc
hpi. Ha NOi.
trung eda nguai Thdng Long - Ha N0I
I3.Luong Thj Quynh Khuf (1995), Vdn
Nxb. Hi NOi, Hi Npi.
hda thdm my vdi su hinh thdnh nhdn
4. Le Thj Thiiy Dung (2013), Vai tro ciig
cdch cua con ngudi Viit Nam hi^n
vdn hdg thdm my ddi vai suphdl Irlin
nay, Luin an phd lien sT Khoa hpe
nhdn cdch sinh viln Viit Nam Men
Trift hpc, Hpc vifn Chinh tq quoc gia
nay. Ludn dn tiin si Triit hoc, Trung
H8 Chi Minh, Hd Npi.

1. Nguyen Ngpe Bich (1998), Tdm ly hgc
nhdn cdch: Mgt sd vdn di ly lugn,
Nxb. Gido dye. Hi Npi.


CJSC huong nghian cuu vi nhfln cAcb...
H.Nguyen Thj Mai Lan (2010), Dinh
hudng gid in nhdn cdch cua hgc sinh
trung hoc phd thdng, Nxb. Tu didn
Bach khoa. Hd Ngi.
15. Hd Lidn (2008), Mot hudng tiip can
vdn hda Viit Nam. Nxb. Van hoc, Hd
Ngi.
Id.Dd Long (2000), "Quan he cua tre va
bien phdp khac phuc qua trinh phi
nhdn each hda d tre lang thang", Tgp
chi Tdm ly hgc, sd 4.
17. Do Long (2004), "Lai bdn vd nhdn
cdch vd nhdn cdch chidn sy", Tgp chi
Tdm ly hgc. sd 12.
L
f
W

18. Nguyin Dang Dinh Luc (2005), Vai
Ird cua phdp lugt trong qud Irinh htnh
thdnh nhdn cdch, Nxb. Tu phdp, Hd
Ngi.
19. Phgm Thi Minh (2005), "Gido dye
nhan cdch cho hgc sinh, sinh vidn

trong bdi cdnh ciia eo chd thj tnrdng",
Tgp chi Tdm ly hgc, sd 7.
20. Pham Thdnh Nghj (2008), "Ddc diem
nhan cdch sdng lao", Nghiin ciru Con
ngucri. sd 3.
21. Hodng Due Nhuan (1996), Vai trd cua
nhd irudng trong sir hinh ihdnh vd phdi
triin nhdn cdch con ngudi Viit Nam
bdng con dudng gido due ddo tgo, Bao
cdo ngi dung nghien cuu vd kdl qud dgt
dugc cua De lai lO(-07-08, Hd Ngi.
22. Hd Huu Nhyi (2004), "Giao dye nhdn
each ngudi cai nghian", Nghiin cuu
con ngudi vd xa hgi, Trung ldm
KHXH&NV Thanh phd Hd Chi Minli.
Sd ngi san thdng 1.

23. Ddo Thi Oanh (2007), Vdn di nhdn
cdch trong tdm ly hgc ngdy nay. Nxb.
Gido dye. Hd Ngi.
24. Vu Thj Kim Oanh (2011), "Nhan each
theo quan diem uidi hgc Marx-Lenin",
Khoa hgc Chlnh tri, sd 1

33
25. Trdn Sy Phan (1999). Gido due dgo
due ddi vdi su hinh thdnh vd phdt trien
nhdn cdch sinh viin Viet Nam Irong
giai dogn hien nay, Luan an lidn sT
Triet hgc, Hgc vien Chinh tri qudc gia

Hd Chi Minh, Ha Noi.
26. Nguyen Van Phtic (1996). "Vai trd cita
gido dye dao due ddi vdi sy phat tridn
nhan each trong co che thi dudng",
Tgp chi Triet hoc, sd 5.
27. Nguydn Thi Thanh Tam (2011), "Nhan
cdch nguoi ldnh dao quan ly vd vai trd
cua ydu id tri tue cam xuc", Nghiin cihi
Con ngudi, so 3,
28. Pham Huy Thanh (2012), "Vai tid ciia
gido due chit nghia ydu nude ddi vdi vi?c
xdy dung nhan each sinh vien Viet Nam
trong bdl cdnh loan cdu hda hidn nay",
Dgy va hgc ngdy nay. sd 4.
29. Le Thi (1997), Vai trd gia dinh trong
viee xdy dung nhdn each eon ngitdi
Viet Nam, Nxb. Phu nd, Hd Ngi.
30. Tran Trgng Thuy (2004), "Lao dgng
vd nhan cdch cua ngudi cdn bg khoa
hgc nhin tu gde dd cua lam 1^ hgc x3
hdi", Tgp chi Tdm ly hgc, sd 2.
31. Ld Thj Thuy (2000), Vai ird cua dgo
due ddi vdi su hinh thdnh nhdn cdch
con ngudi Viet Nam trong diiu kiin
ddi mdi hiin nay, Luan an tidn sT Tridt
hgc, Hgc vi?n Chinh yj qude gia Ho
Chi Minh, Ha Ndi.
32. Do Lai Thuy (2005), Vdn hda ViH
Nam nhin iH mdu nguoi vdn hda, Nxb.
Vdn hda thdng lin, Tgp chi Vdn hda nghi ihudi. HdNgi.

33. Nguyen Qudc Tuan (2006), "Bdn vd
khdi nidm nhdn cdch dudi gdc dg tridt
hgc", Khoa hoc Chinh iri. sd 1.
34. Ld Him Xanh (2006), "Nhdn each
ngudi ldnh dgo quan ly d nude ta hi^n
nay - Ly ludn vd thyc tien", Tgp chi
7am ly hgc, sd 1.