Gia đình ven đô dưới tác động của đô thị hoá

GIA DINH VEN DO
DUOl TAC DONG CUA DO THI HOA
Tii.S Tran Thu Huong

Khoa Tdm ly hpc, Tru&ng Dgi hgc Khoa hgc xa hdi vd Nhdn vdn.

TOM TAT
Bdi viii: "Gia dinh ven dd dudi Idc ddng ciia dd thi hda" la mdt bdi viet phdn
lich nhOng thay ddi ciia gia dinh ven dd dudi gde dd ly ludn vi: qui md, ca edu, va
Ird cua cac Ihdnh vien trong gia dinh, cdc mdi quan hi Irong gia dinh, ddc biet nhd
mgnh din mdi quan lie giUa vg vd chdng, cha me vd con cdi. Diem ndi trdi cda bdi
viet ndy Id Ihdng qua cdc ngudn Idi lieu khdc nhau, Idc gid da di din nhdn dinh vd
phdn tich dnh hudng ciia dd thi hda den timg chdc ndng chinh ciia gia dinh.
Tit khda: Gia dinh ven do, dd thi hda, vdng ven dd, chdc nang, vai trd.
1. Dat van de
Dd thi hda l i mdt qua trinh tit yd'u cua mpt xa bdi phit tridn. Yd mat dia
ly, dd thi hda se bidn ndng thdn trd thinh ving ven dd. Qua trinh dd thi hda din
tdi su thay ddi trong ddi sdng vit chit va tinh thin cia ngu&i din ven dd theo
ci hai chidu budng tfch cyc vi tidu cue. Nhu viy, ngudi din ven dd budc phii
thfch nghi vdi su tic ddng, inh hudng cua dd tbi hda ddn ci nbin minh ndi
ridng vi gia dinh, cdng ddng ndi chung. Xuit phat ttt If do nhu viy, ching tdi
da tie'n hinh phin tich cic ngudn tai lieu khic nhau dd xic dinh xem gia dinh
ven dd da bi inh hudng nhu tiid nio bdi qui trinh dd thi hda.
Ngiy nay, ngudi ta vin thudng nhic ddn dd thi hda trong cic ITnh vyc
khoa hpc, trong hoat ddng kinh td - x i hpi nhu mdt khii niem quen thudc vi
phd bidn.
Brain Berry cho ring, dd thi hda cd hai vin dd, vin dd t h i nhit lien quan
ddn qui trinh tip trung din cu - khi din sd chuydn cu t i vung thua din dd'n
ving ddng din hon; vin dd thi hai hdn quan dd'n vin hda vi ldi sd'ng cua ngudi
din - ldi sdng thinh thi, vin hda bidn dai vi diu bidu cua van minh, bit ngudn
tit cic thinh phd ldn rdi lan tda ra cic dd thi nhd hon hay thim chf li vttng

TAP CHfTAM Ly HOC, Sd 4 (157), 4 - 2 0 1 2

89


ndng thdn. Trong bii vidt niy, ching tdi quan tim ddn vin dd t h i hai m i Brain
Berry dua ra (din theo Trinh Duy Luin, 2004).
Tuong ddng vdi quan didm cua Brain Berry, dd thi hda theo Bemd
Hamm gin lidn vdi su thay ddi vin hda, ldi sdng vi phit tridn mit dd din cu
ban li sy chuydn dich cia ca ci'u kinh td (din theo Nguydn H i Thinh, 2007).
Theo Trin Cao Son, dd thi hda thyc chit li qui trinh chuydn dich co ciu
kinh td vi xa hdi, vdi cic die trung sau (din theo Nguydn H i TTiinb, 2007):
Mdt li, hinh thinh va md rdng quy md dd thi vdi ha ting ky thuit hien
dai, din ddn chuydn dich CO ciu kinh td ttt ndng nghiep sang cdng nghiep vi
dich vu.
Hai li, ting nhanh din sd dd thi trong tdng sd din cu, din ddn thay ddi
CO ciu giai cip, phin ting xa hdi.
Ba li, chuydn ttt ldi sd'ng phin tin (mit diS din sd thua) sang sdng tip
trung (mit dp din cu ri't cao).
Bdn li, chuydn t i ldi sd'ng ndng thdn sang ldi sdng dd tbi, ttt vin hda
ling xa sang vin hda dd thi, t i vin minh ndng nghiep sang vin minh cdng
nghiep.
Noi Idm Igi, d6 thi hoa la qud trinh tS chdc lai mdi trudng cu trd cua
con ngudi. Dd thi hoa khdng chi lliay ddi sif phdn bd ddn eu vd nhiing yiu td
vdt chdt md cdn la sif chuyen hoa nhitng kiiu mdu cua tidi sdng xd hdi. Trong
qud trinh dd thi hoa dd diin ra su phd bien cdc gid tri vdn hda vd Idi sdng do
thi vdo cudc sdng ndng thdn. D6 thi hoa cdn duac eoi la mdt qud trinh kinh te xd hpi lich sit, la qud trinh chuyin biin lit ndng thdn truyin thd'ng sang dd thi
hiin dgi.
Nhu viy, do tic ddng cua dd thi hda, vttng ven dd khdng cdn li ndng

thdn thuin tuy nhung chua phai la dd thi, chung tdi xin dupe gpi la vttng "Niia
que niia tinh" dd tien binh dung vd dien mao xa hdi cua nd. Dang ttt ndng thdn
thuin tiy do tic ddng cia dd thi hda chuydn thinh ving ven dd ndn rd ring
nhitng die trung kinh td - van hda - xa hdi co bin cua ndng thdn thuin tiy
khdng cdn m i nd bit diu manh nha binh thinh nhiing die trung dd thi nhung
lai chua cd binh bii ro rdt.
2. T i c ddng ciia dd thi hda ddn gia dinh ven dd
2.1. Dd thi hda ldm biin dSi qui md, ea edu gia dinh viing ven do
Quy md gia dinh la sd lupng cic thanh vidn trong gia dinh, lidn quan
dd'n CO ciu (kidu loai) gia dinh.

90

TAP CHfTAM Ly HOC, Sd 4 (157), 4 - 2012


0 vttng ven dd hidn nay quy md gia dinh dang cd xu budng thu hep din,
gia dinh bat nhin ngiy cang chidm uu thd'.
Dudi tic ddng cia su chuydn dich CO ci'u kinh td trong qui trinh dd thi
hda, dit d khu vyc ven dd dang dupe chuydn ddi muc dfch s i dung: ttt ndng
nghidp sang cdng nghidp, dich -vu vi nhi d. Theo dd, boat ddng kinh td d ving
ven dd dang didn ra rit da dang: khdng cbi cd sin xui't ndng nghiep mi cdn cd
cdng nghiep, tidu tbi cdng nghiep, djch vu thuong mai... Ty le sin xuit phi
ndng nghiep ting len rd ret trong co ci'u kinh td cua vung, keo theo co ciu lao
ddng thay ddi. Hoat ddng sin xui't khdng ddi hdi lyc luijng lao ddng tay chin
nhidu nhu trudc. Diy li nguyen nbin khidn cic gia dinh de ft con ban, lim cho
quy md gia dinh nhd hon (Tdng Van Chung, 2000).
Mit khic, ngudi din ving ven dd chiu tic dpng cua dd thi hda, cd didu
kien tidp xic nhidu vdi cic kenh thdng tin bidn dai ndn nbin thic vd vi'n dd kd
hoach hda gia dinh ning len. Hp hieu ring khdng thd tidp tuc quan niem theo

kidu "trdi sinh voi, trdi sinh cd" trong cudc sdng hien dai, chi phf dd nudi day
con ngay cing dit dd; va ndn kinh te khdng chi ddi hdi lao ddng co bip mi ddi
hdi cao vd bam lucmg chit xam, trinh dp, ky nang lao ddng. Didu dd lac ddng
de'n binh vi sinh de cua cic gia dinh ven dd, anh budng tryc tie'p ddn sd con
trong gia dinh theo hudng giim di.
Cac thanh vien trong gia dinh den dp tudi lao dpng cd thd khdng cung
lam mdt cdng viec nhi nong thuin nhi't nhu d ndng thdn, ma lim nhidu nginh
nghd khic nhau vdi thdi gian bidu rieng, nen neu sdng chung se giy trd ngai
trong sinh boat. Them vio dd, vdi nghd nghiep, trinh dp khic nhau lam cho thu
nhip, mic sdng, ldi sd'ng cua tttng cap vp chdng, anh chi em khdng gidng nhau.
Ndu hp cung sinh boat dudi mpt mil nhi se cd nhidu didm khdng ddng nhit, dd
niy sinh phidn toil, cd khi thanh xung khic, inh budng dd'n cic mdi quan he
tinh cim mdt thit. Thyc td niy khidn cho kidu gia dinh hat nhin (gdm 2 thd he:
cha me vi con cii) din trd ndn phd bidn d ven dd, thay thd cho gia dinh md
rpng niiidu thd hd. Gia dinh hat nbin vdi quy md nhd, CO ci'u don gian nhung
ciiic nang cua nd lai phong phi vi tinh td, thd bien nhidu uu -viet trong qui
trmh phit tridn xa hdi ndi chung, vung ven dd ndi rieng. Kidu gia dinh niy cho
phep mdi thinh vien cd tfnh ddc lip cao, phit huy tfnh ty chi, tu do ci nbin.
Vdi quy md gpn nhe, gia dinh liat nbin td ra linh boat va cd khi ning thich ing
nhanh vdi cic bidn ddi xa hpi (Ding Cinh Khanh, Ld Tbi Quy, 2007).
Tuy nhidn, tic dpng cua dd thj hda ddn quy md, CO ciu gia dinh vttng
ven dd cung din tdi nhttng Men tupng tieu cue trong gia dinh. Ndu nhu trong
gia dinh md rdng truydn thd'ng, cic thanh vien dit lpi fch gia dinh len tr6n lpi
fch ci nhin, ddi hdi sy phuc ting tuyet ddi cua ngudi be dudi vdi ngudi bd tren,
de cao long bidu thio, bidt on dng b i cha me, tdn ki'nb td tien, tdn trpng qui
khi... thi gia dinh bat nhin hien dai lai cd xu hudng vuon tdi cii mdi, cii dang
TAP CHfTAM Ly HOC, Sd 4 (157), 4 - 2012

91

vin dpng, thay ddi. Khi kidu gia dinh hat nhin trd thinh phd bidn, vin dd tu do
ci nhin, lpi ich ci nhin dupe dd cao, con cii khdng phii tuyet ddi phuc ting
cha me nhu trong gia dinh truydn thd'ng, ddi khi ngudi Idn khd kidm soit dupe
hinh vi cia tre, xiy ra xung ddt gitta cic thd he. Cd thd ndi, diy l i ban chd
chung cua gia dinh hien dai d mpi vttng midn dudi inh hudng cua qui trinh dd
tbi hda (Tdn Ntt Quynii Trin, 2008).
2.2. Dd thi hoa lim thay ddi vai trd cua cdc thinh viin trong gia dinh
d ving ven dd
2.2.1. Vai trd eiia ngUdi phu nii Irong gia dinh c6 su thay dSi
Kbi boat dpng sin xuit ndng nghiep li chi ydu d ving ven dd, ngudi
phu n i ben canh viec gia dinh - mi't khi nhidu th&i gian, chi cd thd tham gia
vio cdng viec ddng ing vdi gii tri kinh id thip. Nhin chung, trong gia dinh,
ngudi chdng vin li ngudi ra quydt dinh, ngudi dupe tidp cin vi true tidp hudng
liJi ttt cic ngudn lyc kinh td', vin hda, xa hdi. Qui trinh dd thi hda vdi sy da
dang cia cic boat ddng sin xuit d ving ven dd vi phd bidn cic phuong tidn,
miy mdc bien dai tao didu kien cho ngudi phu n i tidt kiem thdi gian, cdng sic
vdi cic cdng viec ndi trp.
Bdng 1: Mtic dd giiip dd nhau giita hai va chdng qua mdt sdcdng viic gia dinh
(Trdn Thu Huang - Truang Quang Ldm, 2009)

Cdng viec

Thudng xuydn

Cic mic dd (%)
Hidm khi
Thinh
thoang

Khdng
bao gid

Cham sdc con cai

86,7

11,7

0,8

0,8

Giao due con cai

93,3

5,0

0,8

0,8

Ndi tro

47,5

44,2

5,8

2,5

Cdng vide nha

51,7

36,7

6,7

3,3"

Cham soc cha me gia

71,7

22,5

4,2

1,7

Hp tham gia ngiy cang nhidu vio cic boat ddng tao thu nhip ngoii gia
dinh, khdng chi lam ndng nghiep m i cd thd lim nghd phu hay ldnh doanh,
budn bin, ndu du tay nghd cd thd lim vide cho cic khu cdng nghidp, khu chd
xuit, cd CO hdi tidp cin nhidu hon vdi cic ngudn lyc vd kinh td, vin lida, xa hdi,
cd didu kidn ning cao bidu bidt. Ddng gdp vio thu nhip gia dinh ngiy cang
nhidu, vi thd cua ngudi phu ntt d ven dd ngiy cing binh ding hem vdi nam gidi
trong gia dinh. Ngudi chdng cd thd chia se, ginh vie vide gia dinh, tao didu

92

TAP CH( TAM Ly.HOC, Sd 4 (157), 4 - 2012


kidn cho vp lao dpng kidm them thu nhip. Ngudi vp tham gia nhidu bon vio
qui trinh ra quyd't dinh cic vi'n dd trong gia dinh.
2.2.2. Vai trd cda cha me Irong gido due con cdi dd thay ddi
"Trudc diy, trong gia dinh truydn thd'ng tbi cha me thd hien vai trd li
ngudi riim gitt quydn uy, cd ti'nh quydt dinh ddi vdi con cii trong vide thuc
hanh ldi sd'ng, ndp sd'ng, trong quan bd ttng xi; con cii nhi't nhit phii tuin theo
su sip dit cua cha me. Tuy nhidn, dudi tic ddng cia dd thi hda, gia dinh hat
nhin trd ndn phd bid'n d ven dd, mdi quan hd gitta cha me vdi con cii, gitta cac
thinh vidn trong gia dinh trd ndn din chi ban. Vai tro cua cha me chi ydu li
hudng din, bd trp con cii.
Ngoai ra, boat ddng kinh td bin rdn (khdng chi lam ndng nghidp) cudn
cac bic phu huynh vio gudng quay "lim an kidm tidn", thdi gian dinh cho vide
nudi day, chim sdc con giim di. Vai tro nay dupe chuydn dich phin nhidu ciio
giao due nhi trudng. Didu niy khid'n con cii cd phin hing iiut, khi chua thfch
ing dupe vdi sy thay ddi cua didu kidn sdng.
2.2.3. Vai Ird gido due ciia ngudi gid (the hi di tru&c) ddi vdi con chdu
thay doi
Trong gia dinh truydn thdng, ngudi gii cd vai trd kbi quan trpng trong
vide gdp phin cham sdc, die bidt li giio due chau con, la "pho tit diin sdng"
tmyen dat kinh nghidm ing xi, lao ddng... cho the hd sau. Gia dinh bat nbin
trd nen phd bidn d ving ven dd ddng nghia vdi vide ngudi gii din din khdng
sdng chung vdi con chiu. Cd thd ndi vai trd cua ngudi gia trong gia dinh hidn
dai ndi chung, gia dinh d vttng ven dd ndi ridng, dudi tic ddng cua dd tbi hda,
cua nhip sdng duong dai da giim di so vdi gia dinh md rdng trudc diy. Cdng

them tdc dd x i \f thdng tin cua ngudi gii khdng thd bing thd he tre nen cd thd
nhttng bii hpc kinh nghidm m i cic cu mudn chuydn giao dd'n con chiu thidu di
tfnh hidn thuc, khdng phi hpp vdi tinh hudng thuc td ntta.
2.3. Dd thi hoa lim thay ddi ede mdi quan hi trong long tdng gia dinh
vendd
2.3.1. Quan he va chdng
Theo Nguydn Die Tuydn (2002), cic nghidn cttu vd md'i quan be niy d
ca hai khu vyc dd thi va ndng thdn cho thiy, su phin cdng lao ddng vi cic vai
ho trong gia dinh pliin ldn vin li su tid'p tuc cic chuin muc truydn thdng.
Nhttng gia tri tinh thin cia cudc sdng vp chdng nhu binh dang vp chdng, nhu
can dupe sdng ddc lip, tim quan trpng cua ddi sd'ng tinh due... dang dupe coi
ttpng trong cic gia dinh, nhit li d cic gia dinh vdi cic cap vp chdng cd trinh dd
hpc vin cao vi tai cic thinh phd ldn.

TAP CHfTAM Ly HOC, Sd 4 (157), 4 - 2012

93


Nhidu nghidn ciu nhi'n manh ddn tic ddng ding kd cua ndn kinh td thi
trudng, dd thi hda dd'n nhttng thay ddi trong quan he gia dinh ndng thdn. Ching
ban, su thay ddi vide phin cdng lao dpng d ndng thdn ddng bing sdng Hdng
kiidng theo quy tic truydn thd'ng m i hudng tdi sy dpc lip kinh td gitta vp vi
chdng kbi phu ntt tham gia cic boat ddng kinh td phi ndng nghiep. Khi phu ntt
tham gia kinti td tbi tru&ng, quan he vp chdng cd xu hudng binh ding ban,
xung ddt vai trd vi sy thda hidp vp chdng se xiy ra trong nhttng gia dinh niy.
Vi nhu viy, d ving ndng thdn dang dupe dd thj hda, xuit hidn mdt hinh thic
mdi trong quan hd vp chdng (do tic dpng cua yd'u id kinh td), d dd ngudi chdng
chip nhin vai trd kinh td cua ngudi vp, cung nhu nhin thiy biu qui cia vide
niy (dd din ddn xung ddt gia dinh, quan hd gia dinh Idng leo hon). Trii lai, d vi

tri quyd't dinh kinh td gia dinh, ngudi vp dang rit cd ging tdn trpng vai trd chu
gia dinh cua ngudi chdng dtt li hinh thic dd trinh sy phd phin cua dao die
truydn tbdng vi sy t i bd trich nhidm gia dinh cia ngudi chdng (Nguydn Die
Tuydn, 2002).
Nhu viy, cd thd thiy, quan hd vp chdng trong gia dinh ven dd dudi tic
dpng cia dd thi hda da binii ding ban so vdi giai doan trudc. Sy binh ding thd
bidn d viec ngudi phu n i dupe quydn tham gia gdp y vi quydt dinh cic cdng
viec trong gia dinh, bp cung dupe tham gia vio qui trinh phin cdng lao ddng
cua gia dinh.
Quan be vp chdng tuy cd binh ding hem nhung thyc td mdt sd gia dinh,
ngudi phu ntt vi ap luc kinh td phai rdi xa gia dinh vio thinh phd lim thud, din
dd'n sy gin kd't giia vp vi chdng trd ndn long leo, binh thanh ndn nhiing gia
dinh thid'u but, ving bdng ngudi phu ntt, bdn canh dd, cttng xuit hidn nhttng
ngudi din dng vdi ip lyc tim ly khdng cdn li try cdt gia dinh, mac cam ty ti, y
lai vio vp.
2.3.2. Quan hi cha me vd con cdi
Tic ddng cia quan hd tien td vi dd thi hda cung du manh dd lam thay
ddi ft nhidu md'i quan he truydn thd'ng gitta cha me va eon cii. Trong nhdm bd
thuin ndng quan he niy dupe duy tri tdt hdn vi con cii vin phu thudc vio bd
me vd dit d va vd'n sin xui't. Trong nhdm hd kinh doanh bdn hop, sy tich biet
gitta quan he kinh td va quan he gia dinh ddi bdi quydn uy cha me phii kdt hpp
vdi trit tu gia dinh va tfnh ddc lip ngiy cang md rdng cia con cii. Didu die
biet trong gia dinh ndng thdn ngiy nay ii tfnh chit gia trudng td ra khdng miy
phi hpp ntta, nhung tfnh chi't din chi mdi chi dupe duy tri d mic dd thd
nghiem (Nguydn Die Tuydn, 2002).
Cd mpt thuc td, ching ta nhin thiy li khi nhiing ngudi din viing ven dd
ddn vdi cic cdng viec ngoii nhi ndng bay phii di lim in xa tbi mdi ngudi cd
th&i gian lim viec, nghi ngai khic nhau, klidng cing mdt thdi gian bidu sinh

94

TAP CHITAM Ly HOC, Sd' 4 (157), 4 - 2012


hoat nhu trudc lim giim di co bdi tidp xic, trao ddi gitta cha me vdi con cii.
Viec khdng hidu, khdng kip thdi nim bit nhu ciu cua nhau trd thinh mdt tit
ydu khich quan trong ddi sdng gia dinh ven dd.
Cic quan he khic trong gia dinh ven dd ngiy nay vd CO bin cung khdng
thay ddi nhidu nhung nhttng bidu hien cia nd cung khic di dd phi hop vdi didu
kien, hoin canh mdi. Ben canh dd, chfnh su cai thien mic sd'ng gia dinh, quan
niem khic nhau vd giai phdng ci nbin cing vdi tdc dp dd thi hda nhanh chdng
d nude ta tao ra nhttng net tieu cyc trong quan be gia dinh.
Do cic ludng vin hda dd thi du nhip, nhidu gii tri ddng nhit vdi truydn
thd'ng bdn canh nhttng gii tri khdng phu hpp vdi tip quan dua dd'n cic miu
thuin trong ldi sdng giia cic the bd. Diy cung li mdt trong nhttng rio cin lam
long leo hPn md'i quan hd giia cic thanh vidn trong gia dinh vung ven dd dudi
tic dpng cua "cpn idc" dd thi hda.
2.4. Qud trinh dd thi hoa lim biin doi ede chdc ndng ciia gia dinh
vendd
2.4.1. ChUc ndng sinh di bi biin dd'i
Vdi gia dinh Vidt Nam truydn thdng, chic ning niy dupe die bidt dd
cao bdi tinh chi't cia ndn vin minh ndng nghiep. Ddng con, nhieu chau la lpi
thd to ldn vd sic lao ddng, dem lai thu nhip cho gia dinh. Thdm vio dd, chi phi
nudi day tre thi'p, tre em sdm tham gia lao dpng gdp phin tang mic thu cho gia
dinh. Mat khic, kbi hdt kha nang lao ddng, cha me hoin toin dua vao sic lao
ddng cia con cii: "nhiiu con, nhiiu cda". Song qui trinh dd thi hda vdi su phat
tridn cia trinh dp sin xuit da dat ra ydu ciu cao vd trinh dp cia ngudi lao dpng.
Tre em sinh ra cin phai dupe chim sdc, day dd cin thin, ky ludng hem. Nen
kinh td khdng ddi bdi sic lao dpng CO bip, thay vio dd la sy phit tridn kinh te
tri thic. Cic gia dinh budc phai quan tim ban dd'n vide diu tu cho con cai. Vide

nhidu con gid diy khdng ddng nghia vdi "nhiiu phiic" nhu trudc, ttt dd didu
chinh ty Id sinh theo hudng giim di.
2.4.2. Dd thi hoa ldm thay ddi chiic ndng kinh lieita gia dinh ven dd
"Trpng ndng, de thucmg" li quan diem phd bidn cua gia dinh truydn
thdng. Kinii td gia dinh li'y ndng nghidp lam chinh, kinh td tu cung tu cip, khdp
kfn... Ngiy nay gia dinh Vidt Nam ndi chung, gia dinh ven dd ndi rieng cd xu
hudng chuydn sang sin xui't bang hda, giim ty trpng trong sin xuit ndng
nghidp, ning cao trinh dd lao dpng.
Dd tbi hda va keo theo nd la quy dit dinh cho boat ddng ndng nghidp
khdng cdn nhidu, ngudi din ven dd cd thd bdng chd'c giau ldn nhd tien den bu,
giii phdng mat bing, danh dit canh tic cho dy in, mdt sd gia dinh ty nhien
giau cd, cim tidn ty trong tay. Mpt sd ft bidt cich diu tu vao cic boat ddng

TAP CHf TAM Ly HOC, Sd 4 (157), 4-2012

95


kinh doanh khic, gdp phin cii thidn kinh td gia dinh, phin nhidu ngudi din giW
tidt kidm hoic si dung ddng tidn dd cho cic boat ddng sinh ldi ngay trudc mit:
cho vay lai, choi Id dd, cd bac... kinh td gia dinh khdng nhttng khdng dupe cii
thidn mi cdn cd thd bi suy giim di so vdi khi chua bi liy dit hoic khi dit chua
len gii. Nguydn Tbi Hi Thinh (2007) trong nghien cihi cia minh da khing
djnh ring: Ty le thit nghiep d ndng thdn ngoai thinh cao hon thinh thi. Thit
nghidp anh hudng rit ldn ddn vide dim bio midng com manh io hang ngiy vi
nd cdn kdo theo nhttng miu thuin, bit ddng trong cic mdi quan hd xa hdi,
khoing cich giiu nghdo ting Idn ding kd, binh quin thu nhip/h(5 giiu cd thd
gip 4,37 lin thu nhip cua cic hd trung binh, theo tic gii dd cttng chi'nh li mdt
trong nhttng nguydn nhin lim xuit bidn tim trang chin nin, thit vpng, mic
cim ty ti, thip kdm, yd'u thd vi dd bi tdn thuong. Cung ddng quan didm vdi

Nguydn Thi Hi Thinh, Ld Tbi Thu Hud vi cdng sy (2010) da chi ra mdt thyc
trang li ngudi din ti chd cd vide lim da chuydn sang tinh trang thit nghidp khdng cdng in vide lim sau khi bi thu hdi dit, md khu cdng nghidp.
Bdng 2: Su Ihay ddi vi hogt ddng nghi nghiip cua ngudi ddn
sau khi thu hdi ddt (LiThiThu Hui vd cdng sif, 2010)
San xuit
ndng nghiep
Trudc khi thu
hdi di't
Sau khi thu
bdi dit

Hoat ddng nghd nghidp
Cdng nhin/
Budn bin
Lim Thud
nho

Thit nghidp

78%

3,5%

18,5%

0%

0%

20,9%

14,9%

64,2%

2.4.3. Chdc ndng gido due eon cdi, dudi tdc ddng ciia dd thi hda ci
thay ddi
Trudc diy, trong gia dinh truydn thdng, cha me hoin toin dim nhin
chic ning giio due con cii, cd thd ndi giao due gia dinh ddng vai trd quan
ttpng trong vide cung cip kid'n thic, ky ning, thii dd cho thd hd sau. Hidn nay,
dudi tic ddng ciia dd thi hda, trd em khdng cdn bi Id thudc hoin toin vio cha
me, nhi trudng vi cic kdnh thdng tin da dang cung cip rit nhidu kidn thic cho
trd vi nhu viy cd thd thSy vai trd, chic ning giio due cua cha me ddi vdi con
cii mang nhttng sic thii khic. Cha me khdng cdn thuin tiy dya vio kinh
nghiem cua minh dd hudng din con cii mi phii lim thdm nhidm vu Ipc nhiing
tic ddng cua nhttng ngudn thdng tin, cua cic kdnh giio due kiiic ddn con cii,
mudn lam tdt chic ning niy ddi hdi cha me cung phai hpc hdi, cip nhit kidn
thic ndu khdng thi khdng thd lim tdt vai trd dinh hudng, cd vin trong giio due
96

TAP CHf TAM Ly HOC, Sd 4 (157), 4-2012


con cii. Dd thi hda d nhttng vung ven noi ma khdng phai tit ca cic dng bd ba
me ddu cd d i thdi gian, kidn thic, ky ning, didu kien kinh td dd giao due con
cii vi mpt trong cich giai quydt vi'n dd hp lya chpn ia giii gim "tuyet ddi" bpn
tre cho trudng hpc vi ri't nhidu tinh hud'ng gid khdc gid cudi da didn ra.
2.4.4. Chiic ndng thda mdn nhu edu tinh cdm eua cdc thdnh viin trong
gia dinh
Gia dinh li mdt nhdm xa bdi die biet, cic thinh vien trong gia dinh gin

kdt vdi nhau vd tinh cam bay ndi cicii khic gia dinh chfnh li td im, nhu ciu
tuih cam, cim giac gin bd, dupe bio ve, che chd ching ta thudng tim thiy
Uong gia dinh. Nguydn IChic Vien khi bin vd gia dinh da khing dinh: Chdi kii
dinh Ihifc thu mpi lebdo gia dinh Id tinh yiu ldn nhau giiia nhiing ngudi duac
chung sdng v&i nhau. Chic nang niy dupe thda man trong cic sinh boat chung
gitta cic thinh vidn trong gia dinh. Dudi tic ddng cia dd thi hda, chic ning
nay ciing cd nhttng bid'n ddi: Nhd dd thi hda nhidu gia dinh trd ndn khi gia hon,
khi cd didu kidn vd kinh td, ngudi ta nghi nhidu ddn cic nhu ciu ci nhin, ddn
su hudng thu ci nhin, sy chim lo tinh thin cho cic thanh vidn khic trong gia
dinh hi giim sit. Dd tbi hda da phi vd biu khdng khf binh ydn cia gia dmh,
con cii khdng tim thiy sy binh ydn bdn cha me, vp chdng miu thuin luc dye vi
cd nhidu tidn hoic vi qui thid'u thdn vd kinh td.
2.4.5. Tdc ddng ciia dd thi hoa din dinh hu&ng gid tri, ldi sdng, phuang
thdc hdnh vi ling xic eua gia dinh ven dd
Do cic ludng vin hda dd tbi du nhip, nhidu gii tri ddng nhit vdi truydn
thdng, bdn canh dd xuit hidn nhttng gii tri mdi khdng phi hpp vdi phong tyc,
tip quan dua dd'n miu thuin trong ldi sdng gitta cic the be. Diy cung li mpt
trong nhttng rio can lam Idng leo ban mdi quan be gitta cic thanh vien trong
gia dinh vung ven dd dudi tic dpng cua "con idc" dd tbi hda.
Nhu tren da ndi, dinh budng gii tri cia gia dinh ven dd thay ddi khi cd
sy xim nhip cia ldi sdng dd tbi, cic gii tri vin hda, khudn miu xa hdi dd thi
ca tfch cyc va tieu cyc dang tttng ngay, tttng gid len ldi vao cic mii nhi ven dd.
Nhihig yd'u td mdi xim nhip vao gia dinh: tre ham thich trd vui mdi, sdng tu
do, vupt ra ngoii tim kidm soit cua cha me; nhiing trd tidu khidn, giii tri mdi
thu hit ngudi din (Id dd, cd bac, mai dim, ma tiy...); nhu ciu vit chit, nhu
ciu ci nhin dupe phit tridn thay vi cCf kd't, gin kdt by sinh vi nhau, hy sinh cho
gia dinh...
Thu nhip cua gia dinh ven dd cd co hdi duoc cii thidn, bdn canh thu
nhip ttt nghd ndng la nhttng ngudn thu t i cac hinh thic lao ddng, dich vu khic
- thu nhip cao hon song cd phin khdng dn dinh, do cdng vide cia ngudi din

ven dd la khdng cd dinh, diy cung la yd'u td inh hudng dd'n ldi sdng, cich thic
sinh boat cua tiing gia dinh ven dd.
TAP CHfTAM Ly HOC, Sd4 (157), 4 - 2012

97


Nhttng tic ddng tidu cue khic cia dd tbi hda nhu: thit nghidp, d nhidm
mdi trudng, td nan xa hdi, thdi gian nhin rdi... cung inh hudng manh ddn chit
lupng cudc sdng cua ngudi din ven dd.
3. Kdt luin
Xin mupn ldi cua Tdn Ntt QuJ-nh Trin dd kdt thuc cho bii vidt niy: Dd
thj hda, vdi ban chit li mdt hidn tupng chuydn ddi kinh td, xa hdi, vin hda phic
hpp, vi viy ddi bdi phii cd nhing chidn lupc phit tridn ddng bd, trong dd vide
dim bio ning cao chit lupng sdng (vit chit - tinh thin) cua ngudi din ven dd
li muc tidu trpng tim, dd vung ven dd xing ding li noi sdng, nghi ngoi vi lim
vide cua hp c h i khdng phii li mdt bing ching cua sy thit bai trong quy hoach
vi md rpng dd thj d Vidt Nam.
Til lidu tham khao
1. Tdng Van Chung, A3 hdi hpc ndng thdn, NXB Dai hpc Qude gia. Hi Ndi, 2000.
2. Ding Canh Khanh, Ld Thi Qaf, Gia dinh hpc, NXB Lf luin cbuib tri, 2007.
3. Ngd Cdng Hoan, Tdm ly hoc gia dinh, NXB Dai hpc Su pham Hi Ndi, 1993.
4. Ld Thi Thu Hud va cpng sy, Tdc ddng ciia viic Ihu hdi ddt ndng nghiip din ngudi
ddn trong qud Irinh dd thi hda ddc thd cdng nghiip hda xd Bd Hiin - huyin Binh
Xuyen - linh VTnh Phuc, 2010.
5. Phan Thi Mai Huong, Nhiing bii'n ddi ca bdn vi Idm ly cOa cu dan ving ven dd dd
dugc dd thi hda. Hi Ndi, 2006.
6. Trin Thu Huong, Bao cao tdm til nghidn ciu: "Xung ddt gia dinh d ving ven dd
trong qud trinh dd thi hda", Ngay nghien cihi sinh KHXH khu vyc Ddng Nam A Cic nghien cihi Tim ly htpc: Mdi tru&ng gia dinh, mdi trudng giio due vi sy phit tridn
cua Ire em. Ha Npi, 2011.

7. Tmong Quang Lam, Tinh cd kit vg chdng trong gia dinh ngitdi ddn ving ven dd,
Khoa luin td't nghidp khoa Tim 1^ hpc, 2009.
8. Trinh Duy Luin, Xa hdi hgc dd thi, NXB Khoa hpc Xa hdi. Hi Ndi, 2004.
9. Vu Hao Quang, Gia dinh Viet Nam, quan hi quyin life vi xu hudng biin ddi, NXB
Dai hpc Qude gia. Hi Ndi, 2006.
10. Nguydn Thi Hi Thanh, Nghiin ciu Idc ddng cia viic chuyin ddi si dung ddt
ndng nghiep din ngu&i ddn ven dd Hd Ndi Irong qui trinh dd thi hda. Hi Ndi, 2007.
11. Tdn Nu Quynh Trin, Vdn hda ling xd irong bdi cdnh dd Ihi hda (trudng hop
thinh phd Hd Chf Muii).
12. Nguyen Thanh Tuin, Biin ddi vin hda dd Ihi Viet Nam, NXB Van hda Tbdng tm
va Vien Van hda, 2006.

98

TAPCHfTAMLyHOC,Sd4a57),4-2012