Giáo dục thế giới quan khoa học cho sinh viên hiện nay

Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3

GIÁO DỤC THẾ GIỚI QUAN KHOA HỌC
CHO SINH VIÊN HIỆN NAY
Vương Thị Huệ
Trường Đại học Thủy lợi, email:

1. GIỚI THIỆU CHUNG

Sinh viên Việt Nam hiện nay đóng vai trò
hết sức quan trọng trong giai đoạn phát triển
nền kinh tế tri thức, trong sự nghiệp đổi mới
và quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Nhận thức rõ
vai trị đó của sinh viên trong sự nghiệp xây
dựng đất nước, Đảng và Nhà nước ta nhấn
mạnh tầm quan trọng của công tác giáo dục
cho sinh viên thế giới quan khoa học thông
qua việc học tập các bộ môn khoa học MácLênin và tư tưởng Hồ Chí Minh ở trường đại
học và cao đẳng. Việc giảng dạy các bộ môn
nêu trên đã có những tác động tích cực góp
phần hình thành nên những sinh viên mới xã
hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, trước những mặt
trái của nền kinh tế thị trường, trước nguy cơ
đi chệch hướng xã hội chủ nghĩa và “diễn biến
hòa bình”, khơng ít sinh viên đã dao động. Vì
vậy, xây dựng thế giới quan khoa học cho sinh
viên là nhiệm vụ chiến lược trong quá trình
giáo dục và đào tạo của đất nước.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Bài viết chủ yếu sử dụng phương pháp:

thu thập thơng tin, phân tích, tổng hợp để
nghiên cứu và trình bày.
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Thế giới quan và thế giới quan
khoa học

Triết học, các nhà khoa học Liên Xô đưa ra
định nghĩa thế giới quan là: “toàn bộ những
nguyên tắc, quan điểm và niềm tin định
hướng hoạt động và quan hệ của từng người,
của tập đoàn xã hội, của một giai cấp hay xã
hội nói chung đối với thực tại”. Có thể hiểu
thế giới quan là hệ thống những quan điểm
của con người về thế giới và vị trí, vai trị của
con người trong thế giới đó trong mỗi giai
đoạn lịch sử nhất định.
Dưới góc độ thế giới quan cá nhân, cấu
trúc thế giới quan bao gồm những yếu tố cơ
bản như: tri thức, niềm tin, lý tưởng. Trong
đó, tri thức là cơ sở trực tiếp cho sự hình
thành thế giới quan.
Ngồi ra, các nhà nghiên cứu còn phân
biệt ba dạng cơ bản khác nhau của thế giới
quan: thế giới quan huyền thoại, thế giới
quan tôn giáo và thế giới quan triết học. Thế
giới quan triết học là trình độ cao của thế giới
quan, chia thành: thế giới quan duy vật và thế
giới quan duy tâm. Thế giới quan duy vật bao
gồm: thế giới quan duy vật thời cổ đại, thế

giới quan siêu hình và thế giới quan duy vật
biện chứng.
Như vậy, thế giới quan triết học là thế giới
quan có trình độ cao nhất trong nấc thang của
thế giới quan. Bởi tri thức triết học mang tính
khái quát cao và triết học là hệ thống những
quan điểm chung nhất của con người về thế
giới và về vị trí, vai trị của con người trong
thế giới đó.

3.1.1. Thế giới quan

3.1.2. Thế giới quan khoa học

Khái niệm thế giới quan đã được nhiều nhà
Thế giới quan khoa học chính là thế giới
khoa học đương đại nghiên cứu và đưa ra
những định nghĩa khác nhau. Trong Từ điển quan duy vật biện chứng, là đỉnh cao của thế
giới quan triết học và cũng là đỉnh cao của
297


Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3

thế giới quan đã có trong lịch sử. Thế giới
quan duy vật biện chứng là hệ thống những
quan điểm khoa học chung nhất về tự nhiên,
xã hội và con người cùng những định hướng
giá trị của con người mang giá trị hiện thực
trong mối quan hệ vận động, biến đổi và phát

triển. Thế giới quan duy vật biện chứng gồm
ba yếu tố cơ bản: tri thức khoa học, niềm tin
khoa học và lý tưởng cách mạng.
Thế giới quan được gọi là khoa học khi tri
thức khoa học đóng vai trò nền tảng trong
hệ thống quan điểm về thế giới. Tri thức khoa
học đòi hỏi sử dụng những khái niệm,
những phạm trù và những lý luận khoa học
phản ánh đúng hiện thực khách quan, phản
ánh đúng quy luật vận động và phát triển của
thế giới. Thế giới quan duy vật biện chứng
nhìn nhận thế giới khách quan một cách thực
sự khoa học nhất.
Thế giới quan khoa học còn là thế giới
quan cộng sản chủ nghĩa, vì nó ra đời thơng
qua những cuộc đấu tranh của giai cấp công
nhân và nhân dân lao động. Ý nghĩa tiến bộ
và nhân đạo của nó gắn liền với mơ hình về
xã hội tương lai cho con người. Giáo dục cho
sinh viên lý tưởng cộng sản chủ nghĩa cũng
tương đương với việc giúp họ hình thành thế
giới quan khoa học. Do đó khơng thể phủ
nhận vai trò quan trọng của việc giáo dục thế
giới quan khoa học cho sinh viên.
3.2. Giáo dục thế giới quan khoa học
cho sinh viên hiện nay
Giáo dục thế giới quan khoa học nhằm làm
cho sinh viên nắm được những nội dung cơ
bản của thế giới quan duy vật biện chứng và
hướng cho sinh viên vận dụng lý luận đó vào

thực tiễn một cách sáng tạo. Từ đó, sinh viên
sẽ phát triển nhân cách một cách hài hòa: biết
lĩnh hội tri thức đã học, biến tri thức đó thành
niềm tin và lý tưởng cao cả của mình, tức là
biết vận dụng tri thức đó vào cải tạo hiện thực.
3.2.1. Nội dung giáo dục thế giới quan
khoa học cho sinh viên
Giáo dục thế giới quan khoa học cho sinh
viên cần phải giáo dục ba thành tố cơ bản cấu
thành thế giới quan duy vật biện chứng.

Thứ nhất, giáo dục hệ thống tri thức
khoa học cơ bản, toàn diện, hiện đại và
phương pháp tư duy biện chứng. Hệ thống
tri thức khoa học gồm: tri thức khoa học tự
nhiên, tri thức khoa học xã hội và tri thức
triết học – hạt nhân của thế giới quan.
Trong việc xây dựng thế giới quan cho con
người, triết học ln giữ vai trị chủ đạo. Đó
chính là cơ sở để con người nhìn nhận thế
giới một cách toàn diện, cung cấp cho con
người những tri thức tổng hợp, khái quát về
thế giới.
Thứ hai, giáo dục niềm tin vào chân lý
những giá trị xã hội nhân đạo. Đó là giáo dục
cho sinh viên niềm tin vào tính chất của thời
đại, vào tính tất yếu của chế độ xã hội chủ
nghĩa, vào sự giải phóng con ngườ; tin vào
chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách
và pháp luật của Nhà nước và tin vào chính

bản thân mình. Bởi vì, giáo dục niềm tin
khoa học tạo nên nền tảng của thế giới quan
duy vật biện chứng, giúp sinh viên nhận thức
được những quy luật chung nhất của thế giới,
hiểu được bản chất con người, sự năng động
sáng tạo của ý thức con người trong cải tạo
thế giới. Từ đó giúp sinh viên có niềm tin vào
bản thân trong học tập, rèn luyện, hình thành
những phẩm chất nhân ái, tin vào những giá
trị tốt đẹp của cuộc sống.
Thứ ba, giáo dục lý tưởng sống cao đẹp,
tiến bộ và tích cực, sẵn sàng hành động vì lý
tưởng đó. Lý tưởng sống cao đẹp đó là độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, là học tập và
rèn luyện vì ngày mai lập thân, lập nghiệp, vì
tương lai của bản thân và tiền đồ của đất
nước. Sinh viên là người có nhiều hồi bão,
dám nghĩ, dám làm, sẵn sàng vượt qua mọi
thử thách, cống hiến sức lực và trí tuệ cho
dân tộc. Nhưng ở họ lại có những hạn chế,
do tuổi đời cịn ít, kinh nghiệm chưa nhiều,
nên còn bồng bột, chưa thực sự chín chắn
trong suy nghĩ và hành động. Do đó, cần
phải giáo dục cho sinh viên lý tưởng cao
đẹp, biến lý tưởng thành hiện thực, biết cụ
thể hóa lý tưởng trong cuộc sống lao động
và học tập.

298

Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2018. ISBN: 978-604-82-2548-3

3.2.2. Vai trò của việc giáo dục thế giới
quan khoa học cho sinh viên
Thứ nhất: giáo dục thế giới quan khoa học
góp phần xây dựng niềm tin, lý tưởng sống
cao đẹp cho sinh viên. Giáo dục cho sinh
viên nắm vững những nguyên tắc phương
pháp luận được rút ra từ thế giới khoa học,
giúp họ nhận thức đúng đắn hiện thực khách
quan của thời đại của đất nước trong giai đoạn
hiện nay. Sinh viên thấm nhuần sâu sắc thế
giới quan duy vật biện chứng sẽ tạo ra ở họ
niềm tin về sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội
và họ sẽ hành động vì lý tưởng cao đẹp đó.
Thứ hai: giáo dục thế giới quan khoa học
góp phần xây dựng phẩm chất và lối sống
lành mạnh cho sinh viên. Giáo dục đạo đức
cho sinh viên ngày nay có ý nghĩa vơ cùng
quan trọng. Nó là cơ sở để hình thành con
người mới, lực lượng quan trọng trong sự
nghiệp thực hiện thắng lợi cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước. Thực tế đã xuất hiện
một bộ phận không nhỏ sinh viên có lối sống
thực dụng, suy thối đạo đức. Trước thực
trạng đó, việc xây dựng phẩm chất đạo đức
và lối sống lành mạnh cho sinh viên là một
trong những vấn đề cấp bách đặt ra. Vì vậy,
vấn đề cốt lõi là phải trang bị cho sinh viên

thế giới quan duy vật biện chứng một cách
tồn diện, khi đó sẽ hình thành ở sinh viên
nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa. Nó sẽ
giúp cho sinh viên thấy được giá trị, ý nghĩa
và mục đích sống của con người.
Thứ ba: giáo dục thế giới quan duy vật
khoa học góp phần rèn luyện phương pháp tư
duy khoa học nhằm khắc phục những tư
tưởng duy tâm, tôn giáo. Hiện nay, sinh viên
đang đứng trước một thực tế là có sự dao
động về thế giới quan. Vì vậy, giáo dục thế
giới quan duy vật khoa học nhằm nâng cao
năng lực tư duy lý luận cho sinh viên để họ
có khả năng giải thích những vấn đề đang
diễn ra trong cuộc sống một cách khách quan
và khoa học. Hiểu được tính cách mạng và
khoa học của lý luận của chủ nghĩa MácLênin, hiểu đường lối, chính sách của Đảng,
họ sẽ có khả năng khắc phục được những sai
lầm trong nhận thức, chống lại những tư

tưởng phản khoa học, chống lại thế giới quan
duy tâm và tôn giáo.
Thứ tư: giáo dục thế giới quan khoa học
giúp sinh viên có phương pháp nhận thức và
hành động đúng đắn, trở thành những người
có ích cho xã hội, thực sự là những chủ nhân
tương lai của đất nước. Giáo dục thế giới
quan khoa học không những cung cấp tri thức
khoa học trong nhà trường mà còn hướng dẫn
cho sinh viên đem những lý luận đã học vào

vận dụng trong đời sống, biến những tri thức
thành những phong trào hành động, những
việc làm cụ thể, có ích cho bản thân và xã
hội, giúp sinh viên tham gia vào hoạt động
thực tiễn đạt kết quả tốt. Đó là sự thống nhất
giữa học và hành, lời nói và việc làm, lý luận
và thực tiễn.
4. KẾT LUẬN

Tóm lại, giáo dục thế giới quan khoa học
cho sinh viên hiện nay có vai trị hết sức quan
trọng trong hoạt động nhận thức và hoạt động
thực tiễn. Giáo dục thế giới quan khoa học để
sinh viên có lập trường cách mạng vững
vàng, để nhận ra được cuộc đấu tranh gay go
giữa hai con đường tư bản chủ nghĩa và xã
hội chủ nghĩa ngày nay, để thấy rõ được sự
xuyên tạc của bọn cơ hội, phản động muốn
bác bỏ chủ nghĩa Mác-Lênin trong điều kiện
thế giới có những diễn biến phức tạp. Hơn
nữa, giáo dục thế giới quan duy vật biện
chứng cịn giúp cho sinh viên có phương pháp
luận khoa học, có niềm tin vào chủ nghĩa xã
hội, vào sự lãnh đạo của Đảng ta. Một khi đã
có lập trường và niềm tin thì sinh viên tham
gia vào thực tiễn cuộc sống với tư cách là
người lao động có trình độ cao, lao động một
cách tự giác, sáng tạo phục vụ đắc lực cho sự
nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Phạm Văn Chúc (1992), Sự hình thành thế
giới quan khoa học của sinh viên Việt Nam,
Luận án Tiến sĩ Triết học, trường Đại học
Tổng hợp Tasken.

299