Mối quan hệ của hệ sinh thái nhân văn và hệ sinh thái thiên nhiên trong đô thị hà nội

M QUAN H C A H S NH TH NH N V N
V H S NH TH TH N NH N
TRONG TH H N
ThS. KTS. NGUYỄN KIM ANH

thị Hà N i ang phát triển nhanh chóng với các d án bất ng sản.
Các nguồn lợi kinh tế t bất ng sản dẫn ến mối e d a về s phá
v cấu trúc
thị lịch sử. Những thành phố có giá trị lịch sử như Hà
N i ang phải ối m t với nhiều thách th c nảy sinh trong quá tr nh
phát triển
thị. ấn ề t ra là làm sao ể khai thác s phát triển mà
kh ng tác ng tới các mối quan h của cu c sống giữa cái c , cái mới
và h sinh thái thi n nhi n của Hà N i.

T

n a sau th k
th gi i phát
tri n và chuy n bi n theo h ng
m i t o c h i cho các qu c gia
đang phát tri n đ c bi t là Ch u Á có
nh ng b c phát tri n nh y v t Quá
tr nh c ng nghi p hóa hi n đ i hóa đã
t o c s cho quá tr nh đ th hóa di n
ra m t cách nhanh chóng Vi t Nam
c ng kh ng n m ngồi xu th đó Đ c
bi t là Hà N i Vi c đ th hóa nhanh
chóng Hà N i là m t t t y u hi n
nhi n đ i v i s phát tri n c a c n c
Thành ph Hà N i tr i qua m t ti n

tr nh l ch s l u đ i mang trong m nh
giá tr di s n đ s c v di s n ki n
trúc l n di s n thi n nhi n C ng nh
nhi u đ th khác Ch u Á trong quá
tr nh phát tri n b ng n Hà n i đang
ch ng ki n s t ng tr ng nhanh
chóng c a th tr ng b t đ ng s n Các
ngu n l i kinh t d n đ n m i đe d a
v s phá v c u trúc đ th l ch s c a
nó Nh ng thành ph có giá tr l ch s
nh Hà N i đang ph i đ i m t v i các
thách th c v s đ i đ u trong phát
tri n đ th
V n đ đ t ra là làm sao đ khai thác

Ảnh: Nguy n Sơn/hanoimoi.com.vn

s phát tri n mà kh ng tác đ ng t i
các m i quan h c a cu c s ng gi a cái
c và cái m i đang phát tri n kh ng
ng ng
V n đ xung đ t gi a thi n nhi n và
con ng i ngày càng nghi m tr ng do
s c phát tri n c a con ng i quá l n đã

tác đ ng m nh m t i các h sinh thái
C h sinh thái thi n nhi n h sinh thái
nh n v n đang d n b phá v trong các
đ th Các đ c đi m c a m i quan h
qua l i gi a h th ng này và s h nh

thành nh ng h nh thái đ c tr ng th
hi n r trong khu v c đ c tr ng c a
thành ph Hà N i

QUY HOẠCH ĐÔ THỊ I 45


hu
c l
khu ph C
ph
ph ng
Là khu v c có c p đ b o t n cao nh t
Đ c tr ng c a khu ph c là các ph
ngh và các ng i nhà c Vào th i Lý
Tr n khu d n c bu n bán này b t đ u
h nh thành D n c t kh p các làng
quanh đ ng b ng B c B t t p l i và
tr thành khu v c s m u t nh t kinh
thành th i y

Khu ph c là khu v c đ m đ c c ng
tr nh c n đ c b o t n Các quy đ nh
nghi m ng t v qu n lý đ th qu n lý
x y d ng khu này đ u r t kh t khe do
v y m t ph n t o ra s h n ch cho nhu
c u phát tri n nh t là nhu c u Tr n
th c t có nh ng tr ng h p lách lu t
c ý làm sai khác v i quy ch quy đ nh
nh ng khi đi vào s d ng c ng tr nh l i

cho th y tính thích d ng và h p lý

Khi ng i Pháp t i Vi t Nam h đ y
m nh x y d ng khu ph Pháp ch nh
trang l i khu v c ven H G m th
khu
ph ph ng đ c xem nh là
m t khu v c l ch s đ c gi nguy n
kh ng có tác đ ng v x y d ng Nh ng
nó v n có s bi n đ i v i nh ng đ u
n c a ki n trúc Pháp t i khu ph C
r t r ràng và mang nhi u giá tr

T th c t này lu t d n d n đ c c i
trói b ng nh ng th ng t ngh đ nh
ch nh s a Đi u đó cho th y nhu c u phát
tri n là li n t c và kh ng d ng V y c n
xác đ nh đ u là giá tr c t l i đ đ a ra
nh ng cách th c đ b o t n B n c nh đó
quy đ nh c n có s c đ ng linh ho t đ
t o ra s c s ng cho thành ph đáp ng
đ c nhu c u cu c s ng phát tri n kh ng
ng ng đ đ a ra quy lu t phát tri n tr n
n n t ng b o t n tái phát tri n tr n n n
t ng gi đ c th khu v c

C u trúc đ th và m i quan h cu c s ng
xã h i t i khu v c này m c d tr i qua
nhi u giai đo n nh ng v n v c ng sinh
đ ng và nhi u s c s ng Chúng có s

bi n đ i nh ng v n gi đ c b n s c S
nh h ng c a phong cách thu c đ a hi n
h u tr n m t ti n các con ph nh ng b n
trong nh ng con ng nh v n gi c u
trúc làng xã và n p sinh ho t theo v n
hóa truy n th ng Tính b n đ a đ c th
hi n b n trong đ th
B n c nh di s n ki n trúc đ th là di
s n thi n nhi n c a khu v c l i đó
là H Hồn Ki m hay còn g i là H
G m H G m s h u v trí đ c đ a
nh t Th Đ Bao quanh H G m
là con ph l n Hàng Khay L Thái
T Đinh Ti n Hoàng T d y d dàng
đi đ n các con ph nh là n i l u gi
nh ng g tinh túy nh t c a Hà N i H
G m có m t th th ng sinh thái thi n
nhi n phong phú bao g m n c đáy
l u v c sinh v t và đa d ng sinh h c
do đó b t c s can thi p nào c ng đ u
có tác đ ng Đ y là h v a mang nhi m
v đi u hịa khí h u v a mang tính
ch t v n hóa t m linh H G m có
giá tr sinh h c r t l n v i nhi u loài
đ c h u m t s loài quý hi m nh R a
h G m nh ng loài t o đ c h u mà
n i khác kh ng có

QUY HOẠCH ĐÔ THỊ I 45

hu ph Pháp
Khu ph Pháp Hà N i là m t di
s n đ th quý giá do ng i Pháp x y
d ng góp ph n t o n n b n s c c a
kh ng gian đ th Th đ Đ y là l n
đ u ti n c ng tác quy ho ch c a Hà
N i đ c th c hi n m t cách bài b n
ti p c n đ c nh ng đ i m i t các
n c phát tri n ch u u Đ c bi t các
y u t ngh thu t và k thu t đã đ c
chú tr ng t i y u c u nhi t đ i hóa giá
tr này còn gi l i đ n ngày nay N m
Khu ph Pháp Hà N i đã đ c
đ nh h nh v i t ng di n tích kho ng
ha bao g m các trung t m chính
tr hành chính trung t m v n hóa
th ng m i khu qu n s và các khu
nhà ch y u dành cho ng i Pháp

H sinh thái thi n nhi n H T y ang b tác
ng nghi m tr ng (Ảnh L Anh D ng)

H sinh thái thi n trong khu ph Pháp
ph i k t i h th ng s ng h đ c bi t
là H T y H T y là m t trong nh ng
th ng c nh đ p n i ti ng th đ Hà
N i n i có nhi u di tích l ch s v n
hóa g n li n v i l ch s h nh thành
phát tri n c a Kinh thành Th ng Long
x a và Hà N i ngày nay H T y là

h n c t nhi n n m phía t y b c
n i thành Hà N i v i di n tích kho ng
ha đ ng vòng quanh h dài g n
km H T y đ c bao quanh b i m t
hành lang xanh và các ki n trúc m m
m i theo l i làng đan xen v i ph m t
đ c tr ng c a ki n trúc Hà N i
Tuy nhi n nh ng h qu ngoài mong
mu n trong quá tr nh phát tri n kinh
t xã h i và đ th hóa c a khu v c đã
thách th c vi c b o t n và qu n lý di
tích v ng ven H T y H b l n chi m
m nh khi n cho di n tích h b gi m đi
nhanh chóng theo th i gian M t s di
tích đã đ c tr ng tu b o t n nh ng
kh ng đúng tr nh t thi u khoa h c
g y ra nh ng b c xúc trong ng i d n
Chính v nh ng nguy n nh n này bài
toán đ t ra là ph i c n b ng gi a phát
tri n kinh t xã h i và b o t n di tích
Phát tri n nh ng v n ph i gi đ c
b n s c c a khu v c Làm sao gi đ c
nh ng b n s c đã tr thành d u n mà
kh ng c n tr s phát tri n
Vi c thay đ i cái c là t t y u Con
ng i thay đ i th b n s c c ng thay
đ i v n đ là ph i ng x v i thay đ i
đó nh th nào Có th th y đ y có
s xung đ t gi a t nhi n con ng i
xã h i và quy ho ch H sinh thái thi n

nhi n và nh n v n đ c bi u hi n trong
h th ng di s n ki n trúc và di s n thi n
nhi n c n ph i c n b ng hóa nó
hu c ngoà bã g a bã b
S ng H ng
Trong l ch s S ng H ng lu n g n bó
h u c v i quá tr nh h nh thành và
phát tri n c a Hà N i c v kh ng gian
ki n trúc c nh quan và ch c n ng s
d ng Khi đ ng b d n d n thay th
đ ng s ng thành ph t ng b c phát
tri n quay l ng l i v i dòng s ng Khác


v i nhi u dòng s ng khác tr n th gi i
tuy v trí c ng n m gi a lòng đ th
nh ng s ng H ng l i kh ng ph i lúc
nào c ng hi n hòa và d ch ng Khu
v c hai b n s ng H ng đo n qua Hà
N i lu n b h h i y u t khi có l
Trong th i Pháp thu c h đã đ u t x y
d ng khu nh ng đ a và khu ph Pháp
mà kh ng đ u t x y d ng khu ven
s ng Khu v c này d n d n do ng i d n
t phát h nh thành các khu và làng chài
cho d n nghèo D là con s ng d nh ng
v n kh ng tránh kh i b l n chi m do
nhu c u phát tri n c a ng i d n L ng
n c s ng H ng c ng gi m đi r t nhi u
do th ng l u s ng H ng phía Trung

Qu c x y nhi u đ p th y đi n Bãi b i
ngày càng t ng di n tích h n các c ng
tr nh ki n trúc càng ki n c h n
S ng H ng đo n ch y qua khu v c
Hà N i v i chi u dài kho ng
km
qua nhi u n m b i đ p c a dòng ph
sa đã ki n t o n n nhi u bãi b i bãi
gi a Trong đó có các bãi b i khu v c
ph ng Phúc T n Phúc Xá bãi gi a
xã Li n H ng Li n Hà ch n c u Long
Bi n và bãi đá Nh t T n Đ n nay
các bãi gi a bãi b i là n i sinh s ng
c a nhi u c d n n ng nghi p t o
thành các h sinh thái n ng nghi p bán
t nhi n thu hút nhi u s quan t m
c a khách du l ch Hà N i

di n ra theo c ng th c nào

B i gi a s ng H ng thu hút gi i tr nh khai
thác các d ch vụ gi i trí (Ảnh Kenh14.vn)

M c d các bãi gi a bãi b i bãi đá s ng
H ng đáp ng các ti u chí du l ch sinh thái
tuy nhi n các ho t đ ng du l ch này hi n
ch a đ c qu n lý ch y u là do các h
gia đ nh t t ch c kinh doanh Do phát
tri n t phát n n các ho t đ ng này kh ng
ki m soát đ c các v n đ v m i tr ng

nh s c ch u t i c a h sinh thái rác th i
g y nhi m m i tr ng B n c nh đó các
ho t đ ng khai thác cát ho t đ ng c a tàu
thuy n canh tác n ng nghi p có th nh
h ng đ n các h sinh thái khu v c bãi
gi a bãi b i s ng H ng
Nh v y có th th y trong đ th di
s n thi n nhi n kh ng có nhi u nh ng
di s n ki n trúc th đ m đ c Và ng c
l i ngồi đ th th ít di s n ki n
trúc nh ng nhi u di s n thi n nhi n
S phát tri n c a đ i s ng xã h i lu n
tác đ ng t i đi u ki n t nhi n S tác
đ ng qua l i l n nhau này s di n ra
nh th nào cu c s ng c a đ th s

C n t p h p s tác đ ng c a các nh n t
nh d n s kinh t v n hóa xã h i khoa
h c v i m i tr ng t nhi n đ t đó
t m ra ch a khóa m cánh c a thi t k và
qu n lý đ th theo cách v a b o t n v a
phát tri n Đ th phát tri n có th đ ng
đ u v i các v n đ v m i tr ng ngày
càng t ng và h th ng t nhi n xã h i
lu n lu n thay đ i kh ng ng ng

T I LIỆU THAM KHẢO
1. Nh n dạng di s n ki n trúc thu c a Pháp
Hà N i và gi i pháp b o t n b n v ng Tr n
Qu c b o LATS Ki n trúc

H X y d ng.
2. M t s v n
nh hư ng c i tạo ph c Hà
N i T Toàn LATS Quy hoạch kh ng gian và
x y d ng
th - H X y d ng. 1996
3. L ch s Hà N i Philippe Papin, xu t b n theo
h p ng như ng quy n gi a Librairie Arthème
Fayard và Nh Nam, n m 2009
4. Th ng Long Hà N i mư i th k
th hóa,
PGS. KTS Tr n H ng- GS.TS.KTS Nguy n Qu c
Th ng , nhà xu t b n X y d ng, n m 2004
5. />gia-tri-bieu-tuong-cua-khong-gian-song-hong-vaho-tay-trong-quy-hoach-tong-ha-noi.html
6. />7. />items/26023
8. />
The relationship of human ecology and natural ecology in urban Hanoi
Abstract: Urban Hanoi is developing rapidly with real estate projects. The economic bene ts of real estate lead to the threat
of disruption of the historic urban fabric. Historically valuable cities like Hanoi are facing challenges arising in the process of
urban development. The problem is how to exploit development without a ecting the relationships of life between the old,
the new and the natural ecosystem of Hanoi.
The city of Hanoi has undergone a long historical process, carrying within itself a great value of heritage, both in terms of
architectural heritage and natural heritage. Like many other cities in Asia in the process of explosive development, Hanoi is
witnessing the rapid growth of the real estate market. Economic interests lead to the threat of disruption of its historic urban
structure. Historically valuable cities like Hanoi are facing the challenge of confrontation in urban development.
The problem is how to exploit development without a ecting the relationships of life between the old and the constantly
evolving new.
The problem of con ict between nature and humans is increasingly serious, due to the great development of humans, which
has strongly a ected ecosystems. Both the natural ecosystem and the human ecosystem are gradually being disrupted
in urban areas. The characteristics of the reciprocal relationship between this system and the formation of characteristic

morphologies are evident in the three typical areas of Hanoi city. It is the Old Quarter French Quarter and Middle and alluvial
areas of the Red River.
Thus, it can be seen that in urban areas, natural heritage is not much, but architectural heritage is dense. The development
of social life always a ects natural conditions.
It is necessary to gather the impact of factors such as population, economy, culture, society, science... with the natural
environment, in order to nd the key to open the door to urban design and management according to both conservation
and development. Developed cities can cope with increasing environmental problems and ever-changing natural-society
systems. Develop but still maintain the identity of the area./.

QUY HOẠCH ĐÔ THỊ I 45