(SKKN HAY NHẤT) luyện đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5c trong dạy phân môn tập đọc

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC:
Luyện đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5C trong dạy phân môn tập
đọc
I.Đặt vấn đề:
Trong trường Tiểu học phân mơn Tập đọc có vị trí đặc biệt quan
trọng, nó hình thành và phát triển cho học sinh kĩ năng đọc. Làm cơ sở,
nền móng cho mọi sự phát triển, đặc biệt là cơ sở, nền móng để tiếp thu
các mơn học khác. Dạy đọc chiếm phần lớn thời gian trên lớp đối với
học sinh. Biết đọc con người đã nhân khả năng tiếp nhận lên nhiều lần.
Biết đọc giúp cho con người hiểu biết, tiếp thụ được nền văn minh của
loài người, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm, có thể tự học cả đời. Đọc là
cầu nối của mọi tri thức, của mọi môn học. Vì vậy dạy đọc đúng, đọc
hiểu và đọc hay (đọc diễn cảm) là việc làm cần thiết và có ý nghĩa rất
quan trọng. Mục tiêu của dạy tập đọc lớp 5 là:
- Củng cố phát triển kĩ năng tốc độ đọc ở các lớp dưới, tăng
cường tốc độ đọc, nâng cao khả năng đọc diễn cảm.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Phát triển kĩ năng đọc- hiểu lên mức cao hơn, hiểu ý nghĩa bài
từ đó phát hiện một vài giá trị nghệ thuật trong các bài văn, bài thơ.
- Mở rộng hiểu biết về tự nhiên, xã hội, con người để góp phần
hình thành nhân cách của con người mới và giữ gìn sự trong sáng của
Tiếng Việt.
Trên thực tế qua nhiều năm dạy học ở khối lớp 5, tơi nhận thấy cơ
bản các em đã có kiến thức sơ giản về các mơn học, đã dần hồn thiện
các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết ở mơn Tiếng Việt. Tuy nhiên việc đọc
diễn cảm cảm của các em còn hạn chế dẫn đến hạn chế về cảm thụ bài
văn, bài thơ., các em chưa phát huy hết được năng lực học tập của
mình. Các giờ Tập đọc thì hầu như học sinh chỉ đọc đúng, đọc trơn, số

lượng học sinh biết đọc diễn cảm tốt cịn ít.
- Thời gian dành cho đọc sách, báo cịn ít, lứa tuổi các em thích
xem hình ảnh hơn là đọc văn bản. Hơn nữa, thời đại công nghệ thông
tin như hiện nay các em thích các hoạt động trên internet hơn là đọc
sách .

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Lứa tuổi các em có khả năng tập trung chưa cao, chưa chủ động,
chưa kiên nhẫn và chưa có ý thức tự giác học tập.Hầu hết gia đình học
sinh là con nhà nơng, phụ huynh ít có thời gian theo dõi việc học của
các em thường xuyên. Từ những thực trạng đã nêu, để nâng cao các kĩ
năng đọc diễn cảm cho học sinh, đại diện cho tổ 5 trường tiểu học Trần
Đình Tri, tơi xin nêu ra một số biện pháp luyện đọc diễn cảm cho học
sinh lớp 5 trong dạy phân môn tập đọc.
II. Nội dung dạy học phân môn tập đọc lớp 5:
1.Củng cố, nâng cao kĩ năng đọc cho học sinh.
Thông qua 62 bài tập đọc thuộc các loại hình văn bản nghệ thuật,
báo chí, khoa học, trong đó có 46 bài văn xi( 4 bài là trích đoạn
kịch), 18 bài thơ ( có 4 bài ca dao ngắn được dạy trong cùng một tiết),
phân môn tập đọc ở lớp 5 tiếp tục củng cố, nâng cao kĩ năng đọc trơn,
đọc thầm, tiếp tục rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm là kĩ năng bắt đầu
được rèn luyện từ lớp 4.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Qua phần hướng dẫn cuối mỗi bài tập đọc ( bao gồm mục giải
nghĩa từ, câu hỏi và bài tập tìm hiểu, phân tích bài), phân mơn tập đọc

cịn giúp học sinh nâng cao kĩ năng đọc- hiểu văn bản, cụ thể là:
– Nhận biết đề tài, cấu trúc của bài.
– Biết cách tóm tắt bài, làm quen với thao tác đọc lướt để nắm ý.
– Phát hiện giá trị của một số biện pháp nghệ thuật trong các văn
bản văn chương.
Cùng với các phân môn Kể chuyện,Tập làm văn, phân mơn Tập
đọc cịn xây dựng cho học sinh thói quen tìm đọc sách ở thư viện, dùng
sách cơng cụ( tự điển, sổ tay từ ngữ, ngữ pháp) và ghi chép những
thông tin cần thiết khi đọc.
2.Mở rộng vốn hiểu biết, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, nhân
cách cho học sinh.
- Nội dung các bài tập đọc trong sách Tiếng Việt lớp 5 phản ánh
một số vấn đề lớn đang đặt ra trước nhân dân ta và toàn nhân loại thơng
qua ngơn ngữ văn học và những hình tượng giàu chất thẫm mĩ và nhân

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


văn, do đó có tác dụng mở rộng tầm hiểu biết, tầm nhìn về tự nhiên, xã
hội và đời sống, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm và nhân cách cho học
sinh.
IV. Một số phương pháp luyện đọc diễn cảm cho học sinh lớp
5:
1. Một số phương pháp thường sử dụng:
Để học sinh cảm thụ tốt văn bản, đọc diễn cảm tốt thì chúng tơi
sử dụng một số phương pháp sau:
- Phương pháp quan
sát:                                                                                  
     Là phương pháp quan sát đối tượng qua tranh ảnh, băng hình, vật
thật hoặc thơng qua hệ thống câu hỏi theo mục đích sự vật, sự việc; đối

tượng quan sát phải phù hợp với trình độ học sinh và điều kiện địa
phương.
-Phương pháp đàm thoại ( hỏi đáp ): Là phương pháp tổ chức
trò chuyện giữa giáo viên và học sinh, giữa HS với HS dựa trên một hệ

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


thống câu hỏi trong bài học hoặc các câu hỏi đã được GV chuẩn bị
thêm.Tuy nhiên các câu hỏi phải ngắn gọn, chính xác, có thể kích thích
tư duy độc lập của học sinh.
      - Phương pháp thảo luận nhóm: Là phương pháp chia HS thành
các nhóm nhỏ để các em tự do trao đổi ý kiến, bày tỏ thái độ, chia sẻ
kinh nghiệm về một vấn đề nào đó dưới sự hướng dẫn của nhóm
trưởng, để các em hiểu về nội dung văn bản.
- Phương pháp trò chơi: Là phương pháp tổ chức cho HS thực
hiện những thao tác, hành động thích hợp với bài học thơng qua một trị
chơi nào đó.
   

- Phương pháp tường thuật, miêu tả, kể chuyện:   Tuỳ từng

bài mà GV và HS kết hợp các phương pháp dạy, học sao cho phù hợp
với trình độ học sinh và điều kiện địa phương.
   2. Các hình thức tổ chức luyện đọc diễn cảm:
2.1. Phân loại học sinh theo mức độ: Cho học sinh ngồi theo cặp
một em đọc tốt với một em đọc chưa tốt để giúp bạn cùng tiến bộ.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

2.2. Hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng một cách linh hoạt,
khéo léo.
a) Luyện đọc đúng:
-Trước khi tiến hành luyện đọc, chia văn bản thành các đoạn đọc
phù hợp với trình độ đọc của học sinh.
- Dựa vào số đoạn, giáo viên chỉ định trước số học sinh tham gia đọc
nối tiếp ở mỗi vòng đọc.
- Giáo viên nên hướng dẫn học sinh đọc nối tiếp qua 3 lần:
+ Lần 1: HS đọc nối tiếp đoạn, GV kết hợp nghe và phát hiện để rèn
HS phát âm đúng từ HS đọc chưa chính xác. Do cách phát âm theo
phương ngữ, thường phát âm lệch chuẩn viết, cụ thể các em thường
mắc lỗi sau:
+ Các lỗi phụ âm đầu: s/x ; tr/ch ; v/d và r/g. Ví dụ : sổ/xổ, sứ/xứ,
… ; chao/trao,… ; vàng/dàng, … ; rổ/gỗ,…
+ Các lỗi về âm cuối: n/ng và t/c. ví dụ : man/mang, bàn/bàng, … ;
bát/bác, mắt/mắc,…

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Các lỗi về thanh: Các em đọc còn nhầm lẫn giữa thanh ngã và
thanh hỏi. Ví dụ : suy nghĩ/ nghỉ hè; nghĩ ngợi/ nghỉ ngơi…
Sau đó cho học sinh luyện từ khó đọc, câu khó đọc
- Câu khó đọc : là những câu văn dài, ngắt nhiều dấu phẩy, dấu
chấm phẩy hoặc câu cảm, câu hỏi. VD: Đoạn đối thoại trong bài Chuỗi
ngọc lam:
- Cháu có thể xem chuỗi ngọc lam này không ạ?
- Đẹp quá! Xin chú gói lại cho cháu!
Bài Hạt gạo làng ta. Từ dịng thơ 1 ( Hạt gạo làng ta) chuyển sang

dòng 2( Có vị phù sa) có ngắt nhịp tương đương 1 dấu phẩy. Từ dịng 2
( Có vị phù sa) ) sang dịng 3 (Của sơng Kinh Thầy) hai dịng thơ đọc
gần như liền mạch...Những dòng thơ sau ( Những trưa tháng sáu, Nước
như ai nấu, Chết cả cá cờ) đọc khá liền mạch. Hai dịng thơ tiếp có ý
đối lập( Cua ngoi lên bờ/ Mẹ em xuống cấy) cần đọc ngắt giọng, ngưng
lại rõ rệt gây ấn tượng về sự chăm chỉ, vất vả của người mẹ để làm ra
hạt gạo.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


+ Lần 2: HS đọc nối tiếp đoạn, kết hợp HS nắm nghĩa của từ ở chú giải
hoặc từ khó và rèn cho HS đọc đúng. ( Có thể minh họa thêm tranh cho
HS hiểu nghĩa từ). Cụ thể bài Hạt gạo làng ta, GV có minh họa thêm
tranh để HS hiểu rõ hơn về: sông Kinh Thầy, hào giao thông và trành
+ Lần 3: HS đọc theo cặp. Từ đó, HS giúp đỡ, đánh giá lẫn nhau và
GV đánh giá sự tiến bộ của HS.( Tùy theo mức độ đọc tốt của lớp hay
tùy theo bài tập đọc ta có thể sử dụng bước luyện đọc theo cặp hoặc
khơng sử dụng)
- Một HS đọc cá nhân: GV nên chọn một trong những học sinh đọc
tốt của lớp để đọc toàn bài, cả lớp cùng đọc thầm theo giúp cả lớp bước
đầu có cảm thụ bài văn.
-Giáo viên đọc mẫu diễn cảm:
+ GV đọc mẫu toàn bài văn.
+ Đọc mẫu diễn cảm là sử dụng ngữ điệu để phô diễn cảm xúc của
bài đọc.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

+ Đọc mẫu đòi hỏi GV phải đọc đúng, rõ ràng, ngữ điệu đọc phù
hợp.
+GV đọc mẫu nhằm minh hoạ, gợi ý hoặc tạo tình huống cho học
sinh nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách đọc.
Muốn đọc diễn cảm tốt và thu hút HS tham gia đọc diễn cảm tốt thì
GV phải
thường xuyên rèn đọc các bài trong chương trình để làm sao khi giáo
viên đọc diễn cảm ln cuốn hút HS vào bài đọc thì học sinh mới tập
trung trong lúc giáo viên đọc bài và có những học sinh bắt chước được
giọng đọc của giáo viên làm cho giờ học thêm sinh động hơn.
VÍ dụ: Bài Hạt gạo làng ta, giáo viên đọc diễn cảm toàn bài thơ với
giọng nhẹ nhàng, tình cảm, tha thiết, nhấn giọng những từ ngữ nói đến
vị phù sa hương sen, lời hát, bão, mưa, giọt mồ hôi, chứa trong hạt gạo
và nỗi vất vả của những người làm ra hạt gạo.
b) Các hình thức luyện đọc :
- Đọc cá nhân ( đọc thành tiếng, đọc thầm, đọc lướt)

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


- Đọc theo cặp
- Đọc theo phân vai ( đổi với các bài tập đọc có từ 2 nhân vật trở
lên)
2.3. Khai thác giọng đọc của học sinh thông qua việc tìm hiểu
nội dung bài.
-Giáo viên nêu câu hỏi để định hướng cho học sinh đọc thầm hoặc
đọc thành tiếng và trả lời đúng nội dung. Giáo viên có thể chia tách câu
hỏi 1 thành các ý nhỏ hoặc bổ sung câu hỏi phụ có tác dụng dẫn dắt học
sinh trả lời được các câu hỏi.
- Ví dụ: Giáo viên yêu cầu học sinh đọc thầm đoạn 1 trong bài “Mùa

thảo quả” để trả lời câu hỏi 1. Thảo quả báo hiệu vào mùa bằng cách
nào?
Cách dùng từ đặt câu ở đoạn đầu có gì đáng chú ý?
Câu hỏi 1 trong bài “Trồng rừng ngập mặn” (lớp 5) nên tách thành 2
ý nhỏ để học sinh dễ trả lời.
+Nêu nguyên nhân của việc phá rừng ngập mặn ?

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


+Nêu hậu quả của việc phá rừng ngập mặn?
2.4.Luyện tập thực hành đọc diễn cảm:
-Bằng nhiều hình thức khác nhau, GV tạo điều kiện cho HS luyện
đọc diễn cảm một cách tích cực.
Sau khi nắm được nội dung, ý nghĩa bài đọc. Giáo viên yêu cầu học
sinh đọc thật tốt một đoạn nhằm “thăm dò” khả năng thể hiện sự cảm
nhận nội dung bằng giọng đọc của học sinh. Từ đó, giáo viên dẫn dắt,
gợi ý để học sinh tự tìm ra cách đọc hợp lý cho đoạn văn đó.
Ví dụ: Khổ thơ 2 của bài Hạt gạo làng ta: Đọc liền mạch các dòng
thơ: dòng 4 và dòng 5, dòng 6 và dòng 7, dòng 8 và dòng 9. Em cần
chú ý nhấn giọng ở những từ ngữ ( bão, mưa, mồ hôi, ngoi lên bờ,
xuống cấy)…
Hoặc: Qua nội dung bài Mùa thảo quả, em hãy xác định giọng đọc
chung của toàn bài? ( toàn bài đọc với giọng nhẹ nhàng, nghỉ hơi rõ ở
những câu ngắn: gió thơm. Cây cỏ thơm. Đất trời thơm. Nhấn giọng ở

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


những từ ngữ gợi tả vẻ đẹp hấp dẫn, hương thơm ngất ngây, sự phát

triển nhanh đến bất ngờ của thảo quả.)
- Tùy theo nội dung mỗi bài tập đọc mà GV dẫn dắt, gợi mở giúp HS
hiểu biết thể hiện tình cảm, thái độ qua giọng đọc phù hợp với sự việc,
hình ảnh cảm xúc, tính cách nhân vật trong bài, xác định ngữ điệu đọc
sao cho phù hợp với mục đích thơng báo.
- Luyện đọc diễn cảm đoạn văn hoặc khổ thơ.
GV cho HS luyện đọc theo trình tự các bước:
+ HS đọc và nêu từ nhấn giọng trong đoạn (khổ thơ).
+ HS luyện đọc diễn cảm theo cặp.
+Tổ chức cho HS thi đọc diễn cảm trước lớp.
- Học sinh luyện đọc thuộc lòng diễn cảm cả bài (đối với các bài
thơ, đoạn thơ theo yêu cầu của chuẩn kiến thức kĩ năng.)
+Giáo viên tiến hành các bước như trên.
+Học sinh đọc cá nhân – HS và GV nhận xét đánh giá.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


* Đối với những văn bản có từ hai nhân vật trở lên, tổ chức cho học
sinh thể hiện giọng đọc theo nhân vật của văn bản hoặc cho học sinh
đọc phân vai.

Giáo viên nên hướng dẫn như sau :

- Cho học sinh đọc bài và tìm trong bài có mấy nhân vật.
- Giáo viên giúp học sinh chỉ ra từng tính cách của từng nhân vật và
xác định giọng đọc phù hợp với từng nhân vật.
- Giáo viên thực hiện đọc mẫu lời các nhân vật bằng giọng đọc của
mình (hoặc có thể gọi học sinh có năng lực đọc tốt thể hiện)
- Học sinh luyện tập nhiều lần theo hướng dẫn của giáo viên.

VD: Bài tập đọc Lòng dân( tuần 3)
HS nêu được đoạn kịch có mấy nhân vật? Nêu giọng đọc của từng
nhân vật?
Giọng cai và lính: hống hách, xấc xược.
Giọng dì Năm và chú cán bộ tự nhiên ( ở đoạn đầu) than vãn khi bị
trói, nghẹn ngào khi bị dọa bắn chết.
Giọng An: thể hiện giọng một đứa trẻ đang khóc.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2.5.Tổ chức trò chơi thi đọc diễn cảm
- Sau khi học sinh luyện đọc diễn cảm theo nhóm, giáo viên cho
đại diện các nhóm lên thi đọc diễn cảm trước lớp. - GV cần cho các em
chọn đoạn để thi, những em cùng chung 1 đoạn lên thi đọc diễn cảm.
VD: HS thi đọc diễn cảm khổ thơ 2 của bài Hạt gạo làng ta.
- Tất cả các nhóm cịn lại theo dõi để nhận xét về tốc đọc, ngắt
nghỉ hơi đúng chỗ, nhấn giọng những từ ngữ cần thiết trong khổ thơ đó
đồng thời theo dõi ngữ điệu đọc của đại diện các nhóm. VD: Bạn đọc
diễn cảm khổ thơ 2 đọc to, phát âm rõ ràng, đúng tốc độ, có nhấn giọng
đúng các từ gợi tả…
- Riêng đối với các bài thơ dài, GV cho các thi đọc thuộc lòng
nhiều cặp HS để các em nhanh thuộc bài tại lớp.
- Sau mỗi nhóm thì GV cho HS nhận xét đánh giá cùng với lời
nhận xét của GV kịp thời rồi tới nhóm khác. Để khuyến khích nhiều
học sinh tham gia thi đọc thì GV cần nhận xét cụ thể tuyên dương
khuyến khích các em kể cả những HS đọc chưa hay.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

Tóm lại, để tiết học tập đọc thêm sinh động, học sinh hiểu bài, đọc
tốt thì hình thức thi đọc diễn cảm rất quan trọng, đòi hỏi GV phải đọc
thật diễn cảm, phải lập kế hoạch cụ thể cho từng bài học và tổ chức tốt
các hoạt động học tập nhằm giúp các em cảm thụ tốt bài văn, bài thơ...
     VI. Kết luận: Trên đây là một số hình thức tổ chức luyện đọc diễn
cảm cho học sinh mà bản thân giáo viên trong tổ chuyên môn chúng tôi
thực hiện và có kết quả trong q trình dạy Tiếng Việt ở trường, chắc
sẽ cịn nhiều hình thức tổ chức hay hơn trong kinh nghiệm giảng dạy
của các quý thầy cơ. Qua q trình trải nghiệm và nghiên cứu khơng
khỏi thiếu sót mong q thầy cơ nhiệt tình góp ý cho chuyên đề hoàn
thiện để chúng ta cùng vận dụng đạt hiệu quả hơn.

***************************************

LUAN VAN CHAT LUONG download : add