Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở huyện long hồ tỉnh vĩnh long

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN QUỐC TRUNG

QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LONG HỒ
TỈNH VĨNH LONG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Đà Nẵng - Năm 2022


ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN QUỐC TRUNG

QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LONG HỒ
TỈNH VĨNH LONG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS NGUYỄN THỊ TRÂM ANH

Đà Nẵng - Năm 2022





iv

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i
TÓM TẮT .....................................................................................................................ii
MỤC LỤC ..................................................................................................................... iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... viii
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................ ix
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ....................................................................................... x
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................. 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu....................................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 4
6. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 4
7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài ........................................................... 4
8. Cấu trúc của luận văn ............................................................................................ 5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ
TRƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ................................................ 6
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu .................................................................................. 6
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngồi về văn hóa nhà trường, xây dựng văn
hóa nhà trường và quản lý xây dựng văn hoá nhà trường ............................................... 6
1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam về văn hóa nhà trường và quản lý xây

dựng văn hoá nhà trường ................................................................................................. 8
1.2. Các khái niệm chính của đề tài ............................................................................... 12
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục .............................................................................. 12
1.2.2. Quản lý nhà trường ........................................................................................ 14
1.2.3. Văn hóa nhà trường ....................................................................................... 14
1.2.4. Xây dựng văn hóa nhà trường ....................................................................... 16
1.2.5. Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường .......................................................... 17
1.3. Cơng tác xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường THCS ............................... 18
1.3.1. Yêu cầu đối với cơng tác xây dựng văn hóa nhà trường trong giai đoạn
hiện nay.......................................................................................................................... 18
1.3.2. Xây dựng văn hóa nhà trường gắn với sứ mạng, tầm nhìn và mục tiêu
phát triển của nhà trường ............................................................................................... 20
1.3.3. Xây dựng các giá trị cốt lõi của văn hóa nhà trường ..................................... 21


v

1.3.4. Xây dựng các quy tắc, chuẩn mực văn hóa trong nhà trường ....................... 23
1.3.5. Xây dựng cơ sở vật chất và các biểu trưng của nhà trường đảm bảo tính
văn hố ........................................................................................................................... 24
1.3.6. Xây dựng các lễ nghi truyền thống trong nhà trường ................................... 25
1.3.7. Xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp trong nhà trường .................................... 26
1.4. Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường THCS ................................. 27
1.4.1. Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường gắn với sứ mạng, tầm nhìn và mục
tiêu phát triển nhà trường .............................................................................................. 27
1.4.2. Quản lý xây dựng các giá trị cốt lõi của văn hóa nhà trường ........................ 29
1.4.3. Quản lý xây dựng các quy tắc, chuẩn mực văn hoá trong nhà trường .......... 30
1.4.4. Quản lý xây dựng cơ sở vật chất và các biểu trưng của nhà trường đảm
bảo tính văn hố ............................................................................................................. 30
1.4.5. Quản lý xây dựng các lễ nghi truyền thống trong nhà trường ...................... 32

1.4.6. Quản lý xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp trong nhà trường ....................... 32
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường
THCS ............................................................................................................................. 33
1.5.1. Yếu tố bên trong ............................................................................................ 33
1.5.2. Yếu tố bên ngoài ............................................................................................ 33
Tiểu kết Chương 1 ......................................................................................................... 34
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ
TRƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LONG HỒ,
TỈNH VĨNH LONG ..................................................................................................... 35
2.1. Khái quát về quá trình khảo sát .............................................................................. 35
2.1.1. Mục tiêu khảo sát .......................................................................................... 35
2.1.2. Nội dung khảo sát .......................................................................................... 35
2.1.3. Phương pháp khảo sát ................................................................................... 35
2.1.4. Tổ chức khảo sát ............................................................................................ 37
2.2. Khái quát về tình hình phát triển giáo dục THCS huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh
Long ............................................................................................................................... 37
2.2.1. Khái quát quá trình phát triển, vị trí và chức năng của các trường trung
học cơ sở huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ................................................................... 37
2.2.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên của
các trường trung học cơ sở huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ....................................... 42
2.2.3. Qui mô đào tạo của các trường trung học cơ sở huyện Long Hồ, tỉnh
Vĩnh Long ...................................................................................................................... 43


vi

2.3. Thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường trung học cơ sở huyện
Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long .............................................................................................. 44
2.3.1. Thực trạng nhận thức của các thành viên trong nhà trường về tầm quan
trọng của việc xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường trung học cơ sở huyện

Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long .............................................................................................. 44
2.3.2. Thực trạng VHNT tại các trường trung học cơ sở ........................................ 44
2.3.3. Thực trạng xây dựng văn hoá nhà trường gắn với sứ mạng, tầm nhìn và
mục tiêu phát triển của nhà trường ................................................................................ 45
2.3.4. Thực trạng xây dựng các giá trị cốt lõi của văn hoá nhà trường ................... 46
2.3.5. Thực trạng xây dựng các quy tắc, chuẩn mực văn hoá trong nhà trường ..... 46
2.3.6. Thực trạng xây dựng cơ sở vật chất và các biểu trưng của nhà trường đảm
bảo tính văn hố ............................................................................................................. 48
2.3.7. Thực trạng xây dựng các lễ nghi truyền thống trong nhà trường .................. 48
2.3.8. Thực trạng xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp trong nhà trường .................. 49
2.4. Thực trạng quản lý xây dựng VHNT tại các trường trung học cơ sở huyện
Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long .............................................................................................. 50
2.4.1. Thực trạng quản lý xây dựng văn hoá nhà trường gắn với sứ mạng, tầm
nhìn và mục tiêu phát triển nhà trường.......................................................................... 50
2.4.2. Thực trạng quản lý xây dựng các giá trị cốt lõi của văn hoá nhà trường ...... 51
2.4.3. Thực trạng quản lý xây dựng các quy tắc, chuẩn mực văn hoá trong nhà
trường ............................................................................................................................ 52
2.4.4. Thực trạng quản lý xây dựng cơ sở vật chất và các biểu trưng của nhà
trường đảm bảo tính văn hố ......................................................................................... 53
2.4.5. Thực trạng quản lý xây dựng các lễ nghi truyền thống trong nhà trường ..... 54
2.4.6. Thực trạng quản lý xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp trong nhà trường ..... 54
2.5. Đánh giá chung ....................................................................................................... 56
2.5.1. Ưu điểm ......................................................................................................... 56
2.5.2. Hạn chế .......................................................................................................... 56
2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng .......................................................................... 56
Tiểu kết Chương 2 ......................................................................................................... 57
CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ
TRƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LONG HỒ,
TỈNH VĨNH LONG ..................................................................................................... 59
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .......................................................................... 59

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu của q trình giáo dục ........................... 59
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả thiết thực ................................................ 59


vii

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thừa kế và phát triển của hệ thống giá trị ............. 59
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo xây dựng và phát triển phải đi đôi với xoá bỏ, ngăn
chặn các tiêu cực ảnh hưởng đến văn hoá nhà trường................................................... 60
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo phát huy vai trò chủ thể của giáo viên và học sinh ..... 60
3.2. Biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường đối với các trường THCS
huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ................................................................................... 60
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV, HS về VHNT và ý
nghĩa của công tác xây dựng VHNT ............................................................................. 60
3.2.2. Biện pháp 2: Chú trọng xây dựng văn hoá nhà trường gắn với chiến lược
phát triển nhà trường ..................................................................................................... 62
3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường chia sẻ các giá trị cốt lõi của nhà trường ............ 63
3.2.4. Biện pháp 4: Đánh giá thường xuyên các quy tắc, chuẩn mực văn hóa nhà
trường ............................................................................................................................ 64
3.2.5. Biện pháp 5: Đảm bảo các yếu tố văn hoá trong xây dựng cơ sở vật chất
và các biểu trưng của nhà trường .................................................................................. 66
3.2.6. Biện pháp 6: Đổi mới cách thức tổ chức các nghi lễ truyền thống trong
nhà trường thúc đẩy động cơ tích cực xây dựng nhà trường ......................................... 67
3.2.7. Biện pháp 7. Thúc đẩy các mối quan hệ tích cực trong nhà trường thể
hiện thơng qua văn hố giao tiếp ................................................................................... 68
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................................. 71
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của những biện pháp ................................. 72
3.4.1. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất .................... 72
3.4.2. Tính khả thi.................................................................................................... 74
3.4.3. Mối tương quan giữa tính cấp thiết và khả thi .............................................. 76

Tiểu kết Chương 3 ......................................................................................................... 78
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................................. 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 81
PHỤ LỤC
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)


viii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.

Viết tắt

BP
Bộ GD - ĐT
BT
CBQL
CSVC
Đoàn TNCS
Đội TNTP
GD
GV
HS
HT
KT-ĐG
QL
QLGD
THCS
VH
VHNT

Viết đầy đủ
Biện pháp
Bộ Giáo dục và Đào tạo
Bí thư
Cán bộ quản lý
Cơ sở vật chất
Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
Đội thiếu niên Tiền phong
Giáo dục
Giáo viên
Học sinh
Hiệu trưởng

Kiểm tra, đánh giá
Quản lý
Quản lý giáo dục
Trung học cơ sở
Văn hóa
Văn hóa nhà trường


ix

DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

bảng

Trang

2.1.

Số lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục

38

2.2.

Chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục

39

2.3.

Tuyển sinh 2020 – 2021 các trường THCS Long Hồ, tỉnh Vĩnh
Long

39

2.4.

Hạnh kiểm 2020 – 2021 các trường THCS Long Hồ

40

2.5.

Học lực 2020 – 2021 các trường THCS Long Hồ

40

2.6.

Công tác duy trì sĩ số

41

2.7.

Cơ cấu tổ chức bộ máy, đội ngũ CBQL, GV, NV các trường
THCS huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long

43

2.8.

Qui mô đào tạo của các trường trung học cơ sở huyện Long Hồ,
tỉnh Vĩnh Long

43

2.9.

Tầm quan trọng của việc xây dựng văn hóa nhà trường (%)

44

2.10.

Đánh giá mức độ xây dựng VHNT

44

2.11.

Đánh giá việc xây dựng văn hoá nhà trường gắn với sứ mạng,
tầm nhìn và mục tiêu phát triển của nhà trường

45

2.12.

Xây dựng các giá trị cốt lõi của văn hoá nhà trường

46

2.13.

Đánh giá việc thực hiện nội dung quy tắc, chuẩn mực trong nhà
trường của GV, CBQL, NV

46

2.14.

Đánh giá việc thực hiện nội dung quy tắc, chuẩn mực trong nhà
trường của HS

47

2.15.

Đánh giá chung thực trạng mức độ xây dựng cơ sở vật chất và
các biểu trưng của nhà trường đảm bảo tính văn hố nhà trường

48

2.16.

Xây dựng các lễ nghi truyền thống trong nhà trường

48

2.17.

Xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp trong nhà trường

49

3.1.

Mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất (n=200)

72

3.2.

Đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất (n=200)

74

3.3.

Thứ hạng sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp

77


x

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Số hiệu
biểu đồ
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.

Tên biểu đồ
Thực trạng quản lý xây dựng văn hoá nhà trường gắn với sứ
mạng, tầm nhìn và mục tiêu phát triển nhà trường
Thực trạng quản lý xây dựng các giá trị cốt lõi của văn hoá nhà
trường
Kết quả đánh giá chưa tốt 9 nội dung thực trạng quản lý xây
dựng các quy tắc, chuẩn mực văn hoá trong nhà trường
Thực trạng quản lý xây dựng cơ sở vật chất và các biểu trưng
của nhà trường đảm bảo tính văn hố

Trang
50
51
52
53

2.5.

Thực trạng 5 nội dung chưa tốt về quản lý xây dựng các lễ nghi
truyền thống trong nhà trường

54

2.6.

Thực trạng các nội dung cụ thể quản lý xây dựng các mối quan
hệ tốt đẹp trong nhà trường

55

3.1.

Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện
pháp

76


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Xây dựng văn hóa luôn là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đối với bất kỳ quốc
gia nào. Văn hóa là một trong bốn trụ cột phát triển của một quốc gia (chính trị, kinh
tế, văn hóa và mơi trường). Văn hóa giúp cho một quốc gia phát triển có hiệu quả và
bền vững. Nhân loại ngày nay đang sống trong một “Thế giới phẳng”. Cùng với sự
phát triển như vũ bão của khoa học và cơng nghệ; sự biến đổi tồn diện của nền kinh tế
toàn cầu, hội nhập quốc tế sâu rộng đang mở ra nhiều triển vọng phát triển cũng như
đặt ra khơng ít thách thức cho các quốc gia trên nhiều lĩnh vực, trong đó có giáo dục
và đào tạo. Một trong những vấn đề của lĩnh vực này chịu sự ảnh hưởng sâu sắc và có
những biến động vơ cùng mạnh mẽ đó là: Văn hóa nhà trường.
Văn hóa nhà trường không phải là một khái niệm mới. Trong q trình phát

triển, văn hóa nhà trường biểu hiện ngay trong mọi phương diện quản lý (QL) và trong
các hoạt động dạy học cũng như trong mọi hành vi ứng xử. Khái niệm văn hóa nhà
trường đã được đề cập ngày càng nhiều trong các diễn đàn cũng như các hội thảo về
giáo dục. Các nhà khoa học đã khẳng định văn hóa nhà trường ảnh hưởng rất lớn đến
hình ảnh, đến chất lượng giáo dục và hiệu quả hoạt động của nhà trường.
Văn hóa của nhà trường là sự tổng hịa tồn bộ sự phát triển của nhà trường từ
hoạt động đào tạo, giáo dục, quản lý nhân lực, người học, cơ sở vật chất, giao tiếp và
ứng xử trong nhà trường,... Xây dựng văn hóa của nhà trường là xây dựng hoạt động
giảng dạy, giáo dục nhân cách người học phù hợp, hiệu quả; xây dựng cách thức ứng
xử văn minh, lịch sự, thân thiện trong nhà trường; xây dựng cơ sở vật chất của nhà
trường hiện đại, tiện dụng, đảm bảo môi trường không bị ô nhiễm, khơng gian và cảnh
quan sạch đẹp. Một nhà trường có mơi trường văn hóa tốt là một nhà trường đào tạo có
chất lượng cao, có sự phát triển bền vững, có uy tín trong cộng đồng và tồn xã hội.
Văn hóa nhà trường đóng vai trị hết sức quan trọng bởi vì nó tác động đến mọi
mặt hoạt động trong một trường học (Peterson và Deal, 1998). Văn hóa nhà trường có
mối quan hệ mật thiết với hiệu quả hoạt động của nhà trường. Trong các nghiên cứu về
văn hóa nhà trường của các tác giả Stolp (1994), Cheng (1993, 1998) chỉ ra rằng một
khi nhà trường có văn hóa (VH) lành mạnh và có tính tích cực thì hiệu suất lao động
của đội ngũ giáo viên (GV) được cải thiện, động cơ và kết quả học tập của học sinh
(HS) được thúc đẩy. Nói cách khác, hệ giá trị văn hóa nhà trường được biểu hiện
thơng qua vốn di sản VH và các quan hệ ứng xử VH giữa những người trong một mơi
trường GD, có tác động chi phối nhiều chiều đến mọi hoạt động và đời sống tâm lý
của chính những con người sống trong mơi trường đó, ảnh hưởng tới chất lượng và


2

hiệu quả của quá trình GD trong nhà trường theo hướng phát triển con người toàn
diện; ảnh hưởng đậm nét trong cách suy nghĩ, cảm nhận và hành động của mỗi thành
viên trong nhà trường, do đó có thể nâng cao hoặc cản trở động cơ, kết quả dạy của

GV và học của HS.
Xét về mặt lãnh đạo và quản lý, hiệu trưởng (HT) đóng vai trị là “kiến trúc sư”
trong q trình xây dựng văn hóa nhà trường (Stoll, 1999; Peterson và Deal, 1998).
Bởi vì, văn hóa nhà trường biểu hiện tầm nhìn, sứ mạng, triết lý, mục tiêu, các giá trị,
phong cách lãnh đạo, quản lý và bầu khơng khí tâm lý do người HT tạo dựng. Do vậy,
vai trò của HT trong lãnh đạo phát triển văn hóa nhà trường là rất to lớn vì HT có vai
trị quyết định chi phối sự phát triển văn hóa nhà trường.
Nói chung, văn hóa nhà trường lành mạnh sẽ giảm bớt được xung đột và tăng
tính ổn định. Đúng như Donahoe (1997) chỉ ra rằng: “Nếu VH thay đổi thì mọi thứ sẽ
thay đổi”. Ở nước ta trong thời gian gần đây, cơ chế thị trường, sự hội nhập quốc tế có
nhiều tác động tích cực đến sự phát triển của nhà trường, song cũng có những tác động
tiêu cực đến hoạt động giáo dục của nhà trường và văn hóa của nhà trường. Những
năm trở lại đây, trên các phương tiện truyền thông đã luôn bàn tới một số biểu hiện của
văn hóa nhà trường bị xuống cấp; chất lượng giáo dục trong các nhà trường chưa đáp
ứng được yêu cầu phát triển của xã hội; đạo đức của một số học sinh và nhà giáo
xuống cấp; hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo; tình trạng bạo lực; quan hệ không đúng
chuẩn mực, lành mạnh giữa HS với HS và GV với HS; đạo lý “tôn sư trọng đạo” suy
giảm. Bên cạnh đó, những hành vi lệch chuẩn của học sinh xuất hiện ngày càng nhiều,
đặc biệt như các hành vi chơi cờ bạc, nghiện hút, vi phạm nội quy học tập của nhà
trường, sự tiêu cực, gian lận trong thi cử, bạo lực học đường,... Một số nhà trường cơ
sở vật chất bị xuống cấp, lớp học, bàn ghế, khu nhà vệ sinh, bếp ăn,... không đảm bảo
làm giảm đi vẻ đẹp, mỹ quan của nhà trường, điều kiện học tập của học sinh không
đảm bảo,...tệ nạn xã hội liên tục gia tăng và ngày càng nghiêm trọng khiến xã hội
không khỏi băn khoăn lo lắng, thậm chí cịn mất niềm tin về văn hóa nhà trường.
Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ
rõ một số hạn chế của giáo dục hiện nay như: “... Phương pháp giáo dục, việc thi, kiểm
tra và đánh giá kết quả còn lạc hậu, thiếu thực chất. Quản lý giáo dục và đào tạo còn
nhiều yếu kém. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số
lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục,
thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Đầu tư cho giáo dục và đào

tạo chưa hiệu quả. Chính sách, cơ chế tài chính cho giáo dục và đào tạo chưa phù
hợp. Cơ sở vật chất kỹ thuật còn thiếu và lạc hậu, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng
đặc biệt khó khăn” [1].


3

Ở nước ta hiện nay, văn hóa nhà trường đang là một trong những tâm điểm chú
ý của dư luận, những bàn luận về vấn đề này ngày càng xuất hiện nhiều trên các diễn
đàn, trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trong đó, những bàn luận vê cơ sở vật
chất lạc hậu, xuống cấp của các trường học trên cả nước và đặc biệt là các trường vùng
sâu, vùng xa. Những bàn luận về văn hóa ứng xử trong nhà trường cũng rất đáng báo
động, khiến dư luận và xã hội lo ngại. Thế nhưng, văn hóa nhà trường và tìm kiếm các
biện pháp quản lý xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường hiện nay vẫn chưa được
quan tâm đúng mức, nghiên cứu sâu và phổ biến. Chính vì vậy, việc xây dựng văn hóa
nhà trường đã trở thành nhiệm vụ cấp bách trong giai đoạn hiện nay.
Trong thời gian qua, các trường phổ thơng nói chung, các trường trung học cơ sở
nói riêng ở huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long đã chú trọng đến việc xây dựng văn hóa
nhà trường và đạt được những kết quả đáng kể. Tuy nhiên, hiệu quả hoạt động xây
dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS tại địa phương cịn có những tồn tại nhất
định. Một trong những ngun nhân đó là do cơng tác quản lý xây dựng văn hóa nhà
trường chưa được chú trọng đúng mức và chưa thực sự hiệu quả. Do đó, việc đánh giá
thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường trung học cơ sở huyện
Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà
trường ở các trường trung học cơ sở ở địa phương có ý nghĩa cấp thiết, nhằm góp phần
hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, từ đó, góp phần nâng cao chất
lượng, hiệu quả giáo dục.
Vì những lí do trên, tơi chọn đề tài “Quản lý xây dựng văn hóa nhà trƣờng ở
các trƣờng trung học cơ sở huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long” để làm luận văn
nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lí xây dựng văn hóa nhà trường
trung học cơ sở và khảo sát thực trạng quản lí hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường
trung học cơ sở trên địa bàn huyện Long Hồ, luận văn đề xuất một số biện pháp quản
lý xây dựng văn hóa nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường
THCS huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS huyện Long Hồ, tỉnh
Vĩnh Long.
4. Giả thuyết khoa học


4

Cơng tác xây dựng văn hố nhà trường ở các trường THCS trong thời gian qua
đã có sự quan tâm, tuy nhiên cịn mang tính tự phát, chưa có tính khoa học, do đó cịn
nhiều bất cập hạn chế.
Nếu nghiên cứu xác định được khung lý thuyết khoa học; thiết kế và xây dựng
được công cụ đánh giá đảm bảo độ tin cậy và đánh giá được đúng thực tiễn quản lý
xây dựng văn hoá nhà trường; chỉ ra được những bất cập, hạn chế thì sẽ đề xuất được
các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường có cơ sở khoa học, phù hợp với
điều kiện thực tế, có tính cấp thiết và khả thi, từ đó sẽ góp phần nâng cao chất lượng
GD của các trường THCS huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hố cơ sở lí luận về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tại các
trường THCS.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng văn hóa nhà trường ở các trường THCS

huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường
THCS huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Bao gồm phương pháp phân tích, tổng hợp các tài liệu nhằm xác lập cơ sở lý
luận cho vấn đề nghiên cứu.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Bao gồm phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi, phương pháp tổng kết kinh
nghiệm, phương pháp xin ý kiến chuyên gia, phương pháp phỏng vấn nhằm khảo sát
thực trạng quản lý xây dựng VHNT ở các trường THCS huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh
Long, đồng thời khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng để xử lý số liệu thu được từ khảo sát thực tế nhằm phục vụ cho bình
luận, đánh giá kết quả thực trạng nghiên cứu.
7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài
7.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu 2 nội dung chính: Thực trạng xây dựng văn hóa nhà
trường ở các trường THCS và quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở trường trung
học cơ sở, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.
7.2. Chủ thể biện pháp quản lý
Hiệu trưởng các trường trung học cơ sở huyện Long Hồ thực hiện các biện pháp
quản lí xây dựng văn hóa nhà trường trường trung học cơ sở.


5

7.3. Khách thể khảo sát
Nghiên cứu tiến hành điều tra khảo sát các cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh
14 trường trung học cơ sở tại huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.

7.4. Thời gian khảo sát
Từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 12 năm 2021.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ
lục, luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường
THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường
THCS huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.
Chương 3: Biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THCS
huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.


6

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG
Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngồi về văn hóa nhà trường, xây dựng văn
hóa nhà trường và quản lý xây dựng văn hoá nhà trường
Nói đến văn hóa nhà trường là nói đến một vấn đề rộng lớn, phức tạp, ảnh
hưởng đến toàn bộ hoạt động của nhà trường nên có rất nhiều hướng nghiên cứu khác
nhau, chẳng hạn như: hướng nghiên cứu về các yếu tố cấu thành nên văn hoá nhà
trường, hướng nghiên cứu về sự tác động của yếu tố văn hoá nhà trường đến hiệu quả
giáo dục của nhà trường và vai trò của chủ thể quản lý tới xây dựng văn hoá nhà
trường, hướng nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng tới xây dựng văn hoá nhà trường,
hướng nghiên cứu về giải pháp phát triển văn hoá nhà trường … Điển hình cho mỗi
hướng nghiên cứu có thể kể đến đó là:
Tác giả Edgar H. Schein, khi nghiên cứu văn hóa nhà trường đã cho rằng văn

hóa nhà trường gồm 3 thành tố cấu thành. Đó là: a) Những quá trình và cấu trúc hữu
hình ; b) Hệ thống giá trị được tuyên bố; 3) Những quan niệm chung. Ba thành tố này
nằm trong mối quan hệ hữu cơ, tạo nên văn hóa nhà trường như một tổng thể. Nói
cách khác, văn hóa nhà trường theo tác giả Edgar H. Schein gồm hai thành tố cơ bản:
Thành tố vật chất và thành tố tinh thần. Schein được coi là một trong những nhà
nghiên cứu hàng đầu về văn hóa tổ chức. Tác giả này đã đưa ra khái niệm văn hóa tổ
chức được giới khoa học thừa nhận. Đó là: Văn hóa tổ chức là một tập hợp của những
nguyên tắc cơ bản được công nhận là đúng mà một tập thể cùng chia sẻ, những nguyên
tắc ấy được vận dụng để giải quyết những vấn đề nảy sinh trong tổ chức khi cần phải
thích nghi với những biến đổi bên ngoài cũng như để tạo ra sự gắn kết và hội nhập
trong nội bộ tổ chức ấy. Đó là những nguyên tắc đã tỏ ra có hiệu quả tốt, đủ để mọi
người công nhận giá trị của nó, và do vậy, cần được truyền đạt, huấn luyện cho những
nhân viên mới, để họ nhận thức, suy nghĩ và hành động phù hợp với những nguyên tắc
ấy khi giải quyết công việc [52].
Tác giả Bennis W. (1989), khi nghiên cứu về văn hóa tổ chức lại nhấn mạnh đến
khía cạnh lãnh đạo tổ chức quan tâm đến việc để trao quyền cho nhân viên và tăng
cường hiệu quả của tổ chức. Khi những nhân viên được trao những quyền phù hợp thì
họ phấn khởi và tích cực làm việc. Họ sẽ cho rằng mình được lãnh đạo tin tưởng. Điều
này làm cho các nhân viên cố gắng hơn, nỗ lực hơn để làm việc và những sự cố gắng
của nhân viên sẽ đem lại hiệu quả cao trong công tác giáo dục và đào tạo của nhà


7

trường [46].
Tác giả Witziers, B., Bosker, R. and Kruger, M. (2003), đã nghiên cứu về sự tác
động của chủ thể quản lý tới văn hoá nhà trường. Chủ thể quản lý là người quyết định
văn hoá nhà trường. Do vậy, nếu người lãnh đạo biết xây dựng văn hóa nhà trường và
biết sử dụng văn hóa nhà trường để định hướng cho hoạt động học tập của học sinh thì
học sinh sẽ có kết quả học tập tốt hơn. Kết quả nghiên cứu của tác giả còn cho thấy, sự

tác động của người lãnh đạo nhà trường đến kết quả học tập của học sinh là rất lớn
[55].
Nghiên cứu của Sarason, S. (1996), tác giả đã cho rằng các giải pháp phát triển
văn hóa của nhà trường đóng vai trị quan trọng trong đổi mới và phát triển của nhà
trường. Kết quả nghiên cứu của tác giả về vấn đề này cũng cho thấy, chủ thể quản lý
nhà trường cần phải có những giải pháp cụ thể để phát triển văn hố trường mình theo
đúng mục tiêu đã xác định. Các giải pháp này phải có tính khả thi cao dựa trên việc
xác định được chiến lược phát triển của nhà trường, mơ hình văn hố nhà trường mong
muốn hướng tới,… [51].
Nền giáo dục nhiều quốc gia rất phát triển, gắn liền với sự phát triển đó điều
khơng thể thiếu là văn hóa nhà trường, nổi bật nhất ở Đơng Nam Á là Singapore có
nền giáo dục được xem là toàn diện và phát triển nhất. Đáng lưu ý là Singapore chú
trọng xây dựng văn hóa nhà trường. Bất kỳ trường học nào cũng đều có logo, biểu
tượng, khẩu hiệu hành động rõ ràng. Ngay cả nghi thức, trang phục của giáo viên và
học sinh đều được quan tâm thỏa đáng. Điểm cốt lõi trong định hình xây dựng nhà
trường văn hóa của Singapore là hợp tác, xây dựng nhà trường thành tổ chức học tập.
Ngoài những kiến thức chuyên mơn chính khóa, nhà trường cịn tổ chức rất nhiều các
buổi ngoại khóa bổ ích, lành mạnh, tạo bầu khơng khí tập thể vui tươi, thoải mái, đồn
kết, thân thiện, hợp tác cho các học sinh và giáo viên có điều kiện gặp gỡ giao lưu
[46].
Một hệ thống giáo dục phát triển bậc nhất trên thế giới đó là quốc gia Phần Lan.
Phần Lan tạo thành cấu trúc văn hóa nhà trường bởi các yếu tố: Học sinh được tạo điều
kiện học tập thoải mái, cởi mở, học ít hiểu nhiều, không phải cật lực với núi kiến thức
hàn lâm dễ bị tụt lại phía sau. Yếu tố cấu thành thứ hai là mối quan hệ chặt chẽ giữa
gia đình và nhà trường. Phụ huynh đóng vai trị ấn tượng trong văn hóa nhà trường
Phần Lan. Yếu tố thứ ba là giáo viên được đánh giá cao, tiêu chuẩn giảng dạy cao.
Thành công của giáo dục Phần Lan là do yếu tố văn hóa nhà trường [48].
Rõ ràng vấn đề văn hóa nhà trường là yếu tố quan trọng giúp nền giáo dục của
mỗi quốc gia thành công, tạo nên thương hiệu của nhà trường.

8

1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam về văn hóa nhà trường và quản lý xây
dựng văn hoá nhà trường
* Nghiên cứu văn hóa nhà trường:
Ở Việt Nam, rất nhiều tác giả, nhà nghiên cứu đề cập đến vấn đề văn hóa nhà
trường, có thể kể đến như Phạm Minh Hạc (1994), Nguyễn Trường Lưu (1998), Thái
Duy Tuyên (2009), Vũ Dũng (2009) đã đề cập đến văn hóa nhà trường ở các góc độ
khác nhau, tác giả thì cho rằng VHNT bao gồm chủ thể là giảng viên, sinh viên, cán bộ
công nhân viên; khách thể là hệ thống các giá trị văn hóa, các hình thức vận động văn
hóa, cảnh quan văn hóa [9].Tựu trung lại văn hố nhà trường liên quan đến hành vi
ứng xử của các chủ thể tham gia hoạt động đào tạo trong nhà trường, là lối sống văn
minh trong trường học … [10].
Tác giả Phạm Minh Hạc (2009) phân tích việc xây dựng văn hóa học đường ở
Việt Nam hiện nay: Chú ý đến điều kiện học tập, cơ sở vật chất của nhà trường. Cơ sở
vật chất của các trường cịn nhiều khó khăn (trường lớp, sách giáo khoa). Để xây dựng
văn hóa học đường cần chú ý đến xây dựng cơ sở vật chất của nhà trường ;Xây dựng
môi trường giáo dục trong nhà trường – một môi trường giáo dục thân thiện gồm 6 nội
dung: Kỷ cương, trung thực, khách quan, cơng bằng, tình thương, khuyến khích sáng
tạo, hiệu quả; Xây dựng văn hóa ứng xử, văn hóa giao tiếp trong nhà trường. Đó là
cách ứng xử văn minh, thân thiện, biết tôn trọng, quan tâm đến người khác [15].
Từ năm 2008 đến 2010 theo sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Học viện
Quản lý giáo dục Việt Nam đã hợp tác với Học Viện Giáo dục Singapore tổ chức
chương trình bồi dưỡng Hiệu trưởng trường phổ thơng theo hình thức liên kết Việt
Nam- Singapore giai đoạn 2008- 2010. Nội dung chương trình có 7 chun đề, trong
đó có chuyên đề 3 “Văn hóa nhà trường” được rất nhiều nhà Lãnh đạo đánh giá cao về
tầm quan trọng của VHNT và được coi là một trong những yếu tố hàng đầu làm nên sự
thành công trong việc nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. [20]
Tác giả Trần Quốc Thành (2009) đã phân tích về một số biểu hiện của văn hóa

học đường. Theo tác giả, văn hóa học đường gồm 2 phần lớn: Phần nổi là định hướng
phát triển của nhà trường, mục tiêu phát triển, các giá trị mà nhà trường theo đuổi,
khung cảnh của nhà trường (nhà, phòng học, phòng làm việc, cơ sơ vật chất, biểu
trưng của nhà trường). Phần chìm của văn hóa học đường gồm các trạng thái tâm lý
của các cá nhân, bầu khơng khí tâm lý của nhà trường, thương hiệu của nhà trường, sự
thừa nhận các giá trị của nhà trường [41].
Tác giả Phạm Thị Minh Hạnh (2009) đã phân tích bản chất của văn hóa học
đường là hình thành một mơi trường giáo dục mà mỗi thành viên có điều kiện phát
triển tốt nhất. Các yếu tố cấu thành VHNT gồm: Kế hoạch, chiến lược phát triển của


9

nhà trường (tầm nhìn, sứ mệnh, hệ thống giá trị, mục tiêu, định hướng phát triển);
Hoạt động quản lý nhà trường, ảnh hưởng của các cấp lãnh đạo đến các thành viên;
Các chính sách khuyến khích các hoạt động của nhà trường; Bầu khơng khí tâm lý,
cách thức ứng xử trong nhà trường; Khung cảnh của nhà trường; Xây dựng thương
hiệu của nhà trường,…[16].
Một số tác giả khác cũng đã đề cập đến VHNT như: Phạm Quang Huân: “Văn
hóa tổ chức – hình thái cốt lõi của VHNT”; Nguyễn Thị Kim Ngân: “Văn hóa giao
tiếp trong nhà trường”.
Nhân kỷ niệm 35 năm thành lập ngành sư phạm, ngày 8/10/1981, Thủ tướng
Phạm Văn Đồng đã yêu cầu mỗi thầy cô giáo phải trả lời cho được các câu hỏi: “Dạy
cái gì? Dạy để làm gì? Nhà trường phải coi trọng giáo dục tồn diện cho học sinh, cả
đức dục và trí dục, thể dục và mỹ dục. Phải làm và làm tốt giáo dục đạo đức cách
mạng. Phải xây dựng trường ra trường, lớp ra lớp, thầy ra thầy, trò ra trò, dạy ra dạy,
học ra học”. Từ sau năm 1981, mơ hình này được triển khai trong tồn ngành GD-ĐT.
Các nhà trường trong cả nước đã tích cực vận dụng, xây dựng từng bước hồn thiện
các thành tố của mơi trường GD này, góp phần bảo đảm chất lượng GD trong các nhà
trường.

Bộ GD&ĐT đã phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện,
học sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn 2008-2013 theo Chỉ thị
40/2008/BGDĐT và tiếp tục triển khai thực hiện trong toàn ngành GD-ĐT trong
những năm tiếp theo.[3]
Mục tiêu:
- Huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong và ngoài nhà trường để
xây dựng mơi trường giáo dục an tồn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp với điều kiện của
địa phương và đáp ứng nhu cầu xã hội.
- Phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập và các
hoạt động xã hội một cách phù hợp và hiệu quả.
Nội dung:
- Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an tồn;
- Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh ở mỗi địa
phương, giúp các em tự tin trong học tập;
- Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh;
- Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh;
- Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử,
văn hóa, cách mạng ở địa phương.
Trong những năm gần đây, quan điểm về đổi mới, phát triển Giáo dục và Đào


10

tạo đã được Đảng ta đề ra từ Đại hội toàn quốc lần thứ VI và ngày càng cụ thể, hoàn
thiện để sát hợp với thực tiễn và tiếp tục được khẳng định trong báo cáo chính trị tại
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI (2011). Ngày 14 – 05 – 2011, Bộ Chính trị khóa XI
ban hành chỉ thị số 03-CT/TW về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh. Một trong những nội dung chủ yếu của Chỉ thị đó là
“Coi trọng việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ”. Ban chấp hành trung ương
khóa VII đã khẳng định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, thể hiện tầm cao và

chiều sâu về trình độ phát triển của một dân tộc, là sự kết tinh những giá trị tốt đẹp
trong quan hệ giữa người với người, với xã hội và với thiên nhiên. Đây là một trong
những bước đi đầu tiên tiếp cận hiện đại trong giáo dục, đó là phát triển văn hóa nhà
trường.
Dự án Trường học hạnh phúc (Happy School) do UNESCO Bangkok khởi
xướng vào tháng 6 năm 2014, nhằm mục đích thúc đẩy hạnh phúc và sự phát triển tồn
diện trong các trường học. Tại Việt Nam, mơ hình Trường học hạnh phúc được triển
khai thí điểm vào tháng 4/2018 ở một số trường học tại TP Huế (dựa vào mơ hình
Happy School của UNESCO), được nhân rộng trên địa bàn cả nước và nhiều trường
đang phấn đấu xây dựng Trường học hạnh phúc.
Ngày 22/4/2019, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ đã chủ trì Lễ phát
động “Triển khai Kế hoạch nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo vì
một Trường học hạnh phúc”, chỉ ra các tiêu chí quan trọng, nịng cốt để xây dựng nên
một THHP, đó là u thương, an tồn và tơn trọng, đồng thời xác định hoạt động nâng
cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo - người lao động là yếu tố quyết định
để xây dựng nên một Trường học hạnh phúc. Bộ GD&ĐT xác định việc xây dựng
Trường học hạnh phúc là một trong những hoạt động trọng tâm của ngành giáo dục từ
năm học 2018 - 2019 và những năm tiếp theo, đồng hành với lộ trình đổi mới giáo dục
của nước nhà.
* Nghiên cứu về quản lý văn hóa nhà trường
Quản lý VHNT là một nội dung quan trọng của quản lý và lãnh đạo nhà
trường. Có nhiều cơng trình nghiên cứu của các tác giả trong nước công bốnội dung
này.
Trần Kiểm (2008), đã nghiên cứu theo hướng áp dụng các vấn đề cơ bản của
văn hóa tổ chức vào giáo dục và quản lý giáo dục. Tác giả chỉ ra bộ ba cấu thành nên
văn hóa tổ chức đó là nhận thức – hành vi – thái độ và được xem xét trong mối quan
hệ với các yếu tổ bên trong và với mơi trường bên ngồi của tổ chức[21].
Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010) đã hệ thống lại các vấn đề cơ bản của văn hóa tổ
chức cũng như VHNT, từ đó đưa ra những gợi ý và những hướng vận dụng trong xây

11

dựng VHNT đối với các nhà trường ở Việt Nam [0
Đậu Thị Thu (2012), đã công bố nghiên cứu về vai trị của hiệu trưởng trường
phổ thơng trong lãnh đạo xây dựng và phát triển VHNT. Tác giả đã nghiên cứu các
ảnh hưởng của VHNT đến GV và HS; Biểu hiện của VHNT lành mạnh và tích cực,
trên cơ sở đó xác định vai trị của hiệu trưởng trong lãnh đạo xây dựng và phát triển
VHNT [43].
Nguyễn Đăng Cầu (2016), công bố nghiên cứu về “Tầm quan trọng của VHNT
cho học sinh THCS”đã đề xuất 8 biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục VHNT cho
HS THCS [9].
Trong chương trình Tọa đàm “Hiệu trưởng thay đổi vì một trường học hạnh
phúc” ngày 22/11/2019, GS.TS Phùng Xuân Nhạ đề cập tới 3 nhóm tiêu chí để xây
dựng một mơi trường học tập hạnh phúc. Đó là:
- Xây dựng mơi trường tơn trọng sự phát triển của mỗi cá nhân. Ở đó, khơng có
bạo lực học đường, học sinh được thể hiện cái riêng của mình, được đối xử thân thiện,
khơng phân biệt đẳng cấp hay xếp hạng. Ở đó, các em được phát triển tối đa năng lực
của mình, được tơn trọng, không ai bị bỏ rơi.
- Trong nhà trường giáo viên phải được sáng tạo, được đổi mới phương pháp
DH, được dân chủ đóng góp ý kiến. Học sinh đến trường bên cạnh việc học tập phải
được vui chơi, trải nghiệm, sáng tạo. Khi không phải chịu áp lực của bài tập, không bị
phân biệt đối xử các em sẽ cảm thấy hạnh phúc khi đến trường
- Quan hệ của nhà trường với cộng đồng xã hội, trong đó có những cựu học sinh
của nhà trường. Cần tạo dựng được mối quan hệ này để làm cho giáo viên, học sinh tự
hào về môi trường đã ươm tạo, nuôi dưỡng nhiều tài năng, là ngôi trường được cộng
đồng xã hội tơn trọng. [45]
Những tiêu chí được Bộ trưởng đề cập cũng là những tiêu chí để xây dựng
VHNT. Một khi các giá trị tinh thần và giá trị vật chất của nhà trường được nâng cao,
chắc chắn đạt được nhà trường hạnh phúc. Cũng tại buổi tọa đàm nay, Bộ trưởng cũng

đã nhấn mạnh vai trò hiệu trưởng trong xây dựng nhà trường hạnh phúc và yêu cầu các
hiệu trưởng năng động, sáng tạo triển khai xây dựng mơ hình trường học hạnh phúc
phù hợp với điều kiện của từng trường.
Quản lý xây dựng VHNT không phải là vấn đề mới, nhưng hiện nay nó mang
tính thời sự, đặc biệt trong giai đoạn phát triển đất nước. Quản lý xây dựng VHNT
được coi như một giải pháp lớn trọng tâm trong công tác quản lý giáo dục. Vấn đề này
đã có một số tài liệu, cơng trình nghiên cứu tìm hiểu, phân tích của một số tác giả, có
thể kể đến như sau:
Hoàng Quốc Đạt, Luận án tiến sĩ “Quản lý xây dựng VHNT trung học cơ sở


12

thành phố Hồ Chí Minh” (2018).
Nguyễn Thị La, Luấn án tiến sĩ “Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tại Học
viện Hành chính Quốc gia” (2019).
Vũ Thị Quỳnh, Luận văn thạc sĩ “Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường cao
đẳng sư phạm Hà Nội” (2014).
Đào Thị Mây, Luận văn thạc sĩ, “Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường mầm
non ở quận Hà Đông, Hà Nội” (2018).
Nguyễn Ngọc Nghiệp, Luận văn Thạc sĩ “Quản lí xây dựng văn hóa nhà trường
ở trường Cao đẳng Sư phạm Sóc Trăng” (2018).
Nguyễn Thị Nữ, Luận văn thạc sĩ, “Quản lý xây dựng VHNT tại các trường
Trung học sơ sở, thành phố Hưng Yên” (2016)
Nguyễn Đăng Cầu, Tạp chí giáo dục số dặc biệt “Tầm quan trọng của giáo dục
văn hóa nhà trường cho học sinh THCS” (kì 3 - tháng 6/2016)
Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Tạp chí giáo dục số 316 “Biện pháp xây dựng văn
hóa nhà trường ở trường đại học sư phạm Hà Nội” (kì 2 - 8/2013).
Nguyễn Thị Ngọc Phương, Tạp chí giáo dục số “một số vấn đề lí luận về phát
triển văn hóa nhà trường” (Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 8/2018, tr 72-76).

Trần Chí Băng, Sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp xây dựng văn hóa
nhà trường” (năm học 2013- 2014).
Nhìn chung, mặc dù các đề tài có nghiên cứu về xây dựng VHNT THCS, nhưng
chưa có đề tài nào nghiên cứu về quản lý xây dựng VHNT tại các trường THCS huyện
Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. Vì vậy, để vấn đề này được quan tâm một cách toàn diện,
tác giả chọn đề tài “Quản lý xây dựng VHNT tại các trường Trung học sơ sở, huyện
Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long” để nghiên cứu tìm hiểu thực trạng nhằm đề xuất một số
biện pháp quản lý xây dựng VHNT tại các Trường THCS huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh
Long phù hợp với tình hình phát triển KT-XH của địa phương.
1.2. Các khái niệm chính của đề tài
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục
Quản lý là một khái niệm rộng và thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, do vậy có
nhiều quan niệm khác nhau về quản lý.
Trần Kiểm cho rằng, Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc
huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực trong và
ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với
hiệu quả cao nhất. Quản lý chất lượng hoạt động dạy học là quá trình dạy của giáo
viên và quá trình học của học sinh. Đây là hai q trình thống nhất gắn bó hữu cơ [21].


13

Theo tác giả Bùi Minh Hiền và các cộng sự thì “Quản lý là sự tác động có tổ
chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu
đề ra”[22].
Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc thì hiện nay quản lý
thường được định nghĩa rõ hơn: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức
bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo (lãnh
đạo) và kiểm tra” [10)]
Từ các khái niệm trên trong khuôn khổ luận văn này tác giả quan niệm: Quản lý

là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, phối hợp và kiểm tra, tác động có định
hướng của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm sử dụng hiệu quả các tiềm
năng, các cơ hội của tổ chức để đạt được mục đích đề ra.
Có nhiều nghiên cứu về quản lý giáo dục. Các tác giả trong và ngoài nước đã đưa
ra khái niệm về QLGD, trong số đó có thể kể đến khái niệm tiêu biểu về QLGD dưới
đây:
Theo M.I.Kônđacôp: QLGD là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và
hướng đích của chủ quản lý ở các cấp khác nhau, đến tất cả các mắt xích của hệ thống
(từ Bộ đến trường) nhằm mục đích đảm bảo việc hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ
trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy luật chung của xã hội cũng như các quy
luật của quá trình giáo dục, của sự phát triển thể lực và tâm lý trẻ em [28].
Theo P.V.Khuđôminxky (nhà lý luận Xô Viết): QLGD là tác động có hệ thống,
có kế hoạch, có ý thức và có mục đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến
các khâu của hệ thống (từ Bộ đến trường) nhằm mục đích bảo đảm việc giáo dục Cộng
sản chủ nghĩa cho thế hệ trẻ, bảo đảm sự phát triển toàn diện và hài hoà của họ.
Theo Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối của Đảng
trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo
dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ
trẻ và với từng học sinh…” [18].
Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: Quản lý là hệ thống những tác động có mục
đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận hành theo
đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà
trường Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, giáo dục
thế hệ trẻ, đưa giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất [39].
Từ những quan niệm trên chúng ta có thể khái quát rằng: Quản lý giáo dục
là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng giáo dục nhằm đẩy mạnh công tác
giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội. Trong hệ thống giáo dục,
con người giữ vai trò trung tâm của mọi hoạt động. Con người vừa là chủ thể vừa là