Cơ sở pháp lý về tổ chức và hoạt động của công đoàn việt nam tổ chức đại diện lớn nhất của người lao động

Qbuâti Qlhânt

Số 2 (359)- 2022

CD siI PHÁN ứ IÉTỂ CHtìC Ịì MỊ1BƠNG à CỦNG SỐN VỆT UM
TÍ CHỪC BẠI DIỆN LÍN NHÁT CÙA NGIItl mo BỌNG
■ TS. NGUYÊN TH! TUYÉT VÂN *

Tóm tất: Trong bài viết này, tác giả nêu lên những cơ sở quan trọng đế Cơng đồn Việt Nam xứng
đáng là to chức đại diện lớn nhất của người lao động.
Abstract: In this article, the author outlines the important grounds for the Vietnam Trade Union to be
worthy of being the largest representative organization of workers.

ục tiêu tổng quát về đổi mới tổ chức

lao động, chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp

M

và hoạt động của Cơng đồn Việt pháp, chính đáng của người lao động; tham gia
Nam trong tinh hình mới là: “Xây quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội; tham gia
kiểm
thanh tra, giám sát hoạt động của cơ quan
dựng Cơng đồn Việt Nam vừng mạnh
tồntra,diện,
có năng lực thích ứng và giải quyết các vấn đề đặt nhà nước, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp về những
ra, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ trong tình vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người lao
hình mới; là cơ sờ chính trị - xã hội vừng chắc của động; tuyên truyền, vận động người lao động học
Đảng, Nhà nước; làm tốt vai trị cầu nối, giữ mối tập, nâng cao trình độ, kỳ năng nghề nghiệp, chấp
liên hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước với giai cấp hành pháp luật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
công nhân, người lao động; xứng đáng là tổ chức

đại diện lớn nhất, trung tâm tập hợp, đoàn kết giai

Đây là những quy định mới, phù hợp với sự phát
triển kinh tế - xã hội của đất nước ta. Như vậy, việc

cấp công nhân và người lao động cả nước; góp
phần xây dựng giai cấp cơng nhân Việt Nam hiện

tuyên truyền, vận động nhằm nâng cao trình độ, kỳ
năng nghề cho người lao động là một trong những
nhiệm vụ quan trọng của cơng đồn, thực hiện tốt

đại, lớn mạnh, là lực lượng tiên phong trong thực
hiện nhiệm vụ phát triển nhanh và bền vừng đất

nước”1. Để xứng đáng là tổ chức đại diện lớn nhất

nhiệm vụ này cũng chính là chăm lo và bảo vệ tốt
nhất cho người lao động.
Trên cơ sở quy định của Hiến pháp, các văn bàn

của người lao động, cơng đồn có những cơ sở
pháp luật về tổ chức cơng đồn được ban hành khá
quan trọng như sau:
1. Cơ sở pháp lý cho hoạt động của tổ chức đầy đủ, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động
của cơng đồn, cụ thể như: Luật Cơng đồn năm
cơng đồn
Hiến pháp năm 2013 (Điều 10) đã khẳng định:
“Cơng đồn Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội
của giai cấp cơng nhân và của người lao động được

thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện cho người
18

Dân chủ & Pháp luật

2012; Nghị định số 43/2013/NĐ-CP ngày
10/5/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành
Điều 10 của Luật Cơng đồn về quyền, trách nhiệm
của cơng đồn trong việc đại diện, bảo vệ quyền,

* Khoa Luật, Trường Đại học Lao động - Xã hội


Qbuàtt Qĩkânt ^ũần

lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động;
Nghị định số 191/2013/NĐ-CP ngày 21/11/2013 của

Chính phủ quy định chi tiết về tài chính cơng đồn;
Nghị định số 200/2013/NĐ-CP ngày 26/11/2013 của

Chính phủ quy định chi tiết Điều 11 Luật Cơng đồn
về quyền, trách nhiệm của cơng đồn trong việc

tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội;
Thông tư số 14/2014/TT-BQP ngày 15/4/2014 của

Bộ Quốc phịng quy định thực hiện quyền, trách
nhiệm của cơng đồn trọng việc đại diện, bảo vệ

quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đồn viên,

cơng nhân viên chức, lao động quốc phòng và tham
gia quản lý cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong
Quân đội; Thông tư số 24/2015/TT-BCA ngày
22/5/2015 của Bộ Công an quy định về quyền,

trách nhiệm của cơng đồn trong đại diện, bảo vệ
quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đồn viên,
cơng nhân, lao động họp đồng và tham gia quản lý

cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong Công an nhân
dân; Thông tư số 08/2016/TT-BGDĐT ngày
28/3/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định
chế độ giảm định mức giờ dạy cho giáo viên, giảng
viên làm cơng tác cơng đồn khơng chun trách
trong các cơ sở giáo dục công lập thuộc hệ thống
giáo dục quốc dân.
2.
Vị trí của tổ chức cơng đồn
Cơng đồn, xét về phương diện xã hội, là một tổ
chức xã hội, cũng như các tổ chức xã hội khác
(Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ...) được hình thành
do chính nhu cầu của các thành viên mà họ tự

nguyện lập ra. Vì vậy, cũng như các tổ chức xã hội
khác, cơng đồn có tính chất quần chúng.
Khác với các tổ chức xã hội khác, công đồn là
một tổ chức có tính chất nghiệp đồn. Tính nghiệp
đồn biểu hiện ớ thành phần tham gia cơng đồn và

mục đích tồn tại của nó. Các thành viên tham gia

Số 2 (359)- 2022

cơng đồn mặc dù khơng phân biệt về thành phần
xã hội, tơn giáo, trình độ... nhưng nhất thiết phải
thuộc về lực lượng lao động xã hội, họ đang làm

một nghề nhất định và cơng đồn ln đại diện cho
họ để bảo vệ các lợi ích gắn liền với nghề nghiệp.
Trong xã hội, cơng đồn khơng chỉ là một tổ
chức thơng thường, mà nó cịn là một tổ chức chính
trị - xã hội. Vì vậy, cơng đồn có một vị trí rất lớn

trong xã hội. Khơng chỉ đại diện cho lực lượng tự
mình, cơng đồn cịn đại diện cho mọi người lao
động trong xã hội; không chỉ bảo vệ lợi ích cho
người lao động, cơng đồn cịn đại diện cho họ
tham gia quản lý kinh tế - xã hội.
Vị trí của cơng đồn được khẳng định tại Điều 1
Luật Cơng đồn năm 2012: “Cơng đồn là tổ chức
chính trị - xã hội rộng lớn của giai cấp công nhân và

của người lao động, được thành lập trên cơ sở tự
nguyện, là thành viên trong hệ thống chính trị của
xã hội Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam; đại diện cho cán bộ, công chức, viên
chức, công nhân và những người lao động khác (sau
đây gọi chung là người lao động), cùng với cơ quan
nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội chăm lo và

bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của

người lao động; tham gia quàn lý nhà nước, quản lý
kinh tế - xã hội, tham gia thanh tra, kiêm tra, giám

sát hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị,
doanh nghiệp; tuyên truyền, vận động người lao
động học tập nâng cao trình độ, kỹ năng nghề
nghiệp, chấp hành pháp luật, xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.

3.

Cơ cấu tổ chức của tổ chức cơng đồn

Theo quy định của pháp luật, Cơng đồn Việt
Nam là tổ chức thống nhất, có các cấp sau đây:
- Cấp trung ương: Tổng Liên đoàn Lao động
Việt Nam.

Dân chủ & Pháp luật

19


Qjuan Qlkânt ^ùầtt

Số 2 (359)- 2022

- Cấp tỉnh, ngành trung ương gồm: Liên đồn sở là đồn viên Cơng đồn Việt Nam; 99% doanh

Lao động tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; nghiệp, đơn vị có tổ chức cơng đồn ký kết thỏa
ước lao động tập thể.
cơng đồn ngành trung ương và tương đương.
4.
Tài chính của tổ chức cơng đồn
- Cấp trên trực tiếp cơ sở gồm: Liên đồn lao
cơng đồn ngành địa phương; cơng đồn các khu
cơng nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, khu cơng

Tài chính cơng đồn là điều kiện bảo đảm cho
hoạt động thực hiện quyền, trách nhiệm của cơng
đồn và duy trì hoạt động của hệ thống cơng đồn

nghệ cao; cơng đồn tổng cơng ty; cơng đồn cấp

theo Luật Cơng đồn. Hệ thống tổ chức quản lý tài

động huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tinh;

chính cơng đồn gồm:
trên trực tiếp cơ sở khác.
- Cấp Tổng dự tốn trung ương (Tổng Liên đồn
- Cấp cơ sở gồm: Cơng đồn cơ sở, nghiệp đồn

cơ sở.
Với một cơ cấu chặt chẽ, thống nhất như vậy,

Lao động Việt Nam).
- Cấp Tổng dự tốn Liên đồn Lao động cấp

cơng đồn có điều kiện thuận lợi trong hoạt động
chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính

tỉnh, thành phố, cơng đồn ngành trung ương và

đáng của người lao động và đưa chính sách pháp
luật vào đời sống, giúp cho đại bộ phận người lao
động và người sử dụng lao động thực hiện tốt chính
sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
Nghị quyết số 02-NQ/TW ngày 12/6/2021 của
Bộ Chính trị về đổi mới tổ chức và hoạt động của
Công đồn Việt Nam trong tình hình mới đã đề ra

tương đương.
- Cấp Tổng dự tốn cơng đồn cấp trên trực tiếp

cơ sở.
- Đơn vị dự tốn bao gồm: Cơng đồn cơ sở,
nghiệp đồn, cơ quan, đơn vị sự nghiệp cơng đoàn.
Trên cơ sở các văn bản pháp luật, hệ thống tài
chính cơng đồn được quy định rất chặt chẽ, cụ

thể. Trong đó, đáng chú ý là các khoản chi của
cơng đoàn cơ sở là: Chi lương, phụ cấp và các

một sô mục tiêu cụ thê:
- Đến năm 2025: Phấn đấu có 13,5 triệu đồn khoản đóng theo lương cho cán bộ cơng đồn cơ
viên cơng đồn, hầu hết doanh nghiệp có 25 cơng sở; chi quản lý hành chính; chi hoạt động phong
nhân, lao động trở lên có tổ chức cơng đồn, đến trào (chi tổ chức hoạt động đại diện, bảo vệ quyền,

năm 2023 phấn đấu có 12 triệu đoàn viên. Phấn đấu
80% trở lên các doanh nghiệp, đơn vị có tổ chức
cơng đồn ký kết được thỏa ước lao động tập thể;

lợi ích hợp pháp, chính đáng cùa đồn viên cơng
đồn và người lao động; chi phát triển đồn viên
cơng đồn, thành lập cơng đồn cơ sở, xây dựng
cơng đồn cơ sở vững mạnh; chi tun truyền; chi

đến năm 2023 đạt tỷ lệ trên 70%.
- Đốn năm 2030: Phấn đấu có 16,5 triệu đồn tổ chức phong trào thi đua; chi đào tạo cán bộ; chi
viên; nơi chưa có tổ chức đại diện người lao động hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch; chi tổ chức

thì phần lớn người lao động được tập hợp, tham gia
một số hoạt động của Cơng đồn Việt Nam. Phấn

các hoạt động về giới và bình bẳng giới; chi thăm
hỏi, trợ cấp; chi động viên, khen thưởng và chi

đấu 85% trở lên các doanh nghiệp, đơn vị có tổ chức hoạt động khác).
Đặc biệt, ngày 19/5/2021, Tổng Liên đồn Lao
cơng đồn ký kết được thỏa ước lao động tập thể.
Đến năm 2045: Hầu hết người lao động tại cơ
(Xem tiếp trang 27)

20

Dân chủ & Pháp luật

Số 2 (359) - 2022

Ofjutui (ìlh&m
4. Điều 13 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2000 (sủa đổi, bố sung năm 2010 và năm 2019) và Điều 23 Thông

tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định về hoạt động cho vay của tố chức tín dụng, chi nhánh ngân
hàng nước ngồi đối với khách hàng.
5.
Section 28, Securities Law of the Peoples Republic of China (revised 2019).
6. Điều 10 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 của Chinh phủ quy định xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực chứng khốn và thị trường chứng khoán.
7.
Khoản 31 Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019.
8. Thông tư số 334/2016/TT-BTC ngày 27/12/2016 của Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung và thay thế Phụ lục 02
và 04 cùa Thông tư số 210/2014/TT-BTC ngày 30/12/2014 của Bộ Tài chính hướng dần kế tốn áp dụng đối với

cơng ty chứng khốn.
9. Phạm Thị Giang Thu, Một số vấn đề về pháp luật chứng khoán và thị trường chứng khoán ở Việt Nam, Nxb.
Chinh trị Quốc gia, 2004, tr.140.
10. Khoản 1, khoản 3 Điều 26 Luật Chứng khoán năm 2019 và khoản 5 Điều 8 Nghị định số 155/2020/NĐ-CP.

11. Bùi Ngọc Cường, Xây dựng và hoàn thiện pháp luật kinh tế nhằm đám bảo quyền tự do kinh doanh ở nước

ta, Luận án tiến sĩ luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2001, tr. 87.
12. Điều 13, Điều 14 Thông bảo số 27/2559 ngày 01/8/2016 của Ban Kiểm soát thị trường vốn về quy tắc, điều

kiện và thù tục bảo lãnh phát hành chứng khoản.

Co sỏ pháp lý về tổ chức...

động Việt Nam đã ban hành Quyết định số
2606/QĐ-TLĐ về chi hỗ trợ khẩn cấp cho đoàn

viên, người lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh
Covid-19 trong đợt bùng phát dịch lần thứ 4 từ

ngày 27/4/2021. Theo đó, kinh phí cơng đồn đã
được chi hỗ trợ đơn vị tuyến đầu chống dịch và

đoàn viên, người lao động bị ảnh hưởng bởi dịch
Covid-19; hỗ trợ cán bộ công đồn tham gia cơng
tác chống dịch Covid-19.
Ngày 09/8/2021, Tổng Liên đoàn Lao động Việt
Nam ban hành Quyết định số 3022/TĐ-TLĐ sửa
đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số
2606/QĐ-TLĐ ngày 19/5/2021 của Đoàn Chủ tịch
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam về chi hỗ trợ

khẩn cấp cho đoàn viên, người lao động bị ảnh
hưởng bởi dịch bệnh Covid-19 trong đợt bùng phát

dịch lần thứ 4 từ ngày 27/4/2021. Các mức chi hỗ
trợ được quy định cụ thể, phù hợp với thực tế và kịp
thời động viên được đơn vị tuyến đầu chống dịch
và đoàn viên, người lao động bị ảnh hưởng bời dịch

Covid-19.
Thực tế từ nhiều năm qua, nguồn kinh phí cơng
đồn được thu chủ yếu là dành để chăm lo đời sống

của đồn viên cơng đồn và người lao động cũng
như tổ chức hoạt động phong trào. Đặc biệt, trong
những hồn cảnh khó khăn, nguồn kinh phí cơng
đồn càng phát huy tác dụng mạnh mẽ cho mục

đích trên □
1. Nghị quyết số 02-NQ/TW ngày 12/6/2021 cùa Bộ

Chinh trị về đổi mới tổ chức và hoạt động của Cơng
đồn Việt Nam trong tình hình mới.

Dân chủ & Pháp luật

27