Báo cáo " Chất thải và quy định về quản lí chất thải " ppt

Nghiên cứu - trao đổi
20
Tạp chí luật học số 4/2003



ThS. Nguyễn Văn Phơng *
1. Khỏi nim cht thi
Khon 2 iu 2 Lut bo v mụi trng
nh ngha cht thi nh sau: "Cht thi l
cht c loi ra trong sinh hot, trong quỏ
trỡnh sn xut hoc trong cỏc hot ng
khỏc. Cht thi cú th dng rn, khớ, lng
hoc cỏc dng khỏc". Trờn thc t, vic xỏc
nh mt vt cht cú phi l cht thi hay
khụng l c s quan trng cho vic xỏc nh
trỏch nhim qun lớ ca ngi sn sinh ra
cht thi v hu qu phỏp lớ khi khụng tuõn
th trỏch nhim ny.
Theo nh ngha trờn, cỏc cht c coi
l cht thi khi tho món cỏc yu t sau õy:
- L vt cht: Cỏc yu t phi vt cht
khụng thuc phm trự cht thi, vớ d nh cỏc
mi quan h xó hi, cỏc yu t tinh thn
- B t b vic thc hin quyn s dng:
Cht thi c hiu l cỏc vt cht m con
ngi t b (loi ra) ý nh s dng nú vo
bt c mc ớch no. iu ny cú ngha l
mt cht ch tn ti di dng cht thi hay

khụng ph thuc vo ý chớ ca ngi ch s
hu vt cht ú. Thụng thng, cỏc vt cht
ny ó c xỏc lp quyn s hu v khi ch
s hu hoc ngi s dng hp phỏp t b ý
nh khai thỏc giỏ tr, cụng dng ca vt cht
ú thỡ nú tr thnh cht thi khụng ph thuc
vo giỏ tr s dng thc t i vi xó hi.
Hnh vi ny khụng lm chm dt quyn s
hu ca ch s hu theo iu 256 B lut
dõn s. Quyn s hu ca ch s hu ch
chm dt khi h ó hon thnh nhng ngha
v ca ngi sn sinh ra cht thi c quy
nh trong lut mụi trng.
Nh vy, vt cht s tn ti di dng
cht thi k t khi con ngi t b nú cho ti
khi cú ngi chim hu, xỏc lp quyn s hu
v cú mc ớch a nú vo khai thỏc, s dng.
2. Phõn loi cht thi
Ph thuc vo cỏc tiờu chớ khỏc nhau,
cht thi cú th c phõn chia thnh cỏc
loi khỏc nhau.
Da vo dng tn ti ca cht thi m
chia ra thnh cht thi tn ti di dng rn
(cht thi rn), lng (cht thi lng), khớ (khớ
thi), nhit lng, ting n
Ph thuc vo c hi ca cht thi
cú cht thi c hi nguy him (l cht thi
cú c hi cao, cú kh nng gõy nguy hi
trc tip hoc tng tỏc vi cỏc cht khỏc
gõy nguy hi ti mụi trng v sc kho con

ngi) v cht thi thụng thng.
Ph thuc vo a im sn sinh cht
thi cú cht thi sinh hot, cht thi cụng
nghip, cht thi y t
* Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc lut H Ni


Nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 4/2003 21

3. Quy nh v qun lớ cht thi
Khỏi nim qun lớ cht thi khụng c
cp trong Lut bo v mụi trng (Lut
BVMT) v Ngh nh s 175/CP ngy
18/10/1994 ca Chớnh ph v hng dn thi
hnh Lut bo v mụi trng (Ngh nh s
175/CP) nhng bng nhng quy nh c th
ó lit kờ cỏc hot ng thuc lnh vc qun
lớ cht thi nh ỏp dng cụng ngh sch,
khụng c gõy ting n vt quỏ gii hn
cho phộp (kim soỏt quỏ trỡnh sn sinh cht
thi), phi cú thit b x lớ cht thi, tn dng
cht thi, tit kim nguyờn liu, s dng
nng lng tỏi sinh, phi thu gom, vn
chuyn, x lớ cht thi
(1)

Khỏi nim qun lớ cht thi c nh
ngha ln u tiờn ti Thụng t s

1590/1997/TTLT - BKHCNMT - BXD ngy
3/4/1997 v cỏc bin phỏp cp bỏch trong
qun lớ cht thi rn cỏc ụ th v khu cụng
nghip (Thụng t s 1590/1997/TTLT) v
Quy ch qun lớ cht thi nguy hi ban hnh
kốm theo Quyt nh s 155/1999/Q-TTg
ngy 16/7/1999 ca Th tng Chớnh ph
(Quy ch QLCTNH). Theo Thụng t s
1590/1997/TTLT thỡ "Qun lớ cht thi l cỏc
hot ng nhm kim soỏt ton b quỏ trỡnh
t khõu sn sinh cht thi n thu gom, vn
chuyn, x lớ (tỏi s dng, tỏi ch), tiờu hu
(thiờu t, chụn lp) cht thi v giỏm sỏt
cỏc a im tiờu hu cht thi".
(2)

Thụng t s 1590/1997/TTLT ch ỏp dng
i vi hot ng qun lớ cht rn cỏc ụ th
v khu cụng nghip v Quy ch QLCTNH ch
ỏp dng i vi hot ng qun lớ cỏc cht
thi cú c tớnh gõy nguy hi trc tip hoc
tng tỏc vi cỏc cht khỏc gõy nguy hi ti
mụi trng v sc kho con ngi.
Theo Thụng t s 1590/1997/TTLT v
Quy ch QLCTNH, ni dung qun lớ cht
thi bao gm:
a. Hot ng kim soỏt quỏ trỡnh sn
sinh cht thi
õy l trỏch nhim ca cỏc t chc, cỏ
nhõn cú hot ng sn sinh ra cht thi. Hot

ng ny cú mc ớch gim n mc ti a
lng cht thi c sn sinh ra v vỡ vy
c u tiờn hng u trong qun lớ cht
thi. T õy, t chc, cỏ nhõn cú sn sinh
cht thi phi ỏp dng nhng bin phỏp gim
thiu s phỏt sinh cht thi ngay t ngun
phỏt thi.
Ngha v gim thiu cht thi ca ch c
s cú hot ng sn xut kinh doanh, dch v
c thc hin ng thi vi vic thc hin
ngha v ỏnh giỏ tỏc ng mụi trng.
Trong quỏ trỡnh thc hin ỏnh giỏ tỏc ng
mụi trng,
(3)
cỏc d ỏn u t, cỏc c s
ang hot ng phi xut nhng bin
phỏp bo v mụi trng trong bỏo cỏo ỏnh
giỏ tỏc ng mụi trng ca mỡnh. Cỏc bin
phỏp bo v mụi trng c thc hin theo
quyt nh phờ duyt bỏo cỏo ỏnh giỏ tỏc
ng mụi trng nhm hn ch hoc loi tr
nhng yu t nh hng xu n mụi
trng. Trong khi ú, cỏc yu t nh hng
xu ti mụi trng ca cỏc d ỏn v cỏc c
s ang hot ng ch yu l cht thi do
hot ng ca c s s hoc ang to ra do
hot ng ca mỡnh. Ph thuc vo c im
ca hot ng sn xut kinh doanh, cỏc bin
phỏp c ỏp dng cú th l:

Nghiên cứu - trao đổi
22
Tạp chí luật học số 4/2003

- p dng cụng ngh sch (hoc tng
bc ỏp dng cỏc bin phỏp sn xut sch
hn);
- Thay i vic s dng nguyờn, nhiờn,
vt liu v nng lng nhm gim lng
cht thi; nõng cao hiu sut s dng
nguyờn, nhiờn, vt liu v nng lng.
Ngoi quy nh v ngha v ỏnh giỏ tỏc
ng mụi trng, cỏc quy nh hin hnh v
qun lớ cht thi
(4)
cha c th hoỏ cỏc bin
phỏp ngn nga v gim thiu cht thi m
t chc, cỏ nhõn phi ỏp dng. Trong nhiu
trng hp, cỏc chi phớ sn xut, dch v
di dng nguyờn, nhiờn, vt liu, nng
lng v chi phớ cho cỏc hot ng khỏc ca
qun lớ cht thi t l thun vi khi lng
cht thi c sn sinh trờn mt sn phm
hoc dch v. Do ú, t chc, cỏ nhõn ch ỏp
dng bin phỏp gim thiu khi bin phỏp ny
em li li ớch v mt kinh t. Ngc li,
vic u t cho bo v mụi trng vi mc
ớch gim lng cht thi s tr nờn vụ ngha
vi doanh nghip nu khụng em li hiu

qu kinh t cao hn.
(5)

Vic xỏc nh cỏc ngha v phỏp lớ c th
ca t chc, cỏ nhõn cú hot ng sn sinh
cht thi cú ý ngha quan trng trong phũng
nga ụ nhim mụi trng. õy l ni dung cn
c xem xột hon thin trong thi gian ti.
b. Hot ng thu gom cht thi
Thu gom l hot ng tp trung, phõn
loi, lu gi tm thi cht thi. õy l hot
ng nhm mc ớch khụng cht thi vt
ra ngoi tm kim soỏt ca con ngi lm
nh hng ti mụi trng v phc v nhng
hot ng tip theo ca hot ng qun lớ
cht thi.
T chc, cỏ nhõn cú hot ng lm phỏt
sinh cht thi hoc ch s hu cú trỏch
nhim t chc hot ng thu gom nh t
chc hot ng tp trung cht thi, xõy dng
ni cha cht thi (nh t thựng cha rỏc),
vn chuyn cht thi n ni lu gi cht
thi tm thi ó c xỏc nh.
Phõn loi cht thi l vic tỏch v cỏch li
cỏc loi cht thi cú tớnh cht khỏc nhau
nhm nõng cao hiu qu ca quỏ trỡnh x lớ
cht thi. Hot ng phõn loi ph thuc vo
quỏ trỡnh ỏnh giỏ cht thi vi cỏc tiờu chớ:
c hi nguy him, dng tn ti, kh
nng x lớ.

- i vi cht thi nguy hi: Phi cú bin
phỏp cỏch li cht thi nguy hi ngay t
ngun; khụng c ln vi cht thi
thụng thng v cht thi nguy hi khỏc.
Phi cú ro ngn, bin bỏo, cú phng ỏn
phũng chng s c, bo m an ton trong
khu vc lu gi. úng gúi cht thi nguy hi
theo chng loi trong cỏc bao bỡ thớch hp,
ỏp ng cỏc yờu cu v an ton k thut, kớ
hiu phi rừ rng theo quy nh ca c quan
nh nc cú thm quyn.
(6)

- i vi cht thi thụng thng: Phự
hp vi mc ớch, t chc, cỏ nhõn cú sn
sinh cht thi v ch s hu cú th t chc
phõn loi cht thi thnh cỏc loi cht thi
cũn kh nng tỏi ch, tỏi s dng (thu hi
nng lng, lm nguyờn vt liu cho chu
trỡnh sn sut, chuyn giao tip tc s
dng li) v cht thi phi tiờu hu. Vic
phõn loi cht thi cú th c thc hin
ngay t ngun phỏt sinh cht thi hoc ti


Nghiªn cøu - trao ®æi
T¹p chÝ luËt häc sè 4/2003 23

địa điểm lưu giữ chất thải. Trên thực tế, việc
phân loại này còn được thực hiện tại nơi tiêu

huỷ chất thải (hoạt động nhặt rác tại bãi chôn
lấp chất thải rắn). Thực tế cho thấy, hoạt
động phân loại sẽ đạt hiệu quả cao hơn khi
việc phân loạt được thực hiện cùng với hoạt
động thu gom ngay tại nguồn phát thải.
c. Hoạt động xử lí chất thải
Trách nhiệm xử lí chất thải của đối
tượng sản sinh ra chất thải được quy định tại
Điều 16, 26 Luật BVMT, Điều 27 Nghị định
số 175/CP, Thông tư số 1590/1997/TTLT và
Quy chế QLCTNH. Các quy định này mới
chỉ dừng lại ở việc xác định trách nhiệm xử
lí và "phải có thiết bị kĩ thuật để xử lí chất
thải"
(7)
mà không xác định một cách cụ thể
những nghĩa vụ của đối tượng có chất thải
phải thực hiện.
Hoạt động xử lí chất thải nhằm mục đích
giảm về mặt khối lượng, trọng lượng và độ
độc hại của chất thải đồng thời kết hợp với
việc xây dựng "nền kinh tế sạch". Từ đó có
thể đưa ra định nghĩa xử lí chất thải như sau:
"Xử lí chất thải là quá trình sử dụng công
nghệ hoặc biện pháp kĩ thuật làm thay đổi
các tính chất và thành phần của chất thải
nhằm tạo lại giá trị (kể cả việc tái chế, tái sử
dụng, thiêu đốt chất thải) hoặc làm mất,
giảm mức độ gây ảnh hưởng xấu tới môi
trường và sức khoẻ con người"

(8)
.
Tạo lại giá trị chất thải có thể được thực
hiện thông qua hai hình thức là tạo ra năng
lượng mới và thu hồi để sử dụng các vật liệu
chứa trong chất thải.
- Tạo ra năng lượng mới: Sau quá trình
phân loại và thu gom theo từng chủng loại,
có thể áp dụng những công nghệ hoặc biện
pháp kĩ thuật để tạo ra các dạng năng lượng
từ chất thải như sử dụng ủ Biogas để tạo ra
khí đốt, đất chất thải để thu hồi nhiệt
lượng…
- Thu hồi các vật liệu chứa trong chất
thải: Các chất thải sau khi phân loại có thể
được sử dụng làm nguyên liệu hoặc vật liệu
cho chính chu trình sản suất của mình hoặc
cho chu trình sản suất khác như giấy báo cũ,
thuỷ tinh, nhựa (túi, chai nhựa) được sử
dụng dưới dạng nguyên liệu tái sinh, bã mía
sau quá trình xử lí được sử dụng trồng nấm
(9)

hoặc làm nhiên liệu đốt…
Tạo ra giá trị sử dụng từ chất thải cũng
góp phần rất lớn trong quá trình bảo vệ tài
nguyên và các nguồn năng lượng không tái
sinh.
(10)

- Làm mất hoặc giảm ảnh hưởng xấu của
chất thải tới môi trường và con người: Phân
loại và tạo lại giá trị sử dụng cũng góp phần
làm giảm ảnh hưởng của chất thải tới môi
trường và con người nhưng không phải tất cả
các loại chất thải đều có thể tiếp tục sử dụng
phục vụ trở lại hoạt động của con người. Đối
với chất thải này, đối tượng có thất thải phải
thực hiện các biện pháp công nghệ hoặc kĩ
thuật như xây dụng các hệ thống xử lí khí
thải, nước thải… để làm giảm độ độc hại của
chất thải trước khi thải vào môi trường. Hệ
thống xử lí phải phù hợp với yêu cầu về kĩ
thuật và tính chất của chất thải. Chất thải sau
khi xử lí phải bảo đảm tiêu chuẩn môi
trường Việt Nam.
d. Hoạt động tiêu huỷ chất thải
Khái niệm và nội dung của hoạt đông


Nghiªn cøu - trao ®æi
24
T¹p chÝ luËt häc sè 4/2003

tiêu huỷ chất thải chỉ được quy định tại Quy
chế QLCTNH, theo đó "tiêu huỷ chất thải
nguy hại là quá trình sử dụng công nghệ
nhằm cô lập (bao gồm cả chôn lấp) chất thải
nguy hại, làm mất khả năng gây nguy hại đối
với môi trường và sức khoẻ con người".

Theo quy định tại Điều 16, 26 Luật BVMT,
Điều 27 Nghị định số 175/CP, đối tượng có
thất thải trong quá trình xử lí và tiêu huỷ
chất thải phải tuân thủ tiêu chuẩn môi
trường. Có nghĩa là không được để chất thải
làm ảnh hưởng tới môi trường và sức khoẻ
con người. Như vậy, khái niệm này cũng
được áp dụng cho hoạt động tiêu huỷ chất
thải thông thường.
Hoạt động tiêu huỷ chất thải rắn hiện nay
chủ yếu sử dụng biện pháp chôn lấp. Theo
quy định tại Thông tư số 1590/1997/TTLT -
BKHCNMT - BXD và Quy chế QLCTNH
các bãi chôn lấp chất thải rắn phải bảo đảm
các yêu cầu sau:
- Địa điểm bãi chôn lấp không được đặt
gần các khu dân cư;
- Thiết kế xây dựng các bãi chôn lấp chất
thải phù hợp các yêu cầu về kĩ thuật và vệ
sinh môi trường, phải có hệ thống thu gom
và xử lí nước thải thoát ra từ các bãi chôn lấp
chất thải để tránh ô nhiễm nguồn nước ngầm
và nước mặt của khu vực;
- Không chôn lẫn chất thải nguy hại với
chất thải thông thường.
Đối với bãi chôn lấp chất thải nguy hại,
không được chôn chất thải nguy hại vượt
quá công xuất của bãi chôn lấp đã được quy
định trong giấy phép.
Chủ cơ sở quản lí bãi chôn lấp phải tổ

chức hoạt động giám sát quá trình chôn lấp
và tác động của hoạt động này tới môi
trường và sức khoẻ con người. Khi xảy ra
sự cố, phải thực hiện các biện pháp cần thiết
theo quy định nhằm hạn chế tác hại đối với
môi trường và sức khoẻ con người. Đối
tượng có chất thải có trách nhiệm trả phí
quản lí chất thải (phí tiêu huỷ chất thải)
theo quyết định đã được cơ quan nhà nước
có thẩm quyền phê duyệt khi chuyển giao
chất thải cho cơ sở có chức năng chôn lấp
chất thải.
4. Một số đề xuất nhằm tăng cường
hoạt động quản lí chất thải
Các quy định chung (Luật BVMT, Nghị
định số 175/CP) về quản lí chất thải mới chỉ
xác định trách nhiệm xử lí chất thải. Quy
định về quản lí chất thải rắn (Thông tư số
1590/1997/TTLT - BKHCNMT - BXD) mặc
dù có liệt kê các nội dung của hoạt động
quản lí chất thải rắn nhưng chưa xác định
những nội dung phải thực hiện của từng hoạt
động cụ thể. Quy định về quản lí chất thải
nguy hại (Quy chế QLCTNH) đã làm rõ hơn
những nội dung của hoạt động quản lí chất
thải nguy hại nhưng nhiều nội dung vẫn còn
dừng lại ở những quy định chung. Đây cũng
là một trong những nguyên nhân làm cho
hiệu quả áp dụng những quy định này trên
thực tế chưa cao.

(11)

Tồn tại lớn nhất hiện nay của quy định
quản lí chất thải và quá trình áp dụng những
quy định này là chưa áp dụng một cách có
hiệu quả những biện pháp ngăn ngừa và
giảm thiểu chất thải trước khi áp dụng biện
pháp cuối cùng là đưa đi tiêu huỷ.
(12)
Tỉ lệ


Nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 4/2003 25

thu gom, phõn loi tỏi ch, tỏi s dng
cht thi rn trờn thc t cũn thp.
(13)
Hin
nay, hn 60% doanh nghip sn xut cụng
nghip cha cú thit b x lớ cht thi (thit
b x lớ nc thi, khớ thi v cht thi rn)
v t l cht thi c x lớ ca cỏc c s cú
thit b x lớ cũn thp.
(14)
Hu ht cỏc bói
chụn lp cht thi rn khụng t tiờu chun
k thut v sinh mụi trng.
(15)

nõng cao hiu qu qun lớ cht thi
cn thc hin mt s bin phỏp sau õy:
- Tip tc hon thin phỏp lut v qun lớ
cht thi vi nhng ni dung c bn:
+ Cn m rng v lm rừ hn ni dung
ca khỏi nim "cht thi" c quy nh
trong Lut bo v mụi trng. Khỏi nim
ny cn bao hm c nhng loi vt cht cú
nh hng ti mụi trng c sn sinh t
ti sn hoc nhng ti sn m ch s hu
buc phi loi b vỡ li ớch ca mụi trng
hoc cng ng.
+ Phự hp vi c tớnh ca tng loi cht
thi, cn xỏc nh rừ cỏc ni dung hot ng
qun lớ i vi tng loi cht thi: T hot
ng kim soỏt quỏ trỡnh sn sinh cht thi,
thu gom, phõn loi, x lớ v tiờu hu cht
thi; xỏc nh th t u tiờn ca hot ng
qun lớ cht thi, trong ú cn nhn mnh
cỏc hot ng lm gim lng cht thi; i
vi cht thi rn, cn hng ti mc ớch
gim n mc ti a lng cht thi phi
chụn lp. Cht thi c chụn lp (cht thi
cui cựng) phi l nhng cht thi khụng cũn
kh nng x lớ c to li giỏ tr hoc
gim ụ nhim phự hp vi iu kin khoa
hc, k thut, cụng ngh v kinh t hin ti.
+ Xỏc nh rừ trỏch nhim qun lớ cht
thi ca ch s hu, s dng ti sn khi cú
cht thi phỏt sinh t ti sn ny.

- V c ch, chớnh sỏch:
+ Cn xõy dng chớnh sỏch nhm khuyn
khớch cỏc doanh nghip gim lng cht
thi. Xõy dng h thng cụng c kinh t
trong bo v mụi trng trờn nguyờn tc
"ngi hng th phi tr tin". T ú cú th
tỏc ng vo hnh vi ng x ca doanh
nghip. Cỏc doanh nghip cú th tỡm cỏch s
dng tit kim ti nguyờn khi Nh nc nh
giỏ chớnh xỏc cỏc ngun ti nguyờn (giỏ ti
nguyờn bao gm c nhng chi phớ v mụi
trng). Khi Nh nc ỏp dng thnh cụng
h thng phớ mụi trng hoc thu mụi
trng, t chc v cỏ nhõn s t nguyn
xõy dng h thng phõn loi, x lớ cht thi
vỡ li ớch kinh t ca mỡnh. Cn th nghim
v ỏp dng nhng mụ hỡnh phõn loi, thu
gom v x lớ cht thi phự hp vi iu kin
Vit Nam; chỳ trng quỏ trỡnh xó hi hoỏ
hot ng qun lớ cht thi sinh hot ng
thi vi vic tuyờn truyn giỏo dc ý thc
ca ngi dõn.
(16)

+ Cn cú chớnh sỏch h tr, khuyn
khớch cỏc doanh nghip ỏp dng sn xut
sch hn, hng ti sn xut sch. Kinh
nghim cỏc nc phỏt trin cho thy vic
ỏp dng sn xut sch hn cú th gim c
30% ti lng ụ nhim. Vic ỏp dng th

nghim ti Vit Nam cng ó em li thnh
cụng nht nh v mt kinh t v mụi
trng.
(17)



Nghiªn cøu - trao ®æi
26
T¹p chÝ luËt häc sè 4/2003

+ Cần có kế hoạch xây dựng các bãi
chôn lấp chất thải bảo đảm tiêu chuẩn kĩ
thuật về vệ sinh môi trường (kể cả với chất
thải nguy hại và chất thải thông thường); có
biện pháp nhằn chấm dứt việc thu gom và
chôn lấp chất thải nguy hại cùng với chất
thải thông thường./.

(1).Xem: Điều 11, 16, 26 Luật BVMT; Điều 27 Nghị
định số 175/CP.
(2). Khái niệm quản lí chất thải trong hai văn bản này
có độ chi tiết khác nhau nhưng có cùng những nội
dung quản lí giống nhau. Riêng đối với chất thải nguy
hại, có thêm nội dung quản lí hoạt động quá cảnh.
(3). Các quy định về đánh giá tác động môi trường
được quy định tại Điều 17, 18 Luật BVMT; Điều 9
đến Điều 20 Nghị định số 175/CP; Thông tư số
490/1998 ngày 29/4/1998 của Bộ KHCN&MT hướng
dẫn lập và thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi

trường đối với các dự án đầu tư; Thông tư số 1420
ngày 26/11/1994 của Bộ KHCN&MT hướng dẫn
đánh giá tác động môi trường với các cơ sở đang hoạt
động.
(4). Luật BVMT; Nghị định số 175/CP; Thông tư số
1590/1997/TTLT; Quy chế QLCTNH.
(5).Xem: Phan Độc Lập, “Tiết kiệm nguyên liệu và
năng lượng trong sản xuất thép, một giải pháp để bảo
vệ môi trường và sinh thái”; Tạp chí bảo vệ môi
trường; số 1/2000; tr. 36, 38.
(6).Xem: Điều 9 Quy chế QLCTNH.
(7).Xem: Điều 16 Luật BVMT.
(8).Quy định hiện hành chưa đưa ra khái niệm xử lí
chất thải. Có thể tham khảo định nghĩa về xử lí chất
thải nguy hại tại Quy chế QLCTNH, Điều 3 mục 12.
(9).Xem: Trần Thị Phương, “Sử dụng bã mía nuôi
trồng nấm ăn - Bã làm phân vi sinh một nghề đem lại
hiệu quả kinh tế, làm sạch môi trường”, Tạp chí bảo
vệ môi trường, số 1/2000, tr. 23.
(10). Ở Pháp theo thống kê năm 1995, trong nguồn
năng lượng chính cung cấp cho sưởi ấm đô thị thì từ
đốt rác sinh hoạt chiếm 47%, từ than đá 33% và từ

dầu nặng 20%; xem: Bùi Tâm Trung, “Tạo lại giá trị
rác sinh hoạt ở thành phố Paris”, Tạp chí bảo vệ môi
trường số 3/2002, tr. 45.
(11).Xem: Nguyễn Thị Kim Thái, “Hiện trạng chất
thải rắn nguy hại từ công nghiệp và sinh hoạt tại Hà
Nội - các giải pháp quản lí phù hợp”. Tạp chí bảo vệ
môi trường, số 6/2002, tr. 32; Nguyễn Hoàng Hùng,

“Chất thải nguy hại ở tỉnh Đồng Nai và một số giải
pháp quản lí”, Tạp chí bảo vệ môi trường, số 7/2002,
tr. 29.
(12).Xem: Nguyễn Thị Kim Thái, “Hiện trạng chất
thải rắn nguy hại từ công nghiệp và sinh hoạt tại Hà
Nội - các giải pháp quản lí phù hợp”. Tạp chí bảo vệ
môi trường, số 6/2002, tr. 32.
(13). Tỉ lệ thu gom chất thải rắn tại đô thị mới đạt
73% tổng lượng chất thải (năm 1999).Việc thu nhặt
các chất thải rắn có khả năng tái sử dụng chủ yếu do
những người bới rác "tự do" và thu mua phế liệu thực
hiện, ước tính tỉ lệ thu hồi này mới đạt khoảng 13-
15% tổng lượng chất thải rắn phát sinh. Ngoài ra có
khoảng 1,5 - 2,5% tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt
phát sinh được chế biến thành phân vi sinh hay chất
mùn thông qua quá trình composting, Báo cáo hiện
trạng môi trường Việt Nam năm 2000, tr. 59, 61.
(14).Xem: Vũ Đức Khánh, “Xử lí chất thải tại các
doanh nghiệp sản xuất công nghiệp tại Việt Nam”,
Tạp chí bảo vệ môi trường, số 7- 2002, tr. 26.
(15).Xem: Báo cáo hiện trạng môi trường Việt Nam
năm 2000, tr. 60.
(16).Xem: Nguyễn Thế Chinh, “Vấn đề thu gom rác
thải Hà Nội, Mô hình thu gom rác dân lập phường
Nhân Chính, quận Thanh xuân”, Tạp chí bảo vệ môi
trường, số 10/2000, tr. 36; “Đội vệ sinh tự quản, một
mô hình cần nhân rộng”, Tạp chí bảo vệ môi trường
số 3/2002, tr. 47; “Hướng giải quyết chất thải rắn ở
thành phố Montreal” (Canađa), Tạp chí bảo vệ môi
trường số 3/1997, tr. 12…

(17).Xem: TrầnVăn Nhâm, “Khởi đầu hứa hẹn của
sản xuất sạch hơn trong quản lí môi trường doanh
nghiệp”, Tạp chí bảo vệ môi trường số 10/2000, tr. 44.